Interpretacja indywidualna - Interpretacja

Interpretacja indywidualna - Interpretacja - 0115-KDIT1.4011.679.2024.1.MST

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 października 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych planowanego zawarcia ugody z bankiem oraz sądowego stwierdzenia nieważności umowy kredytowej. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni A.A (dalej: Wnioskodawca lub Wnioskodawczyni) w dniu (...) 2006 r. zawarła z X., aktualnie Y., z siedzibą w (...) (dalej: Bank) przy ul. (...), nr KRS (...), REGON: (...), NIP: (...), o wpłaconym w całości kapitale zakładowym, którego wysokość według stanu na dzień 01.01.2024 r. wynosi (...) zł, podlegającym nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, umowę nr: (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „(...)” waloryzowany kursem CHF (dalej: Umowa kredytu).

Kwotę kredytu wyrażono w Umowie jako PLN. Kwota kredytu w PLN w dniu wypłaty kredytu była przeliczona w CHF według kursu kupna z tabeli Banku. Bank wypłacił Wnioskodawcy 440.000,03 PLN, co stanowiło równowartość 182.538,77 CHF. Zgodnie z § 1 ust. 1 i 1A Umowy kredytu, celem kredytu było budownictwo mieszkaniowe, a środki z Umowy kredytu zostały przeznaczone na finansowanie przedpłat na poczet budowy i zakupu od dewelopera lokalu mieszkalnego nr 1 oraz udziału w prawie własności lokalu użytkowego – garażu wielostanowiskowego, z którym było związane prawo do korzystania z miejsca postojowego nr 2, położonych w (...) przy ul. (...), refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem przedmiotowej nieruchomości, finansowanie kosztów adaptacji nabywanego lokalu mieszkalnego oraz pokrycie opłat okołokredytowych. Okres kredytowania miał wynosić 240 miesięcy. Wybranym wariantem spłaty kredytu były równe raty kapitałowo-odsetkowe z terminem spłaty kredytu 10. dnia każdego miesiąca. Prowizja wynosiła 0,70% kwoty kredytu, tj. 3.080 zł, a prowizja tytułem ubezpieczenia kredytu w (...). i (...). 0,20% kwoty kredytu, tj. 800 zł. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy wynosiło 2,75%, a w okresie ubezpieczenia kredytu w (...). i (...). dokonanego zgodnie z § 3 ust. 6 pkt 1, oprocentowanie kredytu uległo podwyższeniu o 1 p.p. i wynosiło 3,75%. Po zakończeniu okresu ubezpieczenia obniżenie oprocentowania kredytu o 1 p.p. nastąpiło od daty spłaty najbliższej raty. Ponadto aneksem nr 3 z dnia (...).2010 r. zmianie uległy zapisy § 1 ust. 8 i 9 oraz § 10 ust. 2 Umowy i otrzymały brzmienie:

§ 1 ust. 8

Na dzień wydania Decyzji o zmianie umowy przez Y oprocentowanie Kredytu w stosunku rocznym wynosi 2,61% marża Y wynosi 2,50%.

§ 1 ust. 9

Oprocentowanie dla należności przeterminowanych w stosunku rocznym w dniu wydania Decyzji kredytowej przez Y wynosi 12,61%.

§ 10 ust. 2

Od dnia zawarcia niniejszego aneksu wysokość zmiennej stopy procentowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 2010.05.28 powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę Y w wysokości 2,50%.

Wnioskodawca podaje także, że kredyt wraz z odsetkami, kosztami i innymi należnościami wynikającymi z Umowy kredytu został zabezpieczony w postaci hipoteki kaucyjnej w kwocie 660.000 PLN ustanowionej na nieruchomości w (...) znajdującej się przy ul. (...) lok. nr 1, tj. lokalu mieszkalnym, na którego zakup przeznaczony był kredyt. Hipoteka ta została wpisana do księgi wieczystej nieruchomości.

Kredyt został spłacony w całości, a Bank dokonał wykreślenia hipoteki. Wnioskodawczyni nigdy nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, a kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. Wnioskodawczyni nigdy w przedmiotowym lokalu mieszkalnym nie prowadziła działalności gospodarczej.

