Interpretacja indywidualna

 – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

–prawidłowe w zakresie zwrotu przez bank rat kapitałowo-odsetkowych, składek na poczet ubezpieczenia, opłat i prowizji,

–nieprawidłowe w zakresie zwrotu przez bank kosztów zastępstwa procesowego oraz zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 września 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zawarcia ugody z bankiem.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

28 sierpnia 2009 r. Wnioskodawca wraz z żoną zawarł umowę nr (...) o pożyczkę hipoteczną dla osób fizycznych „X” (dalej „Umowa”) waloryzowaną kursem CHF na okres 30 lat. Kredytodawcą był Y S.A. z siedzibą w V (dalej „Bank”).

Na podstawie ww. Umowy Bank wypłacił Wnioskodawcy kwotę (...) w PLN, co stanowiło równowartość (...) CHF. Z pozyskanych środków Wnioskodawca wraz z żoną sfinansowali w części remont mieszkania, w którym obecnie mieszkają, zakup działki rekreacyjnej i zakup samochodu na własny użytek. Konstrukcja Umowy wskazuje, że jest ona umową pożyczki denominowaną do CHF, zawierającą niedozwolone abuzywne klauzule waloryzacyjne. W związku z powyższym Wnioskodawca uznał, że przysługuje im (wraz żoną) roszczenie o zwrot wpłaconych przez nich świadczeń na rzecz Banku z tytułu obarczonej rażącymi naruszeniami prawa Umowy, jako że zostały nienależnie od nich pobrane. Z tego też tytułu zdecydowali się wystąpić z roszczeniem do Banku.

Biorąc powyższe pod uwagę, wytoczyli przeciwko Bankowi pozew indywidualny dotyczący stwierdzenia nieważności (trwałej bezskuteczności) Umowy. Postępowanie sądowe zainicjowane pozwem Wnioskodawcy i jego małżonki toczy się przed Sądem Okręgowym w V (...) pod sygn. (...). W zakresie roszczenia głównego powództwo oparte zostało na twierdzeniu, że Umowa jest w całości nieważna z uwagi na sprzeczność z prawem, zasadami współżycia społecznego, jak i abuzywność konkretnych postanowień Umowy.

W szczególności Bank w Umowie przekroczył granice swobody umów określone w treści art. 353¹ Kodeksu cywilnego, poprzez zagwarantowanie sobie pełnej dowolności w zakresie ustalenia wysokości zobowiązań pożyczkobiorcy.

Dodatkowo nieważność Umowy jest konsekwencją jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w świetle treści art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego. Na mocy kwestionowanych postanowień Bank od momentu zawarcia umowy mógł jednostronnie i arbitralnie, a przy tym w sposób wiążący, modyfikować wskaźnik, według którego obliczana była wysokość zarówno jego zobowiązania, jak i zobowiązania pożyczkobiorcy, bezpośrednio wpływając na wysokość obu tych świadczeń. Bank wprowadził również abuzywne postanowienia umowne w zakresie indeksacji świadczeń stron walutą obcą.

W konsekwencji Wnioskodawca wniósł w trybie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego o potwierdzenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego pożyczki wynikającego z Umowy, które to roszczenie opiera się na fakcie nieważności czynności prawnej.

Równolegle toczy się postępowanie zmierzające do ugodowego rozwiązania Umowy. Zamiarem Banku i pożyczkobiorców (Wnioskodawcy i jego żony) jest polubowne rozstrzygnięcie sporu między stronami w zakresie wzajemnie przysługujących Stronom roszczeń, będących przedmiotem sporu sądowego zawisłego przed Sądem Okręgowym w V (...) pod sygn. (...) z ich powództwa przeciwko Bankowi.

Dodatkowo Strony chcą uchylić niepewność co do ich roszczeń związanych z zawarciem i wykonywaniem Umowy przez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym dokonanie wzajemnych rozliczeń, a w konsekwencji tego zakończenie Umowy sporu toczącego się przed sądem w sposób definitywny i bez żadnych dalszych roszczeń którejkolwiek Strony.

W tym celu Bank zaproponował Wnioskodawcy i jego żonie zawarcie ugody, zgodnie z którą:

1)Strony Ugody zgodnie ustalają, że nie będą dochodzić w przyszłości od siebie wzajemnie roszczeń związanych z zawarciem i wykonywaniem Umowy i zrzekają się wzajemnie wszelkich roszczeń z tego wynikających wykraczających poza zakres objęty tą Ugodą.

2)Strony Ugody potwierdzają, że Klientowi (Wnioskodawcy i jego żonie) przysługują następujące roszczenia w stosunku do Banku wynikające ze świadczeń spełnionych w wykonaniu Umowy:

–(...) PLN tytułem rat kapitałowo-odsetkowych;

–(...) PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia;

–(...) PLN tytułem opłaty i prowizji związanej z kredytem;

–(...) PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia wpływu pozwu do Banku (tj. od 20 stycznia 2022 r.) do 31 lipca 2024 r.,

tym samym przysługują Klientowi w stosunku do Banku roszczenia o zapłatę w wysokości (...) PLN (dalej jako „Roszczenie Klienta”).

3)Strony Ugody potwierdzają, iż w związku z wykonaniem Umowy (wypłatą kapitału kredytu) Bankowi przysługuje w stosunku do Klienta roszczenie o zapłatę (...) PLN (dalej jako „Roszczenie Banku”).

4)Strony Ugody niniejszym dokonują potrącenia Roszczenia Klienta w wysokości (...) PLN z Roszczeniem Banku w wysokości (...) PLN, wobec czego wierzytelności te umarzają się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności, a więc do wysokości (...) PLN.

5)Na skutek dokonanego potrącenia Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Klienta pozostałej kwoty przysługującego mu roszczenia, tj. (...) PLN.

6)Bank dodatkowo w ramach Ugody zobowiązuje się dokonać zwrotu na rzecz Klienta kosztów zastępstwa procesowego w kwocie (...) PLN (1,75% stawki minimalnej), nie więcej niż kwota możliwa do zasądzenia, która to kwota nie przekracza maksymalnych kosztów możliwych do zasądzenia na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2023 poz. 1935 t.j. z dnia 20 września 2023 r.). Wskazana kwota stanowi górną granicę odpowiedzialności Banku i wyczerpuje w całości roszczenia Klienta z tego tytułu.

7)W związku z zawarciem i wykonaniem Ugody Strony oświadczą, że nie będą występować w przyszłości względem siebie z żadnymi roszczeniami wywodzonymi z treści postanowień Umowy, w tym związanymi z zawarciem lub wykonywaniem Umowy, a Ugoda w całości wyczerpie ich wszelkie roszczenia, w tym dochodzone przed Sądem Okręgowym w V (...) pod sygn. (...).

Pytania

1.Czy w przypadku zawarcia powyższej Ugody do Umowy zwrot przez Bank kwoty wynikającej z obustronnych roszczeń, tj.:

–(...) PLN tytułem rat kapitałowo-odsetkowych;

–(...) PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia;

–(...) PLN tytułem opłaty i prowizji związanej z kredytem,

pomniejszonych o roszczenie Banku: (...) PLN tytułem wykonania Umowy (wypłat kapitału kredytu), stanowić będzie u Wnioskodawcy przychód i w związku z tym po stronie Wnioskodawcy powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy w przypadku zawarcia powyższej Ugody do Umowy zwrot przez Bank kwoty:

–(...) PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia wpływu pozwu do Banku (tj. od 20 stycznia 2022 r.) do dnia 31 lipca 2024 r.,

–(...) PLN tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

pomniejszonej o wydatki poniesione przez Wnioskodawcę w celu uzyskania Ugody z Bankiem, stanowić będzie u Wnioskodawcy przychód i w związku z tym po stronie Wnioskodawcy powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest natomiast – stosownie do art. 9 ust. 2 omawianej ustawy – nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

Ogólne określenie „przychodów" zawiera art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do tego przepisu przychodami (z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika, tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika, tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ogólne określenie „kosztów uzyskania przychodów” zawiera natomiast art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła" określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak, źródłami przychodów są m.in.:

·stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta (art. 10 ust. 1 pkt 1);

·pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3);

·kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7);

·inne źródła (art. 10 ust. 1 pkt 9).

Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane w art. 12-20 omawianej ustawy.

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Ustawodawca „zamknął” ten katalog dzięki wprowadzeniu kategorii „innych źródeł”, czyli źródeł przychodów innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b. W sytuacji, gdy dane przysporzenie podatnika ma charakter przychodu i nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy, jest przypisywane do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9. Rozwiązanie to jest jednym z elementów gwarantujących realizację zasady powszechności opodatkowania.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

W opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca w wyniku zawarcia Ugody otrzyma od Banku:

1)zwrot kwoty wynikającej z obustronnych roszczeń, tj. pieniędzy, które wpłacał do Banku na podstawie umowy/postanowień Umowy zawierającej abuzywne postanowienia dotyczące jej waloryzacji, pomniejszonych o roszczenie Banku tytułem wykonania Umowy (wypłat kapitału kredytu) (dalej: realizacja „roszczenia o zwrot środków”);

2)odsetki od zgłoszonego „roszczenia o zwrot środków” za opóźnienie wypłaty oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Otrzymane przez Wnioskodawcę środki pieniężne stanowiące realizację „roszczenia o zwrot środków” nie będą przychodem Wnioskodawcy. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Wnioskodawcę przysporzenia majątkowego, wzrostu jego majątku. Wnioskodawca otrzyma zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił wcześniej do Banku. Pieniądze te nie będą przychodem Wnioskodawcy w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie będzie skutkować po stronie Wnioskodawcy powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym Wnioskodawca nie będzie miał obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.

Druga kategoria należności, jakie uzyska Wnioskodawca w zdarzeniu przyszłym, to wypłacone odsetki od zgłoszonego „roszczenia o zwrot środków” wraz ze zwrotem kosztów zastępstwa procesowego. Należność ta będzie z tytułu opóźnienia w zapłacie przez Bank kwoty podniesionych przez Wnioskodawcę roszczeń oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego. Kwota wynikająca z ich uzyskania pomniejszona o wydatki poniesione przez Wnioskodawcę w celu uzyskania Ugody z Bankiem będzie jego przysporzeniem majątkowym.

A zatem, tak określona kwota należności – jako środki pieniężne otrzymane przez Wnioskodawcę – będą jego przychodem podatkowym (art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Z uwagi na pochodzenie tych środków i związany z nim brak możliwości zakwalifikowania odsetek do przychodów z któregokolwiek ze źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a omawianej ustawy, należy je uznać za przychody z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Odsetki te jako przychody Wnioskodawcy z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy) będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania. Dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym (art. 9 ust. 2).

Wobec tego wydatki poniesione przez Wnioskodawcę w celu uzyskania od Banku świadczenia (zwrotu nienależnie wpłaconych środków) wraz z odsetkami za zwłokę, a także koszty zastępstwa procesowego będą stanowiły koszty uzyskania przychodu (art. 22 ust. 1 ustawy).

Tym samym dochodem Wnioskodawcy z tytułu otrzymania przedmiotowych odsetek będzie różnica pomiędzy wartością:

·przychodu w postaci otrzymanych odsetek (tj. kwoty otrzymanych odsetek) oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i

·kosztów uzyskania tego przychodu, tj. poniesionych kosztów postępowania mającego za cel uzyskanie roszczenia i kosztów zastępstwa procesowego.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

–dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

–dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

–pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika, tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

–pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika, tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Ustawodawca „zamknął” ten katalog dzięki wprowadzeniu kategorii „innych źródeł”, czyli źródeł przychodów innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b. W sytuacji, gdy dane przysporzenie podatnika ma charakter przychodu i nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy, jest przypisywane do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9. Rozwiązanie to jest jednym z elementów gwarantujących realizację zasady powszechności opodatkowania.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Z informacji przedstawionych przez Pana wynika, że:

–28 sierpnia 2009 r. zawarł Pan z bankiem umowę o pożyczkę hipoteczną,

–wniósł Pan pozew przeciwko bankowi w związku z tym, że umowa zawiera abuzywne klauzule waloryzacyjne,

–równolegle toczy się postępowanie ugodowe, w ramach którego ma zostać zawarta ugoda przewidująca:

·zwrot rat kapitałowo-odsetkowych, składek na poczet ubezpieczenia, opłat i prowizji związanych z kredytem,

·wypłatę odsetek ustawowych za opóźnienie oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Powziął Pan wątpliwość, czy zwrócone Panu należności będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych, składek na ubezpieczenie oraz opłat i prowizji

Umowa pożyczki została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Stosownie do art. 720 § 2 ww. Kodeksu:

Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części lub odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W Pana przypadku na podstawie ugody dojdzie do zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń, tj. zwrotu wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, składek na ubezpieczenie, opłat i prowizji.

Skoro zatem był to zwrot nienależnie pobranych świadczeń, to należy się z Panem zgodzić, że zwrot ten nie stanowi przysporzenia po Pana stronie, a zatem w ogóle nie stanowi przychodu.

W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy pożyczki klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych Bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

Tym samym nie ma Pan obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek

Odnosząc się do kwestii zasądzonych na Pana rzecz odsetek, instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro zasądzony na Pana rzecz zwrot wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, składek na poczet ubezpieczenia, opłat i prowizji nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy.

Skutki podatkowe zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Zwrócone na Pana rzecz koszty zastępstwa procesowego także nie będą stanowiły Pana przysporzenia i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem kosztów nie nastąpi po Pana stronie realne przysporzenie majątkowe. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie jest więc przychodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego jest obojętna podatkowo.

Oznacza to, że zwrot przez Bank poniesionych przez Pana kosztów zastępstwa procesowego nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego, że nie osiągnie Pan przychodu podlegającego opodatkowaniu, kwestia jakie wydatki powinny być uwzględnione w kosztach uzyskania przychodu jest nieistotna – koszty te nie będą uwzględniane.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).