Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 października 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 4 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu (…) czerwca 2024 r. zawarła Pani z bankiem (…) z siedzibą w W. ugodę sądową stanowiącą załącznik do protokołu rozprawy przed Sądem Okręgowym.

Jako kredytobiorcę łączyła Panią z Bankiem umowa kredytu mieszkaniowego hipotecznego z dnia 15 kwietnia 2004 r., na podstawie której uzyskała Pani kredyt w kwocie … CHF na finansowanie kosztów dokończenia budowy domu jednorodzinnego. Kredyt ten został wypłacony w trzech transzach w łącznej kwocie … PLN [kredyt denominowany]. Pobrano [dodatkowo] prowizję w kwocie … zł [wyliczenie: prowizja … CHF wg kursu (…) na dzień pobrania prowizji tj. … PLN).

Stroną umowy był również Pani mąż M.D., który zmarł w 2019 r. Aneksem z dnia … grudnia 2021 r. do umowy kredytu została dopisana Pani córka M.D.

Bank uznał, że niespłacona wierzytelność [na dzień aneksu - ... CHF] stanowi dług spadkowy i warunkował podjęcie jakichkolwiek negocjacji z zawarciem przedmiotowego aneksu. Dokonywała Pani spłaty kredytu.

W grudniu 2021 r. skierowała Pani wniosek o przeprowadzenie mediacji w centrum mediacji sądu polubownego przy KNF. Wniosek został przyjęty 4 stycznia 2022 r. W korespondencji e-mail z dnia 1 lutego 2022 r. poinformowano Panią (bez uzasadnienia], że Bank nie podpisał z Panią umowy o mediację.

Przed złożeniem pozwu do Sądu skierowała Pani do Banku dwie reklamacje [z dnia 21 grudnia 2022 r. doręczona do Banku 28 grudnia 2022 r. i z dnia 7 marca 2023 r. z odpowiedzią Biura Rzecznika Klienta Banku z dnia 6 kwietnia 2023 r.]. W odpowiedzi na reklamacje Bank wskazał, że umowa realizowana jest w sposób prawidłowy i Bank nie widzi podstaw do uznania roszczeń. Wyczerpała Pani możliwy tryb reklamacyjny. Cały czas, bez opóźnień spłacała Pani raty kredytu, których wysokość z uwagi na kurs CHF cały czas wzrastała.

W dniu 1 marca 2024 r. [po bezskutecznych negocjacjach pozasądowych] złożyła Pani wraz z córką pozew do Sądu Okręgowego w P. o stwierdzenie nieważności umowy kredytu hipotecznego z dnia 15 kwietnia 2004 r. i zapłatę kwoty … zł wpłaconych rat oraz kwoty … zł tytułem uiszczonej prowizji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia reklamacji. W przedmiotowej umowie kredytu zawarte były postanowienia abuzywne [niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385¹ kc] dotyczące denominowania kredytu do CHF i przeliczania poszczególnych rat z CHF na PLN. Bank wystąpił z inicjatywą zawarcia ugody.

Zgodnie z treścią ugody z dnia … czerwca 2024 r. zawartej przed Sądem Okręgowym w P. strony dokonały zmiany waluty zadłużenia określonej w umowie z waluty obcej na PLN. Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu strony przyjęły, że kredyt na podstawie umowy zostanie rozliczony tak, jak gdyby od daty zawarcia umowy i jej wypłaty stanowił kredyt w PLN, ustalając przy tym w ugodzie, iż kwoty wypłacone kredytobiorcy w PLN stanowią kapitał kredytu oraz przyjmując określone w ugodzie parametry dotyczące kredytu [w szczególności: okres kredytowania, oprocentowanie, marża, wskaźnik do ustalenia stopy procentowej i innej] oraz przyjmując sposób, w jaki następuje rozliczenie dotychczas spłaconych rat kredytu na poczet zadłużenia.

W księgach rachunkowych banku na dzień … czerwca 2024 r. wysokość zadłużenia kredytobiorcy z tytułu umowy wynosiła … CHF. Przy przyjęciu przelicznika wg średniego kursu NBP z dnia poprzedzającego zawarcie ugody ustalono, że zadłużenie w PLN to kwota … PLN.

Po zmianie waluty zadłużenia ustalono, że na dzień zawarcia ugody kredytobiorca nie ma wobec Banku zadłużenia. Strony uznały, że kredyt został w całości spłacony.

W § 5 ugody wskazano, że wobec zawarcia ugody Bank w terminie 14 dni od podpisania ugody wypłaci kredytobiorcy – J.D. kwotę dodatkową w wysokości … zł na wskazany rachunek bankowy.

Nadto wskazano, że kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego [tj. sporządzenie informacji PIT-11].

