Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 listopada 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia części zobowiązania kredytowego, otrzymania „kwoty dodatkowej” oraz odsetek od nadpłaty kredytu na podstawie ugody z bankiem. Uzupełniła go Pani pismami z 13, 20 i 31 stycznia 2025 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

16 lipca 2008 r. A. A (zwana dalej: „Wnioskodawcą” lub „Kredytobiorcą”), jako jedna z dwóch kredytobiorców, podpisała umowę kredytu mieszkaniowego (zwana dalej: „Umową”) z X S.A. z siedzibą w A, której następcą prawnym jest Y S.A. z siedzibą w B (zwaną dalej: „Bankiem”), która w całości służyła sfinansowaniu własnego celu mieszkaniowego Kredytobiorcy zgodnego z regulacjami określonymi w art. 21 ust. 25 pkt 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm., dalej: „Ustawa o PIT”).

Bank wypłacił umówioną kwotę Kredytobiorcy przeznaczoną na realizację celu mieszkaniowego, a Kredytobiorca oświadczył, że przeznaczył kwotę kredytu na realizację tego celu. Ponadto Kredytobiorca oświadczył, że nie skorzystał dotychczas z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej niż ta, która była finansowana przedmiotowym kredytem. Kredyt walutowy został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości. Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych o nieograniczonym obowiązku podatkowym na terytorium Polski, zgodnie z brzmieniem przepisu art. 3 ust. 1 Ustawy o PIT. Bank, który udzielił Wnioskodawcy kredytu, jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw.

Pomiędzy Kredytobiorcą i Bankiem powstał spór dotyczący skuteczności poszczególnych postanowień umownych i całej Umowy (oraz jej ważności), który zawisł w sprawie za sygn. (...) o ustalenie i zapłatę, toczącej się przed Sądem Okręgowym w B z powództwa Kredytobiorcy przeciwko Bankowi. Kredytobiorca zamierza zawrzeć z Bankiem Ugodę Sądową (dalej: „Ugoda”) w celu polubownego zakończenia sporu i uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej od początku jej obowiązywania. Na gruncie Ugody Kredytobiorca świadomie i dobrowolnie odstąpi od dochodzenia od Banku roszczeń.

Zgodnie z treścią Ugody „W księgach rachunkowych Banku na dzień (...).09.2024 r. wysokość zadłużenia Kredytobiorcy z tytułu Umowy wynosiła 52.596,32 CHF (w tym: kapitał 35.244,06 CHF, odsetki skapitalizowane 4,39 CHF, odsetki zapadłe niespłacone 67,82 CHF, odsetki do zadłużenia przeterminowanego 17.246,72 CHF, odsetki zawieszone 33,33 CHF), co oznacza, że po przeliczeniu na walutę polską po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień zawarcia Ugody 4,5518, zadłużenie Kredytobiorcy na dzień zawarcia Ugody wynosi 239.407,39 PLN (…)”. Natomiast zgodnie z warunkami Ugody Bank zwolnił z ww. długu (umorzył zadłużenie) Kredytobiorcę. W wyniku powyższego zwolnienia zadłużenie wobec Banku z tytułu „kredytu walutowego” zostało uznane za spłacone w całości.

Ponadto, zgodnie z postanowieniami Ugody, „za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od dnia 16 lipca 2008 r., stanowił kredyt złotowy” (z uwzględnieniem warunków o których mowa w dalszej części Ugody oraz z zachowaniem pozostałych parametrów Umowy). Kwota udzielonego kredytu (kapitał), tj. po „odfrankowieniu”, stanowiła sumę kwot wypłaconych tytułem kredytu i wynosiła 330.332,28 PLN. Jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w CHF, Bank przeliczył ją na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty. Oprocentowanie kredytu według zmiennej stopy procentowej zostało ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w wysokości 1,72%. W dniu wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu oprocentowanie wynosiło 8,3%, zaś wartość wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M z dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu wynosiła 6,58%; pierwszy okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M obowiązywał od dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy i mógł być krótszy niż kolejne okresy trzymiesięczne wyznaczane w dniu wymagalności raty kredytu i odsetek; kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania wskaźnika referencyjnego kończyły się w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi, w którym rozpoczął się poprzedni trzymiesięczny okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego, z uwzględnieniem zasad liczenia terminów oznaczonych w miesiącach, przewidzianych w przepisach Kodeksu cywilnego”.