W zakupionym lokalu mieszkalnym Wnioskodawczyni mieszkała osobiście w latach od 2007 do 2016. (...) 2013 r. podpisała ona aneks do umowy umożliwiający spłatę kredytu w CHF. Wnioskodawczyni dokonała przyspieszonej spłaty kredytu. Zatem wcześniejsza spłata kredytu nastąpiła w dniu (...) 2013 r. Wnioskodawczyni wykonując Umowę kredytu spłaciła tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwotę 133.057,22 CHF i 258.956,88 PLN, a tytułem innych świadczeń pieniężnych 3.960 PLN. Kwota 133.067,22 CHF po przeliczeniu na PLN według średniego kursu NBP z dnia sporządzenia wniosku wynosi około 608.609,54 PLN. Zatem z tytułu spłaconego kredytu w PLN oraz spłaconego kredytu w CHF powstała u Wnioskodawczyni nadpłata ponad zaciągnięty kredyt w wysokości (nadpłata) około 400.000 PLN. Wnioskodawczyni zbyła lokal mieszkalny w roku 2019.

Na skutek powzięcia w roku 2023 wiadomości o zawarciu w Umowie Kredytu klauzul niedozwolonych Wnioskodawczyni zdecydowała się w roku 2024 złożyć do Sądu pozew przeciwko Bankowi. W zakresie roszczenia głównego Wnioskodawczyni żądała:

I.Zasądzenia od Y z siedzibą w (...) na rzecz powoda A.A:

1)Kwoty 266.213,98 PLN,w tym:

a)Kwoty 258.956,88 PLN tytułem zwrotu zapłaconych rat w okresie od dnia zawarcia Umowy do dnia (...).2013 r.,

b)Kwoty 3.080 PLN tytułem zwrotu uiszczonej prowizji za udzielenie kredytu;

c)Kwoty 880 PLN tytułem zwrotu zapłaconej prowizji za ubezpieczenie kredytu;

d)Kwoty 3.297,10 PLN tytułem zwrotu zapłaconych składek za ubezpieczenie od niskiego wkładu własnego oraz

2)Kwoty 133.057,22 CHF tytułem zwrotu zapłaconych rat w okresie od dnia (...).2013 r. do dnia (...).2013 r., tj. wszystkie powyższe kwoty tytułem zwrotu kwoty nienależnego świadczenia w związku z wykonywaniem przez powoda Umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „(...)” waloryzowany kursem CHF, zawartej w dniu (...).2006 r. ze zm., nieważnej lub nieistniejącej od początku w całości wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczonymi od powyższych kwot za okres od 06.02.2024 r. do dnia zapłaty.

II.W zakresie roszczenia ewentualnego:

Ewentualnie, na wypadek, gdyby Sąd nie podzielił stanowiska powoda co do nieważności lub nieistnienia Umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „(...)” waloryzowany kursem CHF, zawartej w dniu (...).2006 ze zm. Wnioskodawczyni wniosła o:zasądzenie od Y. z siedzibą w (...) na rzecz powoda A.A kwoty 189.296,18 PLN tytułem zwrotu części nadpłaconych przez powoda rat, tj. za okres od dnia zawarcia Umowy do dnia (...).2013 r., jako świadczenia nienależnego na skutek zastosowania przez pozwanego do przeliczenia wysokości zobowiązania powoda klauzul niedozwolonych zawartych w § 1 ust. 3 umowy, § 1 ust. 3A umowy, § 7 ust. 1 umowy, § 10 ust. 2 umowy, § 11 ust. 5 umowy, § 13 ust. 5 umowy, § 1 ust. 4 Regulaminu, § 24 ust. 2 i 3 Regulaminu i § 27 ust. 2 Regulaminu wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie, naliczonymi od powyższej kwoty od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanemu do dnia zapłaty.