Zawarcie ugody zaskutkowało umorzeniem postępowania sądowego. Postanowienie z dnia 28 czerwca 2024 r. uprawomocniło się w dniu 6 lipca 2024 r.

W uzupełnieniu wniosku - w odpowiedzi na pytanie nr 1 zawarte w wezwaniu - wskazała Pani, że kwota … zł, ustalona po negocjacjach pomiędzy stronami [zgodnie z treścią ugody sądowej z dnia … czerwca 2024 r.], stanowiła zwrot nadpłaty rat kapitałowo- odsetkowych w związku ze spłatą kredytu hipotecznego z dnia … czerwca 2004 r., zawierającego niedozwolone postanowienia umowne wraz z częścią odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie wskazanej nadpłaty od dnia reklamacji/wezwania do zapłaty/.

Kredyt wypłacono [po przeliczeniu kwoty kredytu w CHF na PLN wg kursu Banku] w kwocie łącznie … PLN.

Z uwagi na potrącenie prowizji w kwocie … CHF, przeliczonej po kursie CHF/PLN na dzień 23 kwietnia 2004 r. [… PLN/1CHF] na kwotę … PLN, faktycznie wypłacono do dyspozycji kredytobiorcy kapitał w kwocie łącznie … PLN. Wypłata wskazanej kwoty nastąpiła w trzech transzach.

We wniosku o wydanie interpretacji podatkowej błędnie określiła Pani kwotę potrąconej prowizji w PLN [błąd rachunkowy] i wskazała Pani kwotę … PLN zamiast … PLN. Kurs CHF według którego Bank przeliczył kwotę prowizji [tj. na dzień 23 kwietnia 2004 r. tj. dzień potrącenia prowizji] wynika z zaświadczenia Banku z dnia 1 grudnia 2021 r.

Za okres od 15 kwietnia 2004 r. do 20 lipca 2023r. [zgodnie z zaświadczeniem Banku z dnia 21 lipca 2023 r., spłaciła Pani tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwotę łącznie … PLN, w tym … PLN jako kapitał i kwotę … PLN jako odsetki umowne.

W okresie od sierpnia 2023 r. do kwietnia 2024 r. dokonywała Pani dalszych spłat rat kapitałowo-odsetkowych.

Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2024 r. Sąd Okręgowy w P. w sprawie sygn. akt … zabezpieczył Pani powództwo skierowane przeciwko Bankowi poprzez zawieszenie spłat rat do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego. Nie płaciła Pani rat od maja 2024 r.

W okresie od sierpnia 2023 r. do kwietnia 2024 r. [raty regulowane pierwszego dnia danego miesiąca] spłaciła Pani łącznie tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwotę … zł.

W treści wniosku o wydanie interpretacji podatkowej określiła Pani kwotę spłat za wskazany wyżej okres zaniżoną o wartość 2,52 zł albowiem nie dysponowała Pani zaświadczeniem z Banku o kwocie spłat za ww. okres i dokonała Pani rozliczeń przyjmując tabele kursowe (…) dostępne na stronie internetowej. Na podstawie pozyskanego z Banku wydruku wpłat dokonała Pani ponownego przeliczenia rat.

Tytułem rat kapitałowo-odsetkowych spłaciła Pani kwotę … zł plus prowizja w kwocie … zł - łącznie kwota … zł [we wniosku z uwagi na wskazane błędny rachunkowe podała Pani kwotę … zł].

Różnica pomiędzy kwotą wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych plus prowizja [… zł] a kwotą udzielonego kredytu [… zł] to kwota … zł.

Różnica pomiędzy kwotą wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych [bez prowizji] a kwotą wypłaconego kredytu [po potrąceniu prowizji] to kwota … zł [… zł minus … zł].

We wniosku o wydanie interpretacji wskazała Pani kwotę … zł jako różnicę pomiędzy kwotą wpłaconą … zł [kwota wyliczona z błędem rachunkowym opisanym powyżej i zawierająca kwotę prowizji] a kwotą kredytu wypłaconą przez Bank po potrąceniu prowizji tj. …. zł.

Biorąc pod uwagę opisane wyżej błędy rachunkowe wskazuje Pani, że bez naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie [wg wyliczeń przedstawionych dalej w piśmie] Bank był zobowiązany - z uwagi na nieważność umowy kredytu - do zwrotu kwoty nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych w wartości … zł [wyliczona powyżej] i co do tej kwoty ujętej w kwocie ugodzonej - w Pani ocenie - nie ma żadnych wątpliwości dotyczących zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zwraca się Pani z prośbą o uwzględnienie wskazanych wyżej wyliczeń jako podstawy wydania interpretacji indywidualnej, bowiem popełnione przez Panią błędy rachunkowe zawarte we wniosku nie były zamierzone, wynikały z braku danych i oczywistych omyłek w podliczeniach.

