Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

A (dalej: „Bank”; „Wnioskodawca”) jest bankiem krajowym w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (dalej: „Prawo bankowe”). Podstawowym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest wykonywanie czynności bankowych na podstawie i zgodnie z wymogami Prawa bankowego oraz regulacji Komisji Nadzoru Finansowego, obejmujących m.in. prowadzenie rachunków bankowych, udzielanie kredytów (pożyczek) zarówno podmiotom gospodarczym jak i osobom fizycznym (zabezpieczonych, jak i niezabezpieczonych hipoteką), przyjmowanie wkładów pieniężnych, jak również działalność powiernicza i maklerska.

Jedną z najważniejszych czynności bankowych jest udzielanie przez Bank pożyczek osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej - konsumentom (dalej jako: „klienci”). Proces składania przez klientów wniosków kredytowych (o udzielenie pożyczek) odbywa się w sposób tradycyjny w placówkach Banku/pośredników finansowych wykonujących czynności agencyjne w imieniu Banku (kanał stacjonarny) oraz w kanałach zdalnych, tj. przez call center Banku (bankowość telefoniczną) lub poprzez internet (tj. stronę internetową Banku (…) bądź konto klienta w aplikacji (…)) albo aplikację mobilną (…) na smartfonie. W obu tych kanałach (stacjonarnych i zdalnych) złożenie wniosku kredytowego następuję poprzez uwierzytelnienie przez klienta swojej tożsamości. Uwierzytelnienie tożsamości w placówce odbywa się poprzez okazanie dokumentu tożsamości (np. dowodu osobistego). Z kolei uwierzytelnienie w kanale zdalnym następuje poprzez podanie/wpisanie hasła dostępowego, podanie PESEL i dodatkowe uwierzytelnienie w aplikacji mobilnej (w przypadku call center innych wybranych unikatowych danych personalnych klienta).

Po złożeniu wniosku kredytowego Klient przekazuje do Banku wymagane dokumenty do oceny zdolności kredytowej przez Bank (np. informację PIT-11/zeznanie roczne PIT lub zaświadczenie pracodawcy o dochodach i zatrudnieniu klienta lub wyciągów bankowych z przelewami wynagrodzenia za ostatnie 3 miesiące. Dla klientów posiadających stałą relację z Bankiem, w której klient przelewa cyklicznie wynagrodzenie na konto w Banku istnieje możliwość wnioskowania o pożyczkę bez potrzeby dostarczania innych dokumentów dochodowych). Po otrzymaniu wniosku i dokumentów Bank dokonuje symulacji kredytowej w dedykowanej aplikacji bankowej (programie komputerowym) w celu ustalenia czy klient posiada zdolność do spłaty wnioskowanej kwoty pożyczki. Ponadto weryfikowana jest baza dłużników w Biurze Informacji Kredytowej (pod kątem tego czy klient posiada już zadłużenie) oraz baza PESEL (pod kątem tego czy numer faktycznie należy do klienta i czy nie został zastrzeżony). Po pozytywnej weryfikacji Bank potwierdza klientowi możliwość udzielenia pożyczki, a następnie zawiera z klientem umowę pożyczki w kanałach tradycyjnych lub zdalnie w bankowości internetowej (…) albo za pośrednictwem aplikacji mobilnej.

