Interpretacja indywidualna– stanowisko prawidłowe - Interpretacja - 0112-KDIL2-1.4011.676.2024.2.TR
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna– stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanych: stanów faktycznych oraz zdarzeń przyszłych w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
26 sierpnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 26 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 listopada 2024 r. (wpływ 18 listopada 2024 r.).Treść wniosku jest następująca:
Opis stanów faktycznych oraz zdarzeń przyszłych
Wnioskodawca jest podmiotem prowadzącym działalność bankową w oparciu o przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (dalej: „Prawo bankowe”).
W ramach prowadzonej działalności bankowej, Wnioskodawca udziela swoim klientom - osobom fizycznym (tj. konsumentom; dalej: „Klienci”) kredytów hipotecznych oraz pożyczek hipotecznych (łącznie dalej określane, jako „finansowanie hipoteczne”).
Finansowanie hipoteczne może mieć postać:
1)kredytów/pożyczek hipotecznych indeksowanych do waluty innej niż polski złoty (PLN), np. do franka szwajcarskiego (CHF);
2)kredytów/pożyczek hipotecznych denominowanych w walucie innej niż polski złoty (PLN), np. we franku szwajcarskim (CHF).
Kredyt denominowany w walucie obcej charakteryzuje się tym, że kwota kredytu jest wskazana w walucie obcej, wypłata zwykle następuje w walucie PLN (choć nie jest wykluczona wypłata w walucie obcej), spłata może następować w PLN lub walucie obcej (zależy to od wyboru Klienta i treści łączącej Klienta i Bank umowy). Kredyt indeksowany do waluty obcej charakteryzuje się tym, że kwota kredytu jest wskazana w walucie PLN, natomiast wartość zadłużenia jest ustalana z chwilą wypłaty i wyrażona w walucie obcej, wypłata zwykle następuje w walucie PLN (choć nie jest wykluczona wypłata w walucie obcej), spłata może następować w PLN lub walucie obcej (zależy to od wyboru Klienta i treści łączącej klienta i Bank umowy).
Klient dokonuje spłaty takiego finansowania w walucie polskiej i/lub w walucie, do której finansowanie jest indeksowane/denominowane. W przeciwieństwie jednak do finansowania udzielonego w polskim złotym, saldo zadłużenia Klienta wobec Banku oraz raty należne (kapitałowe i odsetkowe) wyrażone są w walucie obcej (np. CHF).
Wnioskodawca jest także stroną umów o finansowanie hipoteczne indeksowane/ denominowane do walut obcych w zakresie w jakim Wnioskodawca jest następcą prawnym innego banku i opisany tutaj stan faktyczny/zdarzenie przyszłe ma zastosowanie również do tego finansowania.
Dalej finansowanie hipoteczne indeksowane lub denominowane do waluty obcej, którego stroną jest Bank będzie określane, jako „finansowanie hipoteczne walutowe”.
Od pewnego czasu Klienci (grupa ta jest obecnie bardzo duża i stale rośnie) kwestionują ważność umów o finansowanie hipoteczne walutowe i wchodzą z Bankiem w spór sądowy.
Polskie sądy powszechne i Sąd Najwyższy w sprawach będących wynikiem pozwów złożonych przez Klientów Banku, orzekają w różny sposób, jednak w zdecydowanej większości wydają wyroki (dalej: „Wyroki”) stwierdzające nieważność całej umowy lub utrzymujące w mocy ważność umowy finansowania hipotecznego walutowego i jednocześnie stwierdzające abuzywność samych klauzul indeksacyjnych/ denominacyjnych. Skutkiem Wyroków unieważniających jest z reguły powstanie po stronie Banku obowiązku zapłaty (zwrotu) na rzecz Klientów albo wszystkich świadczeń spełnionych przez Klientów na rzecz Banku w wykonaniu umowy finansowania hipotecznego walutowego albo obowiązku zapłaty (zwrotu) na rzecz Klientów całej nadpłaty dokonanej przez Klientów ponad nominalny kapitał udostępniony Klientom przez Bank.
W opinii Banku wiążące go umowy o finansowanie hipoteczne walutowe są w całości skuteczne i ważne, a podnoszone przez Klientów roszczenia nie są zasadne. Jednakże, w związku z toczącymi się już postępowaniami sądowymi, jak również możliwością wytoczenia powództw cywilnych przez Klientów w przyszłości, mając na uwadze znaczne koszty, jakie ponosi Bank w przypadku zapadnięcia niekorzystnego dla niego Wyroku oraz ryzyka z tym związane, Bank podjął decyzję o wdrożeniu procesu ugodowego (dalej: „Ugody”).
1.Zmiana waluty zadłużenia
Celem Ugód jest polubowne rozstrzyganie istniejących sporów (w przypadku, gdy Klient wytoczył już przeciwko Bankowi pozew) oraz przeciwdziałanie pozwom, które mogą pojawić się w przyszłości, a dzięki temu wyeliminowanie stanu niepewności, co do przyszłych roszczeń Klientów.
Z Ugód mogą skorzystać zarówno Klienci, którzy ciągle spłacają udzielone im finansowanie hipoteczne walutowe, jak i Klienci, którzy dokonali już wszystkich spłat (tj. finansowanie zostało spłacone). W związku z zawarciem Ugody, Klienci dobrowolnie godzą się na odstąpienie od dochodzenia roszczeń wobec Banku mogących być wywodzonych z zarzutu:
·nieważności umowy finansowania hipotecznego walutowego,
·bezskuteczności umowy finansowania hipotecznego walutowego,
·niedozwolonego charakteru postanowień umowy finansowania hipotecznego walutowego.
Ugoda jest formą rozwiązania sporu prawnego (istniejącego lub potencjalnego) odnośnie do postanowień umów finansowania hipotecznego walutowego. W przypadku, gdyby doszło do sporu prawnego i niekorzystnego rozstrzygnięcia sądu, Bank byłby zobowiązany do zwrotu na rzecz Klienta zapłaconych rat kredytowych jako nienależnie przez niego uiszczonych, a także Bank byłby zobowiązany do zapłaty na rzecz Klienta kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, o ile Klient byłby reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, co ma miejsce w zdecydowanej większości spraw.
W Ugodzie strony (tj. Klient oraz Bank) potwierdzają, że ich wolą było zawarcie umowy finansowania hipotecznego walutowego oraz jednocześnie dokonują przekształcenia waluty umowy na polski złoty. Szczegółowe zasady tego przekształcenia opisuje treść Ugody. Najważniejsze założenia dotyczące przekształcenia umowy przewidują, że:
a)wysokość zadłużenia Klienta w polskim złotym ustalona jest poprzez rozliczenie finansowania udzielonego na podstawie umowy, której dotyczy Ugoda w taki sposób, jakby od daty zawarcia umowy finasowanie to stanowiło finansowanie w polskim złotym, z zachowaniem pozostałych parametrów umowy (m.in. okresu kredytowania, poniesionych opłat, czy prowizji),
b)pierwotna wartość wypłaconego finasowania ustalana jest, jako suma kwot wypłaconych tytułem finansowania, a jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w walucie obcej, jest ona przeliczana na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty,
c)oprocentowanie finansowania ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej w Ugodzie marży (wysokość marży odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy Ugoda).
W odniesieniu do finansowania w polskim złotym ustalonym na powyższych zasadach odnoszone są dotychczas faktycznie dokonane przez Klienta spłaty, w ten sposób, że wpłaty te są zaliczane w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie rat kapitałowych finasowania przeliczonego na finansowanie w polskim złotym. W wyniku tego porównania (tj. zmiany waluty zadłużenia), najczęściej Bank dokonuje:
·zwrotu Klientowi części wpłaconych przez niego kwot (dokonuje niejako zwrotu nadpłaconego przez niego kapitału/odsetek) i/lub
·zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia.
Reasumując, powyższe operacje mają na celu ustalenie bieżącego zadłużenia Klienta, które miałby on, gdyby udzielone mu finansowanie od samego początku było wyrażone w polskim złotym - tj. następuje zaliczenie faktycznie wpłaconych wartości z tytułu finasowania walutowego na poczet płatności dotyczących finasowania w polskim złotym powstałego na podstawie zasad ustalonych w Ugodzie. Zawarcie Ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 ustawy Kodeks cywilny (dalej: „KC”).
W związku z zawarciem Ugody Bank i Klient zgadzają się, że nie będą dochodzić w przyszłości roszczeń związanych z zawarciem i wykonaniem umowy finansowania hipotecznego walutowego w brzmieniu sprzed zmiany umowy dokonanej Ugodą. W przypadku gdy Klient złożył przeciwko Bankowi pozew dotyczący umowy finansowania hipotecznego walutowego, na mocy Ugody zobowiązuje się cofnąć pozew w tej sprawie.