Wnioskodawczyni zażądała także zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych koszty zastępstwa będą wynosić 10.800 zł, czyli łącznie koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego, będą wynosić 11.817 zł). Wnioskodawczyni do tej pory poniosła wydatki, które pokryła ze środków własnych, związane z dochodzeniem sprawy od Banku w kwocie 1.000 zł – opłata sądowa oraz 11.070 zł – wydatki podstawowe kancelarii prawnej, 17 zł – opłata skarbowa, a także poniesie kwotę 24.354 zł po pozytywnym wydaniu wyroku przez Sąd lub zawarciu ugody z Bankiem. Zatem łączne koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego do tej pory poniesione przez Wnioskodawczynię, wynoszą 12.087 zł, a dodatkowo Wnioskodawczyni poniesienie jeszcze kwotę 24.354 zł tytułem wynagrodzenia dodatkowego kancelarii.

Spór toczy się przed Sądem Okręgowym w (...), Wydział I Cywilny pod sygn akt: (...). Na dzień dzisiejszy nie zapadł żaden wyrok w tej sprawie. W chwili obecnej Bank wystąpił z propozycją zawarcia ugody, która jest na etapie negocjacji z Bankiem.

Zatem według Wnioskodawczyni możliwe jest zakończenie sprawy w dwojaki sposób:

1.Sprawa z Bankiem zakończy się zawarciem ugody i zwrotem ustalonej między Bankiem a Wnioskodawcą nadpłaconej kwoty (Opcja nr 1), albo

2.Sprawa z Bankiem zakończy się wydaniem wyroku i zasądzeniem zwrotu żądanych od Banku kwot (Opcja nr 2).

Opcja nr 1

Wnioskodawczyni otrzymała projekt Ugody z Bankiem nr (...) do umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF („Ugoda”). Zgodnie z projektem ugody Strony mają potwierdzić, że wolą obu Stron było zawarcie Umowy, a zadłużenie Kredytobiorcy wobec Banku z tytułu Kredytu zgodnie z Umową zostało w całości spłacone (§ 1 ust. 1 Projektu ugody). Kredytobiorca wykonując Umowę Kredytu spłacił tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwotę 133.057,22 CHF i 258.956,88 PLN, a tytułem innych świadczeń pieniężnych 3.960 PLN (§ 1 ust. 2 Projektu ugody).

Kredytobiorca wytoczył przeciwko Bankowi pozew indywidualny dotyczący umowy (sygn. akt: (...)), przedmiotem którego są roszczenia Kredytobiorcy względem Banku związane z zawarciem i wykonywaniem Umowy.

Strony potwierdzają, że w przypadku stwierdzenia przez Sąd nieważności (trwałej bezskuteczności) Umowy, każdej ze Stron przysługiwałyby odrębne roszczenia:

(I)Kredytobiorcy przysługiwałoby w stosunku do Banku roszczenie o zapłatę kwoty stanowiącej sumę zapłaconych rat kapitałowo-odsetkowych oraz innych świadczeń pieniężnych, w tym opłat wynikających z Umowy powiększonej o odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia powstania stanu trwałej i całkowitej bezskuteczności umowy lub daty wskazanej w wezwaniu do zapłaty,

(II)Bankowi przysługiwałoby w stosunku do Kredytobiorcy roszczenie o zapłatę nominalnej kwoty wypłaconego kapitału Kredytu powiększonej o odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty (§ 1 ust. 4 pkt I i II Projektu ugody).

W celu ugodowego zakończenia sporu Bank zobowiązuje się zwrócić na rzecz Wnioskodawczyni/Kredytobiorcy ustaloną przez Strony kwotę w PLN (§ 1 ust. 5 Projektu Ugody). Bank Zwróci Kredytobiorcy kwotę wskazaną w § 1 ust. 5 powyżej w terminie 30 dni od daty zawarcia niniejszej Ugody na rachunek należący do Kredytobiorcy o numerze ... (§ 1 ust. 6 Projektu ugody). Zgodnie z § 1 ust. 9 Projektu ugody, w związku z tym, że Kredytobiorca wytoczył przeciwko Bankowi pozew indywidualny dotyczący Umowy (sygn. akt: (...)), Kredytobiorca zobowiązuje się cofnąć pozew w tej sprawie, a Bank w ramach ugody zobowiązuje się dokonać zwrotu zasądzonych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Kredytobiorcy, po określeniu w postanowieniu wysokości tych kosztów, nie więcej jednak niż do kwoty 11.817 złotych. Bank zobowiązuje się dokonać zwrotu w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania wywołanego pozwem Kredytobiorcy na rachunek Kredytobiorcy wskazany w treści Ugody. Wskazana w zdaniu poprzedzającym kwota stanowi górną granicę odpowiedzialności Banku i wyczerpuje w całości roszczenia Kredytobiorcy z tego tytułu.