W dalszej części Ugody, zgodnie z jej treścią: „Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską Strony uzgadniają, iż (…) kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, która na dzień zawarcia Ugody wynosi wraz z odsetkami 95.941,01 PLN, w tym 81.633,87 PLN kapitału i 14.307,14 PLN odsetek. Na odsetki składa się naliczane przez Bank od dnia powstania nadpłaty oprocentowanie zmienne w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M (…). Naliczone odsetki podlegały miesięcznej kapitalizacji”. Bank zobowiązał się do zapłaty (zwrotu) na rzecz Kredytobiorcy nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 21 dni od zawarcia Ugody. Ponadto, niezależnie od ww. kwoty, Bank zobowiązał się wypłacić 92.058,99 PLN „kwoty dodatkowej” (zapis z ugody).

W okresie od sierpnia 2008 r. do września 2020 r. Kredytobiorca dokonał spłaty kredytu w wysokości 244.515,24 PLN i 57.677,85 CHF, która w przeliczeniu na PLN po średnim kursie NBP z dnia wpłaty wynosi łącznie około 201.000 PLN, a łącznie w przybliżeniu 445.515 PLN. Oznacza to, że Kredytobiorca względem kredytu wynoszącego 330.332,28 PLN (potencjalnego kredytu złotowego wynikającego z Ugody) nadpłaciłby kwotę o wartości 115.182,72 PLN. Kwota ta stanowiłaby więc różnicę między wartością całości dokonanej spłaty Kredytobiorcy a wartością potencjalnego kredytu ustalonego zgodnie z postanowieniami Ugody. W związku ze zwolnieniem z części długu (umorzenie), tj. kwoty 239.407,39 PLN oraz zgodnie z wypłatą odsetek od nadpłaty, tj. kwoty 14.307,14 PLN, a także w związku z wypłatą kwoty dodatkowej, tj. 92.059,99 PLN, Bank zobowiązał się do wypełnienia obowiązku informacyjnego, tj. sporządzenie informacji PIT-11.

W związku z powyższym Kredytobiorca powziął wątpliwość w zakresie tego co stanowi dla niego przychód, tj.:

1)Czy Bank słusznie przyjął, że kwota odsetek wynoszących 14.307,14 PLN od kwoty 81.633,87 PLN (łącznie 95.941,01 PLN ) w rzeczywistości stanowi dla Kredytobiorcy przychód i dlatego Bank zobowiązał się do przygotowania dla tej kwoty informacji PIT-11,

2)Czy Bank słusznie przyjął, że był zobowiązany do sporządzenia informacji PIT-11 od całości kwoty „dodatkowej” wynoszącej 92.058,99 PLN zakładając, że przynajmniej część z tej kwoty będzie stanowić w rzeczywistości zwrot nienależnie zapłaconej kwoty na podstawie pierwotnie obowiązującej umowy kredytu, tj. warunkami obowiązującymi przed przedstawieniem warunków kredytowych wynikających z Ugody. Wątpliwość wynika z tego, że przynajmniej część z wypłacanej przez Bank kwoty dodatkowej wynoszącej 92.058,99 PLN stanowić będzie kwotę niższą niż całkowita wartość wpłat dokonanych przez Kredytobiorcę w całym okresie kredytowania, przy uwzględnieniu nowej wynikającej z Ugody wartości kredytu hipotecznego wraz z odsetkami oraz zwrotu kwoty wraz z odsetkami wynoszącej 95.941,01 PLN. Kredytobiorca posiada więc wątpliwość co do słuszności przedstawionego toku rozumowania.

Uzupełnienie wniosku w odpowiedzi na wezwanie z 24 grudnia 2024 r.

Informacja o nowych kwotach wynikających z zastosowania nowego kursu przeliczeniowego, tj. 4,5515:

·Całkowita wartość wpłat dokonanych przez Kredytobiorcę przez cały okres kredytowania: 507.053,27 zł;

·Zmiana wartości „limitu”, tj. różnicy pomiędzy dokonanymi wpłatami (507.053,27 zł) przez Kredytobiorcę a wartością udostępnionego kredytu (324.946,20 zł) wynosi 182.107,07 zł (wcześniej 115.182,72 PLN). Oznacza to również, że tylko kwota 5.893 PLN z „kwoty dodatkowej” będzie podlegać opodatkowaniu (wcześniej 72.817,28 PLN) ze względu na powiększenie limitu w związku z zastosowaniem nowego kursu;

·Wartość kredytu przeznaczonego do rozporządzania przez Kredytobiorcę wynosi 324.946,20 zł. Kwota 330.332,28 dotyczy wartości kredytu wraz z prowizją. Przy obliczeniach uwzględniono wyłącznie kwotę 324.946,20 zł.

