Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
17 października 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 16 grudnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem (wpływ 7 listopada 2024 r.) oraz pismem z 13 grudnia 2024 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W 2021 r. złożył Pan pozew o rozwód. Na jednej ze spraw w 2022 r. sąd ustanowił tylko Pana pieczę nad dziećmi. W tymże roku wyprowadził się Pan z dziećmi do innego mieszkania. Od tego czasu do dnia złożenia wniosku sam Pan prowadzi gospodarstwo domowe z dziećmi.
Uzupełnienie stanu faktycznego
W latach 2022 i 2023 był Pan w trakcie sprawy rozwodowej. W dniu 9 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w (…) (sygn. akt (…)) wydał o powierzeniu Panu wyłącznej pieczy nad Pana dziećmi: A, urodzoną (…) 2017 r., oraz B, urodzoną (…) 2019 r.
Od tego czasu wyprowadził się Pan z miejsca zamieszkania i samodzielnie wychowuje i zajmuje się dziećmi do dnia złożenia uzupełnienia wniosku. Dba Pan o ich prawidłowy rozwój fizyczny, rozwija Pan zainteresowania, zapewnia Pan wyjazdy wakacyjne, ferie, zapewnia Pan potrzeby edukacyjne, bytowe i zdrowotne.
Matka dzieci nie uczestniczyła w 2022 r. oraz 2023 r. do dnia złożenia uzupełnienia wniosku i nie uczestniczy w ich wychowywaniu, nie ponosiła kosztów w ich utrzymaniu, nie ma kontaktu z dziećmi i nie pomaga finansowo ani opiekuńczo. Dzieci w 2022 r. i 2023 r. uczęszczały odpowiednio do przedszkola.
Aktualnie uczęszcza do szkoły podstawowej (A). Otrzymuje Pan na dzieci „800+” oraz inne przysługi dla samotnie wychowującego. Nie prowadzi Pan działalności gospodarczej. Utrzymuje się Pan ze stałej umowy o pracę. Matka nie miała sądownie ograniczonych praw, nie była też sądownie ustalona separacja, natomiast w 2022 r. przez kuratora był nakaz wyprowadzenia się z dziećmi z domu, ponieważ matka stwarzała zagrożenie. Rozwód został orzeczony 24 maja 2024 r. podtrzymując dalej opiekę Panu nad dziećmi.
Pytanie
Czy w tej sytuacji może się Pan rozliczyć jak samotnie wychowujący ojciec za rok 2022, 2023?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie, ponieważ wszelkie dodatki, ulgi przypisane są na Pana, sąd ustanowił dzieci Panu, sam prowadzi Pan gospodarstwo domowe, a to nie jest takie łatwe bez pomocy osób trzecich (ma Pan na to świadków), to powinien Pan być traktowany jak samotnie wychowujący. W roku 2022 oraz w roku 2023 sam opiekował się Pan dziećmi, w związku z tym powinien się Pan rozliczyć jako samotnie wychowujący ojciec.
Uważa Pan, że prawo podatkowe powinno być interpretowane w zgodzie z przepisami podatkowymi i indywidualnymi. W praktyce, praktyki Pana i Pana dzieci odpowiadają samotnego wychowania, ponieważ to Pan, jako jedyny rodzic, ponosi pełną odpowiedzialność za ich wychowanie i utrzymanie. Formalny brak orzeczenia rozstrzygającego w latach wynikających z ustalenia postępowania sądowego, co nie różni się od obowiązującego stanu faktycznego.
Nadmienił Pan, że w podobnej sprawie zapadło kilka wyroków sądowych. Przykładem może być wyrok Wojewódzkiego Sądu administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 października 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 818/22), który został wydany pod wpływem decyzji podatkowych, uznających, że określone warunki do uznania za osobę samotnie wychowującą dziecko. Sąd opiekuńczy, że samotne wychowanie nie musi trwać przez cały rok, a kluczowe jest, czy drugi rodzic uczestniczy w opiece zdrowotnej.
Podobne stanowisko w sprawie Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z 20 kwietnia 2022 r. (sygn. akt II FSK 2030/19), gdzie występuje, jeśli rodzic samodzielnie sprawuje pieczę nad dzieckiem bez faktycznego innego rodzica, spełniając warunki do preferencyjnego rozliczenia PIT.
Wyrok ten podkreśla, że interpretacja może być postrzegana do okoliczności nawiązując do tych wyroków, że w Pana sytuacji, gdzie ma Pan wyłączną pieczę nad dziećmi, bez współudziału drugiego rodzica w wychowywaniu dzieci. Organy podatkowe powinny wziąć po uwagę sytuację indywidualną stanu faktycznego mimo formalnego pozostawienia w tamtym czasie w związku małżeńskim.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanym przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:
Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:
1)małoletnie,
2)pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3)pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie
– podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.