W ugodzonej kwocie … zł, którą Bank wypłacił Pani na podstawie ugody z dnia … czerwca 2024 r., zawarta jest nadpłata rat kapitałowo-odsetkowych oraz częściowo kwota odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych:

1.  od kwoty prowizji od dnia wniesienia pozwu … marca 2024 r. do dnia zawarcia ugody … czerwca 2024 r.

a.  do negocjacji z Bankiem przyjęła Pani wartość prowizji jak we wniosku, tj. kwotę … zł. Wartość odsetek ustawowych za opóźnienie stanowi kwota … zł [z błędem rachunkowym wyjaśnionym powyżej];

b.przy przyjęciu prawidłowej wartości prowizji … zł to kwota odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi … zł;

2.  od kwot rat kapitałowo-odsetkowych liczonych od kwoty nadpłaty rat spłaconych do dnia … grudnia 2022 r. [złożenie reklamacji do Banku] przy przyjęciu proporcji, że kwota spłacona łącznie do … grudnia 2022 r., tj. … zł stanowi 97% kwoty … zł [całość wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych] a więc przyjęta napłata w wartości:

a. przyjętej do negocjacji … zł nadpłaty x 97% = … zł jako nadpłaty rat do … grudnia 2022 r., w związku z czym odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty … zł za okres od dnia następnego po doręczeniu do banku reklamacji, tj. … grudnia 2022 r. do dnia zawarcia ugody stanowi kwota … zł;

b. wskazanej w niniejszym piśmie nadpłaty … zł x 97% = … zł jako nadpłaty rat do … grudnia 2022 r. w związku z czym odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty … zł za okres od dnia następnego po doręczeniu do banku reklamacji, tj. … grudnia 2022 r. do dnia zawarcia ugody stanowi kwota … zł;

3.  od kwot rat kapitałowo- odsetkowych liczonych od kwoty nadpłaty rat spłaconych w okresie od stycznia 2023 r. do kwietnia 2024 r. przy przyjęciu proporcji, że kwota spłacona łącznie za wskazany okres, tj. … zł stanowi 3% kwoty … zł [całość wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych] a więc przyjęta napłata w wartości:

a. przyjętej do negocjacji … zł nadpłaty x 3% = … zł jako nadpłaty rat za okres od stycznia 2023 r. do kwietnia 2024 r., w związku z czym odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty … zł za okres od dnia wniesienia pozwu … marca 2024 r. do dnia zawarcia ugody stanowi kwota … zł;

b. wskazanej w niniejszym piśmie nadpłaty … zł x 3% = … zł jako nadpłaty rat za okres od stycznia 2023 r. do kwietnia 2024 r., w związku z czym odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty … zł za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zawarcia ugody stanowi kwota … zł.

Łącznie wartość odsetek ustawowych za opóźnienie to :

a.  kwota wg wartości przyjętych do negocjacji, tj. jak w pkt 1 lit. a, pkt 2 lit. a i pkt 3 lit. a - … zł;

b.  kwota wg wartości wskazanych w pkt 1 lit. b, pkt 2 lit. b i pkt 3 lit. b - … zł.

Łącznie kwota odsetek ustawowych za opóźnienie i kwota nadpłaconych rat kapitałowo- odsetkowych :

a.  wg wartości nadpłaty przyjętej do negocjacji … to kwota … zł [… zł + … zł];

b.  wg wartości wyliczonych w niniejszym piśmie tj. nadpłaty rat w kwocie … zł to kwota … zł [… + … zł].

Na wypłaconą przez Bank [w związku z treścią ugody z dnia … czerwca 2024 r.] kwotę … zł składała się nadpłata uiszczonych przez Panią rat kapitałowo-odsetkowych i część należnych odsetek ustawowych za opóźnienie.

W ramach negocjacji ugodowych z Bankiem oparła się Pani na rozliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych, przy przyjęciu ich nadpłaty na kwotę … zł jako różnicy pomiędzy kwotą zapłaconych rat, tj. … zł [z błędem rachunkowym opisanym wyżej] a kwotą kredytu wypłaconą po potrąceniu prowizji tj. … zł. Wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do negocjacji była postawiona kwota [+/-] … zł.

Bank nie odniósł się do Pani wyliczeń, nie kwestionował podanych przez Panią wartości i wyraził ostatecznie zgodę na zapłatę kwoty … zł.

Ugoda była korzystna dla Banku, bowiem w treści pozwu domagała się Pani ustalenia umowy kredytu za nieważną i zapłaty przez Bank całości wpłaconych przez Panią rat jako rozliczenia opartego na zasadzie dwóch kondykcji.

