Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 listopada 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 27 grudnia 2024 r. oraz pismem z 9 stycznia 2025 r. - w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i jego uzupełnienie

W okresie będącym przedmiotem zapytania podlegała/podlega Pani na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Data wyroku rozwodowego - 11 października 2023 r., data uprawomocnienia się wyroku - 19 października 2023 r. W trakcie małżeństwa sąd nie orzekł o separacji. Pani były mąż, nie był biologicznym ojcem dziecka (w 2022 r. wyrokiem sądu doszło do zaprzeczenia ojcostwa i wydanie nowego aktu urodzenia), postanowienie sądu o zaprzeczeniu ojcostwa - 18 marca 2022 r. (pozew został złożony w 2021 r.) Uprawomocnienie się postanowienia sądu - 26 marca 2022 r. W okresie podatkowym mieszkali Państwo pod jednym adresem, byliście w nieformalnej separacji, nie prowadziliście wspólnego gospodarstwa domowego, mąż nie brał czynnej opieki nad dzieckiem. Biologiczny ojciec zamieszkuje gminę (...), tj. 600 km od miejsca pobytu Pani z dzieckiem. Od urodzenia dziecka otrzymywała Pani tylko alimenty, ojciec dziecka bardzo rzadko odwiedzał syna. W okresie będącym przedmiotem zapytania posiadała Pani pełną władzę rodzicielską. Mąż nie miał władzy rodzicielskiej, ponieważ nie był on ojcem dziecka. W roku podatkowym 2022 otrzymywała Pani zasiłek macierzyński, a później wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę. W roku podatkowym 2022 łączny dochód wyniósł 52.437,86 zł. Rozliczyła się Pani indywidualnie, nie mniej jednak nie wie Pani, czy w tym przypadku mogła się Pani rozliczyć jako samotna matka, pomimo braku formalnego rozwodu. Syn nie posiadał dochodów, urodził się 27 lutego 2021 roku. Syn w chwili rozliczania się z podatku za rok 2022 miał 2 latka. W okresie, którego dotyczy wniosek Pani dziecko nie otrzymywało zasiłku (dodatku) pielęgnacyjnego lub renty socjalnej.

W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pani i Pani dziecka nie miały zastosowanie przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem przepisów dotyczących najmu prywatnego) - w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń). Pani lub Pani dziecko nie podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Reasumując, w związku z zaprzeczeniem Pani już byłego męża ojcostwa w roku 2022, nie prowadzenie wspólnie gospodarstwa domowego, jak i również nie opiekowanie się Pani dzieckiem, Zwróciła się Pani z prośbą o informację, czy w tym przypadku poprawnie rozliczyła się Pani za rok podatkowy 2022 z podatku dochodowego w sposób indywidualnie, czy może powinna Pani złożyć korektę i zastosować sposób opodatkowania przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Indywidualna interpretacja jest potrzebna, by mieć możliwość złożyć korektę za rok 2022 i przedłożyć ją w Urzędzie Skarbowym w (...), bo w świetle prawa w roku podatkowym 2022 nie doszło prawnie do rozwodu. Uprawomocnienie postanowienia sądu odbyło się w październiku 2023 r.

Pytanie

Czy rozliczając PIT za rok 2022 mogła Pani rozliczyć się jako samotna matka?

Pani stanowisko w sprawie

Uważa Pani, że pomimo braku jeszcze rozwodu, wszystkie przesłanki świadczyły o tym, że samotnie wychowuje Pani syna.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Na podstawie art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy:

Art. 6 ust. 4e ww. ustawy stanowi, że:

W myśl art. 6 ust. 4f ww. ustawy:

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Panią z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2022 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, podkreślić należy, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w powołanym wyżej art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Z powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.

W konsekwencji, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach w nich przewidzianych należy posiadać ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko/dzieci.

Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, że prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest więc samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic, który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. W sytuacji, gdy dziecko pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego rodzica, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. według postanowień porozumienia rodzicielskiego), status samotnego rodzica ma ten, który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica - przy którym dziecko mieszka - prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rodzic, który jest stanu cywilnego, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że dla preferencyjnego opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. istotne znaczenie ma regulacja zawarta w treści art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że nie ma ono zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zatem od 2022 r. osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje co najmniej jedno dziecko, co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo, pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Należy zauważyć, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku posiadania określonego statusu cywilnoprawnego wymienionego w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, którym przysługuje preferencyjne rozliczenie podatku.

Przy czym, status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa.

Natomiast za osobę samotnie wychowującą dzieci ustawodawca uznał również osobę pozostającą w związku małżeńskim pod warunkiem, że drugi małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Jak wynika z art. 93 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):

Art. 62 § 1 ww. Kodeksu stanowi, że:

W myśl art. 62 § 3 ww. Kodeksu:

Zgodnie z art. 63 ww. Kodeksu:

Stosownie natomiast do art. 69 § 1 ww. Kodeksu:

W świetle powyższych regulacji należy stwierdzić, że prawne ojcostwo względem dziecka urodzonego w czasie trwania małżeństwa i przed upływem trzystu dni po jego ustaniu lub unieważnieniu przypisuje się mężowi matki dziecka. Jednakże domniemanie to jest wzruszalne w drodze powództw o zaprzeczenie ojcostwa. Skutkiem prawomocnego wyroku zaprzeczającego ojcostwo męża matki jest ustalenie, że nie jest on ojcem dziecka. W konsekwencji wyrok zaprzeczający ojcostwo męża matki, po uzyskaniu prawomocności, rodzi m.in. skutki w postaci ustania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, utraty prawa do dziedziczenia po mężu matki i jego krewnych oraz ustania obowiązku alimentacyjnego męża matki dziecka.

Uwzględniając powyższe skutki orzeczenia o zaprzeczeniu ojcostwa należy uznać, że po uprawomocnieniu się takiego wyroku mamy do czynienia z pozbawieniem praw rodzicielskich małżonka matki dziecka.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że Pani, pozostając w związku małżeńskim, od momentu uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego, że Pani małżonek nie jest ojcem dziecka urodzonego w trakcie trwania małżeństwa, może zostać uznana za osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w roku podatkowym samotnie wychowuje to dziecko i jednocześnie spełnione zostały wszystkie pozostałe warunki uprawniające do zastosowania omawianego rozliczenia określone w art. 6 tej ustawy.

Reasumując, mając na uwadze powołane przepisy prawa określające warunki zastosowania preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, stwierdzić należy, że będzie przysługiwało Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2022 r. (wyrok stwierdzający zaprzeczenie ojcostwa uprawomocnił się 26 marca 2022 r.), na podstawie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pani stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.