Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie braku powstania przychodu w wyniku wypłaty przez bank kwoty wynikającej z opisanej ugody jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 października 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła Pani wniosek – na wezwanie organu – 30 grudnia 2024 r. (data wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

29 września 2004 r. Wnioskodawczyni A. A wraz z B. A zawarli z X Spółką Akcyjną z siedzibą w V umowę kredytu hipotecznego (...) nr (...). Kredyt został udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 72.620,00 CHF, co stanowiło 198 020,21 zł.

Kredyt przeznaczony został na dokończenie budowy domu mieszkalnego położonego w C na działce nr 1 należącego do Państwa A. A i B. A, dla którego Sąd Rejonowy (...) prowadzi księgę wieczystą (...). Powyższy cel został zrealizowany.

Na skutek powzięcia wiadomości o zawarciu w umowie kredytu klauzul niedozwolonych Wnioskodawczyni wraz z B. A złożyli pozew z dnia 3 października 2023 r. o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu oraz o zapłatę kwoty 296 300,54 zł tytułem całości rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych na rzecz banku. Sprawa zawisła przed Sądem Okręgowym (...) pod sygn. (...).

19 września 2024 r. celem polubownego zakończenia sporu zawarta została ugoda. Celem rozliczenia zakończonej umowy kredytu bank jednostronnie – na podstawie wytycznych KNF w sprawie warunków ugód – dokonał w ugodzie zmiany w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej. Za podstawę wysokości zadłużenia na dzień zawarcia ugody przyjęto fikcję, że kredyt udzielony na podstawie umowy kredytu zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia umowy kredytu stanowił kredyt złotowy udzielony na warunkach:

a)kwota kredytu (kapitał) stanowiła sumę kwot wypłaconych tytułem kredytu i wynosiła 198.020,21 PLN; jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w CHF, bank przeliczył ją na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty;

b)oprocentowanie kredytu według zmiennej stopy procentowej zostało ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w wysokości 1,24 %; w dniu wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu oprocentowanie wynosiło 8,14 %, zaś wartość wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M z dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu wynosiła 6,90 %; pierwszy okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M obowiązywał od dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy i mógł być krótszy niż kolejne okresy trzymiesięczne wyznaczane w dniu wymagalności raty kredytu i odsetek.

Inna forma ugody nie była przez bank dopuszczana. Na skutek ugody bank zobowiązał się do wypłaty w terminie 21 dni od daty podpisania ugody m.in. kwoty w wysokości 100.000,00 PLN na rachunek kredytobiorców (A. A i B. A). Jednocześnie wskazano, iż kredytobiorca przyjął do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (sporządzanie informacji PIT-11). Strony ugody zgodnie oświadczyły, że zawarta ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia w zakresie objętym sporem.

Kwota 100 000 zł wypłacona A. A i B. A przez Bank wskutek zawarcia ugody mieści się w kwocie wpłaconej przez Kredytobiorców podczas spłaty kredytu hipotecznego. Kwota wpłacona przez Kredytobiorców do Banku w trakcie spłaty kredytu hipotecznego wynosi 299 240,14 zł.

Pytanie

Czy w związku z zawarciem ugody z bankiem przez Wnioskodawczynię i jej męża, mającej na celu zakończenie sporu na tle wadliwej Umowy, otrzymana kwota 100 000,00 zł stanowić będzie dla Wnioskodawczyni przychód i czy w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.)?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawczyni, kwota 100 000,00 zł otrzymana od banku wskutek zawarcia ugody nie będzie stanowić dla niej przychodu, w związku z czym nie powstanie po jej stronie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "u.p.d.o.f.") wymienia źródła przychodów, z których przychód (dochód) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Nienależne świadczenie w podanym rozumieniu przyjętym w art. 410 w zw. z art. 405 Kodeksu Cywilnego nie zostało wymienione jako odrębne źródło przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 u.p.d.o.f.

Mając na uwadze fakt, iż w projekcie ugody nie została wskazana podstawa, na jakiej Bank zobowiązany jest do zwrotu na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 100 000,00 zł, kwota ta tym bardziej nie powinna podlegać opodatkowaniu, jako że zgodnie z założeniami ugody Wnioskodawczyni miała otrzymać zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytu świadczyła. Zwrot tego, co świadczono, nie stanowi przychodu.

Bank na podstawie umowy udzielił Wnioskodawczyni kredytu na łączną kwotę 198.020,21 zł,  a w wyniku zawarcia w umowie klauzul abuzywnych miał dowolność ustalania kursu CHF. Kwota uiszczana przez Kredytobiorców na skutek abuzywności umowy stanowi świadczenie nienależne, a otrzymana przez Wnioskodawczynię w wyniku ugody kwota 100.000,00 zł stanowi jedynie niewielki zwrot część kosztu, jaki poniosła w związku z zawarciem z bankiem wadliwej umowy. Otrzymanie zwrotu nie stanowi dla Wnioskodawczyni żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie prowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. stanowi następstwo pozbawienia umowy kredytu jej abuzywnych postanowień.

Z uwagi na to, że nie ma możliwości przyporządkowania danego świadczenia do jakiegokolwiek źródła przychodu (w tym również do "innych źródeł przychodu", o których mowa w art. 20 u.p.d.o.f.), to nie można go uznać za przychód podatkowy, choćby nawet odpowiadał ogólnej definicji przychodu zawartego w przepisach art. 11 u.p.d.o.f.

Ponadto ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych określa dochód jako nadwyżkę przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 9 ust. 2 u.p.d.o.f.). Przychód podatkowy warunkuje możliwość powstania dochodu podatkowego w tym znaczeniu, że dopóki nie mamy do czynienia z przychodem w sensie podatkowym, dopóty nie może powstać dochód podatkowy.

Otrzymanego zwrotu Wnioskodawczyni nie może traktować w kategorii przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 u.p.d.o.f., ponieważ w tej sytuacji nie następuje po stronie Wnioskodawczyni żadne przysporzenie majątkowe. Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego. Zaś, w następstwie dokonanego ugodą przewalutowania, ustalenia wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu i przyjęcia przez strony określonego sposobu zaliczenia dokonanych spłat strony uznały, że dochodzi do całkowitego rozliczenia kredytu (jego spłaty), a ponadto kredytobiorca w następstwie zawarcia ugody otrzymuje nadpłacone przez niego kwoty.

Zatem Wnioskodawczyni, otrzymuje Ona jedynie zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytowej świadczyła. Jednocześnie zwrot ten nie stanowi żadnej dodatkowej korzyści dla Wnioskodawczyni, ponieważ ma on na celu doprowadzenie do rozliczeń w następstwie zastosowania postanowień ugody, które mają na celu usunięcie abuzywności. Otrzymanie zwrotu prowadzi zatem do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. nie jest następstwem stosowania abuzywnych postanowień umowy.

Wnioskodawczyni wskazuje, że zgodnie z art. 917 k.c., przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie, albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Ugoda ma na celu uniknięcie sporu pomiędzy stronami poprzez przewalutowanie i dokonanie rozliczenia dotychczas spłaconych rat kredytu,  aby w ten sposób zapobiec uznaniu niektórych postanowień umowy za bezskuteczne czy też uznaniu całej umowy za bezskuteczną czy też nieważną.

Wnioskodawczyni utrzymuje stanowisko, że jej zdaniem (które znajduje potwierdzenie w ukształtowanej linii orzeczniczej) wiążąca ją z bankiem umowa kredytu zawierała postanowienia abuzywne, a także, że umowa jest nieważna. Zawarcie ugody przez Wnioskodawczynię nie stanowi zaprzeczenia twierdzeniom podnoszonym w toku procesu zawisłego przed Sądem Okręgowym (...) w zakresie nieważności umowy. Celem ugody było zakończenie sporu i rozliczenie z bankiem.

W oparciu o dorobek orzecznictwa sądów powszechnych i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w przypadku których postanowień w umowach kredytowych z bardzo wysokim prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością byłyby one uznane za abuzywne. W następstwie zawarcia ugody dochodzi do dobrowolnego wyeliminowania skutków stosowania postanowień abuzywnych i zastosowania w ich miejsce takich postanowień (ustalenie waluty zadłużenia w PLN, ustalenie wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu, ustalenie sposobu rozliczenia dokonanych spłat, itp.), które nie wiążą się z ryzykiem stwierdzenia bezskuteczności czy też nieważności. Zatem ugoda niejako zastępuje wyrok, który w relacji pomiędzy stronami mógłby doprowadzić do analogicznego skutku, do którego doprowadza ugoda.

Tożsame stanowisko można zaobserwować w wielu interpretacjach podatkowych wydawanych w oparciu o analogiczny stan faktyczny jak w niniejszej sprawie, m.in. z interpretacji z 14 października 2022 r. nr 0112- KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA wynika, że

„w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie "wyrównanie" wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów”.

Stanowisko Wnioskodawczyni znajduje potwierdzenie również w następujących interpretacjach indywidualnych:

·z 28 kwietnia 2023 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.243.2023.1.MN oraz

·z 28 sierpnia 2023 r., nr 0114-KDIP3- 2.4011.607.2023.2.MN.

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawczyni podtrzymuje swoje stanowisko, że kwota 100 000,00 zł otrzymana od Banku wskutek zawarcia Ugody nie będzie stanowić dla niej przychodu, w związku z czym nie powstanie po jej stronie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko dotyczące skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Dla ustalenia dochodu kluczowe znaczenie mają dwa elementy: przychód oraz koszty uzyskania przychodu.

Przychód

Ustawodawca określił, co jest przychodem w art. 11 ust. 1 ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawodawca odróżnia przy tym przysporzenia, które mają charakter:

·pieniężny – pieniądze i wartości pieniężne;

·niepieniężny – świadczenia w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa), nieodpłatne świadczenia inne niż świadczenia w naturze (otrzymane usługi lub świadczenia polegające na udostępnia-niu rzeczy lub praw).

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. Otrzymanie nieodpłatnego świadczenia następuje w stosunku dwustronnym  – świadczeniodawca ma wolę przekazania czegoś nieodpłatnie, a świadczeniobiorca godzi się na przyjęcie takiego świadczenia.

Instytucja kredytu a podatek dochodowy

Instytucja kredytu jest uregulowana przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej co do zasady są obojętne podatkowo. Uzyskana kwota kredytu nie jest przychodem, ponieważ nie jest definitywnym przysporzeniem majątkowym kredytobiorcy – kredytobiorca musi ją zwrócić kredytodawcy. Jednocześnie, spłata kwoty kredytu oraz spłata odsetek co do zasady nie jest kosztem uzyskania przychodu.

Pani zdarzenie przyszłe

Z opisu stanu faktycznego wynika, że zawarła Pani wraz z drugim kredytobiorcą ugodę z bankiem. Celem ugody było zakończenie sporu dotyczącego niedozwolonych klauzul zawartych w umowie kredytu. Na mocy ugody doszło do ponownego przeliczenia wynikających z umowy kredytowej zobowiązań stron umowy kredytu – na zasadach przyjętych w ugodzie. W konsekwencji bank zobowiązał się do wypłaty na rzecz Pani i drugiego kredytobiorcy kwoty 100 000 PLN.

Skoro zatem:

·w ramach ugody, Państwo i bank przyjęliście zmienione zasady rozliczenia umowy kredytu (aby zniwelować skutki wadliwych klauzul) i

·w wyniku tych przeliczeń część Państwa wpłat do banku okazała się nienależna (podlegająca zwrotowi),

to wypłata takich kwot – w części przypadającej na Panią jako jednego z kredytobiorców – nie jest Pani przychodem podatkowym w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, wypłata tych środków nie będzie skutkować po Pani stronie powstaniem obowiązku w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

·Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia.

·Ta interpretacja uznaje Pani stanowisko za prawidłowe wyłącznie w zakresie, w jakim odnosi się ono do okoliczności podanych w opisie sprawy i do przepisów prawa podatkowego. Interpretacja nie ocenia Pani stanowiska w zakresie, w jakim wykracza ono poza te ramy.  W szczególności, nie ocenia Pani stanowiska w części, w jakiej twierdzi Pani, że umowa z bankiem jest nieważna, a „zawarcie ugody (…) nie stanowi zaprzeczenia twierdzeniom podnoszonym w toku procesu zawisłego przed Sądem Okręgowym (...) w zakresie nieważności umowy”. Elementy te nie korespondują bowiem z przedstawionym przez Panią opisem okoliczności faktycznych sprawy.

·Ta interpretacja dotyczy tylko Pani sytuacji prawnopodatkowej i nie wywołuje skutków prawnych dla Pani męża.

·Rozstrzygnięcia, które podała Pani we własnym stanowisku w sprawie zostały wydane dla odrębnych podmiotów, w ich indywidualnych sprawach. Wydając tę interpretację miałem jednak na względzie zawarte w nich stanowiska dotyczące rozumienia i stosowania przepisów prawa podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy  z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.