Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 22 grudnia 2024 r. oraz pismem z 27 grudnia 2024 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i jego uzupełnienie

Jest Pan rozwiedzionym ojcem, samotnie wychowującym córkę 7 lat. Nie mieszka Pan z matką dziecka. Sąd powierzył władzę rodzicielską obojgu rodzicom dziecka. Oprócz zasądzonych alimentów aktywnie uczestniczy Pan w jej wychowaniu. Znajduje Pan dla niej zajęcia pozaprzedszkolne i zachęca Pan do aktywności pozaprzedszkolnej. Córka spędza z Panem część wakacji, ferie i część weekendów z noclegiem. W roku 2023 spędzała także kilka dni w tygodniu z noclegiem. Często także odprowadza Pan i odbiera Pani dziecko ze szkoły. Córka w Pana domu ma też swój pokój. Podróżuje Pan z córką, opłaca Pan jej zajęcia dodatkowe i pokrywa Pan również koszty leczenia, kupuje buty, ubrania i rzeczy potrzebne do przedszkola. Mieszka Pan sam, posiada Pan kredyt na dom, którego raty w ostatnich latach wzrosły o ponad połowę. Próg przekroczył Pan, ponieważ (…) wlicza diety pozyskane w czasie pobytu na placówce dyplomatycznej (Pan był w (…) na przełomie roku 2023-2024). Nie ukrywa Pan, że płacenie podatku w drugim progu (tym bardziej, że jak Pan wskazał nie zarabia Pan kokosów) to dla Pana duże obciążenie. Z informacji otrzymanych od matki dziecka p. B.B.) z opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla samotnych rodziców w latach 2023 oraz 2024 nie będzie korzystała matka. Poniżej przedstawia Pan rozstrzygnięcie innych rodziców w podobnej sytuacji. Zwrócił się Pan z prośbą o pozytywne rozpatrzenie Pana wniosku. Rozstrzygnięcie Naczelnego Sąd Administracyjnego z 20 maja 2020 r., sygn. akt II FSK 383/20, zgodnie z którym literalna, celowościowa i systemowa wykładania art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. prowadzi do wniosku, że określone w tym przepisie kryterium samotnego wychowywania dzieci jest spełnione również wtedy, gdy rozwiedziony rodzic wychowuje dzieci naprzemiennie z drugim rodzicem, tj. w odosobnieniu od drugiego rodzica oraz bez jego udziału wykonuje czynności stanowiące proces wychowania w innym miejscu i czasie niż drugi rodzic. „Wobec braku wymogu samotnego wychowywania dziecka przez cały rok podatkowy, zdaniem Sądu nie może mieć znaczenia prawnego szczegółowe procentowe określenie czasu faktycznie spędzonego z dzieckiem w ciągu roku czy też stopień rzeczywistego zaangażowania w proces wychowania dziecka, który zresztą w niektórych przypadkach mógłby wymykać się jednoznacznej ocenie. Z punktu widzenia treści obecnie obowiązującego przepisu art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. liczy się zatem status osoby rodzica określony w tym przepisie (tj. jej stan cywilny lub określona tam sytuacja prawna lub faktyczna) oraz samotne podejmowanie czynności wychowawczych w stosunku do dziecka w ciągu roku podatkowego” – podkreślił NSA. Dodatkowo w wyroku z 12 stycznia 2021 r. (I SA/Gd 785/20) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał, że brzmienie art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. nie zawiera zastrzeżenia, że chodzi wyłącznie o jednego z rodziców, stąd status osoby samotnie wychowującej dzieci może mieć każde z rodziców rozwiedzionych spełniających pozostałe wymagania określone w tym przepisie. Sąd uznał, że osoba skarżąca na decyzję Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej samotnie wychowuje dziecko w czasie, kiedy u niej mieszka, opiekując się nim samodzielnie, bez niczyjej pomocy. Kwestionowanie zaś w takiej sytuacji prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów na podstawie art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. byłoby sprzeczne nie tylko z brzmieniem przepisu, ale też z intencją ustawodawcy, realizującego w praktyce w formie ulg podatkowych - deklarowaną przez Państwo politykę prorodzinną.