Zgodnie z § 1 pkt 12 i 13 Projektu Ugody, Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w wyniku zwrotu, w odniesieniu do kwoty wskazanej w ugodzie, po jego stronie nie powstaje przychód podatkowy, a w związku z tym na Banku nie ciąży obowiązek informacyjny, tj. obowiązek przygotowania informacji PIT-11 dla kwoty zwrotu. Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, iż Bank wystąpił do Dyrektora KIS o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie stanu faktycznego powstałego w wyniku zawartej ugody, co do tego czy po stronie kredytobiorcy powstaje przychód w związku ze zwrotem wskazanym w ugodzie, a tym samym na Banku nie ciąży wyżej wskazany obowiązek informacyjny. Bank otrzymał interpretację indywidualną i zamieścił o niej komunikat na stronie internetowej (...). Niestety Wnioskodawca nie odnalazł ww. interpretacji na podanej stronie Banku.

Wskazać należy, iż w Ugodzie nie jest wskazany sposób wyliczenia proponowanej do zwrotu kwoty. Ugoda nadal nie została przez Wnioskodawcę podpisana, a Wnioskodawca wstrzymuje się z jej podpisaniem do czasu uzyskaniu interpretacji KIS, która powinna rozwiać wszelkie wątpliwości dotyczące konieczności zapłacenia ewentualnego podatku od ewentualnych korzyści (przychodu).

Kwota ugody będzie mniejsza niż różnica pomiędzy łączną kwotą wpłaconą przez Wnioskodawczynię Bankowi a kwotą udzielonego i wypłaconego kredytu Wnioskodawczyni przez Bank. Zatem na podstawie ugody Bank zwróci Wnioskodawczyni tylko część nadpłaconej przez nią kwoty.

Opcja nr 2

W przypadku gdyby do ugody z Bankiem nie doszło, w związku z żądaniami Wnioskodawcy zawartymi w pozwie i powyżej wskazanymi Sąd wyda w przyszłości wyrok i zasądzi od Banku opisane wyżej roszczenie wskazane w pkt I żądania pozwu albo ewentualnie w pkt II żądania pozwu wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Aktualnie Wnioskodawca nabrał wątpliwości, czy zasądzenie żądanych kwot wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego, wyrokiem Sądu będzie stanowić u Wnioskodawcy przychód i w związku z tym po stronie Wnioskodawcy powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pytania

1.Czy świetle przedstawionego powyżej zdarzenia przyszłego, w związku z zamiarem zawarcia przez Wnioskodawczynię z Bankiem Ugody (Opcja nr 1) mającej na celu zakończenie sporu na tle Umowy kredytu denominowanego w CHF, z uwagi na nadpłacenie kredytu, prawidłowe jest stanowisko, że zwrócona przez Bank kwota w PLN wraz z zasądzonym zwrotem kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, nie będzie stanowić przychodu i w związku z tym czy po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.) (dalej: Ustawa PIT)?

2.Czy w świetle przedstawionego powyżej zdarzenia przyszłego (Opcja nr 2) prawidłowe jest stanowisko, że w przypadku uznania przez Sąd w wyroku Umowy za nieważną lub nieistniejącą od początku w całości i w konsekwencji zasądzenia na rzecz Wnioskodawczyni nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, na podstawie nieważnej z mocy samego prawa Umowy, zasądzona na rzecz Wnioskodawczyni od Banku kwota z pkt I pozwu, tj. należności z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych, nie będzie stanowić u Wnioskodawczyni przychodu i w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów Ustawy o PIT?