Ugoda nie przesądza o ważności lub nieważności umowy. W Ugodzie jest zawarta informacja, że zamiarem Banku i Kredytobiorcy jest polubowne zakończenie sporu i uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej.

W odpowiedzi na pytanie organu, czy w ugodzie Pani i bank uznacie, że wpłaty dokonywane przez Panią do banku na podstawie umowy kredytowej były nienależnym świadczeniem w rozumieniu art. 405 i 410 Kodeksu cywilnego wskazała Pani, że nie, ponieważ Bank nie godzi się na takie postanowienie, jednakże Bank na mocy Ugody ma zwracać Klientowi w przeważającej mierze kwoty przez niego wpłacone w trakcie wykonywania umowy tytułem rat kapitałowo-odsetkowych.

Kredytobiorca w trakcie umowy spłacił kwotę 244.515,24 PLN i 57.677,85 CHF. Dokładna wysokość tych spłat tak naprawdę codziennie ulega zmianie, bowiem aby uzyskać kwotę zadłużenia w złotówkach należy przeliczyć franki po średnim kursie NBP. Bank też w tej ugodzie przynajmniej co do przeliczenia zadłużenia kredytobiorcy zastosował kurs 4,5515 – to jest kurs NBP z dnia poprzedzającego sporządzenie projektu ugody. Przyjmując ten kurs Pani A. A spłaciła 507.053,27 zł. Na mocy ugody Bank zwraca łącznie 188.000,01 zł. Kwota, która została wypłacona Kredytobiorcy do faktycznego wykorzystania to 324.946,20 zł, pozostała kwota kredytu to prowizja, która od razu została przelana na konto banku. Łącznie wartość kredytu z prowizją to 330.332,28 zł.

W przypadku dalszego kontynuowania sporu i stwierdzenia nieważności umowy przez Sąd kredytobiorca zwraca tylko wypłacony przez Bank kapitał, czyli 324.946,20 zł. W przypadku zaś, gdy doszło do nadpłaty po stronie kredytobiorcy, Bank jest zobowiązany do zwrotu nadpłaty na podstawie art. 405 kc, zatem w przypadku stwierdzenia nieważności umowy w wyniku rozliczeń stron Bank musiałby zwrócić 182.107,07 zł, bowiem to jest kwota, którą przy uwzględnieniu kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego sporządzenie projektu ugody kredytobiorca nadpłacił w ciągu trwania umowy.

Kwota 92.058,99 zł nie została w Ugodzie scharakteryzowana i szczegółowo opisana. Postanowienie w Ugodzie stanowi, że: „Bank, w terminie 21 dni od daty podpisania Ugody, wypłaci Kredytobiorcy kwotę dodatkową w wysokości 92.058,99 PLN na rachunek (…). Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11)”. Jednakże kwota dodatkowa to w istocie zwrot części rat kredytowych, które podlegałyby zwrotowi przez Bank jako świadczenie nienależne w przypadku uznania przez Sąd postanowień umowy za nieważną. Uwzględniając kurs średni NBP z dnia poprzedzającego zawarcie projektu ugody Kredytobiorca łącznie nadpłacił kwotę 182.107,07 PLN, a Bank na mocy ugody zwraca łącznie 188.000 PLN.

Ugoda stanowi: „Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską Strony uzgadniają, iż z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, która na dzień zawarcia Ugody wynosi wraz z odsetkami 95.941,01 złotych, w tym: kapitał wynoszący 81.633,86 zł oraz 14.307,14 zł odsetek”. Natomiast w przypadku kwoty dodatkowej postanowienie Ugody brzmi następująco: „Bank, w terminie 21 dni od daty podpisania Ugody wypłaci Kredytobiorcy kwotę dodatkową w wysokości 92.058,99 PLN na rachunek (…). Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11)”.

Z Ugody wynika, że jedynie wypłata kwoty 95.941,01 PLN stanowi zwrot nadpłaty dokonanej przez Kredytobiorcę, po zmianie zasad przeliczania kredytu. Natomiast w rzeczywistości Kredytobiorczyni nadpłaciła ponad kapitał kwotę 182.107,01 zł, która w przypadku stwierdzenia nieważności Umowy kredytu powinna zostać jej zwrócona.

