Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych:

·jest prawidłowe w zakresie braku opodatkowania w stosunku do zwróconych rat kapitałowo-odsetkowych, ubezpieczenia i odsetek za opóźnienie (pyt. 1-2),

·jest nieprawidłowe w zakresie opodatkowania zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pyt. 3-5).

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

3 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który został uzupełniony 9 października 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania: A.A,

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania: B.A, ul. (...).

Opis stanu faktycznego

W roku 2008 Wnioskodawcy (wspólnota majątkowa małżeńska) zawarli umowę kredytową hipoteczną dla osób fizycznych waloryzowaną kursem CHF. Kwota wypłaconego kapitału to 511.095,97 zł.

W roku 2021 został złożony pozew przeciwko bankowi o stwierdzenie nieważności umowy. W (...) 2023 roku Sąd Okręgowy wydał korzystny dla Wnioskodawców wyrok I instancji (wyrok nieprawomocny). Strona pozwana - bank w oparciu o wyrok Sądu I instancji unieważniający umowę kredytową wystąpił w (...) tego roku z propozycją ugody.

W wyniku wyroku sąd zasądził, że:

·ustala nieistnienie stosunku prawnego wynikającego z umowy,

·zwrot wpłaconych środków (...) wraz z odsetkami ustawowymi (…),

·zwrot kosztów procesu od pozwanego na rzecz powodów w kwocie (...) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Postępowanie sądowe nie zostało zakończone prawomocnym wyrokiem. Przed zakończeniem postępowania sądowego strony zawarły ugodę. W ugodzie Wnioskodawcy zobowiązują się wycofać pozew do 30 dni od zapłaty kwot wskazanych w ugodzie. W zaproponowanej przez bank ugodzie zawarto, że: Klientowi przysługują następujące roszczenia w stosunku do Banku:

1/ kwota 507.096,13 tytułem wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych (część rat przez Wnioskodawców wpłacona we CHF została przeliczona po uzgodnionym kursie),

2/ kwota 26.371,01 tytułem wpłaconych składek na poczet ubezpieczenia (wpłacone środki przez Wnioskodawców stanowią zatem kwotę 533.467,14 zł minus kwota kapitału kredytu 511.095,97 zł = 22.371,17 zł ), oraz

3/ kwota 70.789,40 tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie ustalonych w ramach ugody za okres od dnia wpływu pozwu do banku (...) 2021 r. do dnia (...) 2024 r., co łącznie daje kwotę 604.256,54 zł (suma poz. 1, 2, 3).

Strony niniejszym dokonują potrącenia Roszczenia Klienta w wysokości 604.256,54 zł z roszczeniem banku w wysokości 511.095,97 zł. Na skutek dokonanego potrącenia bank jest zobowiązany do zapłaty na rzecz klienta pozostałej kwoty, tj. 93.160,57 zł (70.789,40 zł + 22.371,17 zł).

Dodatkowo bank zwraca koszty zastępstwa procesowego w kwocie 18.900 zł, które zostały przekazane kancelarii prawnej reprezentującej Wnioskodawców w sądzie.

Pytania

1.Czy ugoda z bankiem powoduje skutek podatku dochodowego od osób fizycznych, w szczególności czy zwrot opisanych w stanie faktycznym kwot pod numerem 1-2 stanowi dla Wnioskodawców przychód?

2.Czy ugoda z bankiem powoduje skutek podatku dochodowego od osób fizycznych, w szczególności czy zwrot opisanej w stanie faktycznym kwoty pod numerem 3 (odsetek) stanowi dla Wnioskodawców przychód podlegający opodatkowaniu, ale korzystający ze zwolnienia podatkowego?

3.Czy ugoda z bankiem powoduje skutek podatku dochodowego od osób fizycznych, w szczególności czy kwota otrzymana tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego będzie stanowiła przychód Wnioskodawców?