W ramach ugody zrezygnowała Pani z żądania zwrotu kwoty wypłaconego Pani kapitału kredytu i części odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie.

Uznaje Pani, że w ramach ugody Bank zwrócił Pani nadpłacone raty kapitałowo-odsetkowe i część należnych odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie.

Biorąc pod uwagę rozliczenia przedstawione w niniejszym piśmie uznać należy, że zwrot przez Bank na podstawie ugody nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych to co najmniej kwota … zł [różnica pomiędzy wpłaconymi ratami kapitałowo-odsetkowymi … zł a kwotą wypłaconą przez Bank jako kapitał kredytu po potrąceniu prowizji - … zł].

W odniesieniu do pytania 2 zawartego w wezwaniu wskazała Pani, że na kwotę … zł [wg wyliczeń i wyjaśnień jak w pkt 1 niniejszego pisma] przyjętą przez Panią do negocjacji z Bankiem składały się wyłącznie raty kapitałowo-odsetkowe mające stanowić nadpłatę kredytu, tj. nadpłatę rat ponad kwotą wypłaconego przez Bank kapitału kredytu po potrąceniu prowizji. W kwocie tej mieści się wartość nadpłaty stanowiącej różnice pomiędzy kwotą wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych [bez prowizji] a kwotą wypłaconego kredytu [po potrąceniu prowizji] – wg wyliczenia: …zł.

W odniesieniu do pytania nr 3 wskazała Pani, że tytułem rat kapitałowo-odsetkowych spłaciła Pani kwotę … zł plus prowizja w kwocie … zł - łącznie kwota … zł [we wniosku - z uwagi na wskazane jak w pkt 1 niniejszego pisma błędny rachunkowe – podała Pani kwotę łącznie … zł].

Prosi Pani o uwzględnienie wskazanych wyżej wyliczeń jako podstawy wydania interpretacji indywidualnej, bowiem popełnione przez Panią błędy rachunkowe zawarte we wniosku nie były zamierzone, wynikały z braku danych i oczywistych omyłek w podliczeniach.

Pytanie

Czy kwota (…) zł, którą otrzymała Pani z tytułu ugody sądowej z bankiem z dnia czerwca 2024 r. , a co najmniej kwota … zł z kwoty … zł, może być zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, może Pani skorzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wypłacona przez Bank w ramach ugody kwota (…) zł stanowi zwrot nienależnego świadczenia [wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie], które to świadczenie poniosła Pani z tytułu zastosowania w umowie kredytowej zapisów abuzywnych, które doprowadziły do spłaty kredytu w dużo wyższej kwocie niż miałoby to miejsce gdyby umowa została skonstruowana zgodnie z prawem. Wysokość świadczenia wypłaconego na podstawie wskazanej umowy była nie tylko wynikiem negocjacji z Bankiem, ale przede wszystkim rachunkowego rozliczenia różnicy pomiędzy kwotą wypłaconą przez Bank w ramach realizacji umowy kredytu, a spłaconą przez kredytobiorcę.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochody od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła.

Jak stanowi natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Różnego rodzaju świadczenia, w tym m.in. odszkodowania i zadośćuczynienia stanowią - co do zasady - przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania i zadośćuczynienia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem:

a.  określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b.  odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c.  odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d.  odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e.  odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną

działalnością gospodarczą,

f.   odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g.  odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy - Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień: a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zatem, wskazać należy, że ww. zwolnienie przedmiotowe obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 komentowanej ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego na zasadach przewidzianych w podatku dochodowym będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych powyżej przesłanek.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, podobnie jak wielu innych pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych. Względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. O odszkodowaniu możemy mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody (odpowiednio zadośćuczynienie za doznane krzywdy) od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Odszkodowanie stanowi pieniężną równowartość szkody majątkowej lub szkody na osobie, natomiast zadośćuczynienie jest pieniężną formą zrekompensowania szkody niemajątkowej.

O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują co do zasady, przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszonych zdarzeniem wyrządzającym szkodę, obejmując to, co z majątku ubyło na skutek tego zdarzenia lub do niego nie weszło (utracona korzyść). Z kolei celem zadośćuczynienia jest łagodzenie doznanej krzywdy. Jednocześnie z punktu widzenia odpowiedzialności odszkodowawczej znaczenie ma też zasada restytucji, rozumiana jako zakaz wzbogacenia poszkodowanego.

Przytoczony wyżej przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwala na zastosowanie zwolnienia z opodatkowania wyłącznie do otrzymanego odszkodowania lub zadośćuczynienia mających naprawić szkody (majątkowe, niemajątkowe).

