Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowego od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
21 listopada 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 21 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W dniu (…) 2007 roku Wnioskodawczyni („dalej również jako Kredytobiorca”) zawarła z Bankiem (…) z siedzibą w (…) („Bank”) Umowę kredytu hipotecznego („Umowa kredytu”).
Kwota kredytu denominowana była w walucie obcej – frankach szwajcarskich – i wynosiła (…) CHF, przy czym zgodnie z postanowieniami Umowy kredytu zarówno faktyczna wypłata Kredytobiorcy środków z kredytu (kwota (…) PLN) i jak i poszczególne spłaty rat kredytowych realizowane były w walucie polskiej, a kwota wypłaconego kredytu oraz wysokość rat kredytowych uzależnione były od bieżącego kursu franka szwajcarskiego wg „aktualnej Tabeli Kursów” ustalanej przez Bank.
Powyższe postanowienia umowne w tego samego rodzaju umowach kredytowych zawieranych przez Bank zostały w późniejszym okresie uznane za klauzule niedozwolone (abuzywne), których skutkiem było stwierdzanie przez sądy powszechne nieważności tego rodzaju umów zawieranych z Bankiem.
Zgodnie z Umową kredytu spłata kredytu rozłożona została na (...) miesięcznych rat kredytowych. W okresie od (…) 2007 r. do (…) 2024 r. łączna kwota zapłacona do Banku tytułem spłat zobowiązań kredytowych wyniosła (…) PLN.
W związku z zawartymi w treści Umowy kredytu klauzulami abuzywnymi, w (…) 2024 r. Kredytobiorca i Bank rozpoczęli postępowanie mediacyjne, którego celem było uniknięcie sporu sądowego oraz zakończenie i rozliczenie wszelkich wzajemnych roszczeń i zobowiązań związanych z kredytem frankowym. Zgodnie z przekazanym przedstawicielowi Banku stanowiskiem Kredytobiorca zażądał rozliczenia udzielonego kredytu w ten sposób, że Bank zwróci Kredytobiorcy całą kwotę różnicy pomiędzy kwotą faktycznie wypłaconych środków ((…) PLN), a sumą zrealizowanych na rzecz Banku spłat ((…) PLN), t.j. zwróci Kredytobiorcy kwotę około (…) tysięcy PLN. Bank zgodził się na dokonanie i zakończenie wzajemnych rozliczeń poprzez zapłatę Kredytobiorcy kwoty (…) PLN. W dniu (…) 2024 roku Kredytobiorca podpisał z Bankiem Ugodę do Umowy kredytu („Ugoda”).
W treści dokumentu Ugody (dokument w całości przygotowany przez Bank):
1) Bank oświadczył, że wedle zapisów widniejących w księgach rachunkowych Banku na dzień zawarcia Ugody wysokość zadłużenia Kredytobiorcy z tytułu Umowy wynosiła (…) CHF, co po przeliczeniu na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego dzień zawarcia Ugody, zadłużenie Kredytobiorcy na dzień zawarcia Ugody wynosiło (…) PLN;
2) Strony zgodnie oświadczyły o „przewalutowaniu” na walutę polską (ze skutkiem wstecznym, od dnia zawarcia Umowy kredytu) kwoty kredytu udzielonego Kredytobiorcy oraz ustaliły (ze skutkiem wstecznym) nowe warunki spłaty (parametry kredytu), odpowiednie do nowej – w złotych polskich – waluty kredytu;
3) Strony rozliczyły dokonane w latach 2007-2024 spłaty kredytu, w wyniku czego do spłaty na rzecz Banku z tytułu Umowy kredytu na dzień zawarcia Ugody pozostała kwota (…) PLN, a jej spłata w terminie 30 dni od dnia zawarcia Ugody stanowić miała o całkowitej spłacie kredytu;
4) Bank oświadczył, że zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie (…) PLN stanowiącej różnicę między kwotą zadłużenia (wskazaną w pkt 1 powyżej), a kwotą zadłużenia wskazaną w pkt 3 powyżej);
5) Jednocześnie cyt. „dodatkowo Bank zobowiązał się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty (…) PLN w terminie 14 dni od dnia zawarcia ugody na rachunek (…). Kwota ta stanowi przychód dla Kredytobiorcy, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11)”;
6) Strony oświadczyły, że w związku z zawarciem Ugody nie będą występować w przyszłości względem siebie z roszczeniami wywodzonymi z postanowień Umowy, jej zawarcia oraz wykonywania w walucie obcej, w brzmieniu sprzed zawarcia Ugody, ze względu na przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę waluty, wysokość i zasady spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy, a Ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia Stron w ww. zakresie.