Podsumowując, z umowy wynika, że jedynie wypłata kwoty 95.941,01 PLN stanowi zwrot nadpłaty dokonanej przez Kredytobiorcę. Natomiast w rzeczywistości również i część „kwoty dodatkowej”, co wynika z przedstawionego stanu faktycznego, stanowiłaby zwrot nadpłaty, a realnemu opodatkowaniu podlegałaby tylko kwota 5.893 PLN z „kwoty dodatkowej”.

Ugoda zakłada, iż za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od dnia 16 lipca 2008 r., stanowił kredyt złotowy udzielony na warunkach, (…), z zachowaniem: (1) pozostałych parametrów kredytu wynikających z Umowy, tj. okresu kredytowania – 16 lat licząc od daty zawarcia Umowy oraz formy spłaty kredytu w ratach annuitetowych, (…) (2) poniesionych opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych. Za podstawę ustalenia wysokości nadpłaty stanowi kwota 182.107,07 PLN, która stanowi limit nadwyżki wpłat Kredytobiorcy.

W rezultacie tych ponownych przeliczeń doszło do nadpłaty kwoty 95.941,01 PLN. Co do kwoty 92.058,99 PLN, tj. „kwoty dodatkowej”, Ugoda nie wskazuje, że jest to nadpłata po przeliczeniu kredytu waloryzowanego na kredyt złotowy, tylko kwota dodatkowa.

Zgodnie z postanowieniami Ugody: „Na odsetki składa się naliczane przez Bank od dnia powstania nadpłaty oprocentowanie zmienne w stosunku rocznym w wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M. Dzień poprzedzający dzień roboczy powstania nadpłaty jest dniem rozpoczynającym pierwszy trzymiesięczny okres obowiązywania tego wskaźnika. Wskaźnik referencyjny WIBOR 3M na dzień roboczy poprzedzający dzień powstania nadpłaty wynosił 1,70. Kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M kończą się w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi, w którym rozpoczął się poprzedni trzymiesięczny okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego. Naliczone odsetki podlegały miesięcznej kapitalizacji”. Należy więc stwierdzić, że są to odsetki należne kredytobiorcy, które zostały naliczone od ustalonej w ugodzie nadpłaty kredytu.

Odnośnie charakteru kwoty dodatkowej Ugoda określa tylko tyle, że jest to kwota dodatkowa wypłacona przez Bank. Ugoda nie określa, że jest to rekompensata lub odszkodowanie.

W zakresie natomiast fragmentu opisu sprawy, zgodnie z którym „(…) Kredytobiorca dokonał spłaty kredytu w wysokości (…) łącznie w przybliżeniu 445.515 PLN. Oznacza to, że Kredytobiorca względem kredytu wynoszącego 330.332,28 PLN (potencjalnego kredytu złotowego wynikającego z Ugody) nadpłaciłby kwotę o wartości 115.182,72 PLN. Kwota ta stanowiłaby więc różnicę między wartością całości dokonanej spłaty Kredytobiorcę a wartością potencjalnego kredytu ustalonego zgodnie z postanowieniami Ugody” wskazała Pani, że nie jest to element wyliczeń Ugody. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez Sąd Kredytobiorca zwraca tylko kwotę kapitału, dlatego też wszelkie kwoty wpłacone ponad kapitał stanowią nadpłatę i powinny być zwrócone Kredytobiorcy. Zgodnie z ugodą kwota 115 182,72 zł nie jest Pani należna od Banku. Byłaby to kwota należna od Banku, gdyby strony dalej kontynuowały spór sądowy i sąd orzekłby nieważność umowy.

W ocenie Kredytobiorcy w Ugodzie nieprawidłowo przyjęto, że całość kwoty dodatkowej, tj. 92.058,99 PLN, stanowi dla Kredytobiorcy przychód w sytuacji, w której tylko wartość 5.893 PLN z kwoty dodatkowej przekracza wskazany limit kwoty 182.107,07 PLN, stanowiącej sumę nadpłaty ponad kapitał. Istotą wątpliwości jest więc to, czy słusznie w Ugodzie przyjęto, że całość kwoty dodatkowej, tj. 92.058,99 PLN, stanowi dla Kredytobiorcy przychód w sytuacji, w której tylko wartość 5.893 PLN z kwoty dodatkowej przekracza wskazany limit kwoty 182.107,07 PLN, stanowiącej sumę nadpłaty ponad kapitał (według wskazanego na początku kursu Kredytobiorca spłacił 507.053,27 PLN, a kwota, która została wypłacona Kredytobiorcy do faktycznego wykorzystania to 324.946,20 PLN).