Zatem, korzystanie ze zwolnienia od podatku, jest możliwe w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji, a jedną z nich jest aby otrzymane zostało odszkodowanie bądź zadośćuczynienie.

Zgodnie natomiast z art. 917 ustawy - Kodeks cywilny: Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa.

Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania, czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień, czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że zawarła Pani ugodę sądową z Bankiem w sprawie tzw. kredytu frankowego. Ugoda ta związana była z wysuwanym przez Panią roszczeniem [jak w pozwie]. Domagała się Pani ustalenia, że umowa kredytu ex tunc jest nieważna, w związku z czym Bank powinien zwrócić Pani całość dokonanych przez Panią wpłat na poczet wymagalnych rat kapitałowo-odsetkowych oraz pobranej kwoty prowizji. Domagała się Pani zapłaty kwoty … zł ustalonej na podstawie zaświadczenia wydanego przez Bank na dzień … lipca 2023 r. oraz kolejnych wpłat za okres od sierpnia 2023 r. do stycznia 2024 r. Domagała się Pani odsetek ustawowych za opóźnienie w związku ze złożonymi przez Panią reklamacjami przedsądowymi i próbami ugodowego zakończenia sporu. Pani roszczenie było uzasadnione orzecznictwem ETS i sądów powszechnych.

Bank ostatecznie [po wniesieniu pozwu do sądu] zaproponował ugodę opracowując jej postanowienia. Jako warunki ugody wskazano przewalutowanie kredytu rozliczenie CHF wg średniego kursu NBP i rezygnację przez Panią z dalszych roszczeń wobec Banku. Uznano przy tym, że nie ma Pani już jakiegokolwiek zadłużenia wobec Banku i zaproponowano wypłatę kwoty (…) zł. Bank pokrył poniesione przez Panią koszty postępowania.

Kwota … zł stanowiła zwrot kwoty nadpłaty kredytu ponad kwotę wypłaconą odsetek ustawowych za opóźnienie od nadpłaty licząc od dnia pierwszej reklamacji do dnia zawarcia ugody oraz zwrot kwoty pobranej przez bank prowizji.

W dniu … kwietnia 2004 r. za udzielenie kredytu pobrano prowizję … CHF i wg kursu CHF/PLN wg tabeli (…) na dzień … kwietnia 2004 r. [… PLN/1 CHF] stanowiło to wartość … PLN.

Do dnia … grudnia 2022 r. [doręczenie do Banku I reklamacji] dokonała Pani tytułem spłaty kredytu [raty kapitałowo-odsetkowe] w kwocie łącznie … zł [zaświadczenie z Banku z dnia … lipca 2023 r.].

Różnica pomiędzy kwotą wypłaconą przez Bank tytułem kredytu [… zł] a kwotą spłaconą to … zł.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty … zł od dnia … grudnia 2022 r. [doręczenie I reklamacji] do dnia zawarcia ugody sądowej [… czerwca 2024 r. to kwota … zł.]

Od 1 stycznia 2023 r. nadal spłacała Pani raty kredytu [pomimo powstania już nadpłaty] i łącznie za okres od stycznia 2023 r. do kwietnia 2024 r. wpłaciła Pani kwotę … zł.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty wpłaconej przez Panią prowizji … zł wg kursu CHF/PLN z dnia potrącenia licząc od dnia wniesienia pozwu [jako wezwanie do zapłaty] do dnia zawarcia ugody to kwota … zł.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty wpłat nadpłaty kredytu za okres od stycznia 2023 r. do dnia wniesienia pozwu 1 marca 2024 r. tj. od kwoty … - licząc je od wniesienia pozwu [jako wezwanie do zapłaty) do dnia zawarcia ugody to kwota … zł.

Powyższe wyliczenie pozwoliły na ustalenie kwoty łącznie … zł.

W ramach negocjacji z Bankiem [celem zakończenia sprawy] wyraziła Pani zgodę na zapłatę kwoty … zł, która stanowi zwrot nadpłaconego przez Panią kredytu, prowizji i odsetek ustawowych za opóźnienie w zwrocie tej nadpłaty i prowizji za okres co najmniej od pierwszej reklamacji.

Zapis paragrafu § 5 ust. 3 ugody z dnia … czerwca 2024 r., który stanowi cyt. Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości , że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód [...] został sformułowany jednostronnie przez Bank, bez możliwości negocjacji i nie odpowiada rzeczywistości.