2.Dodatkowa kwota
Ostateczne warunki Ugody, w tym saldo pozostałe Klientowi do spłaty, są parametrem podlegającym negocjacjom z Klientem. Oprócz powyższych operacji i świadczeń wynikających ze zmiany waluty zadłużenia, na mocy Ugody niejednokrotnie Bank dokonuje/może dokonać wypłaty Klientowi dodatkowego świadczenia (dalej: „Dodatkowa Kwota”). Wysokość Dodatkowej Kwoty ustalana jest w toku negocjacji z każdym Klientem indywidualnie, z uwzględnianiem oczekiwań Klienta i podnoszonych przez niego zarzutów, co do ważności umowy finansowania hipotecznego walutowego. Kalkulując korzystną i opłacalną dla Banku wysokość Dodatkowej Kwoty, Bank bierze pod uwagę m.in.:
a)uiszczoną przez Klienta sumę wpłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższającą wpłaty z tytułu wypłaconego mu kapitału finansowania,
b)szacowane koszty postępowania sądowego, jakie poniósłby Bank w przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia sprawy sądowej dotyczącej ważności umowy finansowania hipotecznego walutowego,
c)szacowane koszty postępowania z powództwa Banku o zwrot świadczeń należnych Bankowi w przypadku unieważnienia umowy finansowania hipotecznego walutowego.
Opisana tutaj Dodatkowa Kwota jest i będzie rozliczana poprzez wypłatę środków pieniężnych na wskazany w Ugodzie rachunek bankowy Klienta wskazany w Ugodzie lub pełnomocnika Klienta umocowanego do odebrania środków w imieniu Klienta.
Podkreślenia wymaga, że wypłata Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i przeprowadzonych opisanych wyżej operacji (tj. wynikającego ze zmiany waluty zadłużenia zwrotu Klientowi wpłaconych przez niego kwot i/lub zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia oraz Dodatkowej Kwoty) Klient uiściłby do Banku mniej, niż opisana powyżej pierwotna wartość wypłaconego mu finasowania. Oznacza to, że po dokonaniu operacji związanych ze zmianą waluty zadłużenia i Dodatkową Kwotą, Klient w związku z daną umową finansowania hipotecznego walutowego spłaca do Banku nie mniej niż otrzymana przez niego wartość finansowania, a więc Dodatkową Kwotą objęte są tylko i wyłącznie środki wpłacone uprzednio Bankowi przez Klienta w celu wypełnienia wiążącej go umowy finansowania hipotecznego walutowego, które przekraczają wartość spłat przypadających na wypłacony mu kapitał finansowania - w uproszczeniu można określić, że Dodatkowa Kwota jest formą zwrotu Klientowi wpłat, które dokonał on w trakcie „życia” umowy finansowania z tytułu odsetek i spłaty kapitału w części wywołanej deprecjacją złotówki. Dodatkowa Kwota obejmuje zazwyczaj jedynie część, a maksymalnie całą nadpłatę dokonaną przez Klienta ponad nominalną wartość kapitału wypłaconego Klientowi przez Bank. Jednocześnie, o czym szerzej będzie mowa poniżej, jako jeden z warunków ugodowego zakończenia sporu Klienci w zdecydowanej większości spraw domagają się zobowiązania się Banku do zwrotu kosztów procesu.
Wypłata Dodatkowej kwoty jest zatem elementem rozliczeń wynikających ze zmiany waluty finansowania z waluty obcej na polski złoty, która ma na celu zwrot Klientowi uprzednio wpłaconych przez niego do Banku kwot. Warto podkreślić, że opisany wyżej mechanizm wypłaty Dodatkowej Kwoty z ekonomicznego punktu widzenia ma zbliżyć rozliczenie dokonywane w wyniku Ugód do rozliczeń dokonywanych pomiędzy Klientami a Bankiem w wykonaniu wyroków sądów powszechnych uwzględniających w całości/ w części powództwa Klientów przeciwko Bankowi, gdzie sądy, co do zasady, nakazują Bankowi zwrócić wszystkie wpłaty dokonane przez Klienta lub wszystkie wpłaty dokonane przez Klienta ponad wartość udzielonego mu finansowania oraz zapłacić poniesione przez Klienta koszty procesu sądowego w tym zapłatę kosztów zastępstwa procesowego.
3.Zwrot kosztów sądowych
Dodatkowo występują sytuacje, gdzie Bank dokonuje/może dokonać wypłaty Klientowi świadczenia mającego na celu pokrycie przez Bank poniesionych przez Klienta kosztów procesu (dalej: „KP”). W zakres KP wchodzi zwrot kosztów świadków, biegłych, opłat sądowych i kosztów zastępstwa procesowego (dalej koszty zastępstwa procesowego będą określane jako: „KZP”).
Świadczenie KP, w tym KZP, jest wypłacane jedynie tym Klientom, którzy toczą z Bankiem spór przed sądem powszechnym i ma na celu zwrot kosztów związanych z tym sporem poniesionych przez Klienta. Wysokość możliwych do wypłaty w ramach ugody KZP ustalana jest zgodnie z Rozporządzeniami Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych i adwokatów i nie może przekraczać jednokrotności (przy czym obecnie trwają w Banku prace zakładające wprowadzenie dwukrotności) stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego przewidzianej przepisami prawa (tj. art. 98 § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej: „KPC”) i Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych i adwokatów). Wysokość wypłacanych KZP ustalana jest w zależności od tego na jakim etapie prowadzone jest postępowanie sądowe Banku, tj. I czy II instancja z powództwa Klienta/z powództwa Banku (sprawy windykacyjne) oraz jaki jest etap postępowania sądowego z powództwa Banku zmierzającego do odzyskania wypłaconego przez Bank kapitału. Bank zwraca KP za instancje które zostały już zakończone lub pozostają w toku mając na względzie fakt, że w przypadku negatywnego wyroku sądowego musiałby takie koszty na rzecz Klienta na podstawie tego wyroku uiścić.
Jak zostało to zaznaczone, wysokość zwracanych przez Bank KZP ustalana jest na podstawie przepisów prawa w danej instancji (obecnie, jako jednokrotność stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego przewidzianej przepisami prawa, przy czym sąd rozpoznający sprawę może zasądzić maksymalnie nawet sześciokrotność minimalnej stawki) i Bank nie pozyskuje od Klientów żadnych dokumentów potwierdzających fakt poniesienia przez Klientów tych kosztów, uznając, że jeżeli w postępowaniu sądowym Klient reprezentowany jest przez zawodowego pełnomocnika, to jeżeli nie zostanie zawarta Ugoda, a zostanie wydany Wyrok stwierdzający nieważność umowy, to jednocześnie sąd zasądzi od Banku na rzecz Klienta KZP, bowiem taka zasada wynika bowiem z art. 98 KPC.
Podkreślenia wymaga, że w Ugodach wskazywane jest, że określona kwota wypłacana jest tytułem zwrotu kosztów procesu i/lub tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Bank rozważa jednak możliwość pobierania od Klientów (np. w formie dedykowanych regulacji zawartych w treści Ugody) oświadczenia, że poniesione przez nich w związku z toczącymi się postepowaniami sądowymi KZP są co najmniej równe wartości wypłacanego im świadczenia z tytułu zwrotu KZP.
Podkreślenia wymaga, że w praktyce mogą wystąpić sytuacje, w których:
a)wypłacane Klientom kwoty z tytułu KZP wraz z kwotami wypłacanymi w związku ze zmianą waluty zadłużenia i wypłatą Dodatkowej Kwoty nie przekraczają łącznie dokonanych przez Klienta spłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania,
jak i sytuacje, w których
a)wypłacane Klientowi przez Bank świadczenia z tytułu zmiany waluty zadłużenia i Dodatkowej Kwoty są równe dokonanym przez Klienta spłatom z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania, a Bank dodatkowo zwraca Klientowi świadczenie z tytułu KZP.
Przedmiotowy wniosek dotyczy skutków podatkowych w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: UPDOF) związanych z wypłaceniem Klientom na podstawie Ugody świadczenia zdefiniowanego powyżej, jako Kwota Dodatkowa, a także jako KZP.