Oczekuje Pan wydania interpretacji indywidualnej za lata podatkowe 2023 oraz 2024. W okresie będącym przedmiotem zapytania podlegał Pan na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi prawnemu. W okresie, którego dotyczy wniosek był Pan rozwodnikiem. Wyrok Sądu uprawomocnił się 20 listopada 2020 r. W okresie będącym przedmiotem zapytania zarówno Pan jak i matka dziecka posiadaliście /posiadacie pełną władzę rodzicielską wobec dziecka. W wyżej wymienionym okresie posiadał Pan dochody opodatkowane podatkiem od osób fizycznych ze stosunku pracy na zasadach ogólnych. Pana dziecko nie osiągało dochodów. W okresie, którego dotyczy wniosek Pana dziecko nie otrzymywało zasiłku ani renty socjalnej. Świadczenie 800 plus pobierała i pobiera wyłącznie matka dziecka. W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pana i dziecka nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie podlega Pan i Pana dziecko przepisom o podatku tonażowym ani o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Po rozwodzie nie została orzeczona opieka naprzemienna. W okresie będącym przedmiotem zapytania wykonywał Pan władzę rodzicielską w stosunku do swojego dziecka bez udziału drugiego rodzica. Uczestniczył Pan w wychowaniu córki, sprawował Pan nad nią pieczę, troszczył się o rozwój duchowy i fizyczny, zabezpieczał Pan potrzeby bytowe, zdrowotne, edukacyjne, dostarczał Pan niezbędnych dóbr materialnych, organizował Pan czas, wakacje oraz ferie, wspierał w realizacji hobby.

Pytanie

Czy za lata podatkowe 2023 oraz 2024 jest Pan uprawniony do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko?

Pana stanowisko w sprawie

Uważa Pan, że spełnia Pan kryteria rodzica samotnie wychowującego dziecko i przysługuje Panu prawo do preferencyjnego opodatkowanie dochodów na podstawie art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Na podstawie art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy:

Art. 6 ust. 4e ww. ustawy stanowi, że:

W myśl art. 6 ust. 4f ww. ustawy:

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Należy jednak wskazać, że art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym, określonym w tym przepisie, jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.

Przepis art. 6 ust. 4c ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.

Natomiast, kiedy każdy rodzic jest zaangażowany w proces wychowawczy dziecka oznacza to, że w roku podatkowym dziecko wychowywane jest wspólnie przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich.

Brzmienie ww. przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, że prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci. Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.

Przy wychowywaniu dziecka należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych. W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo, pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

Zatem prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Należy powtórzyć, że przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być zatem odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci (posiadająca prawa rodzicielskie i je wykonujące) oraz znajdująca się w stanie wolnym lub w separacji jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Ponadto, wpływ na możliwość skorzystania z omawianej preferencji podatkowej w obecnym stanie prawnym ma również treść art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przepisu tego wynika, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust 4d nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, zaś szczególną formą wspólnej opieki (która również wyłącza możliwość rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko) jest opieka naprzemienna, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zatem, osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje dziecko nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Samotne wychowywanie oznacza wychowywanie dziecka (dzieci) bez faktycznego udziału w procesie wychowawczym drugiego rodzica.

W tym miejscu należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania. Tak więc, przepisy regulujące prawo do preferencyjnego rozliczenia powinny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pan rozwiedzionym ojcem, samotnie wychowującym córkę 7 lat. Nie mieszka Pan z matką dziecka. Sąd powierzył władzę rodzicielską obojgu rodzicom dziecka. Oprócz zasądzonych alimentów aktywnie uczestniczy Pan w jej wychowaniu. Córka spędza z Panem część wakacji, ferie i część weekendów z noclegiem. Często także odprowadza Pan i odbiera Pan dziecko ze szkoły. Córka w Pana domu ma też swój pokój. Podróżuje Pan z córką, opłaca Pan jej zajęcia dodatkowe i pokrywa Pan również koszty leczenia, kupuje buty, ubrania i rzeczy potrzebne do przedszkola. Mieszka Pan sam. W okresie, którego dotyczy świadczenie 800 plus pobierała i pobiera wyłącznie matka dziecka. W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pana i dziecka nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie podlega Pan i Pana dziecko przepisom o podatku tonażowym ani o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Po rozwodzie nie została orzeczona opieka naprzemienna. W okresie będącym przedmiotem zapytania wykonywał Pan władzę rodzicielską w stosunku do swojego dziecka bez udziału drugiego rodzica. Uczestniczył Pan w wychowaniu córki, sprawował Pan nad nią pieczę, troszczył się o rozwój duchowy i fizyczny, zabezpieczał Pan potrzeby bytowe, zdrowotne, edukacyjne, dostarczał Pan niezbędnych dóbr materialnych, organizował Pan czas, wakacje oraz ferie, wspierał w realizacji hobby.