Kwota … zł nie jest dla Pani przychodem. Stanowi zwrot pieniędzy, które nadpłaciła Pani tytułem kredytu z uwagi na niedozwolone postanowienia umowne zawarte w umowie kredytu oraz zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie w zwrocie tej kwoty. Kwota z ugody [… zł] stanowi zwrot nadpłaconej części kapitału, prowizji i odsetek ustawowych za opóźnienie w zwrocie tych kwot. Stanowi świadczenie nienależne uzyskane bezprawnie przez Bank. Poniosła Pani wymierną stratę finansową z tytułu zastosowania w umowie kredytowej zapisów abuzywnych, które doprowadziły do spłaty kredytu w dużo wyższej kwocie niż miałoby to miejsce gdyby umowa została skonstruowana zgodnie z prawem. Pobrano nienależnie prowizję stosując postanowienia abuzywne do jej naliczenia i rozliczenia. Pomimo wezwań do zapłaty z Pani strony, Bank opóźnił się ze zwrotem nienależnie pobranych kwot aż do dnia zawarcia ugody.

W następstwie dokonanego przewalutowania, ustalenia wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu i przyjęcia określonego sposobu zaliczenia dokonanych spłat, strony ugody [kredytobiorca i Bank] uznały, że doszło do całkowitego rozliczenia kredytu, a ponadto kredytobiorca [faktycznie regulujący raty kredytu] - w następstwie zawarcia ugody otrzymał nadpłacone przez niego kwoty.

Zwrot nie stanowi żadnej dodatkowej korzyści dla kredytobiorcy, ponieważ zwrot ma na celu dokonanie rozliczeń w następstwie zastosowania postanowień ugody, które mają na celu usuniecie abuzywności. Po Pani stronie jako kredytobiorcy nie doszło do przysporzenia majątkowego, a zatem nie uzyskała Pani przychodu. Bank korzystał z nadpłaconych przez Panią pieniędzy i to po stronie Banku powstała korzyść majątkowa. Pomimo wezwania do zapłaty Bank opóźniał się ze zwrotem, nie chciał podjąć mediacji i dopiero ugoda sądowa umożliwiła Pani odzyskanie Pani pieniędzy. Absurdalne byłoby przyjęcie twierdzenia, że w zaistniałym stanie faktycznym kwota … zł stanowi dodatkowe świadczenie wypłacone kredytobiorcy przez Bank bez jakiekolwiek podstawy prawnej, które ma stanowić korzyść majątkową dla kredytobiorcy a stratę finansową dla Banku.

Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przysporzenia, które są trwałe, definitywne i bezwarunkowe, i które w efekcie powiększają majątek podatnika. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się jednolicie, że nieodpłatne świadczenie obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02, z 16 października 2006 r. II FPS 1/06, z 24 maja 2010 r. II FPS 1/10, uchwała Izby Finansowej NSA z 24 października 2011 r. II FPS 7/10. Takie znaczenie pojęcia „nieodpłatne świadczenie” zostało zaakceptowane przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 lipca 2014 r., K 7/13 (OTK-A 2014, Nr 7, poz. 69). Trybunał podkreślił, odwołując się do orzecznictwa sądów administracyjnych, że w wyniku otrzymania nieodpłatnego świadczenia podatnik musi uzyskać korzyść w postaci powiększenia aktywów. Innymi słowy, aby otrzymane środki uznać za przychód, ich otrzymanie musi prowadzić do trwałego przyrostu majątkowego u podatnika, bezzwrotnego i definitywnego. Do takiego przyrostu majątkowego nie dochodzi jednak, jeśli otrzymanie środków finansowych (jak w niniejszej sprawie zwrot) prowadzi jedynie do przywrócenia zgodnego z prawem stanu majątkowego podatnika. Również w sytuacjach, w których podatnik otrzymuje zwrot świadczenia nienależnego, nie uzyskuje on przychodu. Powyższe tezy potwierdza liczne orzecznictwo (tak np. w wyroku NSA z 25 listopada 2021 r. II FSK 982/21, wyrok NSA z 26 października 2016 r. II FSK 2793/14, wyrok NSA z 30 listopada 2021 r. sygn. akt II FSK 653/19, wyrok NSA z 16 października 2019 r. II FSK 3531/17).

Ponadto, w wydanych interpretacjach indywidualnych potwierdzony jest pogląd, iż przewalutowanie (tj. zawarcie ugody w stanach faktycznych analogicznych do opisanych w niniejszym wniosku) stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie, oraz że przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (brak trwałego przyrostu majątkowego u podatnika), a w konsekwencji kredytodawca nie sporządza informacji o przychodzie z innych źródeł z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, także jeśli wskutek przewalutowania wystąpi nadpłata do zwrotu dla kredytobiorcy.