Mając na względzie powyższe, poprosiłem, żeby doprecyzowali Państwo opisy stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych – jednoznacznie:
1)wyjaśnili nw. niespójności opisu sprawy - fragmenty wniosku, które wymagają wyjaśnienia:
a)Sprzeczność w opisie - nr 1
W opisie sprawy Bank wskazuje:
„1. Zmiana waluty zadłużenia
(...) W Ugodzie strony (tj. Klient oraz Bank) potwierdzają, że ich wolą było zawarcie umowy finansowania hipotecznego walutowego oraz jednocześnie dokonują przekształcenia waluty umowy na polski złoty. (...) Najważniejsze założenia dotyczące przekształcenia umowy przewidują, że:
1. wysokość zadłużenia Klienta w polskim złotym ustalona jest poprzez rozliczenie finansowania udzielonego na podstawie umowy, której dotyczy Ugoda w taki sposób, jakby od daty zawarcia umowy finansowanie to stanowiło finansowanie w polskim złotym, z zachowaniem pozostałych parametrów umowy (m.in. okresu kredytowania, poniesionych opłat, czy prowizji),
2. pierwotna wartość wypłaconego finansowania ustalana jest, jako suma kwot wypłaconych tytułem finansowania, a jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w walucie obcej, jest ona przeliczana na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty,
3. oprocentowanie finansowania ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej w Ugodzie marży (wysokość marży odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy Ugoda).
W odniesieniu do finansowania w polskim złotym ustalonym na powyższych zasadach odnoszone są dotychczas faktycznie dokonane przez Klienta spłaty, w ten sposób, że wpłaty te są zaliczane w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie rat kapitałowych finansowania przeliczonego na finansowanie w polskim złotym. W wyniku tego porównania (tj. zmiany waluty zadłużenia), najczęściej Bank dokonuje:
·zwrotu Klientowi części wpłaconych przez niego kwot (dokonuje niejako zwrotu nadpłaconego przez niego kapitału/odsetek) i/lub
·zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia.
Reasumując, powyższe operacje mają na celu ustalenie bieżącego zadłużenia Klienta, które miałby on, gdyby udzielone mu finansowanie od samego początku było wyrażone w polskim złotym - tj. następuje zaliczenie faktycznie wpłaconych wartości z tytułu finansowania walutowego na poczet płatności dotyczących finansowania w polskim złotym powstałego na podstawie zasad ustalonych w Ugodzie”.
po czym w dalszej części, opisując Kwotę Dodatkową Bank wskazuje:
„Kalkulując korzystną i opłacalną dla Banku wysokość Dodatkowej Kwoty, Bank bierze pod uwagę m.in.: 1. uiszczoną przez Klienta sumę wpłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższającą wpłaty z tytułu wypłaconego mu kapitału finansowania, (...)”
oraz:
„Dodatkowa Kwota obejmuje zazwyczaj jedynie część, a maksymalnie całą nadpłatę dokonaną przez Klienta ponad nominalną wartość kapitału wypłaconego Klientowi przez Bank. (...) Wypłata Dodatkowej kwoty jest zatem elementem rozliczeń wynikających ze zmiany waluty finansowania z waluty obcej na polski złoty, która ma na celu zwrot Klientowi uprzednio wpłaconych przez niego do Banku kwot”.
Budzi to wątpliwości, bo ten sam element Bank wskazał już wcześniej jako stanowiący podstawę dla określenia w Ugodzie świadczeń wynikających ze Zmiany waluty zadłużenia (punkt 1 opisu). Skoro zatem te różnice wynikające z przewalutowania kredytu, są już rozliczane w ramach podstawowych świadczeń z Ugody, dlaczego i w jaki sposób są ponownie brane pod uwagę przy kalkulowaniu Kwoty Dodatkowej?
b)Sprzeczność w opisie - nr 2
Jak rozumieć fragment:
„W wyniku tego porównania (tj. zmiany waluty zadłużenia), najczęściej Bank dokonuje:
·zwrotu Klientowi części wpłaconych przez niego kwot (dokonuje niejako zwrotu nadpłaconego przez niego kapitału/odsetek) i/lub
·zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia”.
Czy oznacza to, że są sytuacje, gdy w wyniku zmiany waluty kredytu okazuje się, że po stronie Klienta jest jednocześnie nadpłata kredytu/odsetek do zwrotu i dług, który Bank umorzy? Jak to możliwe?
c)Sprzeczność w opisie - nr 3
Jak rozumieć fragment:
„Podkreślenia wymaga, że wypłata Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i przeprowadzonych opisanych wyżej operacji (tj. wynikającego ze zmiany waluty zadłużenia zwrotu Klientowi wpłaconych przez niego kwot i/lub zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia oraz Dodatkowej Kwoty) Klient uiściłby do Banku mniej, niż opisana powyżej pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania”.
Czy w sytuacji umorzenia całości/części długu kredytu nie dojdzie do sytuacji, gdy Klient uiści do banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania? Jeśli tak, jak się to stanie?
2)wyjaśnili też:
a)Czy wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania?
b)Co oznacza stwierdzenie zawarte w stanowisku Banku: „Dodatkowa Kwota - bez względu na to, jak jest określana w przepisach wewnętrznych Banku, czy Ugodzie - jest w swej istocie zwrotem wpłat dokonanych przez Klienta, podobnie, jak takim zwrotem są świadczenia wynikające ze zmiany waluty zadłużenia”.
Czy zatem z Ugody zawieranej przez Bank i Klienta wynika taki charakter Kwoty Dodatkowej - czy z Ugody wynika, że Kwota Dodatkowa jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania? Jeśli nie, dlaczego, skoro - jak Bank twierdzi we własnym stanowisku - taki jest rzeczywisty charakter tego świadczenia?
c)Czy w przepisach wewnętrznych Banku Kwota Dodatkowa ma status zwrotu na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego finansowania? Jeśli nie, jaki ma status?
W odpowiedzi na wezwanie, podali Państwo, co następuje.
1)Wyjaśnienie spójności opisu sprawy
a)Sprzeczność w opisie - nr 1
W odniesieniu do przywołanych fragmentów stanu faktycznego/opisu zdarzenia przyszłego Organ wskazał:
„Budzi to wątpliwości, bo ten sam element Bank wskazał już wcześniej jako stanowiący podstawę dla określenia w Ugodzie świadczeń wynikających ze Zmiany waluty zadłużenia (punkt 1 opisu). Skoro zatem te różnice wynikające z przewalutowania kredytu, są już rozliczane w ramach podstawowych świadczeń z Ugody, dlaczego i w jaki sposób są ponownie brane pod uwagę przy kalkulowaniu Kwoty Dodatkowej?”
Odpowiadając na podniesione wątpliwości, Bank wskazuje, że należy rozróżnić wyszczególnione w stanie faktycznym/opisie zdarzenia przyszłego przepływy z tytułu pkt „1. Zmiana waluty zadłużenia” oraz z tytułu pkt „2. Dodatkowa kwota”.
Jak zostało to wskazane we wniosku, przepływy z tytułu pkt „1. Zmiana waluty zadłużenia” „mają na celu ustalenie bieżącego zadłużenia Klienta, które miałby on, gdyby udzielone mu finansowanie od samego początku było wyrażone w polskim złotym - tj. następuje zaliczenie faktycznie wpłaconych wartości z tytułu finasowania walutowego na poczet płatności dotyczących finasowania w polskim złotym powstałego na podstawie zasad ustalonych w Ugodzie”. Należy wskazać, że ugody zawierane przez Bank oparte są na propozycji Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: „Przewodniczący KNF”), która przewiduje, że zmiana waluty kredytu powinna polegać na takim rozliczeniu z Klientem, jakby od początku kredyt był udzielony w polskim złotym. Dlatego propozycją „wyjściową” Banku jest przeliczenie kredytu walutowego do kredytu w polskim złotym, którego warunki szczegółowo są opisywane w ugodzie, i które opisano we wniosku (m.in. oprocentowanie tego kredytu ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej marży, której wysokość odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy ugoda).
W wyniku takiej zmiany waluty zadłużenia Bank, co do zasady, dokonuje zwrotu Klientowi części wpłaconych przez niego kwot (dokonuje niejako zwrotu nadpłaconego przez niego kapitału/odsetek w porównaniu do sytuacji, w której finansowanie byłoby od początku udzielone w złotym polskim). Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której zmiana waluty zadłużenia spowodowałaby konieczność dodatkowej dopłaty przez Klienta (w takich sytuacjach Klienci, co do zasady, nie decydują się jednak na zawarcie ugody).
Dodatkowo jednak Bank, w wyniku negocjacji, może dokonać wypłaty dodatkowych świadczeń, co zostało opisane w części „2. Dodatkowa kwota”. Te dodatkowe świadczenia nie wynikają bezpośrednio z mechanizmu przeliczenia waluty kredytu na zasadach wynikających z propozycji Przewodniczącego KNF, ale są elementem dodatkowych uzgodnień poczynionych pomiędzy stronami. Podkreślenia wymaga, że Klienci coraz częściej w toku postępowania ugodowego kwestionują zasady hipotetycznego kredytu złotowego, na który zmieniany jest kredyt w walucie, argumentując np., że marża tego kredytu byłaby niższa.