Po podpisaniu Ugody Kredytobiorca dokonał spłaty na rzecz Banku kwoty (…) PLN stanowiącej o zakończeniu spłaty kredytu, a Bank przelał na rachunek Kredytobiorcy ustaloną w treści Ugody kwotę (…) PLN.
Pytanie
Czy w związku z zawarciem z Bankiem Ugody, mającej na celu zakończenie sporu na tle Umowy kredytu denominowanego w CHF, otrzymana przez Kredytobiorcę kwota (…) PLN stanowić będzie przychód i w związku z tym czy po jego stronie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
Pani stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawczyni, przekazana jej przez Bank kwota jest częściowym zwrotem z sumy kwot wpłaconych przez Kredytobiorcę na rzecz Banku w okresie 2007-2024.
W sposób bezpośredni świadczy o tym przebieg postępowania mediacyjnego, które poprzedzało i doprowadziło do uzgodnienia warunków Ugody. W ramach tego postępowania Kredytobiorca zażądał zwrotu kwoty (…) tysięcy PLN, a Bank zaakceptował zapłatę do kwoty (…) PLN. Jakkolwiek w samej treści Ugody nie zostało to dosłownie stwierdzone (zapis Ugody stanowiący o zobowiązaniu Banku do zapłaty kwoty (...) PLN nie wskazuje jakiegokolwiek tytułu tego świadczenia, a zobowiązanie banku nie zostało prawnie powiązane z jakimkolwiek konkretnym zobowiązaniem ze strony Kredytobiorcy), to jednak okoliczności faktyczne związane z udzielonym kredytem frankowym, jego spłatą oraz podpisaniem Ugody, świadczą jednoznacznie, że nie istnieje żaden inny tytuł takiej zapłaty przez Bank niż częściowy zwrot „nadpłaconego kredytu”. Otrzymanie zwrotu środków uprzednio wpłaconych na rzecz Banku na podstawie Umowy kredytu nie stanowi żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie prowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgody z prawem, tj. stanowi następstwo pozbawienia Umowy kredytu jej niedozwolonych postanowień (klauzul abuzywnych).
Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych: „Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku”.
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy: „Przychodami (...) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń”.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.
Z definicji tej wywieść można jednak również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
W stanie faktycznym sprawy niniejszej po stronie Kredytobiorcy nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego, albowiem zwrot na jej rzecz przez Bank kwoty (...) PLN jest częściowym zwrotem sumy zapłaconych w okresie 2007-2024 rat spłaty kredytu frankowego.
Tym samym zatem otrzymane środki są ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione ze środków własnych Kredytobiorcy. Kwota otrzymana na podstawie Ugody z Bankiem nie powoduje więc faktycznego przyrostu majątku Kredytobiorcy, lecz „wyrównanie uprzedniego wydatku” poniesionego z tego majątku.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.
Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w wyniku określonego zdarzenia, które powoduje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.
Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.
W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.
Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061):
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Odnosząc się do skutków podatkowych wypłaty ustalonej w ugodzie kwoty wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Jednakże jak wyżej wyjaśniłem definicja przychodu podatkowego zawarta w art. 11 ust. 1 wskazuje, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
Wobec powyższego, skoro kwota, którą otrzymała Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego to jej otrzymanie nie powoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.