Co więcej, w tych interpretacjach potwierdzony jest także pogląd, iż także w razie dokonania zwrotu na rzecz kredytobiorcy nie uzyskuje on przychodu. Przykładowo pogląd ten potwierdzono w następujących interpretacjach indywidualnych (w nawiasach zacytowano kluczowe stwierdzenia zawarte w sporządzonym przez Organ interpretujący w uzasadnieniu danej interpretacji indywidulanej):

-    z 23 lutego 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.826.2021.1.HD („w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu denominowanego w CHF (kredyt ma być rozliczony tak, jakby od początku był kredytem złotówkowym) nie dochodzi do transferu/przelewu środków pieniężnych, nie dochodzi do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy kredytu - zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym, przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”);

-    z 13 września 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.395.2022.2.RS („powstała nadwyżka, która stanowiła kwotę nienależnie wpłaconą. W związku z tym zwrot tej kwoty przez Bank jest neutralny podatkowo”);

-    z 16 grudnia 2021 r., nr 0114-KDTP3-1 4011 932.2021.1.MK1 („w wyniku zmiany waluty pożyczki wartość pożyczki, która została udzielona w walucie obcej - po przeliczeniu na PLN według właściwego kursu - i wartość tej pożyczki wyrażonej w PLN po przewalutowaniu będzie inna, to taka różnica jest nieistotna z punktu widzenia przepisów prawa podatkowego regulujących kwestię kosztu uzyskania przychodu bądź przychodu”);

-    z 28 listopada 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.837.2022.1.SR („wyniku tej operacji powstała nadwyżka, która stanowiła kwotę nienależnie wpłacona. W związku z tym zwrot tej kwoty przez Bank jest neutralny podatkowo”);

-    z 14 października 2022 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA („w analizowanej sprawie na podstawie ugody dojdzie do „przeliczenia” kredytu, spłaconego przez Klienta, zgodnie z metodami kalkulacji opisanymi w stanie faktycznym. W sytuacji gdy przeliczenie to będzie korzystne dla Klienta otrzyma on Zwrot, jednakże w łącznym rozliczeniu umowy kredytowej oraz ugody nie dojdzie do sytuacji aby Klient uiścił na rzecz Banku kwotę niższą niż kwota kapitału kredytu. Zatem w analizowanej sprawie należy zgodzić się, że po stronie Kredytobiorców nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo -odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji, można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów”);

-     z 9 sierpnia 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.492.2022.1.K.K. („przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W wyniku zwrotu nadpłaty kredytu podatnik nie osiągnie konkretnego przysporzenia majątkowego, a w związku z tym nie ciąży na nim obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu”);

-    z 21 listopada 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.788.2022.2.DA („w wyniku przewalutowania kredytu podatnik nie osiągnie konkretnego przysporzenia majątkowego”);

-    z 2 grudnia 2022 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.965.2022.1.JK3 („w sytuacji przewalutowania na złotówki kredytu indeksowanego kursem CHF, zmianie uległa jedynie waluta, w której zobowiązanie miało być uregulowane. W wyniku tej operacji powstała nadwyżka, która stanowiła kwotę nienależnie wpłaconą. W związku z tym zwrot tej kwoty przez Bank jest neutralny podatkowo. Skoro samo przewalutowanie stanowi techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie, to nie skutkowało to powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że Bank nie był zobowiązany sporządzić informacji PIT 11, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do kwoty nadwyżki powstałej na skutek przewalutowania”);

-    z 18 listopada 2022 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.871.2022.2.LS („przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W wyniku zwrotu nadpłaty kredytu podatnicy nie osiągną konkretnego przysporzenia majątkowego, a w związku z tym nie ciąży na nich obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu. Bank nie jest zobowiązany sporządzić informację PIT-11, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”);

-    z 8 lipca 2022 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.482.2022.2.MG („w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu denominowanego w CHF (kredyt ma być rozliczony tak, jakby od początku był kredytem złotówkowym) nie dochodzi do transferu/przelewu środków pieniężnych, nie dochodzi do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy kredytu - zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym, przewalutowanie nie skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W wyniku zwrotu nadpłaty kredytu podatnik nie osiągnie konkretnego przysporzenia majątkowego, a w związku z tym nie ciąży na nim obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu. Bank nie jest zobowiązany sporządzić informacji PIT-11, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”);

-    z 9 lutego 2023 r., nr 0115-KDIT2.4011.696.2022.1.MM. („po stronie Kredytobiorców nie dochodzi/nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem Ugody i wypłatą nadwyżki wynikającej z przewalutowania Kredytu. Kredytobiorca otrzymuje/otrzyma zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat Kredytu. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w majątku Kredytobiorcy. W konsekwencji taka operacja nie spełnia przesłanek powstania przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów”);

-    z 28 kwietnia 2023 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.243.2023.1.MN („w następstwie zawarcia ugody i dokonania rozliczenia spowodowanego ugodą, w tym wypłacenia zwrotu klientowi, po stronie kredytobiorcy nie dochodzi do przysporzenia majątkowego, a zatem kredytobiorca nie uzyskuje przychodu”.

Naliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty … zł stanowiącej zwrot nienależnie pobranego świadczenia finansowego będzie w Pani ocenie naruszało prawo unijne, bowiem państwo nie może na skutek stosowania przez przedsiębiorcę [bank] nieuczciwych klauzul uzyskiwać korzyści majątkowej w postaci podatku nałożonego na konsumenta korzystającego z Dyrektywy UE 93/13. Państwo nie może czerpać korzyści z niegodziwości i bezprawia. Opodatkowanie nienależnego świadczenia kłóci się z ideą nienależnego świadczenia i samego opodatkowania. Jak wskazał WSA w Opolu w wyroku z dnia 4 października 2017 r., [I SA/Op 220/17] przychody wynikające z zachowań, które w żadnych warunkach i okolicznościach nie mogą być zaakceptowane przez obowiązujący porządek prawny - nie podlegają opodatkowaniu.

Biorąc pod uwagę powyższe uważa Pani, że kwota … zł którą otrzymała Pani z tytułu ugody sądowej z bankiem [świadczenie zwrotne nie będące przyrostem majątkowym] powinna być zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwrócono Pani własne pieniądze, które nienależnie wcześniej wpłaciła Pani do Banku i opóźniono się ze zwrotem tej kwoty pomimo wezwania do zapłaty. Odliczając odsetki ustawowe za opóźnienie [wg wyliczenia jak wyżej] zwrócona powinna być na pewno kwota nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych i pobranej prowizji w kwocie łącznie … zł i co do tej kwoty - w Pani ocenie - nie ma żadnych wątpliwości dotyczących zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych wypłaty przez bank kwoty dodatkowej, na podstawie zawartej ugody dotyczącej kredytu zaciągniętego przez Panią, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646, ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Spłaciła Pani kredytu w całości. W związku z zawarciem w umowie kredytowej postanowień abuzywnych, pozwała Pani Bank o zapłatę kwoty wpłaconych przez Panią rat oraz kwotę uiszczoną tytułem prowizji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Otrzymała Pani od Banku propozycję zawarcia ugody. W wyniku negocjacji … czerwca 2024 r. została zawarta ugoda, w związku z czym wypłacono Pani kwotę … zł, na którą składał się zwrot nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych oraz częściowa kwota odsetek ustawowych za opóźnienie.

Wobec powyższego, w odniesieniu do tej części kwoty, którą otrzymała Pani od Banku w wyniku zawartej ugody, stanowiącej zwrot rat kapitałowo-odsetkowych, mieszczących się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu (jako raty kapitałowo-odsetkowe) stwierdzam, że jej otrzymanie nie spowoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego.

W konsekwencji, otrzymana przez Panią kwota (dotycząca zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych) nie stanowi Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i jej uzyskanie nie skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Ustosunkowując się natomiast do kwestii opodatkowania części kwoty wypłaconej przez Bank w ramach ugody tytułem odsetek za opóźnienie, należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061), zgodnie z którym:

Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W analizowanej sprawie Bank wypłacił na Pani rzecz część należnych odsetek za opóźnienie, naliczonych od kwoty nadpłaty, stanowiącej zwrot rat kapitałowo-odsetkowych, która to kwota jak wyżej wskazano nie stanowi przychodu, a więc nie podlega opodatkowaniu.

W konsekwencji, odsetki te uzyskane z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie wyżej zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowując, nie będzie miała Pani obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od ww. kwoty otrzymanej od Banku jako zwrot rat kapitałowo-odsetkowych oraz odsetek z tytułu opóźnienia.

Końcowo wskazuję - z uwagi na to co wyżej wywiedziono - skoro wypłata przez Bank kwoty stanowiącej zwrot rat kapitałowo-odsetkowych nie spowoduje u Pani powstania przychodu, a odsetki uzyskane z tytułu opóźnienia ww. wypłaty należności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaprezentowane przez Panią stanowisko dotyczące możliwości skorzystania przez Panią ze zwolnienia na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b wspomnianej ustawy uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe będzie różniło się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Pani w zakresie rzeczywiście zaistniałego zdarzenia przyszłego.

Należy również wskazać, że zgodnie z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, to na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu - zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego. Prawidłowość takiego rozliczenia podlega weryfikacji przez właściwy rzeczowo organ podatkowy, w toku stosownych postępowań weryfikacyjnych. W związku z tym, w interpretacji indywidualnej Organ nie może dokonać konkretnego rozliczenia czy potwierdzenia wyliczenia poszczególnych kwot, a tym samym, nie może odnieść się do kwot i wyliczeń wskazanych przez Panią we wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).