W celu lepszej prezentacji poszczególnych przepływów mogących wynikać z ugody, Bank przedstawia przykład liczbowy prezentujący zasady rozliczeń i operacji dokonywanych w związku z ugodą (przykład będzie wykorzystywany także w dalszych częściach niniejszej odpowiedzi):
·kwota wypłacona Klientowi 100 000 CHF, tj. 200 000 PLN (tj. kurs CHF z dnia wypłaty 2 PLN);
·dotychczasowe rzeczywiste spłaty Klienta z tytułu rat kapitałowo odsetkowych wyniosły 350 000 PLN (to jest suma rzeczywistych spłat w PLN lub w CHF przeliczonych na PLN po kursie z daty spłaty);
·kwota kapitału kredytu w CHF pozostająca nadal do spłaty w przeliczeniu na PLN po kursie bieżącym: 60 000 PLN;
·gdyby Klient od początku miał zawartą umowę kredytu złotówkowego to suma odsetek jaką miałby do zapłaty wynosiłaby 100 000 PLN. Tym samym do całkowitej spłaty kredytu Klientowi wystarczyłaby kwota 300 000 PLN (200 000 PLN z tytułu zwrotu kapitału + 100 000 PLN z tytułu spłaty odsetek). Klient spłacił zatem w niniejszym przykładzie 350 000 PLN a więc o 50 000 PLN więcej niż konieczne byłoby do spłaty kredytu w PLN.
W wyniku mechanizmu przytoczonego w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego w pkt „1. Zmiana waluty zadłużenia”:
a)Bank dokonałby wypłaty Klientowi kwoty nadpłaconej w wysokości 50 000 PLN z tytułu różnicy pomiędzy rozliczeniem kredytu w CHF a rozliczeniem kredytu opartego na propozycji Przewodniczącego KNF tj. PLN + Wibor 3M (tj. 350 000 PLN - 300 000 PLN);
b)Bank dokonałby zwolnienia z długu z tytułu istniejącego jeszcze zadłużenia, które jest wynikiem deprecjacji złotówki tj. kwoty 60 000 PLN;
W konsekwencji, pomimo dokonanych zwrotów i umorzeń kwota wpłacona przez Klienta tytułem spłaty kredytu nadal byłaby wyższa od kwoty mu wypłaconej o 100 000 PLN i to właśnie ta kwota stanowi przestrzeń do negocjacji z Klientem w aspekcie zwrotu jako Dodatkowa Kwota.
W analizowanym przykładzie można założyć, że Dodatkowa Kwota wyniesie 30 000 PLN. I właśnie ten rodzaj kwoty jest m.in. przedmiotem zapytania we wniosku.
W konsekwencji zatem w analizowanym przykładzie, Klient otrzyma od Banku następujące świadczenia:
·50 000 PLN tytułem zwrotu wynikającego z zastosowania mechanizmu opisanego w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego w pkt „1. Zmiana waluty zadłużenia”;
·30 000 PLN tytułu wypłaty świadczenia opisanego w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego w pkt „2. Dodatkowa kwota”.
Dodatkowo Bank dokona zwolnienia z długu z tytułu istniejącego jeszcze zadłużenia w wysokości 60 000 PLN.
Finalnie zatem w wyniku ugody sytuacja Klienta w opisanym przykładzie kształtuje się następująco:
·Klient otrzymał od Banku kapitał w wysokości 200 000 PLN;
·wpłacił do Banku z tytułu spłaty tego finansowania kwotę 350 000 PLN;
·Bank z tych 350 000 PLN zwróci Klientowi 80 000 PLN (50 000 PLN tytułem rozliczenia w oparciu o PLN + Wibor oraz 30 000 PLN jako Dodatkowa Kwota).
Podkreślenia wymaga, że suma wypłat dokonywanych przez Bank w opisywanym przykładzie nie mogłaby przekroczyć 150 000 PLN. Klient otrzymał od Banku 200 000 PLN kapitału, ale w trakcie „życia” kredytu wpłacił do Banku w rzeczywistości 350 000 PLN. Różniąca pomiędzy tymi kwotami, tj. 150 000 PLN, jest kwotą graniczną, jaką Klient może otrzymać w wyniku działań opisanych w pkt „1. Zmiana waluty zadłużenia” oraz „2. Dodatkowa kwota”.
To właśnie Bank miał na myśli w niniejszym fragmencie opisu stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego, którego ostatnie zdanie budzi wątpliwości Organu: „Podkreślenia wymaga, że wypłata Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i przeprowadzonych opisanych wyżej operacji (tj. wynikającego ze zmiany waluty zadłużenia zwrotu Klientowi wpłaconych przez niego kwot i/lub zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia oraz Dodatkowej Kwoty) Klient uiściłby do Banku mniej, niż opisana powyżej pierwotna wartość wypłaconego mu finasowania. Oznacza to, że po dokonaniu operacji związanych ze zmianą waluty zadłużenia i Dodatkową Kwotą, Klient w związku z daną umową finansowania hipotecznego walutowego spłaca do Banku nie mniej niż otrzymana przez niego wartość finansowania, a więc Dodatkową Kwotą objęte są tylko i wyłącznie środki wpłacone uprzednio Bankowi przez Klienta w celu wypełnienia wiążącej go umowy finansowania hipotecznego walutowego, które przekraczają wartość spłat przypadających na wypłacony mu kapitał finansowania - w uproszczeniu można określić, że Dodatkowa Kwota jest formą zwrotu Klientowi wpłat, które dokonał on w trakcie „życia” umowy finansowania z tytułu odsetek i spłaty kapitału w części wywołanej deprecjacją złotówki. Dodatkowa Kwota obejmuje zazwyczaj jedynie część, a maksymalnie całą nadpłatę dokonaną przez Klienta ponad nominalną wartość kapitału wypłaconego Klientowi przez Bank”.
b)Sprzeczność w opisie - nr 2
Organ przedstawił następującą wątpliwość: „Czy oznacza to, że są sytuacje, gdy w wyniku zmiany waluty kredytu okazuje się, że po stronie Klienta jest jednocześnie nadpłata kredytu/odsetek do zwrotu i dług, który Bank umorzy? Jak to możliwe?”
Odpowiadając na przedstawioną wątpliwość, Bank informuje, że możliwe są sytuacje, w których w wyniku zmiany waluty kredytu po stronie Klienta jest jednocześnie nadpłata kredytu/odsetek do zwrotu i dług, który Bank umorzy. Sytuacje takie są wynikiem znacznej deprecjacji złotówki, gdzie Klient przez okres trwania kredytu dokonał już znacznych spłat, a i tak nadal ma dług wobec Banku. Jednocześnie dotychczasowe spłaty były już na tyle duże, że przekroczyły hipotetyczne spłaty, jakie Klient dokonałby, gdyby kredyt od początku był udzielony w polskim złotym. W takiej sytuacji, Bank dokonuje zwrotu Klientowi nadpłaconych kwot, ale także odstępuje od dochodzenia nadal istniejącego zadłużenia Klienta. Podkreślenia wymaga - co było też wskazane we wniosku - że zawarcie ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 KC, a dokonywana operacja odstąpienia od dochodzenia istniejącego zadłużenia ma w świetle przepisów prawa powszechnego charakter zwolnienia z długu w rozumieniu art. 508 KC i Klienci w ugodzie potwierdzają, że takie zwolnienie z długu przyjmują.
Przykład rozliczenia, w którym występuje zarówno zwrot świadczenia, jak i zwolnienie z długu został zaprezentowany w pkt 1 lit a) niniejszej odpowiedzi.
c)Sprzeczność w opisie - nr 3
Organ powziął także wątpliwość: „Czy w sytuacji umorzenia całości/części długu kredytu nie dojdzie do sytuacji, gdy Klient uiści do banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania? Jeśli tak, jak się to stanie?”.
Odpowiadając na to pytanie Bank informuje, że w wyniku zastosowania mechanizmu zaprezentowanego w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego w pkt „1. Zmiana waluty zadłużenia” oraz wypłaty dodatkowej kwoty, o której mowa w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego w pkt „2. Dodatkowa kwota”, Klient nie uiści do Banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania (tj. zwróci co najmniej cały udostępniony mu kapitał). Zostało to już częściowo opisane i zaprezentowane w pkt 1 lit. a) niniejszej odpowiedzi. Dodatkowego podkreślenia wymaga, że wartość która jest umarzana (objęta zwolnieniem z długu) jest wynikiem wzrostu zadłużenia wywołanego deprecjacją złotówki. W praktyce może to oznaczać, że pomimo znaczących wpłat, przewyższających już wartość kapitału z dnia jego wypłacenia, Klient nadal ma do spłaty znaczną kwotę. Zostało to przedstawione w przykładzie liczbowym zaprezentowanym w pkt 1 lit a) niniejszej odpowiedzi.