Stosownie do art. 6 ust. 4d ww. ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mającego zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., wynika, że:
W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.
Art. 6 ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mający zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., stanowi, że:
Przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym:
1)dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub
2)przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152
– w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 2194), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.
Art. 6 ust. 4f ww. ustawy, dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mający zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., stanowi, że:
Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2023 r. poz. 810 i 1565).
Art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r. stanowi, że:
Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:
1)stosuje przepisy:
a)art. 30c lub
b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy
-w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;
2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw wynika, że:
Przepisy art. 6 ust. 4c-4h, 8 (…) ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, (…) stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r.
Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Pana z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych – za wskazany przez Pana okres, tj. za lata 2022-2023 – w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującego dziecko/dzieci, podkreślić należy, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w powołanym wyżej art. 9 ust. 1 ww. ustawy.
Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.
Z powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość jego zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.
W konsekwencji, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach w nich przewidzianych należy posiadać ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko/dzieci.
Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci.
Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.
Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.
Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest więc samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.
Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.
Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.
W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic, który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. W sytuacji, gdy dziecko pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego rodzica, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. według postanowień porozumienia rodzicielskiego), status samotnego rodzica ma ten, który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica – przy którym dziecko mieszka – prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rodzic, który jest stanu cywilnego, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.
Dodatkowo, dla preferencyjnego opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., istotne znaczenie ma regulacja zawarta w treści art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że nie ma ono zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
Zatem od 2022 r. osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje co najmniej jedno dziecko, co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo, pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.
W przedstawionej sprawie należy przede wszystkim podkreślić, że ustawodawca uzależnił również prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, od spełnienia warunku posiadania określonego statusu cywilnoprawnego wymienionego w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia enumeratywnie (katalog zamknięty) osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, którym przysługuje preferencyjne rozliczenie podatku.
Przy czym, status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa.
Natomiast za osobę samotnie wychowującą dzieci ustawodawca uznał również osobę pozostającą w związku małżeńskim pod warunkiem, że drugi małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Jak wynika z art. 93 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):
1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.
2. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje się odpowiednio.
Jak stanowi art. 94 § 1 ww. ustawy:
1. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.
W myśl art. 107 ww. ustawy:
1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
Zgodnie z art. 111 ww. ustawy:
1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.
2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.
Zatem z powołanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że ustawodawca odróżnia pozbawienie władzy rodzicielskiej od ograniczenia władzy rodzicielskiej, czemu dał wyraz w powołanych wyżej przepisach prawa.
Osobami samotnie wychowującymi dzieci mogą być również osoby, wobec których orzeczono separację. Przy czym, nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko w takim przypadku, wymaga prawomocnego orzeczenia sądu o separacji małżonków.
Zgodnie bowiem z treścią art. 611 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:
1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.
2. Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
3. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków.
W myśl art. 612 ww. ustawy:
1. Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.
2. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.
Stosownie do art. 613 ww. ustawy:
1. Przy orzekaniu separacji stosuje się przepisy art. 57 i art. 58.
2. Orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Jak stanowi art. 614 ww. ustawy:
1. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej.
2. Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa.
3. Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy.
4. Do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy art. 60, z wyjątkiem § 3.
5. Przepisu art. 59 nie stosuje się.
Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie zatem przysługiwało jedynie temu z rodziców, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.
W konsekwencji, aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4c, należy mieć ściśle określony stan cywilny (np. być osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich) oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci).
Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dzieci. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.
Powyższe stanowisko potwierdza prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 8 grudnia 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1180/21, w którym Sąd stwierdził, że:
W ocenie sądu, organ interpretacyjny prawidłowo wskazał, że powołany przepis wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osoby samotnie wychowującej dzieci. Zgodzić się też należy z Dyrektorem KIS, że przepis odwołuje się do statusu cywilnoprawnego takich osób, jak i faktu samotnego wychowywania dzieci/dziecka.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2 grudnia 2021 roku w sprawie sygn. akt II FSK 775/19 wyjaśnił, że ustawodawca zaliczył (ze względu na stan cywilny) do kręgu osób samotnie wychowujących dzieci dwa rodzaje podmiotów: (1) osobę, która nie pozostaje w związku małżeńskim (będącą panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację); lub (2) osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Jednakże obie kategorie podmiotów, aby mogły skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów, muszą spełnić warunek samotnego wychowywania dziecka w roku podatkowym (…).
