Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 listopada 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 27 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 24 stycznia 2025 r. (wpływ 24 stycznia 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca posiada nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2024.226 t.j. z dnia 2024.02.21).

Wnioskodawca jest wspólnikiem Spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W dniu 18 listopada 2021 roku Wnioskodawca otrzymał od Spółki pożyczkę w kwocie (...) zł. Ze względu na trudną sytuację, pożyczka nie może zostać uregulowana przez Zainteresowanego w określonych w umowie terminach. Niestety sytuacja finansowa Wnioskodawcy nie ulega poprawie. Wnioskodawca nie posiada środków na pokrycie całej kwoty pożyczki. Spółka bezskutecznie próbuje odzyskać należność. Warto również podkreślić, że pożyczka w 2025 roku ulegnie przedawnieniu i zostanie przekształcona w tzw. zobowiązanie naturalne. W konsekwencji Wnioskodawca nie wie, czy przedawnienie pożyczki i jej późniejsze, ewentualne umorzenie, już po upływie przedawnienia, będzie skutkowało jakąkolwiek konsekwencją na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych.

W piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku wskazano, że:

§       pożyczka nie została udzielona w związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą;

§       Wnioskodawca jest prezesem zarządu spółki udzielającej pożyczki;

§       Wnioskodawcy nie łączyła/nie łączy ze spółką umowa o pracę, umowa zlecenie lub umowa o dzieło. Pożyczka nie została udzielona w związku z ww. umowami.

§       umorzenie zobowiązania nie będzie formą wynagrodzenia z tytułu pełnienia jakiejś roli w spółce. Wnioskodawca nie jest zatrudniony w Spółce. Wyplata pożyczki była spowodowana pogarszającą się sytuacją finansowa Wnioskodawcy. Kryzys finansowy miał być chwilową sytuacje, jednak sytuacja rodzinna spowodowała opóźnienia w spłacie pożyczki. W konsekwencji Wnioskodawca, ze względu na trudną sytuację nie jest w stanie spłacić pożyczki.

Pytanie ostatecznie sformułowane w piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku

Czy, w oparciu o przedstawiony przyszły stan faktyczny po stronie Wnioskodawcy powstanie przychód na mocy art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa PIT), jeżeli udzielona przez Spółkę pożyczka ulegnie przedawnieniu?

Pana stanowisko w sprawie ostatecznie sformułowane w piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku

W Pana ocenie, przedawnienie roszczenia opisanego powyżej, nie będzie stanowić przychodu na mocy art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, a więc nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty podatku. Po stronie Wnioskodawcy nie wystąpi bowiem trwale przysporzenie majątkowe, a co za tym idzie nie powstanie przychód.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodem, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9,10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Istotą przedawnienia jest zatem fakt że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. W konsekwencji roszczenie nie gaśnie, a jedynie nie może być przymusowo realizowane. Oznacza to, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienie spełni świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Warto zwrócić uwagę na art. 117 ust. 2 kodeksu cywilnego, który wskazuję, że po upływie terminu przedawnienia ten przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Zastosowanie zwrotu może uchylić się od jego zaspokojenia oznacza, że wierzyciel nie uzyska ochrony w dochodzeniu przedawnionego roszczenia i nie będzie mogło ono zostać przymusowo zrealizowane. Zgodnie z literaturą przedmiotu wierzyciel przedawnionego roszczenia nie może więc liczyć na wydanie wyroku sądu powszechnego, zasądzającego zapłatę przedawnionej kwoty, jeśli dłużnik w uprawniony sposób powoła się na zarzut przedawnienia. Brak możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia na drodze sądowej nie oznacza jednak, że zobowiązany nie ma obowiązku wykonania swojego przedawnionego świadczenia. Taki obowiązek pozostaje nadal aktualny – mimo przedawnienia zobowiązania. Obowiązek taki nie ustaje, ale przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Prawo cywilne nadal traktuje zobowiązanego z przedawnionej wierzytelności jako dłużnika, z tą tytko różnicą, że odmawia wierzycielowi ochrony prawnej, w tym w szczególności odmawia zastosowania przymusu państwowego w celu wyegzekwowania wierzytelności. Prawo cywilne jednak nie uznaje spełnienia takiego świadczenia za świadczenie nienależne, które skutkowałoby bezpodstawnym wzbogaceniem wierzyciela. Co istotne, prawo cywilne przewiduje możliwość potrącenia długu wierzyciela z przedawnionym długiem dłużnika (art. 502 k.c.). Ponadto roszczenia przedawnione mogą być przedmiotem odnowienia (art. 506 k.c.) i ugody (art. 9176 k.c.). W konsekwencji dłużnik dysponując majątkiem stanowiącym równowartość przedawnionego roszczenia zobowiązany nie dysponuje swoim mieniem, zaś podejmując ewentualną decyzję o zwrocie przedawnionego świadczenia, zwróci wierzycielowi to, co było mu należne. Warto również zwrócić uwagę, że zobowiązanie cywilnoprawne, w przeciwieństwie do zobowiązania podatkowego, nie wygasa na skutek przedawnienia. W konsekwencji nie można twierdzić, że samo przedawnienie nie rodzi u dłużnika korzyści majątkowej. Zgodnie z wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 lutego 2013 roku o sygn..: II FSK 1248/11, z dnia 21 lipca 2016 roku o sygn.: II FSK 1154/14; z dnia 21 kwietnia 2017 roku o sygn.: II FSK 869/15 oraz z dnia 9 czerwca 2017 roku o sygn.: II FSK 1370/15, przychodem podatkowym jest przysporzenie majątkowe, które ma charakter trwały. Warto również zwrócić uwagę, na wyrok Naczelnego Sądy Administracyjnego z 15 grudnia 2020 roku o sygn.: II FSK 2305/18, w którym Sąd wskazał, że powyższe stanowisko znajduje również wsparcie w wykładni systemowej wewnętrznej. W art. 14 ust 1 u.p.d.o.f. ustawodawca zawarł ogólną definicję przychodów z działalności gospodarczej, natomiast w art. 14 ust. 2 tej ustawy uzupełnia tę definicję wskazując między innymi w pkt 6, że za przychód z działalności gospodarczej należy uznać również „wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, z wyjątkiem (...)”. Użycie określenia „również” oznacza, że bez tego przepisu przedawnione zobowiązania przychodem by nie były i do tego potrzebna była wyraźna, wyartykułowana wola ustawodawcy aby zaliczyć je do przychodów. Takiego zastrzeżenia że przychodem są „również” przedawnione zobowiązania - ustawodawca nie zawarł ani w art. 11, ani w art. 20 u.p.d.o.f. Należy zatem z tych regulacji wyciągnąć jednoznaczny wniosek, że przedawnione zobowiązania są przychodami tylko wtedy, gdy ustawodawca wyraźnie tak wskazał. Gdyby przedawnione zobowiązania były przychodami co do zasady, to przepis art. 14 ust. 2 pkt 6 u.p.d.o.f. byłby zbędny. Jakkolwiek więc wartość przedawnionego zobowiązania z tytułu kredytu stanowi przychód z działalności gospodarczej na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 6 u.p.d.o.f., to nie można uznać, że stanowi również przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.. Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 19 sierpnia 2020 roku o sygn. I SA/Po 30/20 wskazał, że na skutek przedawnienia dłużnik nie uzyskuje żadnej realnej i definitywnej korzyści majątkowej, ponieważ formalnie nadal jest zobowiązany do wykonania tego świadczenia. Tym samym u dłużnika nie powstaje przychód z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., a w rezultacie wierzyciel nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji PIT-8C. Podobne stanowisko zostało wyrażone w wyroku Wojewódzkiego Sądy Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 maja 2019 roku o syg.: III SA/Wa 2087/18. W analizowanym wyroku Sąd wskazał, że faktyczny, potocznie rozumiany „brak konieczności zapłaty” nie może być utożsamiony z nieodpłatnym świadczeniem w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., ponieważ wierzyciel nic nie świadczy, a dłużnik - nawet jeśli przyjąć faktyczny „brak konieczności” – nadal ma prawny obowiązek zapłaty.

Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Wnioskodawcy, przedawnienie roszczenia opisanego powyżej, nie będzie stanowić przychodu na mocy art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, a więc nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty podatku. Po stronie Wnioskodawcy nie wystąpi bowiem trwałe przysporzenie majątkowe, a co za tym idzie nie powstanie przychód.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł mówi się w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Korzyści takie pojawiają się nie tylko wówczas, gdy podatnikowi zostają przekazane środki pieniężne, ale również wtedy, kiedy zmniejszone zostaną jego zobowiązania, których nie musi już realizować z własnego majątku.

Z zaprezentowanego w treści wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że w 2025 r. przedawnieniu ulegnie niespłacona przez Pana pożyczka i zostanie przekształcona w tzw. zobowiązanie naturalne. Pożyczka nie jest związana z działalnością gospodarczą.

W związku z powyższym wskazać należy, że instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Zgodnie z art. 117 § 1 ww. Kodeksu:

Przy czym, w myśl art. 117 § 2 ww. Kodeksu:

Stosownie do treści art. 118 Kodeksu cywilnego:

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Przedawnienie roszczenia cywilnoprawnego nie powoduje jego wygaśnięcia, a jedynie sprowadza się do tego, że po upływie określonego w ustawie terminu (wynoszącego zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe 3 lata), dłużnik może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego, roszczenie przedawnione nie wygasa, ale nie będzie mogło zostać przymusowo zrealizowane, w sytuacji gdy dłużnik podniesie zarzut jego przedawnienia. Powołując się bowiem na zarzut przedawnienia, sam odmawia spłacenia długu, i mając świadomość braku narzędzi prawnych do wyegzekwowania roszczenia - uzyskuje realne przysporzenie majątkowe.

Jeżeli zatem w Pana przypadku dojdzie do przedawnienia wierzytelności i podniesie Pan zarzut przedawnienia wówczas osiągnie Pan realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji Pana stanowisko – zgodnie z którym, przedawnienie roszczenia opisanego powyżej, nie będzie stanowić przychodu na mocy art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, a więc nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty podatku – należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·     Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.