2)Wyjaśnienia
Organ skierował także dodatkowe pytania. Poniżej prezentujemy treści tych pytań, wraz z odpowiedziami.
a)Czy wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania?
Tak, wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania. Jak zostało to zaznaczone we wniosku i powyżej, wypłata Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i przeprowadzonych opisanych wyżej operacji (tj. wynikającego ze zmiany waluty zadłużenia zwrotu Klientowi wpłaconych przez niego kwot i/lub zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia oraz Dodatkowej Kwoty) Klient uiściłby do Banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania.
b)Co oznacza stwierdzenie zawarte w stanowisku Banku: „Dodatkowa Kwota - bez względu na to, jak jest określana w przepisach wewnętrznych Banku, czy Ugodzie - jest w swej istocie zwrotem wpłat dokonanych przez Klienta, podobnie, jak takim zwrotem są świadczenia wynikające ze zmiany waluty zadłużenia”. Czy zatem z Ugody zawieranej przez Bank i Klienta wynika taki charakter Kwoty Dodatkowej - czy z Ugody wynika, że Kwota Dodatkowa jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania? Jeśli nie, dlaczego, skoro - jak Bank twierdzi we własnym stanowisku - taki jest rzeczywisty charakter tego świadczenia?
W ugodach wskazywane jest, że Bank zobowiązuje się do wypłaty Dodatkowej Kwoty o określonej wysokości.
Sposób określenia tych wypłat, jako „Dodatkowa Kwota” jest skutkiem tego, że wypłata takiego świadczenia jest wynikiem dodatkowego ustępstwa Banku. Należy bowiem wskazać, że ugody zawierane przez Bank oparte są na propozycji Przewodniczącego KNF, która przewiduje, że zmiana waluty kredytu powinna polegać na takim rozliczeniu z Klientem, jakby od początku kredyt był udzielony w polskim złotym. Dlatego propozycją „wyjściową” Banku jest przeliczenie kredytu walutowego do kredytu w polskim złotym, którego warunki szczegółowo są opisywane w ugodzie, i które opisano we wniosku oraz częściowo powyżej (m.in. oprocentowanie tego kredytu ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej marży, której wysokość odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy ugoda). Od pewnego czasu jednak, Klienci kwestionują warunki proponowane przez Bank i domagają się dodatkowych zwrotów. Zwroty te określane są w ugodach właśnie, jako „Dodatkowa Kwota”.
Klienci domagając się większych ustępstw niż rozliczenie kredytu oparte na propozycji Przewodniczącego KNF argumentują, że w wyniku wyroku stwierdzającego nieważność umowy otrzymaliby pełną różnicę pomiędzy kwotą spłaconą a wypłaconą (w przytoczonym przykładzie 150 000 PLN). Mając na uwadze statystykę zapadających w podobnych sprawach orzeczeń, należy stwierdzić, że ta argumentacja jest prawidłowa.
Bank, stale monitorując stanowiska Organu prezentowane w indywidualnych interpretacjach przepisów prawa podatkowego, zidentyfikował interpretacje, w których Organ uznaje, że wypłata na mocy ugody ekwiwalentu środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy były wpłacane przez kredytobiorców do kredytodawców nie powoduje powstania przychodu po stronie kredytobiorców i obowiązków informacyjnych po stronie kredytodawców. Przykłady takich interpretacji zostały przywołane we wniosku. Mając na uwadze, że zawarte w tych interpretacjach stany faktyczne/ opisy zdarzenia przyszłego są zbliżone do sytuacji Banku, a charakter wypłacanych świadczeń jest taki sam, jak charakter wypłacanej przez Bank „Dodatkowej Kwoty”, Bank postanowił - w celu uniknięcia wątpliwości i ryzyk podatkowych - również pozyskać stosowną interpretację i złożył wniosek z 26 sierpnia 2024 r.
c)Czy w przepisach wewnętrznych Banku Kwota Dodatkowa ma status zwrotu na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania? Jeśli nie, jaki ma status?
Odpowiedź na to pytane została już częściowo zaprezentowana w pkt 2 lit b niniejszego dokumentu. W przepisach wewnętrznych Banku opisywane tutaj świadczenie prezentowane jest jako dodatkowe ustępstwo polegające na możliwości wypłaty Klientowi dodatkowej kwoty, co wynika z tego, że przepisy wewnętrzne Banku zakładają zawieranie ugód na warunkach wynikających z propozycji Przewodniczącego KNF. Podkreślenia wymaga jednak, że przepisy wewnętrzne przewidują, że Bank może dokonać wypłaty dodatkowej kwoty w wysokości nie wyższej niż kwota stanowiąca nadwyżkę zapłaconych przez Klienta rat kapitałowo-odsetkowych ponad kwotę wypłaconego przez Bank kapitału. Bank pilnuje by kwoty wypłacane Klientom w wyniku rozliczenia ugodowego nie przekroczyły różnicy między sumą spłat a kwotą wypłaconą (w przytoczonym przykładzie 150 000 PLN).
Finalnie raz jeszcze wymaga podkreślenia, że bez względu na sposób określenia wypłacanego świadczenia w treści zawieranych ugód, czy treści przepisów wewnętrznych Banku, w ujęciu ekonomicznym wypłacane świadczenie stanowi zwrot Klientowi świadczeń, które uprzednio wpłacił do Banku i nie powoduje faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia tego majątku.
Pytania
1)Czy w związku z opisaną w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym wypłatą Klientowi świadczeń z tytułu Dodatkowej Kwoty, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 UPDOF?
2)Czy w związku z opisanym w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym zawarciem Ugody i dokonaniem wypłaty na rzecz Klienta świadczenia z tytułu KZP, w sytuacji gdy wartość wypłaty z tytułu KZP, zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty nie przekracza łącznie dokonanych przez Klienta spłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT- 11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 UPDOF?
3)Czy w związku z opisanym w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym zawarciem Ugody i dokonaniem wypłaty na rzecz Klienta świadczenia z tytułu KZP, w sytuacji gdy już wartość wypłaty z tytułu zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty jest równa dokonanym przez Klienta spłatom z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższającym wypłacony mu kapitał finansowania, a dodatkowo Bank wypłaca świadczenia z tytułu KZP, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 UPDOF?
4)Czy w sytuacji pozytywnej odpowiedzi na pytanie oznaczone nr 2, na potrzeby niewykazywania wypłaconych kwot KZP w informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 UPDOF (tj. PIT-11) Bank ma obowiązek pozyskiwać od Klienta dokumenty potwierdzające wysokość poniesionych przez Klienta kosztów zastępstwa procesowego, a jeśli tak, czy wystarczającym dowodem w tym zakresie jest oświadczanie Klienta?
5)Czy w sytuacji pozytywnej odpowiedzi na pytanie oznaczone nr 3, na potrzeby niewykazywania wypłaconych kwot KZP w informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 UPDOF (tj. PIT-11) Bank ma obowiązek pozyskiwać od Klienta dokumenty potwierdzające wysokość poniesionych przez Klienta kosztów zastępstwa procesowego, a jeśli tak, czy wystarczającym dowodem w tym zakresie jest oświadczanie Klienta?
Państwa stanowisko w sprawie
W Państwa ocenie:
Ad. 1.
W związku z opisaną w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym wypłatą Klientowi świadczeń z tytułu Dodatkowej Kwoty, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 UPDOF.
Ad. 2.
W związku z opisanym w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym zawarciem Ugody i dokonaniem wypłaty na rzecz Klienta świadczenia z tytułu KZP, w sytuacji gdy wartość wypłaty z tytułu KZP, zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty nie przekracza łącznie dokonanych przez Klienta spłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 UPDOF.
Ad. 3.
W związku z opisanym w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym zawarciem Ugody i dokonaniem wypłaty na rzecz Klienta świadczenia z tytułu KZP, w sytuacji gdy już wartość wypłaty z tytułu zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty jest równa dokonanym przez Klienta spłatom z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższającym wypłacony mu kapitał finansowania, a dodatkowo Bank zwraca poniesione przez Klienta koszty z tytułu KZP, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 UPDOF.
Ad. 4.
Na potrzeby niewykazywania wypłacanych kwot KZP w informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 UPDOF (tj. PIT-11) Bank nie ma obowiązku pozyskiwania od Klienta dokumentów potwierdzających wysokość poniesionych przez Klienta kosztów zastępstwa procesowego, w szczególności, że w zawieranych Ugodach wskazywane jest, że wypłacane kwoty stanowią zwrot kosztów procesu, a jeśli taki obowiązek istnieje, to wystarczającym dowodem w tym zakresie jest oświadczanie Klienta.