3.Czy w świetle przedstawionego powyżej zdarzenia przyszłego (Opcja nr 2) prawidłowe jest stanowisko, iż w przypadku, gdy Sąd zasądzi na rzecz Wnioskodawczyni od Banku żądaną w pkt II pozwu kwotę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, jako świadczenia nienależnego na skutek zastosowania przez Bank do przeliczenia wysokości zobowiązania Wnioskodawcy klauzul niedozwolonych, zasądzona przez Sąd kwota wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych, nie będą stanowić u Wnioskodawczyni przychodu i w związku z tym po jej stronie nie powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów Ustawy o PIT?

Pani stanowisko w sprawie pierwszego pytania

Zdaniem Wnioskodawczyni stanowisko, że w świetle zdarzenia przyszłego nr I w związku z zamiarem zawarcia przez Wnioskodawczynię z Bankiem Ugody mającej na celu zakończenie sporu na tle Umowy kredytu denominowanego w CHF, z uwagi na nadpłacenie kredytu, zwrócona przez Bank kwota PLN wraz z zasądzonym zwrotem kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, nie będzie stanowić dla Wnioskodawczyni przychodu i w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o PIT, jest prawidłowe.

W ocenie Wnioskodawcy zwrot środków otrzymanych na podstawie ugody z bankiem dotyczącej kredytu frankowego nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zwrot ten stanowi jedynie odzyskanie nadpłaconych środków, a nie uzyskanie dodatkowego dochodu. Kredyt otrzymany przez Wnioskodawcę na podstawie Umowy kredytu wypełnia przesłanki definicji zawartej w § 3 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 z późn. zm.), („Rozporządzenie”), jako iż zaciągnięty był na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wydatki na cele mieszkaniowe.

Zgodnie z § 1 ust. 1 Rozporządzenia zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot: umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Wskazać należy, iż Bank na podstawie Umowy Kredytu udzielił Wnioskodawcy kredytu na łączną kwotę 440.000,03 PLN, co stanowiło równowartość 182.538,77 CHF, a w wyniku zawarcia w Umowie kredytu przez Bank klauzul abuzywnych pozwalających Bankowi na dowolność ustalania kursu CHF, ostatecznie Wnioskodawczyni dokonała na rzecz Banku spłat w łącznej wysokości tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwotę 133.057,22 CHF i 258.956,88 PLN, a tytułem innych świadczeń pieniężnych 3.960 PLN. Tym samym Bank pobrał od Wnioskodawczyni bezpodstawnie świadczenie nienależne, a mająca być zwrócona w wyniku Ugody kwota stanowi zwrot części kosztów, jakie Wnioskodawczyni ponosiła w związku z zawarciem z Bankiem Umowy Kredytu denominowanego w CHF.

Zdaniem Wnioskodawcy zwrot środków otrzymanych na podstawie Ugody z bankiem dotyczącej kredytu frankowego nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zwrot ten stanowi jedynie odzyskanie nadpłaconych środków, a nie uzyskanie dodatkowego dochodu.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podlega dochód, który stanowi nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. W przypadku zwrotu nadpłaconych środków na podstawie ugody nie dochodzi do powstania nowego przychodu, a jedynie do odzyskania środków, które zostały wcześniej nadpłacone na skutek niekorzystnych warunków umowy kredytowej. W związku z tym, zdaniem Wnioskodawcy, zwrot ten nie powinien być traktowany jako przychód podlegający opodatkowaniu. Stanowisko w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego Wnioskodawczyni oparła na Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 z późn. zm.) oraz art. 10 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 11 ust. 1, art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 Ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy: dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy: przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są: pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”; pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy PIT mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie. Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 Ustawy o PIT.