Dla zastosowania rozliczenia, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych istotny jest m.in. warunek, że w trakcie roku podatkowego rzeczywiście samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowuje się dziecko. Preferencja ta uzależniona jest nie tylko od stanu cywilnego, ale przede wszystkim od faktycznego samotnego wychowywania dziecka. Jak już wskazano, wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie jego osobowości, światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych. W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo i pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Nie sposób zatem uznać, że w przedstawionym przez Pana opisie sprawy – w tak zorganizowanym trybie wykonywania władzy rodzicielskiej i opieki przez obojga rodziców – zachodzą dwa odrębne procesy wychowania, tj. osobny samotny proces przeprowadza matka dzieci (Pana była żona) w swoim czasie, gdy córka z nią zamieszkuje i przebywa z nią, a zupełnie inny proces wychowywania zachodzi podczas, gdy córka przebywa z Panem. Wychowania dziecka nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składa się wspólna praca obojga rodziców. Dlatego też okoliczność, że wychowaniem dzieci zajmuje się zarówno Pan, jak i Pana była żona wyklucza możliwość uznania Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci.

Należy podkreślić, że samodzielna opieka nad dziećmi nie jest równoznaczna z samotną opieką. Fakt, że każdy z rodziców zajmuje się dziećmi w ustalonym czasie, czyli samodzielne i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w ich wychowaniu, nie oznacza że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dziecka.

Wskazać także należy, że rodzice nie wychowują dzieci równocześnie. Nie zawsze bowiem opiekują się dzieckiem w tym samym miejscu i czasie. Podczas sprawowania opieki przez rodziców może zachodzić taka sytuacja, że w którymś momencie dnia, tygodnia, miesiąca (a w szczególnych sytuacjach nawet w określonych dniach, tygodniach, miesiącach) tylko jeden z rodziców zajmuje się dzieckiem. Jednakże w takiej sytuacji nie ma mowy o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Tym samym, nie kwestionując faktu, że Pan – jako osoba rozwiedziona – bierze udział w wychowywaniu swojej córki – nie sposób uznać Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W tym konkretnym przypadku, współdziałanie Pana w wychowywaniu dzieci, poprzez opiekę nad dziećmi przez oboje rodziców, nie oznacza, że proces wychowawczy dzieci prowadzony jest tylko i wyłącznie przez Pana. Fakt, że w przedstawionej sytuacji każdy z rodziców zajmuje się córką w ustalonym czasie, czyli samodzielne, i w tym czasie drugi rodzic nie uczestniczy w ich wychowaniu, nie oznacza, że mamy do czynienia z samotnym wychowaniem dzieci. Należy podkreślić, że samodzielna opieka nad dziećmi nie jest równoznaczna z samotną opieką. Zatem nie kwestionując Pana zaangażowania w proces wychowawczy córek, nie można uznać, że posiadał i posiada Pan status osoby samotnie wychowującej dziecko. Fakt, że matka dziecka nie będzie korzystała z opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla samotnych rodziców w latach 2023 oraz 2024, też nie daje statusu osoby samotnie wychowującej dziecko.

Podsumowując, w świetle przedstawionego stanu faktycznego i obowiązującego stanu prawnego, nie można uznać Pana za osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, nie przysługuje Panu prawo do skorzystania z preferencyjnej formy opodatkowania przewidzianej w art. 6 ust. 4c i ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako osoba samotnie wychowująca dziecko w zeznaniu rocznym za 2023 r. i 2024 r.

Pana stanowisko jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.