4.Czy przychód z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego będzie pomniejszony o wydatki poniesione na obsługę prawną, udokumentowane fakturą VAT wystawioną przez kancelarię?

5.Czy dochód zerowy z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego należy wykazać w zeznaniu podatkowym?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawców, na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm., zwana dalej ustawą o PIT), stosownie do treści ugody Wnioskodawcy uzyskają zwrot wpłaconych rat kredytowych oraz ubezpieczenia. Przy czym kwota zwrotu stanowić będzie nadwyżkę ponad wypłacony Wnioskodawcom kapitał. Zwrot ten nie spowoduje jednak powiększenia majątku Wnioskodawców, gdyż wcześniej ten majątek został zmniejszony. Można zatem stwierdzić, że zwrot ten nie spowoduje również przychodu po stronie Wnioskodawców jako kredytobiorcy w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. Tym samym zwrócona Wnioskodawcom przez bank kwota nienależnie pobranych świadczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Również, na tej samej podstawie, zwrot kwot z tytułu ubezpieczenia nie stanowi przychodu na podstawie art. 11 ustawy o PIT.

W związku ze stanowiskiem Wnioskodawców zawartym w odpowiedzi na pytanie numer 1, należy wskazać, że skoro zwrot kwot wskazanych w tym pytaniu nie stanowi przychodu, to nie ma też mowy o podstawie opodatkowania. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT zwalnia się odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Odsetki ustawowe za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń będą podlegały zwolnieniu od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro sam zwrot tych świadczeń nie stanowi przychodu Wnioskodawców to jest spełniona dyspozycja art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT. A zatem kwota ta korzysta ze zwolnienia.

Stosownie do art. 98 Kpc strona przegrywająca winna zwrócić koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego, przysługujące radcy prawnemu lub adwokatowi. Kwota ta została przekazana reprezentującej Wnioskodawców kancelarii, która wystawiła Wnioskodawcom fakturę VAT (18.900 zł - kwota brutto). Tym samym zasądzona kwota zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stanowi dla Wnioskodawców przychód z innych źródeł (art. 20 ustawy o PIT). Jednak wartość ta została wydatkowana na koszty obsługi prawnej, udokumentowanej fakturą VAT. A zatem wartości te stanowią dla Wnioskodawców przychód podatkowy (zwrot kosztów) oraz koszt uzyskania tego przychodu (koszt podatkowy). W konsekwencji Wnioskodawcy nie uzyskali dochodu, jednak kwoty te winny być wykazane w zeznaniu podatkowym składanym za 2024 rok.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zatem w analizowanej sprawie po Państwa stronie nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych, jak i składek ubezpieczenia. W związku z zawarciem ugody otrzymali Państwo zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazali na rzecz banku w ramach spłaty rat udzielonego Państwu kredytu. Kwoty otrzymane na podstawie ugody z bankiem nie spowodują więc faktycznego przyrostu w Państwa majątku. W konsekwencji zwrot ten nie jest dla Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającym opodatkowaniu.

Państwa wątpliwości budzi również kwestia opodatkowania otrzymanych odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z brzmienia tego przepisu zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

Skoro zwrot rat kapitałowo-odsetkowych oraz składek ubezpieczenia, który Państwo otrzymali, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone od tego odsetki ustawowe za opóźnienie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu natomiast do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, zwrot ten także nie stanowi przysporzenia majątkowego i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem kosztów nie wystąpiło po Państwa stronie realne przysporzenie majątkowe.

Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków powoda, a następnie na podstawie ugody zostały mu zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów – nie jest więc przychodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo.

Wobec tego, że nie osiągną Państwo przychodu podlegającego opodatkowaniu, kwestia jakie wydatki powinny być uwzględnione w kosztach uzyskania przychodu jest nieistotna – koszty te nie będą uwzględniane. Tym samym nie ma konieczności składania z tego tytułu zeznania rocznego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowany będący stroną postępowania ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).