W myśl art 10 ust. 1 pkt 9 Ustawy o PIT: Źródłami przychodów są inne źródła. Stosownie do art. 20 ust 1 ww. ustawy: za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez mego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z kolei instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego świadczenia, to należy uznać, że zwrot ten nie będzie stanowił dla Wnioskodawczyni przychodu. W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawczyni, nie będzie ona zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu zwrotu przez Bank kwoty wskazanej w Ugodzie.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania zawartej w propozycji Ugody kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wskazać należy, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.) Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ze zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca tytułem Ugody ma również otrzymać tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, kwotę nie większą niż 11.817 zł.

Zatem kwota ta nie przewyższa poniesionych oraz przyszłych kosztów, które dopiero będą poniesione przez Wnioskodawczynię. Zatem kwota ta nie stanowi przysporzenia majątkowego i nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie Wnioskodawczyni nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków Wnioskodawczyni, a następnie na podstawie Ugody zostaną zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowić będzie jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie będzie dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów procesu będzie obojętna podatkowo. Podobne stanowisko Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej prezentował w poniższych interpretacjach z dnia 14 sierpnia 2024 r., sygn akt: 0113-KDIPT2-2.4011.496.2024.2.KR, z dnia 4 września 2024 r., sygn akt: 0113-KDIPT2-2.4011.570.2024.2.KR, z dnia 12 sierpnia 2024 r., sygn. akt: 0113-KDIPT2-2.4011.486.2024.2.ACZ.

Zgodnie z powyższym, o uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też, gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego świadczenia, to należy uznać, że zwrot ten nie będzie stanowił dla Pani przychodu. W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu (0113-KDIPT2-2.4011.496.2024.2.KR).

Zatem dla celów podatkowych taki zwrot części nadpłaconego kredytu będzie dla Wnioskodawczyni obojętny podatkowo. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawczyni, nie będzie ona zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu zwrotu przez bank ustalonej w ugodzie kwoty.

Pani stanowisko w sprawie drugiego i trzeciego pytania

Zdaniem Wnioskodawczyni stanowisko, iż w świetle zdarzenia przyszłego (Opcja nr 2) w przypadku uznania przez Sąd w wyroku Umowy za nieważną lub nieistniejącą od początku w całości i w konsekwencji zasądzenia na rzecz Wnioskodawczyni nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, na podstawie nieważnej z mocy samego prawa Umowy, zasądzona na rzecz Wnioskodawczyni od Banku kwota z pkt I pozwu, tj. należności z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych, nie będzie stanowić u Wnioskodawczyni przychodu i w związku z tym po jej stronie nie powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów Ustawy o PIT, jest prawidłowe.

Podobnie, zdaniem Wnioskodawczyni, stanowisko, iż w świetle zdarzenia przyszłego w przypadku, gdy Sąd zasądzi na rzecz Wnioskodawczyni od Banku żądaną w pkt II pozwu (Opcja nr 2) kwotę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, jako świadczenia nienależnego na skutek zastosowania przez Bank do przeliczenia wysokości zobowiązania Wnioskodawczyni klauzul niedozwolonych, zasądzona przez Sąd kwota wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych, nie będą stanowić u Wnioskodawczyni przychodu i w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów Ustawy o PIT, jest prawidłowe.

Wskazać należy, iż Bank na podstawie Umowy Kredytu udzielił Wnioskodawczyni kredytu. Przeliczona w dniu wypłaty kredytu kwota wynosiła łączną kwotę 440.000,03 PLN, co stanowiło równowartość 182.538,77 CHF, a w wyniku zawarcia w Umowie kredytu przez Bank klauzul abuzywnych pozwalających Bankowi na dowolność ustalania kursu CHF, ostatecznie Wnioskodawczyni dokonała na rzecz Banku spłat w łącznej wysokości tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwotę 133.057,22 CHF i 258.956,88 PLN, a tytułem innych świadczeń pieniężnych 3.960 PLN. Tym samym Bank pobrał od Wnioskodawczyni bezpodstawnie świadczenia nienależne, a kwoty mające być zasądzone w wyniku wyroku (pkt I pozwu) lub roszczenia ewentualnego (pkt II pozwu) – zdarzenie przyszłe – Opcja nr 2, stanowią według Wnioskodawczyni zwrot kwot, jakie Wnioskodawczyni ponosiła w związku z zawarciem z Bankiem Umowy Kredytu denominowanego w CHF.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 Ustawy o PIT. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 Ustawy o PIT: Źródłami przychodów są inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy: za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Z kolei instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. –Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel. a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też, gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Skoro w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z zasądzeniem, tj. ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń, to należy uznać, że zwrot ten nie będzie stanowił dla Wnioskodawcy przychodu. W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawczyni, nie będzie ona zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu zwrotu przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu.