W przypadku pożyczek udzielanych w kanałach zdalnych gdzie wniosek i zawarcie umowy następuje bez fizycznej obecności klienta zdarzają się tzw. cyberprzestępstwa, których efektem jest to, że pożyczka zaciągana jest przez osoby trzecie (przestępców), które po uznaniu konta klienta kwotą pożyczki dokonują przelewów na własne rachunki obce lub wypłat z bankomatów wyprowadzając w ten sposób otrzymane tytułem pożyczki środki pieniężne z konta klienta. Cyberprzestępstwa dokonywane są przez przestępców (oszustów) za pomocą różnych metod - zwykle pishingu (sytuacja kiedy oszust podszywa się pod znaną firmę i wysyła wiadomość, która przypomina tę oficjalną, np. z banku. Ma ona skłonić internautę, by w nią kliknął i podał swoje dane dostępowe do aplikacji bankowej) bądź też szkodliwe oprogramowania takiej jak np. malware (gdy użytkownik sieci nieświadomie ściąga je na swój komputer czy smartfon a program pobiera dane z urządzenia i wykrada dane klienta). Klienci stają się ofiarami cyberprzestępstw nieświadomie zarówno w wyniku swojego niedbalstwa (dając się oszukać podając dane dostępowe, klikając na link w wiadomości sms z programem typu malware) jak i bez jakiejkolwiek akcji ze swojej strony umożliwiającej oszustom dostęp do kont internetowych klienta.

Z punktu widzenia Banku, cały proces zaciągnięcia pożyczki nie wygląda w takich sytuacjach na podejrzany. Umowa zostaje skutecznie zawarta a w księgach rachunkowych Banku księgowana jest należność z tytułu udzielonej pożyczki. Zgodnie z zawartą umową konto klienta zostaje obciążane ratami i wtedy dopiero zazwyczaj klient orientuje się, że padł ofiarę przestępstwa (oprócz tego w aplikacji bankowej widzi zaciągniętą pożyczką a w otrzymanych wiadomości całą dokumentację umową przesłaną przez Bank). W takich sytuacjach klient składa reklamację, kwestionując fakt zaciągnięcia przez niego pożyczki. Jednocześnie składane jest na Policję zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (zwykle umarzane z uwagi na niemożność wykrycia sprawcy). Z uwagi na to, że Bank często nie ma dowodów wskazujących na cyberprzestępstwo, tj. nie jest w stanie obiektywnie i wiarygodnie ocenić, że klient faktycznie padł ofiarą cyberprzestępstwa, między stronami (Bankiem i Klientem) dochodzi do sporów sądowych. Klient wnosi w takiej sytuacji pozew o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy pożyczki oraz zwrot przez Bank potrąconych z konta klienta spłat wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia zapłaty przez niego takich rat. W sporach takich klient wskazuje, że do zawarcia umowy pożyczki doszło w wyniku nieuprawnionego uzyskania dostępu do konta osobistego Powoda przez osoby trzecie i kwestionuje z tej przyczyny jej ważność. Bank stoi na stanowisku, że sporne operacje zostały autoryzowane zgodnie z postanowieniami umowy, a klient ponosi odpowiedzialność za udostępnienie danych do logowania do bankowości elektronicznej i narzędzi autoryzacyjnych osobom trzecim (cyberprzestępcom). O ile w sprawach, w których po przekazaniu dostępu do konta nieznanym osobom trzecim doszło do transakcji płatniczych z własnych środków klienta - sądy orzekają zwykle na korzyść Banku, o tyle w sprawach, w których mamy do czynienia z zawarciem dodatkowej umowy sytuacja ma się odmiennie. W tych sprawach sądy rozstrzygają sprawy także na korzyść Klientów. Z tego względu Bank, aby uniknąć ryzyka przegranej w sądzie i zapłaty w rezultacie wyższych kosztów zawiera z klientami ugody zarówno sądowe jak i pozasądowe (dalej: „Ugody”). Na podstawie Ugód strony zrzekają się wzajemnych roszczeń:

a)Bank - o spłatę przez Klienta zobowiązań z tytułu udzielonej pożyczki (np. na 30 000 PLN) w zakresie w jakim nie zostały one zaspokojone na dzień zawarcia ugody (np. 28 000 PLN);

b)Klient - o zwrot zapłaconych przez niego rat (dokonanych spłat pożyczki np. w wysokości 2 000 PLN kapitału pożyczki i 3 000 PLN odsetek) wraz z odsetkami ustawowymi.

