Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

28 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 7 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych wypłaty przez bank kwoty dodatkowej. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 grudnia 2024 r. (data wpływu 5 grudnia 2024 r.).

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1.Zainteresowany będący stroną postępowania:

A.A.

(…)

2.Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

B.B.

(…)

Opis zdarzenia przyszłego

A.A. i B.B. (dalej jako: „Kredytobiorcy”) są małżeństwem i pozostają w ustroju wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, nigdy nie zawierali umów majątkowych.

Kredytobiorcy w dniu 10 listopada 2004 r. zawarli z (…) z siedzibą w (…) (dalej jako: „Bank”) umowę kredytu mieszkaniowego (…) nr (…) (dalej jako: „Umowa Kredytu”).

Zawarta przez Kredytobiorców i Bank Umowa Kredytu to umowa kredytu denominowanego kursem franka szwajcarskiego. Kwota udostępnionego kredytu wyniosła łącznie 77.446,46 zł.

Łączna suma wpłat Kredytobiorców na poczet Umowy Kredytu w okresie od 10 listopada 2004 r. do 3 czerwca 2024 r. wyniosła 108.924,80 zł.

Kredytobiorcy we wrześniu 2023 r. wystąpili przeciwko Bankowi z pozwem o ustalenie nieważności Umowy Kredytu oraz o zapłatę kwoty 102.885,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty.

W czerwcu 2024 r. Kredytobiorcy rozszerzyli żądanie pozwu o zapłatę dalszej kwoty 6.039,60 zł.

Postępowanie sądowe toczy się obecnie przed Sądem Okręgowym (…) w (…), II Wydziałem Cywilnym pod sygn. akt (…).

Bank zaproponował Kredytobiorcom zawarcie ugody sądowej, na mocy której doszłoby do przewalutowania kredytu z kredytu denominowanego kursem franka szwajcarskiego na umowę kredytu złotowego, umorzenia w całości salda kapitału pozostałego do zapłaty na skutek przewalutowania oraz zwrotu przez Bank na rzecz Kredytobiorców dodatkowej kwoty 30.000,00 zł.

Bank wprowadził do projektu ugody sądowej następujący zapis: „Bank, w terminie 21 dni od daty podpisania ugody, wypłaci Kredytobiorcy kwotę dodatkową w wysokości 30.000,00 PLN na rachunek należący do […] prowadzony w […] o numerze […] NIP […]. Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11)”.

Bank stoi na stanowisku, że wypłata kwoty 30.000,00 zł na podstawie ugody sądowej na rzecz Kredytobiorców stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

„Przedmiotem Ugody jest zakończenie Sporu oraz uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, między innymi poprzez zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy, Strony dokonują zmiany waluty zadłużenia określonej w Umowie, na walutę polską na zasadach określonych w § 1 ust. 5 i nast.”.

„Kredytobiorca oświadcza, iż godzi się na zawarcie Ugody w celu: (i) potwierdzenia dotychczasowego związania postanowieniami Umowy, o których mowa w § 2 ust. 3 pkt 1), oraz (ii) wyrażenia zgody na zastąpienie tych postanowień Umowy, postanowieniami Ugody w zakresie zmiany waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej, i potwierdza, że rozumie, iż czynności te są dokonywane w celu dalszego niepowoływania się na ewentualnie niedozwolony charakter postanowień Umowy w brzmieniu sprzed zawarcia Ugody i niedochodzenia roszczeń z tego tytułu”.

Wypłata świadczenia z tytułu „dodatkowej kwoty” jest zwrotem środków pieniężnych, które wcześniej na mocy zakwestionowanej umowy kredytu Kredytobiorcy przekazali na rzecz (…) tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych.

Pytanie

Czy w związku z opisanym w zdarzeniu przyszłym polegającym na zawarciu ugody sądowej i dokonaniem zwrotu przez Bank na rzecz Kredytobiorców, po stronie Kredytobiorcy powstaje przychód podatkowy z tytułu otrzymania zwrotu kwoty 30.000,00 zł, a tym samym czy Bank jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Zainteresowanych, wypłata przez (…) na Ich rzecz „dodatkowej kwoty” w wysokości 30.000,00 zł w ramach ugody sądowej nie będzie stanowić przychodu po Ich stronie, natomiast po stronie (…) nie powstanie obowiązek wystawienia PIT-11.

Zainteresowani podtrzymują swoje stanowisko zaprezentowane we wniosku wspólnym o wydanie interpretacji indywidualnej, zgodnie z którym ugoda sądowa nie kreuje nowego stosunku prawnego i zawierana jest na tle pierwotnej umowy, wobec czego rozliczenia z tytułu ugody sądowej dla celów PIT nie powinny być dokonywane w oderwaniu od rozliczeń dokonywanych pomiędzy Zainteresowanymi a (…) w ramach spornej umowy kredytu.

Zwrot dodatkowej kwoty 30.000,00 zł jest ekwiwalentem wydatków poniesionych przez Zainteresowanych uprzednio z ich własnych środków na rzecz Banku z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych oraz stanowi „nadwyżkę” tych spłat ponad otrzymany kapitał.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej również jako: „ustawa o PIT”), przychodami są:

a)w przypadku pieniędzy i wartości pieniężnych – kwoty i wartości otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym;

b)w przypadku otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – wartości otrzymanych świadczeń.

Zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie wskazuje się, że elementem istotnym dla uznania danego świadczenia za przychód podatkowy jest uzyskanie przez podatnika realnego przysporzenia majątkowego.

O uzyskaniu przychodu można mówić zatem jedynie w sytuacji, gdy podatnik uzyskuje rzeczywistą korzyść majątkową – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych zwiększających jego aktywa, czy określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań.

Oznacza to, że nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego dla celów PIT. Nie wystarczy bowiem zidentyfikowanie strumienia pieniądza, który płynie w kierunku podatnika. Konieczne jest ustalenie, że mamy do czynienia ze świadczeniem, które powoduje rzeczywiste wzbogacenie się podatnika (przyrost w jego majątku).

Powyższe potwierdzenia, iż pomimo tego, że w literalnym brzmieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT wskazuje, że przychodem są wszelkie pieniądze i wartości otrzymane przez podatnika, nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego dla celów PIT.

W szczególności, do powstania przychodu skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie dochodzi w przypadku zwrotu wydatków na rzecz podatnika. W takiej sytuacji koszty w pierwszej kolejności są ponoszone z własnych środków podatnika, a następnie są mu zwracane.

Celem zawarcia ugody sądowej przez Kredytobiorców i Bank jest pełne i ostateczne uregulowanie roszczeń wynikających z Umowy Kredytu oraz zrzeczenie się wszelkich dalszych roszczeń wobec Umowy Kredytu przez Bank i Kredytobiorców – w zakresie nieobejmującym płatności dokonywanych i uregulowanych na mocy ugody sądowej.

Dokonanie zwrotu przez Bank kwoty 30.000,00 zł jest zatem konsekwencją zgodnego uznania przez Bank i Kredytobiorców, że część postanowień umownych w ramach łączącej strony Umowy jest sporna, a w konsekwencji zawarcie ugody sądowej jest zasadne, natomiast Kredytobiorcom należy się zwrot określonej kwoty.

W świetle powyższego, mając na uwadze elementy konstrukcyjne instytucji ugody, tj. w szczególności fakt, że ugoda nie kreuje nowego stosunku prawnego i jest zawierana na tle pierwotnego stosunku prawnego, w ocenie Kredytobiorców, rozliczenia z tytułu ugody sądowej dla celów PIT nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od rozliczeń dokonywanych pomiędzy Bankiem a Kredytobiorcą na podstawie Umowy.

W związku z zawarciem ugody sądowej Kredytobiorcy otrzymają jedynie ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Kredytu przekazali na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Zwrot kwoty 30.000,00 PLN przez Bank na rzecz Kredytobiorców dotyczy jedynie kwot uiszczonych przez Kredytobiorcę na rzecz Banku i przewyższających wartość kapitału kredytu otrzymanego przez Kredytobiorcę.

Mając na uwadze powyższe, w ramach zaprezentowanego zdarzenia przyszłego Kredytobiorca otrzymałby jedynie środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z ich własnych środków. Otrzymana na mocy ugody sądowej kwota 30.000,00 zł nie spowoduje zatem faktycznego przyrostu w ich majątku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że:

1.w 2004 r. zawarli Państwo umowę kredytu mieszkaniowego;

2.w 2023 r. wystąpili Państwo z pozwem o ustalenie nieważności umowy kredytu;

3.bank zaproponował Państwu podpisanie ugody, w ramach ugody której przewalutuje kredyt oraz wypłaci „kwotę dodatkową”.

Powzięli Państwo wątpliwość, czy kwota ta będzie stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe wypłaty kwoty przez bank

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe:

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W Państwa przypadku – otrzymają Państwo od banku zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy zakwestionowanej umowy kredytu wpłacili Państwo tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Otrzymana przez Państwa kwota będzie zatem stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo do banku. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Państwa rzecz tego zwrotu będzie dla Państwa neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągną Państwo bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje po Państwa stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyższe – na Banku nie będzie spoczywał obowiązek sporządzenia informacji PIT- 11 i przesłania jej Państwu oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, a na Państwu nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

Państwa stanowisko należało więc uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Istotą interpretacji indywidualnej jest rozstrzygnięcie, czy prawidłowo postrzegają Państwo, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez Państwa stan faktyczny. W polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje zasada samoobliczenia podatku. Wydanie interpretacji indywidualnej nie zwalnia podatnika z obowiązku obliczenia podstawy opodatkowania oraz zobowiązania podatkowego. Stąd też Organ interpretacyjny nie analizował przedstawionych przez Państwa kwot.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

  Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

  1) z zastosowaniem art. 119a;

  2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

  3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

  Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan A.A. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.