Podsumowując, niezależnie czy Sąd uzna umowę kredytową Wnioskodawcy za bezwzględnie nieważną czy nieistniejącą, czy uzna konkretne postanowienia waloryzacyjne umowy za abuzywne, co będzie oznaczało brak związania nimi Wnioskodawcy, to otrzymana przez Wnioskodawcę od Banku kwota pieniędzy w części, w jakiej będzie stanowiła zwrot nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, nie będzie przychodem Wnioskodawczyni (art. 11 ustawy o PIT a contrario) i nie spowoduje powstania po jej stronie obowiązku podatkowego (a dalej – zobowiązania podatkowego) w podatku dochodowym od osób fizycznych. Również w części, w jakiej będzie stanowiła zapłatę odsetek od kwoty zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, nie będzie przychodem Wnioskodawcy z tzw. innych źródeł (art. 11 ustawy o PIT) i nie spowoduje powstania po jego stronie obowiązku podatkowego (a dalej – zobowiązania podatkowego) w podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem odsetki stanowią niejako zwrot kosztów, jakie poniósł Wnioskodawca, gdyby Umowy Kredytu nie zawarł.

Ponadto, odpowiednie zastosowanie w sprawie powinno znaleźć Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, tj. § 1 Ust 1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Mając na uwadze powyższe argumenty i rozważania, zasądzone wyrokiem od Banku na rzecz Wnioskodawcy kwoty, w tym również odsetki ustawowe za opóźnienie, nie będą stanowiły dla Wnioskodawcy przychodu, a jedynie zwrot uregulowanych Bankowi kwot na podstawie umowy Kredytowej i nie będą podlegały opodatkowaniu.

Ponadto, ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z ww. przepisem wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro zasądzony (potencjalnie) na rzecz Wnioskodawczyni zwrot nienależnie pobranego przez bank świadczenia nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to odsetki, które zostaną Wnioskodawczyni zasądzone i wypłacone z tego tytułu również nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Do ww. odsetek zastosowanie ma zwolnienie przedmiotowe wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania zawartego w pozwie żądania zasądzenia kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wskazać należy, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.): Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Ze zdarzenia przyszłego wynika, że zgodnie z pozwem Sąd winien zasądzić od Banku kwotę kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, tj. kwotę 11.817 zł. Zatem kwota ta nie przewyższa poniesionych oraz przyszłych kosztów, które dopiero będą poniesione przez Wnioskodawczynię. Zatem kwota ta nie stanowi przysporzenia majątkowego i nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie Wnioskodawczyni nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków Wnioskodawczyni, a następnie na podstawie wyroku zostaną zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowić będzie jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie będzie dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów procesu będzie obojętna podatkowo.

Należy wskazać, że w podobnych stanach faktycznych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznawał prezentowane przez Wnioskodawczynię stanowisko za prawidłowe. Przykładowo można wskazać:

·interpretację z dnia 26 czerwca 2024 r., sygn. akt: 0114-KDIP3-1.4011.379.2024.2.LS,

·interpretację z dnia 21 czerwca 2017 r., sygn. akt: 0112-KDIL3-2.4011.85.2017.1.TR,

·interpretację z dnia 28 lipca 2023 r., sygn. akt: 0114-KDIP3-2.4011.548.2023.1.MN.

Zgodnie z powyższym stanowiskiem Dyrektora KIS, skoro zasądzona na Państwa rzecz kwota tytułem zwrotu nienależnie pobranego świadczenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b (interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 28 lipca 2023 r., sygn. akt: 0114-KDIP3-2.4011.548.2023.1.MN).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

·dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

·dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W świetle natomiast art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 powołanej ustawy mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów (obejmujący m.in. kwestię uwzględniania kosztów uzyskania przychodów dla celów ustalenia dochodu z danego źródła przychodów).