Ad. 5.
Na potrzeby niewykazywania wypłacanych kwot KZP w informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 UPDOF (tj. PIT-11) Bank nie ma obowiązku pozyskiwania od Klienta dokumentów potwierdzających wysokość poniesionych przez Klienta kosztów zastępstwa procesowego, w szczególności, że w zawieranych Ugodach wskazywane jest, że wypłacane kwoty stanowią zwrot kosztów procesu, a jeśli taki obowiązek istnieje, to wystarczającym dowodem w tym zakresie jest oświadczanie Klienta.
UZASADNIENIE
Na mocy art. 9 ust. 1 UPDOF opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przepis ten wprowadza zatem zasadę powszechności opodatkowania, która sprowadza się do założenia że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.
Ogólne pojęcie przychodu ustawodawca zdefiniował w art. 11 ust. 1 UPDOF wskazując, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Katalog źródeł przychodu, do których kwalifikuje się przychody danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 UPDOF, zgodnie z którym źródłem przychodów są m.in. wskazane w pkt 9 inne źródła.
Te z kolei zostały zdefiniowane w art. 20 ust. 1 UPDOF: Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła, o czym świadczy użycie słowa „w szczególności”. Wobec tego przychodem z innych źródeł będzie dla podatnika każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.
Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 UPDOF, który wskazuje, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
W kontekście powyższych przepisów definiujących przychód, szczególnego podkreślenia wymaga, że zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie wskazuje się, że elementem istotnym dla uznania danego świadczenia za przychód podatkowy jest uzyskanie przez podatnika realnego przysporzenia majątkowego. O uzyskaniu przychodu można mówić zatem jedynie w sytuacji, gdy podatnik uzyskuje rzeczywistą korzyść majątkową - czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych zwiększających jego aktywa (pieniędzy, wartości pieniężnych, świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń), czy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów.
Oznacza to, że nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie wystarczy bowiem zidentyfikowanie strumienia pieniądza, który płynie w kierunku podatnika. Konieczne jest ustalenie, że mamy do czynienia ze świadczeniem, które powoduje rzeczywiste wzbogacenie się podatnika (przyrost w jego majątku).
Powyższe stanowisko potwierdzają sądy administracyjne oraz organy podatkowe. Przykładowo:
·Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”) w wyroku z 29 listopada 2019 r., sygn. akt II FSK 799/18 stwierdził, że: „Mimo, że nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny”.
·Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „DKIS”) w interpretacji indywidualnej z 3 marca 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.905.2021.5.MAP wskazał, że: „Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega zatem dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. (...) Wobec tego do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu różnego rodzaju zwrotów nakładów własnych poczynionych za inny podmiot (...)”.
Powyższe potwierdza, iż pomimo tego, że w literalnym brzmieniu art. 11 ust. 1 UPDOF wskazuje, że przychodem są wszelkie pieniądze i wartości pieniężne otrzymane przez podatnika, nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego. W szczególności, do powstania przychodu skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie dochodzi w przypadku zwrotu wydatków na rzecz podatnika. W takiej sytuacji, koszty w pierwszej kolejności są ponoszone (finansowane) z własnych środków podatnika, a następnie są mu zwracane, w konsekwencji czego po stronie podatnika nie powstaje przysporzenie majątkowe, a jedynie „wyrównanie” (całkowite lub częściowe) wcześniejszego uszczuplenia w jego majątku.
O braku przysporzenia majątkowego w takich sytuacjach wypowiadały się sądy administracyjne, np. NSA w wyroku z 31 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2253/15, w którym Sąd stwierdził, że: „Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (art. 1, art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania”.
Odnosząc powyższe na analizowany stan faktyczny/opis zdarzenia przyszłego należy dokonać oceny, czy wynikające z Ugód przepływy dotyczące Dodatkowej Kwoty i KZP powodują po stronie podatników (tj. Klientów) zwiększenie aktywów skutkujące osiągnięciem przychodu podatkowego, a w ślad za tym powstaje obowiązek sporządzenia przez Bank informacji podatkowej PIT-11.
Zgodnie z art. 917 KC, przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Cytowana powyżej definicja pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne ugody:
a)ugoda może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku;
b)celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu;
c)strony ugody dążą do osiągnięcia tego celu przez wzajemne ustępstwa (w literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy podmiot rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.).
Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Ugodę zalicza się do kategorii umów ustalających i następczych, tj. mających na celu nadanie już istniejącemu stosunkowi prawnemu cechy pewności i bezsporności. Ugoda może zmierzać do potwierdzenia treści już istniejącego stosunku prawnego, jak i zmieniać bądź rozwiązywać ten stosunek.[K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 30, Warszawa 2022].
Takie stanowisko zostało zaprezentowane m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z 4 lutego 2004 r., sygn. akt I CK 178/03, w którym Sąd wskazał, że: „Literalne brzmienie przepisu, w którym zawarto legalną definicję ugody, jednoznacznie uzasadnia wniosek, iż o ugodzie można mówić jedynie w sytuacji, gdy reguluje ona prawa i obowiązki stron (w celu usunięcia wątpliwości lub sporu) - przy czynieniu wzajemnych ustępstw - w ramach istniejącego już stosunku prawnego. Ugoda nie może natomiast kreować nowego stosunku prawnego między stronami”.
Odnosząc powyższe do analizowanego stanu faktycznego/opisu zdarzenia przyszłego należy wskazać, że w związku z toczącymi się postępowaniami sądowymi jak również możliwością wytoczenia powództw cywilnych przez Klientów w przyszłości, Bank podjął decyzję o wdrożeniu procesu ugodowego, którego celem jest polubowne rozstrzyganie istniejących sporów (w przypadku, gdy Klient wytoczył już przeciwko Bankowi pozew) oraz przeciwdziałanie pozwom, które mogą pojawić się w przyszłości, a dzięki temu wyeliminowanie stanu niepewności, co do przyszłych roszczeń Klientów.
Zawarcie Ugody - która stanowi podstawę do wypłaty Dodatkowej Kwoty i ewentualnie KZP- wynika ze zgodnego uznania przez Bank i Klienta, że część postanowień umownych w ramach łączącej strony umowy finansowania hipotecznego walutowego może być przedmiotem sporu. W związku z zawarciem Ugody, Klient dobrowolnie godzi się na odstąpienie od dochodzenia roszczeń wobec Banku w zamian za zmianę postanowień umowy w zakresie zobowiązań Klienta oraz odpowiadających im praw Banku. Zgodnie z treścią Ugody, w związku z jej zawarciem, zachowana zostaje ciągłość i tożsamość wierzytelności wynikającej z umowy z uwzględnieniem zmian, które wynikają z Ugody.
W świetle powyższego, mając na uwadze elementy konstrukcyjne instytucji ugody, tj. w szczególności fakt, że ugoda zawierana jest z uwzględnieniem pierwotnego stosunku prawnego, rozliczenia z tytułu Ugody nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od rozliczeń dokonywanych pomiędzy Bankiem a Klientem na podstawie umowy finansowania hipotecznego walutowego, w szczególności, mając na uwadze, że Ugoda modyfikuje część postanowień w zakresie zobowiązań Klientów i odpowiadających im praw Banku.
Podkreślenia wymaga, że wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty stanowi w rzeczywistości zwrot środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania. Dodatkowa Kwota - bez względu na to, jak jest określana w przepisach wewnętrznych Banku, czy Ugodzie - jest w swej istocie zwrotem wpłat dokonanych przez Klienta, podobnie, jak takim zwrotem są świadczenia wynikające ze zmiany waluty zadłużenia. Potwierdzeniem tego jest to, że przyjęty w Banku sposób ustalania wysokości wypłacanej Klientowi Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zawarcia Ugody, Klient uiściłby na rzecz Banku kwotę niższą aniżeli otrzymana od Banku kwota finansowania. Strony negocjując warunki Ugody określają akceptowalne przez nich warunki, co nie zmienia faktu, że dopóki wypłacana kwota „mieści się w wartościach wpłat dokonanych uprzednio przez Klienta, w ujęciu ekonomicznym i faktycznym stanowi dla tego Klienta zwrot kwot zapłaconych w związku z daną umową finansowania hipoteczne walutowego, która jest zmieniana Ugodą.
W konsekwencji należy uznać, że w związku z wypłatą Dodatkowej Kwoty, Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem części wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji wypłata Dodatkowej Kwoty nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów, ani poprzez zmniejszenie jego pasywów.
Prawidłowość prezentowanego tutaj stanowiska potwierdza także analiza interpretacji przepisów prawa podatkowego:
a)wydawanych na rzecz podmiotów dokonujących wypłaty takich świadczeń, np.:
·w interpretacji z 9 marca 2023 r., sygn. 0114-KDIP3-1.4011.4.2023.1.MS2, DKIS wskazał: „Zatem w analizowanej sprawie należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że po stronie Kredytobiorców nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu otrzymanego Zwrotu. Jak słusznie Państwo zauważyli w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji, można uznać za Państwem, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów”;
·w interpretacji z 14 października 2022 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA, DKIS wskazał, że: „(...) w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji, można uznać za Państwem, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów. Zatem, należy zgodzić się z Państwem, że w związku z zawarciem Ugody i otrzymaniem Zwrotu, po stronie Kredytobiorcy nie powstaje przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT”;
·wydawanych na rzecz podmiotów (podatników) otrzymujących takie świadczenia, np.: w interpretacji z 6 marca 2024 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.37.2024.2.MKA, DKIS wskazał, że: „W konsekwencji, zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu walutowego nie będzie stanowił dla Państwa przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie mają Państwo obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty. Nie mają Państwo również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie”.
Reasumując, udzielając odpowiedzi na pytanie oznaczone nr 1 należy wskazać, że w związku z opisaną w stanie faktycznym / zdarzeniu przyszłym wypłatą na podstawie Ugody Dodatkowej Kwoty nie powstanie po stronie Klienta przychód, ponieważ jest to zwrot Klientowi uprzednio wpłaconych przez niego kwot, a w ślad za tym, po stronie Banku nie wystąpią obowiązki sporządzenia informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 UPDOF, tj. informacji PIT-11.
Przywołane powyżej przepisy i stanowiska organów podatkowych oraz sądów administracyjnych mają również zastosowanie do opisanego w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym świadczenia mającego na celu pokrycie przez Bank poniesionych przez Klienta kosztów procesu, w szczególności kosztów zastępstwa procesowego - KZP. Świadczenie to również nie powoduje przyrostu majątku podatnika (Klienta), a jedynie wyrównanie mu wydatków, które poniósł w związku z toczonym przed sądami powszechnymi sporem z Bankiem dotyczącym umowy finansowania hipotecznego, która zostaje objęta Ugodą.
Podkreślenia wymaga, że z przepisów wewnętrznych Banku dotyczących procesu Ugód wynika, że KZP może otrzymać jedynie taki Klient, który taki spór toczy. Jednocześnie wysokość KZP wypłacanych przez Bank została ustalona, jako jednokrotność stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego przewidzianej przepisami prawa (przy czym obecnie trwają w Banku prace zakładające wprowadzenie dwukrotności). Ma to uzasadnienie wynikające z przepisów regulujących zasady toczenia sporów cywilnych oraz praktyki rynkowej.
Zgodnie z art. 98 § 1 KPC, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy (art. 98 § 2-4 tej ustawy). Przepisami tymi są Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Rozporządzenia te dla spraw cywilnych przewidują wynagrodzenie zryczałtowane, którego wysokość jest przewidziana przepisami prawa i uzależniona od wartości przedmiotu sporu. W przypadku złożenia przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika wniosku o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, sąd nie bada czy strona faktycznie te koszty poniosła i zasądza je w wysokości wynikającej z przepisów - w zależności od nakładu pracy pełnomocnika i treści złożonego przez niego wniosku sąd zasądza od jedno- do sześciokrotności stawki minimalnej. Faktu poniesienia tych kosztów w postepowaniu sądowym nie bada też strona przeciwna.
Zgodnie z art. 104 KPC koszty procesu, w którym zawarto ugodę, znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej. W zawartej ugodzie strony mogą np. ustalić, że tylko jedna ze stron ponosi w całości koszty postępowania, lub rozdzielić je w sposób nierówny. Przepis art. 104 KPC dotyczy ugód zawartych sądowo. W wypadku zawarcia ugody pozasądowej, która zazwyczaj skutkuje cofnięciem pozwu, sąd orzeka o kosztach procesu na zasadach ogólnych, czyli na podstawie art. 98 KPC.
Warto wskazać, że stanowisko potwierdzające, iż wypłata kosztów postępowania sądowego nie generuje przychodu potwierdza także analiza stanowisk organów podatkowych. Jako przykład można tutaj podać interpretację DKIS z 15 maja 2024 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.328.2024.1.KF. Zawarta w niej konkluzja dotyczy, co prawda, kosztów zwracanych na mocy wyroku sądowego, ale cel świadczenia i jego skutek ekonomiczny jest taki sam, jak cel i skutek wypłaty KZP opisanych w zaprezentowanym stanie faktycznym/opisie zdarzenia przyszłego - wyrównanie poniesionych przez stronę kosztów. Potwierdzają to także organy podatkowe - np. DKIS w interpretacji z 18 lipca 2022 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.360.2022.1.HD ,,(...)zwrot przez Bank na rzecz Klientów, z którymi zawarł umowy o kredyt/pożyczkę hipoteczną na cele mieszkaniowe w walutach obcych, kosztów sądowych i opłat UNWW, w ramach zawartej ugody sądowej i pozasądowej - nie spowoduje powstania u nich przychodu, o którym mowa art. 20 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwrot tych kosztów i opłat nie stanowi przysporzenia po stronie Klientów Banku i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po ich stronie nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Kwoty te stanowią jedynie zwrot poniesionych wcześniej przez Klientów wydatków - nie są więc dochodem podlegającym opodatkowaniu”.
Odpowiadając zatem na pytanie oznaczone nr 2 i 3 należy wskazać, że opisany w stanie faktycznym/opisie zdarzenia przyszłego zwrot Klientowi świadczenia z tytułu KZP nie będzie powodował powstania po stronie tego Klienta przychodu, a po stronie Banku obowiązków informacyjnych, bez względu na to, czy wartość zwrotu z tytułu KZP, zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty nie przekracza łącznie dokonanych przez Klienta spłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania, czy wartość wypłaty z tytułu zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty jest równa dokonanym przez Klienta spłatom z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższającym wypłacony mu kapitał finansowania, a dodatkowo Bank zwraca świadczenia z tytułu KZP.
W zakresie dokumentowania, czy podatnik (tu: Klient) poniósł określone wydatki związane z kosztami procesu - jak np. koszty wpisów sądowych, biegłych, komercyjnych pełnomocników, itp. - należy wskazać, że przepisy prawa podatkowego nie regulują tej kwestii. Podkreślenia wymaga jednak, że z perspektywy podmiotu dokonującego wypłaty danego świadczenia (tutaj: Banku) kluczowe jest - na potrzeby określenia obowiązków wynikających z art. 42a ust. 1 UPDOF - określenie charakteru wypłacanych świadczeń. Jak zostało to opisane powyżej, KZP zwracane są jedynie Klientom, którzy toczą z Bankiem spór sądowy i są reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika. Wypłacane świadczenia z tego tytułu nie są ani żadnego rodzaju zadośćuczynieniem, czy odszkodowaniem, ale zwrotem wydatków związanych z kosztami procesu/procesów i dlatego nie podlegają opodatkowaniu, co zostało szczegółowo opisane powyżej. W konsekwencji na potrzeby niewykazywania wypłacanych kwot na informacji PIT-11 Bank nie ma obowiązku gromadzenia jakichkolwiek dokumentów potwierdzających, w jakiej wysokości Klient te wydatki poniósł. Stanowisko o braku konieczności dokumentowania ponoszonych kosztów procesu akceptują także organy podatkowe. Jako przykład można wskazać na interpretację DKIS z 4 lutego 2020 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.748.2019.1.BO, w której Organ potwierdził, że opodatkowaniu nie podlega świadczenie stanowiące zwrot kosztów procesu, którego wartość w ugodzie została „ustalona na podstawie negocjacji”.