Kredytobiorca w trakcie umowy spłacił kwotę 244.515,24 PLN i 57 677,85 CHF. Przyjmując kurs średni NBP z dnia poprzedzającego zawarcie ugody Kredytobiorca spłacił 507.053,27 PLN. Na mocy ugody Bank zwraca łącznie 188.000,01 PLN. Kwota, która została Pani wypłacona do faktycznego wykorzystania to 324.946,20 PLN, pozostała kwota kredytu to prowizja, która od razu została przelana na konto banku. Łącznie kwota kredytu z prowizją to 330.332,28 PLN. Relacja między wartością kwoty dodatkowej a wartością wpłat dokonanych przez Kredytobiorcę w całym okresie kredytowania polega na tym, że wskazana przez Bank kwota nadpłaty (tj. 95.941,01 PLN) stanowi kwotę niższą niż kwota limitu 182.107,07 PLN (tj. różnica kwoty wpłaconej przez Kredytobiorcę przez cały okres kredytowania, czyli 507. 053,27 PLN i kwoty wypłaconego przez Bank rozporządzalnego kredytu, czyli 324.946,20 PLN). Oznacza to, jak wcześniej wskazano, że określona wartość kwoty dodatkowej mieści się w wartości wskazanego limitu wynoszącego 182.107,07 PLN. Oznaczałoby to, że tylko kwota 5.893 PLN z wypłaconej kwoty dodatkowej przekraczałaby wartość limitu (182.107,01 PLN) i z tego powodu stanowiłaby przychód. Z kolei nowa wartość kredytu oznacza „odfrankowaną” wartość kredytu obliczoną na nowych, bardziej korzystnych zasadach wskazanych w Ugodzie.

Zdaniem Kredytobiorcy, mimo że Bank określił, iż kwota 92.058,99 zł stanowi kwotę dodatkową, to przeważająca część tej kwoty, tj. 86.165 zł, jest w istocie zwrotem rat kapitałowo-odsetkowych, które zostały wpłacone przez Kredytobiorcę i w przypadku unieważnienia umowy kwota ta zostałaby zwrócona Kredytobiorcy jako świadczenie nienależne.

Uzupełnienie wniosku w odpowiedzi na wezwanie z 21 stycznia 2025 r.

W związku z dokonaną w uzupełnieniu z 20 stycznia 2025 r. zmianą stanowiska do pytania nr 2 będącego konsekwencją zweryfikowania przez Panią wcześniejszych obliczeń poprzez nieuwzględnienie w wartości „nadpłaty kredytu” odsetek za zwłokę od nieterminowego jej zwrotu, pismem z 31 stycznia 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie – doprecyzowała Pani opis sprawy, eliminując niespójność pomiędzy tym opisem a stanowiskiem do ww. pytania.

Na prośbę organu o jednoznaczne określenie, czy kwota dodatkowa w pełnej wysokości, tj. 92.058,99 zł, mieści się w kwocie będącej różnicą pomiędzy dokonanymi przez Panią wpłatami do banku tytułem spłaty kredytu hipotecznego a wartością udostępnionego jej kredytu (w tzw. „limicie”) wskazała Pani, że wartość kwoty dodatkowej, przy uwzględnieniu wskazanych uwag, mieści się w pełnej wysokości we wskazanym limicie. Wynika to z faktu, że uważa Pani, iż odsetki od umownie określonej „nadpłaty” nie wliczają się do „limitu”.

Pytania

1.Czy kwota długu wynosząca 239.407,93 PLN, którą Bank Kredytobiorcy umorzył, będzie podlegać zaniechaniu poboru podatku zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102, dalej: „Rozporządzenie MF”)?

2.Czy – biorąc pod uwagę wątpliwości przedstawione w punkcie 2 stanu faktycznego –po stronie Kredytobiorcy powstałby przychód w całkowitej wysokości kwoty dodatkowej, tj. w wysokości 92.058,99 PLN i czy w związku z tym Kredytobiorca byłby zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od tej kwoty?

3.Czy w związku z zawarciem Ugody mającej na celu zakończenie sporu na tle Umowy, wypłacona kwota odsetek wynosząca 14.307,14 PLN, zgodnie ze wskazanymi wątpliwościami w punkcie nr 1 stanu faktycznego, stanowić będzie przychód i czy w związku z tym po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów Ustawy o PIT?

Pani stanowisko w sprawie

Ad 1

Zdaniem Wnioskodawcy umorzona kwota, zgodnie z przepisami Rozporządzenia MF, będzie podlegać zaniechaniu od poboru podatku dochodowego.

Zgodnie z § 1 Rozporządzenia MF, w którym uregulowano kwestie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a.kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b.osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Powyższe stosuje się do kwot wymienionych w § 1 ust. 2 Rozporządzenia, które obejmują:

·kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

·odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

·opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Niniejsze zaniechanie poboru PIT ma zastosowanie wyłącznie do kredytów, które zostały zabezpieczone hipotecznie oraz udzielone na cele mieszkaniowe i związane z tym wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT (tj. nabycie budynku mieszkalnego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego, ich budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę itp.), gdy te nieruchomości położone są w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zarazem ww. przepisy stosuje się przede wszystkim w sytuacji, w której dochodzi do umorzenia kwot kredytu mieszkaniowego (kapitału), odsetek i prowizji oraz poniesionych opłat niezbędnych przy zawarciu kredytu.

Rozporządzenie MF definiuje pojęcie kredytu mieszkalnego w § 3. Zgodnie z treścią przepisu ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że Kredytobiorca spełnił wszelkie przesłanki umożliwiające zaniechanie poboru podatku, tj.:

·dochodzi do umorzenia kwoty kapitału i odsetek;

·kredyt Kredytobiorcy został zabezpieczony hipotecznie;

·Kredytobiorca przeznaczył kredyt na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej;

·środki zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT;

·Bank, który udzielił Wnioskodawcy kredytu jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw.

Ad 2 (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z 20 stycznia 2025 r.)

Zdaniem Wnioskodawcy, nie powinien on płacić podatku dochodowego od osób fizycznych od wskazanej kwoty dodatkowej, jako że kwota ta nie stanowi dla Wnioskodawcy przychodu, ponieważ w całości „mieści się” ona we wskazanym limicie 182.107,07 PLN. Wynika to z faktu, że wypłacona kwota odsetek za zwłokę (14.307,14 PLN) od „kwoty nadpłaty” wynoszącej 95.941,01 PLN nie stanowi dla niego kwoty, którą należy uwzględnić w ramach wskazanego limitu. Ponadto dla Banku kwota dodatkowa stanowiła bezpodstawne wzbogacenia, skutkiem czego podlegałaby zwrotowi zgodnie z art. 405 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm., zw. dalej: „KC”).

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT wymienia źródła przychodów, z których przychód (dochód) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nienależne świadczenie w podanym rozumieniu przyjętym w art. 410 w zw. z art. 405 Kodeksu cywilnego nie zostało wymienione jako odrębne źródło przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ustawy o PIT.

Ogólna definicja przychodu, którą uregulowano w art. 11 ustawy o PIT stanowi, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu do wyroku z 2 marca 2017 r., sygn. akt II FSK 164/15, wskazał: „jak stanowi przepis art. 11 ust. 1 ustawy o PIT (…). Przytoczona definicja przychodu wyprowadzona na podstawie tego przepisów ma charakter ogólny, a zatem będzie ona w użyciu wówczas, gdy zastosowania nie będą znajdować regulacje szczegółowe, inaczej opisujące danego rodzaju przychód. Należy również pamiętać, że przepisy art. 11 u.p.d.o.f. trzeba interpretować w powiązaniu z przepisami art. 10 oraz art. 12-20 u.p.d.o.f., co pozwala na ustalenie, czy dana kwota lub świadczenie przynależą do któregokolwiek ze źródeł przychodów podatkowych. Jeżeli nie będzie możliwe przyporządkowanie danego świadczenia do jakiegokolwiek źródła przychodu (w tym również do „innych źródeł przychodu” – art. 20 ustawy o PIT), to nie będzie ono mogło być uznane za przychód podatkowy, choćby nawet odpowiadało ogólnej definicji przychodu zawartej w przepisach art. 11 ustawy o PIT”.

Zgodnie z powyższym, za przychód należy uznać definitywne przysporzenie majątkowe, do którego nie kwalifikują wszelkie wartości podlegającego zwrotowi z różnych przyczyn.