(…) Jednakże sama ta okoliczność – faktycznego samotnego wychowywania dziecka - nie jest wystarczająca dla rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o PIT.
Z treści powołanego przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o PIT, wynika, że obok faktycznego samotnego wychowywania dziecka, skarżący winien spełniać jeszcze jedno kryterium odnoszące się do stanu cywilnego. Mianowicie w roku podatkowym 2020, skarżący powinien mieć status osoby nie pozostającej w związku małżeńskim, bądź osoby pozostającej w związku małżeńskim, ale równocześnie w takiej sytuacji, że małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności (…).
(…) Wskazać należy, że pozbawienie władzy rodzicielskiej i ograniczenie władzy rodzicielskiej są dwoma odrębnymi instytucjami, które przewiduje kodeks rodzinny i opiekuńczy. Uregulowane odpowiednio w art. 111 i art. 107 instrumenty ingerencji we władzę rodzicielską, są przewidziane do stosowania przy zaistnieniu różnych przesłanek, powodują także odmienne skutki. Wbrew stanowisku skarżącego, nie ma podstaw do stosowania analogii legis pomiędzy osobą całkowicie pozbawioną władzy rodzicielskiej będącą w związku małżeńskim, a osobą, która ma ograniczoną władzę rodzicielską „niemal do zera” – jak się wyraził skarżący. O ile można zgodzić się ze skarżącym, że tak silne ograniczenie władzy rodzicielskiej w praktyce równa się jej pozbawieniu, o tyle nie można uznać, że uprawnia do skorzystania przez skarżącego ze sposobu opodatkowania przewidzianego w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT.
Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie, w latach 2022-2023 nie można uznać Pana za „osobę samotnie wychowującą dziecko” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nie przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko/dzieci za ten okres. Preferencja ta uzależniona jest bowiem – jak już wcześniej wyjaśniono – również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko/dzieci. Natomiast, jak wynika z uzupełnienia wniosku w latach 2022-2023 był Pan w związku małżeńskim, nie została w ww. okresie orzeczona przez sąd między Panem i Pana żoną separacja, a Pana żona nie została pozbawiona przez sąd praw rodzicielskich w stosunku do dzieci, lub nie odbywała kary pozbawienia wolności.
Podkreślić należy, że samo złożenie pozwu o rozwód (złożony przez Pana w 2021 r.) nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko/dzieci, ponieważ status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa. Również separacja faktyczna (zerwanie więzi między stronami bez ingerencji sądu), która nie pociąga za sobą skutków prawnych, nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko/dzieci, ponieważ, to wyłącznie do separacji orzekanej przez sąd odnoszą się przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniając w kategorii osób uprawnionych do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko, osobę, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Ponadto, samo ograniczenie władzy rodzicielskiej małżonkowi przez sąd również nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko z uwagi na fakt, że przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią o możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów w przypadku osoby, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich – a zatem samo ograniczenie władzy rodzicielskiej małżonka przez sąd jest niewystarczające dla skorzystania z ww. preferencji podatkowej.
Fakt, że w latach 2022-2023 ponosił Pan koszty utrzymania dzieci i wychowywał je Pan samodzielnie, tj. bez udziału Pana żony, nie pozwala na uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą dziecko/dzieci, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie należy Pan do jednej z kategorii osób wymienionych w zamkniętym katalogu ustanowionym przez ustawodawcę w przywołanym art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przez cały 2022 r. i cały 2023 r. pozostawał Pan bowiem w związku małżeńskim oraz nie została w ww. okresie orzeczona przez sąd między Panem i Pana żoną separacja, lub Pana żona nie została pozbawiona przez sąd praw rodzicielskich w stosunku do dzieci, lub nie odbywała kary pozbawienia wolności.
Mając na uwadze powyższe, okoliczność, że w latach 2022-2023 formalnie był Pan żonaty oraz nie została orzeczona przez sąd między Panem i Pana żoną separacja, a Pana żona nie została pozbawiona przez sąd praw rodzicielskich w stosunku do dzieci, lub nie odbywała kary pozbawienia wolności, wyklucza możliwość uznania, że przysługuje Panu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko/dzieci.
W konsekwencji, nie spełnił Pan ww. warunku określonego w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec czego nie przysługuje Panu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko/dzieci za 2022 r. i 2023 r.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę.
Odnosząc się do powołanych wyroków sądów administracyjnych wskazać należy, że niewątpliwie rozstrzygnięcia te kształtują pewną linię wykładni obowiązującego prawa, jednak dotyczą wyłącznie konkretnych spraw, w danym stanie prawnym. Należy podkreślić, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.