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród nich ustawodawca wyodrębnił – w punkcie 9 ww. przepisu – „inne źródła”.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 tejże ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w treści art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Skutki podatkowe zwrotu przez Bank nadpłaty kredytu w wyniku ugody (Opcja nr 1) oraz zasądzonego zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (Opcja nr 2)

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W przedmiotowej sprawie – w sytuacji przyjęcia ugody proponowanej przez Bank, będącej odpowiedzią na złożony przez Panią pozew o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej – zostaną Pani zwrócone środki stanowiące część spłaty kredytu.

Wobec powyższego należy uznać, że zwrot ten nie będzie Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Panią przysporzenia majątkowego, wzrostu Pani majątku. Otrzymana przez Panią kwota stanowić będzie zwrot pieniędzy, które nienależnie wpłaciła Pani wcześniej do Banku, a jej uzyskanie nie będzie skutkować po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

W odniesieniu natomiast do sytuacji, gdy Sąd stwierdzi w Pani przypadku nieważność umowy kredytowej wskazania wymaga, że stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umowy, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca powinien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca powinien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Jeśli zatem – wyrokiem sądu stwierdzającym nieważność umowy kredytowej – zostaną zasądzone na Pani rzecz kwoty wynikające z punktu I pozwu, dojdzie do zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń. Zwrot ten nie będzie stanowić przysporzenia po Pani stronie, a co za tym idzie – przychodu na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznawać za dochód podlegający opodatkowaniu – ich zwrot jest obojętny podatkowo. Tym samym nie będzie Pani miała obowiązku rozliczenia się z tych środków dla celów podatkowych.

Powyższe rozciąga się również na sytuację, w której nastąpiłoby zasądzenie na Pani rzecz kwoty tytułem zwrotu części nadpłaconych rat kredytowych jako świadczenia nienależnego bankowi na skutek zastosowania do przeliczenia wysokości zobowiązania klauzul niedozwolonych (punkt II pozwu) – taki zwrot nie skutkowałby dla Pani powstaniem przychodu w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w wyniku ugody (Opcja nr 1) oraz w wyniku postępowania przed sądem (Opcja nr 2)

Przechodząc do Pani wątpliwości dotyczących opodatkowania zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z art. 98 § 1-4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 1568 ):

§ 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

§ 2. Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

§ 3. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

§ 4. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda.

Mając zatem na uwadze zwrotny charakter kosztów wygranego procesu sądowego należy uznać, że zwrot ten nie skutkuje obowiązkiem podatkowym w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższa faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.

Koszty te w pierwszej kolejności powód finansuje bowiem z własnych środków, które następnie na podstawie wyroku są mu zwracane. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo.

Mając na uwadze powyższe, zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zarówno w sytuacji zasądzenia ich na Pani rzecz, jak i w razie zwrotu tych kosztów mocą ugody – do wysokości poniesionych przez Panią wydatków – nie będzie stanowić przysporzenia po Pani stronie i nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek za opóźnienie

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z powyższego, art. 21 ust. 1 pkt 95b powołanej ustawy zwalnia z opodatkowania m.in. odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro zatem zwrot nienależnie pobranych przez bank kwot – w przypadku ich zasądzenia na Pani rzecz – nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone odsetki ustawowe za opóźnienie w wypłacie tych kwot będą zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy.

Końcowo należy jedynie zaznaczyć, że w Pani sprawie nie znajdzie zastosowania rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 102), na które powołuje się Pani we własnym stanowisku. Rozporządzenie to ma zastosowanie do umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego bądź otrzymanych świadczeń w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania, a taka sytuacja nie ma miejsca w Pani sprawie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Odnośnie do powołanych przez Panią interpretacji indywidualnych, interpretacje te dotyczą konkretnych spraw podatników osadzonych w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) i musi się Pani zastosować do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie