Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe w części dotyczącej zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu poniesionego przez Pana wydatku na wynagrodzenie adwokata oraz nieprawidłowe w pozostałej części.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 listopada 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 17 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Uzupełnił go Pan pismem z 29 stycznia 2025 r. (wpływ 30 stycznia 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwania.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan inwalidą wojskowym. Inwalidztwo Pana powstało podczas przymusowej dwuletniej zasadniczej służby wojskowej w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Od 2017 r. jest Pan emerytem ZUS-u. Nie pobiera Pan renty inwalidy wojskowego, gdyż pobiera Pan wypracowaną emeryturę.

Końcem 2001 r. utracił Pan pracę z powodu likwidacji zakładu pracy. Od tego czasu miał Pan trudności z pozyskaniem zatrudnienia z powodu inwalidztwa powstałego w czasie służby wojskowej praktycznie do samego przejścia na emeryturę.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 41 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 203 ze zm.), Starosta, bądź Prezydent Miasta ma wynikający z ustawy obowiązek pomocy inwalidzie wojskowemu w znalezieniu zatrudnienia (wydanie skierowania do pracy), by osoby te nie były pozbawione dochodów i nie były wykluczone społecznie.

Po utracie zatrudnienia z powodu likwidacji zakładu pracy, wielokrotnie wnioskował Pan o skierowanie do pracy lecz organy wskazane w ustawie przez wiele lat uchylały się od skierowania Pana do pracy lub pomocy w uzyskaniu zatrudnienia. Ogólnie organy, gdzie się Pan zwracał stwierdzały, że są to przepisy z komunistycznych czasów i nie mają obecnie zastosowania. Brak zatrudnienia skutkował tym, że nie miał Pan środków na zapewnienie rodzinie normalnego życia. Żył Pan w niedostatku z niewielkiej renty inwalidy wojskowego z ZUS-u.

W dniu 23 sierpnia 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok w Pana sprawie (sygn. akt …) zobowiązujący Prezydenta Miasta … do rozpoznania Pana wniosków o skierowanie do pracy jako inwalidę wojskowego w terminie miesiąca. Ponadto NSA w wyroku stwierdził, że organ dopuścił się bezczynności. Pan w 2017 r. przeszedł na emeryturę, tak więc Prezydent Miasta umorzył postępowanie w sprawie skierowania Pana do pracy.

W dniu 30 marca 2020 r. wniósł Pan pozew do Sądu Okręgowego w … o naprawienie szkody wynikłej z niewydania przez Prezydenta Miasta … decyzji o skierowaniu Pana do pracy na podstawie art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 41 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. W pozwie wskazywał Pan na podstawę prawną odpowiedzialności art. 417 § 1 ewentualnie art. 417¹ § 3 Kodeksu cywilnego. Szkoda ta obejmowała utracone korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę w okresie od dnia „1 listopada 2022 r.” do dnia 31 marca 2017 r. oraz szkodę obejmującą utracone korzyści w postaci części świadczeń emerytury Funduszu Ubezpieczenia Emerytalnego w okresie od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2020 r., ponadto zwracał się Pan o ustalenie prawa na przyszłość do naprawienia szkody na utraconych korzyściach części świadczenia emerytalnego w przyszłości.

W wyniku wniesionej apelacji od wyroku Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny w … w dniu 4 stycznia 2024 r. wydał wyrok (sygn. akt …) zasądzając Panu od Miasta … kwotę 112 468,94 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za szkodę na utraconych zarobkach i utraconej części Pana emerytury z powodu bezprawnego trwałego uchylania się Prezydenta Miasta od wydania decyzji o skierowaniu Pana, inwalidy wojskowego do pracy w okresie od 2002 r. do 2017 r. Sąd pominął wnioskowane w pozwie ustalenie prawa na przyszłość do naprawienia szkody na części Pana emerytury. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że działania Prezydenta Miasta były niezgodne z prawem, nie zastosowano się do obowiązku skierowania inwalidy wojskowego do pracy, a więc naruszono art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 41 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych. W uzasadnieniu wskazano także, że w tej sprawie NSA w Warszawie w wyroku (sygn. akt …) z dnia 23 sierpnia 2018 r. orzekł, że Prezydent Miasta … pozostawał w bezczynności. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wskazał utracone wynagrodzenie i utraconą część emerytury jako określone w art. 417 § 1, 417¹ § 3 oraz art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego. Sąd nie podał na podstawie jakich przepisów lub ustaw została określona wysokość przyznanego odszkodowania. Sąd nie podał w uzasadnieniu, że zasady ustalenia odszkodowania wynikają z odrębnych przepisów, jedynie podał, że działanie Prezydenta Miasta było niezgodne z prawem na skutek naruszenia art. 18 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych. Wysokość utraconego wynagrodzenia Sąd przyjął na podstawie ówczesnych wysokości minimalnych wynagrodzeń w latach (okresach), kiedy pozostawał Pan bez zatrudnienia, tj. w latach 2002-2010.

Obliczając Pana utracone wynagrodzenie Sąd Apelacyjny przyjął wysokość wynagrodzeń minimalnych w latach 2002-2010 oraz pomniejszył ich wysokość do kwoty netto. Wyrażona w wyroku szkoda obejmuje utracone wynagrodzenie w kwocie netto, tj. po odjęciu wszelkich składek i zobowiązań podatkowych, tak wyjaśnia Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku na str. 19 i 30. Natomiast utracona część Pana emerytury z powodu pozostawania bez zatrudnienia, została obliczona przez biegłą sądową przyjmując minimalne wynagrodzenia.

W sprawie zasądzonych odsetek Sąd określił je na podstawie art. 481 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 455 Kodeksu cywilnego od następnego dnia po doręczeniu pozwu, tj. od dnia 27 maja 2020 r.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w … orzekający o przyznaniu odszkodowania ogłoszono 4 stycznia 2024 r., był to wyrok drugiej instancji, więc prawomocny. Zasądzone odszkodowanie wraz z odsetkami otrzymał Pan przelewem dnia 23 lipca 2024 r. W sumie wraz z odsetkami za opóźnienie otrzymał Pan 150 759,67 zł.

Oczywiście przyznane odszkodowanie nie naprawia całej szkody, tym bardziej, że od 2002 r. nastąpiła duża zmiana wysokości wynagrodzeń co ma związek z rosnącą inflacją. W Pana przekonaniu wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania. Pana wcześniejsze wynagrodzenia były na poziomie 75% średniego wynagrodzenia krajowego. Odsetki za opóźnienie zostały ustalone od dnia wniesienia pozwu, a nie zaistnienia szkody.

Pytania

1.Czy składając do Urzędu Skarbowego zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu za 2024 r. (PIT-37) będzie Pan musiał wykazać jako dochód podlegający opodatkowaniu przyznane Panu przez Sąd odszkodowanie, jeśli tak, w jakiej pozycji zeznania PIT-37 ma być wpisana kwota odszkodowania?

2.Czy kwota przesłanych Panu wraz z odszkodowaniem odsetek ustawowych za opóźnienie podlega opodatkowaniu, jeśli tak, w jakiej pozycji PIT-37 należy ją wpisać?

3.Jeżeli przyznane Panu odszkodowanie podlega opodatkowaniu zwraca się Pan także z zapytaniem, czy kwota wynagrodzenia jaką Pan zapłacił po otrzymaniu odszkodowania według umowy adwokatowi, który był Pana pełnomocnikiem i reprezentował Pana przed Sądem, będzie podlegała wliczeniu do Pana dochodu, czy podlega ona zwolnieniu od podatku i w jakiej pozycji ją wpisać na zeznaniu podatkowym? Ewentualnie, czy ta kwota prowizji dla adwokata będzie stanowić koszt uzyskania przychodu zwolniony od podatku? W jakich punktach zeznania należy wpisać?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie, przyznane Panu odszkodowanie w całości nie powinno podlegać wykazaniu jako dochód, gdyż Sąd obliczając kwotę odszkodowania za utracone Pana wynagrodzenia odliczył już z utraconego wynagrodzenia podatek, czyli wynagrodzenie obliczył w kwocie netto. Gdyby Pan musiał wykazać w PIT-37 w zeznaniu za 2024 r. kwotę przyznanego odszkodowania jako dochód oznaczałoby to, że podatek od utraconego wynagrodzenia musiałby Pan zapłacić dwa razy. Jeden raz podatek z wynagrodzenia odliczył Sąd, drugi raz musiałby Pan zapłacić podatek od tego samego wynagrodzenia wyrażonego w kwocie netto wykazując je w zeznaniu podatkowym PIT-37 za 2024 r . W Pana ocenie, podatek pobrano już z wynagrodzenia, tak więc odszkodowanie też było wyrażone jako kwota netto.

Przyznane odsetki w Pana ocenie, także nie powinny podlegać opodatkowaniu, gdyż wysokość (tj. kwota odsetek) wynika z kwoty zasądzonego odszkodowania, które obliczono jako utracone wynagrodzenie wyrażone w kwocie netto, więc odsetki także są pomniejszone o podatek. Gdyby utracone wynagrodzenie obliczono w kwocie brutto, kwota utraconego wynagrodzenia, a także kwota odsetek byłaby wyższa i może podlegałaby opodatkowaniu.

W sprawie kwoty jaką musiał Pan po otrzymaniu odszkodowania według spisanej z adwokatem umowy zapłacić adwokatowi za prowadzenie przed Sądem powyższej sprawy o odszkodowanie uważa Pan, że kwota ta nie powinna podlegać opodatkowaniu. Kwota jaką zapłacił Pan pełnomocnikowi nie jest fizycznie Pana dochodem, była kosztem uzyskania odszkodowania. Dla Pana jest to duża kwota, bo jest to 20% całości uzyskanego odszkodowania. Opłacenie profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego Pana przed Sądem było koniecznością, gdyż jako osoba nie znająca się na prawie, nie miałby Pan zupełnie szans na wygraną w Sądzie pomimo, że to Pan został poszkodowany i miał rację, gdyż strona przeciwna (Urząd Miasta) dysponowała swoimi prawnikami.

Generalnie uważa Pan, że charakter sprawy, tj. dochodzenie o odszkodowanie za uporczywe bezprawne działanie organu w stosunku do inwalidy wojskowego, powinien tak działać, by inwalida wojskowy w takiej sprawie nie powinien być dodatkowo obciążony podatkiem z przyznanego odszkodowania od kwoty prowizji, którą musiał zapłacić adwokatowi za prowadzenie sprawy. Ponieważ jest Pan osobą starszą, bardzo prosi Pan o dokładne wyjaśnienie jak należy w tej sprawie dokonać rozliczenia się z Urzędem Skarbowym, jeśli oczywiście musiałby Pan zapłacić podatek lub ewentualnie odliczyć koszty uzyskania przychodu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Przepis art. 11 ust. 1 ww. ustawy, stanowi, że:

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a więc jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie poszkodowanemu skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez sprawcę szkody.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1100):

Stosownie do art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 417 § 1 ww. Kodeksu:

Natomiast zgodnie z art. 417¹ § 3 ww. Kodeksu:

Należy podkreślić, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zwolnienie przedmiotowe

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zwolnieniem określonym w przytoczonym przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z racji tego, że odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, zaś zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, możliwość skorzystania przedmiotowego odszkodowania ze zwolnienia należy rozpatrywać we wskazanej wyżej kolejności.

Odnosząc powołane powyżej przepisy prawa do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z przysporzeniem majątkowym stanowiącym przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zwolnieniem określonym w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

W omawianym przypadku niewątpliwie wystąpił element szkody, zaś przedmiotowe świadczenia stanowi świadczenia, które mają na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Otrzymał Pan przedmiotowe odszkodowanie z tej racji, że poniósł szkodę.

Jednak zauważyć należy, że w opisie stanu faktycznego wskazał Pan, że Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku wskazał utracone wynagrodzenie i utraconą część emerytury jako określone w art. 417 § 1, 417¹ § 3 oraz art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego. Sąd nie podał na podstawie jakich przepisów lub ustaw została określona wysokość przyznanego odszkodowania. Sąd nie podał w uzasadnieniu, że zasady ustalenia odszkodowania wynikają z odrębnych przepisów, jedynie podał, że działanie Prezydenta Miasta było niezgodne z prawem na skutek naruszenia art. 18 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych. Wysokość utraconego wynagrodzenia Sąd przyjął na podstawie ówczesnych wysokości minimalnych wynagrodzeń w latach (okresach), kiedy pozostawał Pan bez zatrudnienia, tj. w latach 2002-2010. Obliczając Pana utracone wynagrodzenie Sąd Apelacyjny przyjął wysokość wynagrodzeń minimalnych w latach 2002-2010 oraz pomniejszył ich wysokość do kwoty netto. Wyrażona w wyroku szkoda obejmuje utracone wynagrodzenie w kwocie netto, tj. po odjęciu wszelkich składek i zobowiązań podatkowych, tak wyjaśnia Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku. Natomiast utracona część Pana emerytury z powodu pozostawania bez zatrudnienia została obliczona przez biegłą sądową przyjmując minimalne wynagrodzenia.

Zatem, nie można uznać, że wysokość lub zasady ustalenia otrzymanego przez Pana odszkodowania i zadośćuczynienia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Wobec powyższego, przedmiotowe odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się z kolei do treści powołanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przewidującego również zwolnienie od podatku odszkodowań i zadośćuczynień w przypadkach w nim wskazanych, należy wskazać, że w przywołanym przepisie ustawodawca używa sformułowania „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia”. Należy przez to rozumieć te odszkodowania i zadośćuczynienia, które nie zostały wprost wymienione w katalogu zwolnień podatkowych, a więc inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Stąd, odszkodowanie wypłacone Panu na podstawie wyroku sądowego, niekwalifikujące się do zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie objęte dyspozycją przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przywołany przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy zwalnia od podatku takie odszkodowania przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Odnośnie przesłanek wyłączających możliwość zwolnienia odszkodowania i zadośćuczynienia z podatku, które to przesłanki zostały przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy (otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono) wskazać należy, że w prywatnoprawnym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej kompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty. Szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego spowodowany bezprawnym działaniem lub zaniechaniem sprawcy, a także z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez dłużnika zobowiązania.

Odnosząc powyższe do przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, że wypłacone Panu na podstawie wyroku sądu odszkodowanie za szkodę obejmującą utracone korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem przedmiotowa należność stanowi korzyść, którą mógłby Pan osiągnąć gdyby Panu szkody nie wyrządzono – przedmiotowe odszkodowanie kompensuje fakt braku przychodów w okresie pozostawania bez pracy, zaś Sąd Apelacyjny obliczając jego wysokość przyjął wysokość wynagrodzeń minimalnych netto w latach 2002-2010, natomiast utracona część Pana emerytury z powodu pozostawania bez zatrudnienia została obliczona przez biegłą sądową przyjmując minimalne wynagrodzenia.

Odsetki

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania odsetek od zasądzonych odszkodowań na wstępie należy wyjaśnić, że kwestię prawną odsetek reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 481. § 1 ww. Kodeku:

Ponadto zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym: „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej (por. uchwała SN z dnia 31stycznia1994 r., sygn. akt III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155).

W ujęciu kodeksowym odsetki stanowią więc świadczenie pieniężne, do którego może być zobowiązany dłużnik – najogólniej mówiąc – korzystający z cudzych pieniędzy. Chodzi tu zarówno o sytuację, gdy korzystanie z pieniędzy wierzyciela jest przedmiotem umowy (np. pożyczka oprocentowana, kredyt), jak i gdy nie jest ono objęte zgodą wierzyciela, w szczególności wynika z opóźnienia w zapłacie sumy pieniężnej przez dłużnika (zob. art. 481 i art. 741 Kodeksu cywilnego), a także wówczas, gdy korzystanie z pieniędzy polega na poniesieniu przez wierzyciela wydatków w interesie dłużnika (zob. art. 742, art. 753 § 2, art. 842 Kodeksu cywilnego).

Zasadniczo odsetki pełnią funkcję wynagrodzenia należnego wierzycielowi od dłużnika za korzystanie z pieniędzy, mogą jednak też mieć znaczenie waloryzacyjne oraz (w przypadku odsetek za opóźnienie) kompensacyjne i represyjne czy motywacyjne. Oczywistym jest więc, że odsetki stanowią trwałe przysporzenie w majątku podatnika, które mieści się w kategorii przychodu, który co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Powyższą tezę potwierdza analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z której wynika, że odsetki stanowią odrębną od należności głównej kategorię przychodu, która tylko w wyjątkowych przypadkach korzysta ze zwolnienia z opodatkowania.

Zwolnienie od podatku dochodowego wypłacanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy wyraźnie o tym stanowi (konkretnie odnosi się do odsetek). Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

·pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz.U. poz. 776);

·pkt 95 – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;

·pkt 95a – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego;

·pkt 95b – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku;

·pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

·pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;

·pkt 130a – odsetki lub dyskonto od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;

·pkt 130b – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

Jak wskazano wyżej, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do wspomnianego artykułu, wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która:

·nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym,

·jest wolna od podatku dochodowego lub

·nie rodzi obowiązku zapłaty podatku w związku z zaniechaniem jego poboru w drodze rozporządzenia Ministra Finansów.

Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie kwestię opodatkowania odsetek od nieterminowej wypłaty należności zwolnionych z opodatkowania.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis stanu faktycznego należy stwierdzić, że odsetki ustawowe od przedmiotowego odszkodowania, zasądzone na Pana rzecz wyrokiem sądowym, nie podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy takiego zwolnienia nie przewiduje.

Jednocześnie wskazać należy, że jak wskazano powyżej – stosownie do zacytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – zwolnieniu podlegać mogą odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest wolna od podatku dochodowego, bądź nie rodzi obowiązku zapłaty podatku w związku z zaniechaniem jego poboru w drodze rozporządzenia Ministra Finansów.

W przedmiotowej sprawie skoro przyznane Panu odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym, to odsetki ustawowe od ww. odszkodowania nie korzystają ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Koszty uzyskania przychodu

W odniesieniu do kosztów uzyskania przychodu należy zauważyć, że stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W powołanym przepisie ustawodawca nie wskazuje enumeratywnie jakie wydatki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona została od istnienia związku przyczynowo-skutkowego, tzn. poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, bądź funkcjonowanie tego źródła. Kosztami uzyskania przychodów są zarówno koszty bezpośrednio, jak i pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że podatnik wykaże, iż zostały one w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów.

Kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanymi przychodami. Z oceny związku z uzyskanym przychodem powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie mógł się przyczynić do osiągnięcia przychodów z danego źródła. Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu powinien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

·pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

·nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

·być właściwie udokumentowany.

Koszty poniesione w celu uzyskania przychodów to te, które zostały poniesione z zamiarem uzyskania przychodu. Ten zamiar (cel) musi być, po pierwsze – obiektywnie realny, po drugie – istniejące okoliczności faktyczne muszą wskazywać na to, że dany wydatek w istocie mógł podatnikowi pozwolić na przewidywanie osiągnięcia przychodu. Natomiast koszty ponoszone w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu, to wydatki mające na celu ochronę źródła przychodu, tak by źródło to istniało w stanie niepogorszonym.

Koszty uzyskania przychodów nie są kosztami uzyskania jakichkolwiek przychodów, lecz zawsze związane są z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła. Koszty uzyskania przychodu z danego źródła pomniejszają przychody z tego właśnie źródła, a nie jakiekolwiek przychody. Koszty uzyskania przychodu są zatem ściśle i funkcjonalnie przyporządkowanie do danego źródła przychodów.

W świetle powyższego wskazać należy, że poniesiony przez Pana koszt na wynagrodzenie adwokata można zaliczyć do kosztów, o których mowa we wskazanym powyżej przepisie. Koszty te zostały poniesione przez Pana w celu uzyskania odszkodowania, dlatego też są kosztami uzyskania przychodu z tytułu wypłaconego Panu odszkodowania wraz z odsetkami i jako takie winny zostać wykazane jako koszt uzyskania przychodów.

Ocena Pana sytuacji

Podsumowując, wypłacone Panu odszkodowanie skutkuje powstaniem przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b, bowiem przedmiotowa należność stanowi korzyść, którą mógłby Pan osiągnąć gdyby Panu szkody nie wyrządzono. Odsetki od zasądzonego na Pana rzecz odszkodowania nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tego rodzaju odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ww. ustawy.

Jednocześnie należy wskazać, że poniesiony przez Pana wydatek na wynagrodzenie adwokata może Pan zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, o którym mowa w art. 22 ust. 1 ww. ustawy. Koszty te zostały poniesione przez Pana w celu uzyskania odszkodowania, dlatego też są kosztami uzyskania przychodu z tytułu wypłaconego Panu odszkodowania wraz z odsetkami i jako takie winny zostać wykazane jako koszt uzyskania przychodu.

A zatem wskazać należy, że przychód w postaci odszkodowania i odsetek oraz poniesione przez Pana koszty wynagrodzenia adwokata, powinien Pan wykazać w zeznaniu rocznym PIT-37 za 2024 r., w części E, w wierszu „Inne źródła, niewymienione w wierszach od 1 do 4”, w pozycjach 76-77.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111), opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Należy wskazać, że przy wydawaniu interpretacji Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Pana w zakresie przedstawionego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w … . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.