Ponadto Bank zobowiązuje się w ramach Ugody do zwrotu na rzecz Klienta poniesionych przez niego kosztów postępowania sądowego (np. 1 800 PLN).

Ugody nie zawierają postanowień o zwolnieniu klienta z długu w trybie art. 508 Kodeksu cywilnego (tu: na kwotę 28 000 PLN), ponieważ klient kwestionuje fakt istnienia jakiegokolwiek jego zobowiązania z uwagi na zarzut, iż doszło do jej zawarcia w wyniku cyberprzestępstwa.

Pytania

Czy w wyniku zrzeczenia się przez Bank w ramach zawartej Ugody roszczenia o spłatę przez klienta zobowiązań z tytułu udzielonej pożyczki w zakresie w jakim nie zostały one zaspokojone na dzień zawarcia ugody wraz z zapłatą części lub całością poniesionych przez niego kosztów postępowania sądowego powstaje po stronie klienta przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych skutkujący obowiązkiem wystawienia przez Bank informacji PIT-11 zgodnie z art. 42a ww. ustawy o uzyskanym przez Klienta przychodzie z innych źródeł w kwocie niezaspokojonego roszczenia Banku o spłatę zadłużenia z tytułu udzielonej pożyczki wraz z kwotą dokonanego zwrotu kosztów postępowania sądowego?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, w wyniku zrzeczenia się przez Bank w ramach zawartej Ugody roszczenia o spłatę przez klienta zobowiązań z tytułu udzielonej pożyczki w zakresie w jakim nie zostały one zaspokojone na dzień zawarcia ugody wraz z zapłatą części lub całością poniesionych przez niego kosztów postępowania sądowego nie powstanie po stronie klienta przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych skutkujący obowiązkiem wystawienia przez Bank informacji PIT-11 zgodnie z art. 42a ww. ustawy.

Zasady opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych określają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Należy zauważyć, że przychód podatkowy jest w istocie określonym przyrostem majątkowym i jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, którymi może on rozporządzać.

W opisanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym klient jako podatnik PIT nie uzyskuje korzyści majątkowej, ponieważ kwota pożyczki niezwłocznie po jej uznaniu została wytransferowana z jego rachunku przez oszustów. Zrzeczenie się przez Bank roszczenia o spłatę przez klienta istniejącego na dzień zawarcia Ugody zadłużenia z tytułu takiej pożyczki nie powinno zatem stanowić dla klienta przychodu, ponieważ w ogóle nie uzyskał on takich środków pieniężnych, po drugie operacje (zaciągnięcia pożyczki i przelewów z konta lub wypłat z bankomatów) zostały przeprowadzone bez jego wiedzy i udziału i jest to zobowiązanie kwestionowane przez klienta, którego po prostu nie uznaje za istniejące, bowiem doszło do nich w wyniku działań przestępczych. Klient nie osiągnął żadnych korzyści z kwoty pożyczki - posłużył cyberprzestępcom jako „narzędzie” do wyłudzenia i kradzieży środków pieniężnych. To, że z punktu widzenia Banku nie ma on dostatecznych dowodów na to, że klient na pewno padł ofiarą oszustwa (proces uwierzytelnienia się przebiegł całkowicie standardowo - klient logował się hasłem dostępowym i uwierzytelniał się dodatkowo swoją aplikacją mobilną) nie oznacza, że należy uznać, że klient na pewno uzyskał korzyść majątkową, a co za tym idzie przychód. W tego typu sytuacjach, gdy cyberprzestępcy za pomocą instalowanych, a następnie usuwanych po popełnionym czynie przestępczym z komputera lub smartfona klienta oprogramowaniu typu malware (czyli gdy po prostu zacierają po sobie „ślady”) nie można tworzyć domniemania, że w takiej sytuacji to na pewno klient uzyskał kwotę pożyczki i na pewno dokonał takich transakcji płatniczych, nawet jeśli zastosowania nie znajdzie również obowiązek zwrotu klientowi jako płatnikowi nieautoryzowanej transakcji płatniczej na podstawie art. 46 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych. Zrzeczenie się przez Bank roszczeń z tytułu niespłaconej kwoty pożyczki wynika z osądu przez niego okoliczności sprawy i nie stanowi i nie powinno być per analogiam traktowane jako zwolnienie klienta z długu w trybie art. 508 Kodeksu cywilnego, skoro klient kwestionuje istnienie takiego zobowiązania.

Odnośnie zwrotu w ramach Ugody kosztów postępowania sądowego poniesionych przez klienta należy stwierdzić, iż również nie stanowi on przychodu z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie dochodzi tutaj również do przyrostu majątku klienta. Jak wskazał Szef Krajowej Administracji Skarbowej w piśmie z dnia 14 czerwca 2022 r., sygn. DOP3.8222.73.2021.CNRU zmieniającym interpretację indywidualną wydaną dla Banku przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 22 lipca 2021 r., nr 0112-KDWL.4011.80.2021.2.DK zwrot poniesionych przez klienta kosztów nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, skoro Bank zwraca w ramach Ugody poniesiony wydatek klienta to nie dochodzi do przyrostu jego majątku, a tym samym powstania przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając powyższe na względzie stanowisko Wnioskodawcy wydaje się prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

W kwestii zawarcia ugody należy stwierdzić, że jest ona – jako jeden z typów umowy – regulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646):

W myśl art. 78 ustawy Prawo bankowe:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu (pożyczki) i ich spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej (umowie pożyczki) jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie osoby zobowiązanej do jego spłaty (kredytobiorcy; pożyczkobiorcy) pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu (pożyczki) lub ich części, wtedy bowiem osiąga ona (dłużnik) konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

„Umorzyć” natomiast to – zgodnie ze znaczeniem funkcjonującym w języku powszechnym – zrezygnować całkowicie lub częściowo ze ściągania jakichś należności pieniężnych.

Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie umorzenia zobowiązania ma węższe znaczenie niż na gruncie prawa cywilnego. Umorzeniem zobowiązania w rozumieniu przepisów omawianej ustawy podatkowej jest zwolnienie dłużnika z obowiązku wykonania zobowiązania, tj. zwolnienie go z długu. Instytucję tę reguluje art. 508 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym:

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Wnioskodawca jest bankiem krajowym w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe (dalej: „Prawo bankowe”). Podstawowym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest wykonywanie czynności bankowych na podstawie i zgodnie z wymogami Prawa bankowego oraz regulacji Komisji Nadzoru Finansowego, obejmujących m.in. prowadzenie rachunków bankowych, udzielanie kredytów (pożyczek) zarówno podmiotom gospodarczym jak i osobom fizycznym (zabezpieczonych, jak i niezabezpieczonych hipoteką), przyjmowanie wkładów pieniężnych, jak również działalność powiernicza i maklerska. Jedną z najważniejszych czynności bankowych jest udzielanie przez Bank pożyczek osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej - konsumentom (dalej jako: „klienci”). Proces składania przez klientów wniosków kredytowych (o udzielenie pożyczek) odbywa się w sposób tradycyjny w placówkach Banku/pośredników finansowych wykonujących czynności agencyjne w imieniu Banku (kanał stacjonarny) oraz w kanałach zdalnych, tj. przez call center Banku (bankowość telefoniczną) lub poprzez internet (tj. stronę internetową Banku (…) bądź konto klienta w aplikacji (…)) albo aplikację mobilną (…) na smartfonie. W przypadku pożyczek udzielanych w kanałach zdalnych gdzie wniosek i zawarcie umowy następuje bez fizycznej obecności klienta zdarzają się tzw. cyberprzestępstwa, których efektem jest to, że pożyczka zaciągana jest przez osoby trzecie (przestępców), które po uznaniu konta klienta kwotą pożyczki dokonują przelewów na własne rachunki obce lub wypłat z bankomatów wyprowadzając w ten sposób otrzymane tytułem pożyczki środki pieniężne z konta klienta. Cyberprzestępstwa dokonywane są przez przestępców (oszustów) za pomocą różnych metod - zwykle pishingu (sytuacja kiedy oszust podszywa się pod znaną firmę i wysyła wiadomość, która przypomina tę oficjalną, np. z banku. Ma ona skłonić internautę, by w nią kliknął i podał swoje dane dostępowe do aplikacji bankowej) bądź też szkodliwe oprogramowania takiej jak np. malware (gdy użytkownik sieci nieświadomie ściąga je na swój komputer czy smartfon a program pobiera dane z urządzenia i wykrada dane klienta). Klienci stają się ofiarami cyberprzestępstw nieświadomie zarówno w wyniku swojego niedbalstwa (dając się oszukać podając dane dostępowe, klikając na link w wiadomości sms z programem typu malware) jak i bez jakiejkolwiek akcji ze swojej strony umożliwiającej oszustom dostęp do kont internetowych klienta. Z punktu widzenia Banku, cały proces zaciągnięcia pożyczki nie wygląda w takich sytuacjach na podejrzany. Umowa zostaje skutecznie zawarta a w księgach rachunkowych Banku księgowana jest należność z tytułu udzielonej pożyczki. Zgodnie z zawartą umową konto klienta zostaje obciążane ratami i wtedy dopiero zazwyczaj klient orientuje się, że padł ofiarę przestępstwa (oprócz tego w aplikacji bankowej widzi zaciągniętą pożyczką a w otrzymanych wiadomości całą dokumentację umową przesłaną przez Bank). W takich sytuacjach klient składa reklamację, kwestionując fakt zaciągnięcia przez niego pożyczki. Jednocześnie składane jest na Policję zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa (zwykle umarzane z uwagi na niemożność wykrycia sprawcy). Z uwagi na to, że Bank często nie ma dowodów wskazujących na cyberprzestępstwo, tj. nie jest w stanie obiektywnie i wiarygodnie ocenić, że klient faktycznie padł ofiarą cyberprzestępstwa, między stronami (Bankiem i Klientem) dochodzi do sporów sądowych. Klient wnosi w takiej sytuacji pozew o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy pożyczki oraz zwrot przez Bank potrąconych z konta klienta spłat wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia zapłaty przez niego takich rat. W sporach takich klient wskazuje, że do zawarcia umowy pożyczki doszło w wyniku nieuprawnionego uzyskania dostępu do konta osobistego Powoda przez osoby trzecie i kwestionuje z tej przyczyny jej ważność. Bank stoi na stanowisku, że sporne operacje zostały autoryzowane zgodnie z postanowieniami umowy, a klient ponosi odpowiedzialność za udostępnienie danych do logowania do bankowości elektronicznej i narzędzi autoryzacyjnych osobom trzecim (cyberprzestępcom). O ile w sprawach, w których po przekazaniu dostępu do konta nieznanym osobom trzecim doszło do transakcji płatniczych z własnych środków klienta - sądy orzekają zwykle na korzyść Banku, o tyle w sprawach, w których mamy do czynienia z zawarciem dodatkowej umowy sytuacja ma się odmiennie. W tych sprawach sądy rozstrzygają sprawy także na korzyść Klientów. Z tego względu Bank, aby uniknąć ryzyka przegranej w sądzie i zapłaty w rezultacie wyższych kosztów zawiera z klientami ugody zarówno sądowe jak i pozasądowe. Na podstawie ugód strony zrzekają się wzajemnych roszczeń:

-Bank - o spłatę przez Klienta zobowiązań z tytułu udzielonej pożyczki w zakresie w jakim nie zostały one zaspokojone na dzień zawarcia ugody;

-Klient - o zwrot zapłaconych przez niego rat (dokonanych spłat pożyczki) wraz z odsetkami ustawowymi.

Ponadto Bank zobowiązuje się w ramach ugody do zwrotu na rzecz Klienta poniesionych przez niego kosztów postępowania sądowego. Ugody nie zawierają postanowień o zwolnieniu Klienta z długu w trybie art. 508 Kodeksu cywilnego, ponieważ Klient kwestionuje fakt istnienia jakiegokolwiek jego zobowiązania z uwagi na zarzut, iż doszło do jej zawarcia w wyniku cyberprzestępstwa.

W związku z powyższym, powstała wątpliwość, czy po stronie klienta banku w związku z zawarciem przedmiotowej ugody nie powstanie przychód będący przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a tym samym na banku nie będą ciążyć obowiązki płatnika związane z obliczeniem, pobraniem i wpłaceniem do urzędu należnego podatku od takiego przychodu, jak też obowiązek sporządzenia i wysłania klientowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu informacji podatkowej PIT-11.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zatem, w analizowanej sprawie należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że po stronie klienta (kredytobiorcy; pożyczkobiorcy) nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu zrzeczenia się przez bank (Wnioskodawcę) w ramach zawartej ugody roszczenia o spłatę przez klienta zobowiązań z tytułu udzielonej pożyczki w zakresie w jakim nie zostały one zaspokojone na dzień zawarcia ugody. Jak słusznie Wnioskodawca zauważył, klient jako podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych nie uzyskuje korzyści majątkowej, ponieważ kwota pożyczki niezwłocznie po jej uznaniu została wytransferowana z jego rachunku przez oszustów. Opisanej we wniosku sytuacji nie należy zatem rozpatrywać w kontekście skutków podatkowych zwolnienia z długu w trybie art. 508 ustawy Kodeks cywilny, ponieważ do takowego nie dojdzie. Niedochodzenie roszczeń z tytułu zawartej umowy kredytu (pożyczki) będzie bowiem wynikiem jednostronnej, wewnętrznej decyzji Wnioskodawcy – nie dojdzie do zgodnego oświadczenia woli dwóch stron zobowiązania.

W związku z powyższym, mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny i zdarzenie przyszłe stwierdzić należy, że w związku z opisaną w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym czynnością dokonywania zrzeczenia się przez Wnioskodawcę (bank) w ramach zawartej ugody roszczenia o spłatę przez klienta zobowiązań z tytułu udzielonej pożyczki w zakresie w jakim nie zostały one zaspokojone na dzień zawarcia ugody, po stronie klienta (kredytobiorcy; pożyczkobiorcy) nie powstaje przychód podatkowy w rozumieniu art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym na Wnioskodawcy nie spoczywa/nie będzie spoczywał obowiązek sporządzenia informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w roku podatkowym (PIT-11) i przesłania jej urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania klienta (kredytobiorcy; pożyczkobiorcy), zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Państwa stanowisko w powyższym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się do kwestii zapłaty (zwrotu) przez bank części lub całości poniesionych przez klienta kosztów postępowania sądowego, wskazać należy, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Stosownie do art. 98 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego:

Z kolei w myśl art. 98 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego:

Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda.

Mając zatem na uwadze zwrotny charakter kosztów wygranego procesu sądowego należy uznać, że zwrot ten nie rodzi obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.

Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków powoda, a następnie na podstawie wyroku zostały mu zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów - nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo.

Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem przez bank części lub całości poniesionych przez klienta kosztów postępowania sądowego, to należy uznać, że zwrot ten (do wysokości poniesionych przez klienta wydatków) nie będzie stanowił dla klienta przychodu.

W konsekwencji, skoro w związku z dokonywaniem zwrotów (części lub całości) poniesionych przez klienta kosztów postępowania sądowego (do wysokości poniesionych przez Klienta wydatków), po stronie klienta nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to również Wnioskodawca nie jest/nie będzie zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Państwa stanowisko w powyższym zakresie również należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) różni się/będzie różnić się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Państwa w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).