Mając na uwadze fakt, iż w projekcie Ugody nie została wskazana podstawa, na jakiej Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty 92.058,99 PLN (Bank określił to „kwotą dodatkową”), to kwota ta nie powinna podlegać opodatkowaniu, jako że zgodnie ze stanem faktycznym Kredytobiorca ma otrzymać zwrot tego, co w czasie trwania Umowy Kredytu Kredytobiorca świadczył. Zwrot tego, co świadczono, nie stanowi przychodu. Bank na podstawie Umowy Kredytu udzielił Kredytobiorcy kredytu, a Kredytobiorca dokonał spłaty na rzecz Banku, w wyniku zawarcia w Umowie Kredytu przez Bank klauzul abuzywnych pozwalających Bankowi na dowolność ustalania kursu CHF. Tym samym Bank pobrał od Kredytobiorcy bezpodstawnie świadczenie nienależne, a otrzymana przez Kredytobiorcę w wyniku Ugody kwota 92.058,99 PLN stanowić będzie w całości zwrot tego co Kredytobiorca wpłacił, ponieważ kwota dodatkowa mieści się we wskazanym limicie 182.107,07 PLN. Z uwagi na to, że nie ma możliwości przyporządkowania danego świadczenia do jakiegokolwiek źródła przychodu (w tym również do „innych źródeł przychodu”, o których mowa w art. 20 ustawy o PIT) to nie można go uznać za przychód podatkowy, choćby nawet odpowiadał ogólnej definicji przychodu zawartej w przepisach art. 11.

Ponadto ustawa o PIT określa dochód jako nadwyżkę przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 9 ust. 2). Przychód podatkowy warunkuje możliwość powstania dochodu podatkowego w tym znaczeniu, że dopóki nie mamy do czynienia z przychodem w sensie podatkowym, dopóty nie może powstać dochód podatkowy. Otrzymanego zwrotu nie można traktować w kategorii przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11, ponieważ w tej sytuacji nie następuje po Pani stronie żadne przysporzenie majątkowe.

W uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 marca 2017 r., sygn. akt II FSK 164/15 wskazano, że (...) jak stanowi przepis art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Przytoczona definicja przychodu wyprowadzona na podstawie tych przepisów ma charakter ogólny, a zatem będzie ona w użyciu wówczas, gdy zastosowania nie będą znajdować regulacje szczegółowe, inaczej opisujące danego rodzaju przychód. Należy również pamiętać, że przepisy art. 11 ustawy o PIT trzeba interpretować w powiązaniu z przepisami art. 10 oraz art. 12-20 tej ustawy, co pozwala na ustalenie, czy dana kwota lub świadczenie przynależą do któregokolwiek ze źródeł przychodów podatkowych. Jeżeli nie będzie możliwe przyporządkowanie danego świadczenia do jakiegokolwiek źródła przychodu (w tym również do „innych źródeł przychodu” – art. 20 ustawy o PIT) to nie będzie ono mogło być uznane za przychód podatkowy, choćby nawet odpowiadało ogólnej definicji przychodu zawartej w przepisach art. 11. Mimo że nie wynika to wprost z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Stąd też wszystkie kwoty otrzymywane „tytułem zwrotnym” nie są zaliczane do przychodów podatkowych.

Podsumowując, zwrot otrzymanej kwoty, tj. 92.058,99 PLN, która w całości nie przekracza wskazanego limitu, tytułem bezpodstawnego wzbogacenia się kosztem Kredytobiorcy na podstawie art. 405 i art. 410 Kodeksu cywilnego (nienależne świadczenie) nie stanowi dla Wnioskodawcy przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

W tożsamy sposób jak w niniejszej sprawie zadecydowano w interpretacji indywidualnej z 23.04.2024 r. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak 0112-KDIL2-1.4011.207.2024.1.MKA, co oznacza, że zarówno w przytoczonej interpretacji, jak i w przedstawionym stanie faktycznym cała kwota zapłacona przez Bank stanowi zwrot nadpłaty, tj. zwrot dokonywany przez Bank stanowi wartość poniżej wskazanego w stanie faktycznym limitu.

Ad 3 (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z 20 stycznia 2025 r.)

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymana od Banku kwota odsetek za zwłokę wynosząca 14.307,14 PLN nie będzie stanowić dla niego przychodu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT: Wolne od podatku dochodowego są (...) odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednocześnie na mocy przepisu intertemporalnego wprowadzonego przez art. 70 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 z późn. zm., dalej: „ustawa nowelizująca”), przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, o którym mowa powyżej, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. (Ugoda z kolei została zawarta w 2024 roku).

Zdaniem Wnioskodawcy wypłacane od 1 stycznia 2021 r. odsetki ustawowe – które wypłacane są na podstawie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego za opóźnienie w zapłacie dochodzonego przez Kredytobiorcę – stanowią odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, o których mowa w analizowanym art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT. Tym samym odsetki wypłacone na podstawie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego mogą być wolne od podatku dochodowego – pod warunkiem, że są naliczone i wypłacone z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest wolna od podatku dochodowego lub od której na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zdaniem Wnioskodawcy, przepis w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie, ponieważ nadpłata, od której naliczone są odsetki, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zdaniem Wnioskodawcy, zwrot nadpłaty dokonanej przez Kredytobiorcę nie prowadzi do przysporzenia majątkowego po stronie Kredytobiorcy. Nie powodują one faktycznego przyrostu majątku Kredytobiorcy, a tylko prowadzą do „wyrównania” wcześniejszego zmniejszenia w tym majątku – i tym samym nie stanowią przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. W rezultacie taki zwrot nie powodując w ogóle powstania przychodu podatkowego na gruncie ustawy o PIT – nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na gruncie ustawy o PIT.

Należy więc wskazać, że odsetki ustawowe spełniają oba warunki pozwalające na uznanie ich za odsetki objęte powyższym przepisem, tj.:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności – zwrotu nadpłaty przez Bank na rzecz Kredytobiorcy oraz

2)świadczenie, od którego są one naliczane nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, bowiem nie stanowi przychodu podatkowego na gruncie ustawy o PIT.

Tym samym odsetki ustawowe z tytułu nieterminowej wypłaty należności są wolne od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

Podobnie stwierdzono w interpretacji z 11.07.2023 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak 0115-KDIT2.4011.255.2023.1.ŁS.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

•dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

•dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W świetle natomiast art. 11 ust. 1 powołanej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 powołanej ustawy mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów (obejmujący m.in. kwestię uwzględniania kosztów uzyskania przychodów dla celów ustalenia dochodu z danego źródła przychodów).

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród nich ustawodawca wyodrębnił – w punkcie 9 ww. przepisu – „inne źródła”.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 tejże ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w treści art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Skutki podatkowe umorzenia części zobowiązania kredytowego

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się jednak w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub należnych odsetek. Wtedy kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) – nie musi spłacać należności, do spłaty których był pierwotnie zobowiązany.

Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego kwalifikuje się do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Prawodawca przewidział przy tym szczególne rozwiązanie dla określonych sytuacji umorzeń kredytów mieszkaniowych. Umożliwił zaniechanie poboru podatku od dochodów z tytułu takich umorzeń – na zasadach, które określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.). Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia:

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast z § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia wynika, że:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

–położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa, umorzenie przez bank części kwoty kredytu zaciągniętego przez Panią na własne cele mieszkaniowe będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie do uzyskanego przez Panią przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa we wniosku, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Skutki podatkowe wypłaty Pani przez bank „kwoty dodatkowej”

Odnosząc się do skutków podatkowych wypłaty Pani przez bank ustalonej w ugodzie kwoty pieniężnej określonej jako „kwota dodatkowa”, o uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Z informacji przez Panią przedstawionych wynika, że:

·16 lipca 2008 r. zawarła Pani umowę kredytu mieszkaniowego,

·planuje Pani zawrzeć z bankiem ugodę sądową,

·na podstawie zawartej ugody bank – obok zwolnienia Pani z długu – ma wypłacić Pani kwotę dodatkową w wysokości 92.058,99 zł, która w całości mieści się w kwocie będącej różnicą pomiędzy dokonanymi przez Panią wpłatami do banku tytułem spłaty kredytu hipotecznego a wartością udostępnionego Pani kredytu.

Wobec powyższego, skoro kwota dodatkowa, którą otrzyma Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie spowoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie będą Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie będzie skutkować obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek za nieterminowy zwrot nadpłaty kredytu

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z powyższego, art. 21 ust. 1 pkt 95b powołanej ustawy zwalnia z opodatkowania m.in. odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Odsetki ustawowe, jakie zostaną Pani wypłacone mocą ugody w kwocie 14.307,14 zł, dotyczą nieterminowej wypłaty należności niepodlegającej opodatkowaniu ww. podatkiem – nadpłaty kredytu hipotecznego. Należy zatem zgodzić się z Pani stanowiskiem, że będą one zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Odnośnie do powołanych przez Panią interpretacji indywidualnych, interpretacje te dotyczą konkretnych spraw podatników osadzonych w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.