Co więcej, ustalenie zwrotu KZP w kwocie ryczałtowej, zależnej od stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego przewidzianej przepisami prawa (tj. przepisów art. 98 § 1 KPC i przepisów wykonawczych), każe przypuszczać, że wypłacane świadczenie nie przekracza kosztów, jakie musiał ponieść Klient, bez względu, czy Bank wypłaca jednokrotność, czy dwukrotność tych kosztów. W praktyce Klienci często ponoszą zdecydowanie wyższe koszty obsługi prawnej, niż jedno- czy dwukrotność KZP. Większość kancelarii prawnych obsługujących roszczenia Klientów przeciwko Bankowi poza KZP pobiera od Klientów również dodatkowo opłaty za przyjęcie sprawy do prowadzenia, wynagrodzenie za stawiennictwo na terminie rozprawy oraz tzw. succeess fee należne w przypadku korzystnego dla Klienta orzeczenia sądu. Rzeczywistość gospodarcza pokazuje bowiem, że koszty, jakie musi ponieść Klient w związku ze sporem sądowym ws. finansowania hipotecznego walutowego są znacznie wyższe, niż wynikające z przepisów prawa. Nie bez znaczenie jest również fakt, że w Ugodach jest wskazywane, że określone świadczenie jest wypłacane tytułem zwrotu kosztów procesu i/lub tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ponieważ już to samo w sobie wskazuje na charakter świadczenie otrzymywanego przez Klienta. Z perspektywy Banku nie zachodzą przesłanki nakazujące ujmowanie tych kwot w informacji PIT-11. Jeżeli jednak Klient w rzeczywistości poniósł koszty niższe od świadczenia, które otrzymał to należy pamiętać, że informacja PIT-11, jak sama nazwa wskazuje, jest tylko informacją i ostateczna ocena skutków podatkowych otrzymania tej kwoty powinna być podjęta przez Klienta, co nie wyklucza, że kwota ta zostanie przez danego Klienta wykazana w deklaracji podatkowej i opodatkowania, nawet w sytuacji, gdy nie zostanie ujęta w informacji PIT-11. Oceniając opisywaną wypłatę z punktu widzenia Banku, a więc na potrzeby art. 42a ust. 1 UPDOF, jest to wypłata stanowiąca zwrot kosztów Klienta.
Jeżeli jednak w jakimś zakresie Organ uzna, że w związku z wypłatą tytułem zwrotu KZP Bank powinien pozyskiwać dokumenty potwierdzające wysokość poniesionych przez Klienta kosztów zastępstwa procesowego (pomimo tego, że informacja o tytule dokonywanego zwrotu jest wskazywana w Ugodzie), to zdaniem Banku takim wystarczającym dokumentem może być oświadczenie złożone przez Klienta (choćby w treści Ugody), że poniesione przez niego w związku z toczącymi się postepowaniami sądowymi koszty (obejmujące np. koszty wpisów sądowych, biegłych, komercyjnych pełnomocników, itp.) są co najmniej równe wartości wypłacanego im świadczenia z tytułu KZP. Bank nie może pozyskać żadnych innych dowodów obiektywnie potwierdzających, że Klient takie koszty poniósł. Trzeba bowiem pamiętać, że przedłożenie Bankowi nawet umów, czy potwierdzeń przelewu nie wyklucza, że Klient nie otrzymał zwrotu tych kosztów z innych źródeł. Bardzo często też koszty te (szczególnie profesjonalnego pełnomocnika) są ponoszone przez Klienta już po zawarciu Ugody z Bankiem i na moment jej zawierania nie istnieją żadne dokumenty to potwierdzające.
Odrębnego omówienia wymaga sytuacja, do której odnosi się pytanie oznaczone nr 4, tj. sytuacja, w której wartość wypłaty z tytułu zwrotu KZP, zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty nie przekracza łącznie dokonanych przez Klienta spłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania. W takiej sytuacji wypłata z tytułu zwrotu KZP nie będzie podlegała opodatkowaniu, ponieważ będzie mieściła się w zwrocie Klientowi kwot, które wpłacił uprzednio w ramach wypełniania umowy finansowania hipotecznego walutowego. Dlatego, ponieważ wartość tych wpłat oraz wysokość dokonywanych Klientowi w wyniku Ugody wypłat będzie znana przez Bank, wysokość poniesionych przez Klienta kosztów postępowania sądowego nie wymaga odrębnej dokumentacji. Dokonywany z tytułu KZP zwrot należy bowiem w takiej sytuacji kwalifikować, jako element rozliczenia wynikającego z Ugody.
W konsekwencji, udzielając odpowiedzi na pytanie oznaczone nr 4 i 5 należy wskazać, że w związku z wypłatą z tytułu zwrotu KZP, Bank na potrzeby niewykazywania wypłacanych kwot na informacji PIT - 11 nie jest zobowiązany do gromadzenia jakichkolwiek dokumentów, ponieważ z perspektywy Banku wypłacane z tytułu zwrotu KZP stanowi zwrot Klientowi wydatków, które uprzednio poniósł, w szczególności, że w zawieranych Ugodach wskazywane jest, że wypłacane kwoty stanowią zwrot kosztów procesu.
Jeżeli jednak w opinii Organu, Bank powinien gromadzić na tę okoliczność dokumenty, to wystarczające w tym zakresie jest oświadczenie Klienta, ponieważ nie istnieją żadne inne dokumenty obiektywnie poświadczające wysokość poniesionych przez Klienta kosztów.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.
Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.
W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Na podstawie natomiast art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
Przystępując do oceny skutków podatkowych wypłaty przez Państwa (Bank) „Dodatkowej kwoty”, na podstawie Ugód dotyczących finansowania hipotecznego u Państwa oraz w banku, którego są Państwo następca prawnym, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Zgodnie zaś z treścią art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Z kolei stosownie do art. 78 ww. ustawy Prawo bankowe:
Do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.
Otrzymanie kredytu lub pożyczki i ich spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej lub umowie pożyczki są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy/pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu/pożyczki, ich części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca/pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Stosownie natomiast do treści art. 917 ww. ustawy Kodeks cywilny:
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Przywołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Odnosząc się do skutków podatkowych wypłat kwot ustalonych w ugodach wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Jednakże jak wyżej wyjaśniłem definicja przychodu podatkowego zawarta w art. 11 ust. 1 wskazuje, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
W opisie sprawy podkreślili Państwo, że:
(…) wypłata Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i przeprowadzonych opisanych wyżej operacji (tj. wynikającego ze zmiany waluty zadłużenia zwrotu Klientowi wpłaconych przez niego kwot i/lub zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia oraz Dodatkowej Kwoty) Klient uiściłby do Banku mniej, niż opisana powyżej pierwotna wartość wypłaconego mu finasowania. Oznacza to, że po dokonaniu operacji związanych ze zmianą waluty zadłużenia i Dodatkową Kwotą, Klient w związku z daną umową finansowania hipotecznego walutowego spłaca do Banku nie mniej niż otrzymana przez niego wartość finansowania, a więc Dodatkową Kwotą objęte są tylko i wyłącznie środki wpłacone uprzednio Bankowi przez Klienta w celu wypełnienia wiążącej go umowy finansowania hipotecznego walutowego, które przekraczają wartość spłat przypadających na wypłacony mu kapitał finansowania - w uproszczeniu można określić, że Dodatkowa Kwota jest formą zwrotu Klientowi wpłat, które dokonał on w trakcie „życia” umowy finansowania z tytułu odsetek i spłaty kapitału w części wywołanej deprecjacją złotówki. Dodatkowa Kwota obejmuje zazwyczaj jedynie część, a maksymalnie całą nadpłatę dokonaną przez Klienta ponad nominalną wartość kapitału wypłaconego Klientowi przez Bank.
Ponadto, również w uzupełnieniu wniosku potwierdzili Państwo, że:
Wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania. (…) Finalnie raz jeszcze wymaga podkreślenia, że bez względu na sposób określenia wypłacanego świadczenia w treści zawieranych ugód, czy treści przepisów wewnętrznych Banku, w ujęciu ekonomicznym wypłacane świadczenie stanowi zwrot Klientowi świadczeń, które uprzednio wpłacił do Banku i nie powoduje faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia tego majątku.
Wobec powyższego, skoro „Dodatkowa kwota” wypłacana przez Państwo w wyniku zawarcia ugody, mieścić się będzie w kwocie wpłacanej przez drugą stronę ugody (Klientów/podatników) podczas spłaty finansowania hipotecznego, jej wypłacenie nie spowoduje po stronie danego Klienta (podatnika) dodatkowego przysporzenia majątkowego. Tym samym, wypłata ta będzie dla Klientów (podatników) – a w konsekwencji również dla Państwa jako płatnika – podatkowo neutralna.
Podsumowując: stwierdzam, że opisane we wniosku wypłaty przez Państwo „Dodatkowych kwot” nie spowodują po stronie Klientów powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
W konsekwencji, na gruncie opisanego zdarzenia, w związku z wypłatą Klientowi świadczeń z tytułu Dodatkowej Kwoty, po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Państwo (Bank) nie są zobowiązani do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z opisu sprawy wynika również, że:
Dodatkowo występują sytuacje, gdzie Bank dokonuje/może dokonać wypłaty Klientowi świadczenia mającego na celu pokrycie przez Bank poniesionych przez Klienta kosztów procesu (dalej: „KP”). W zakres KP wchodzi zwrot kosztów świadków, biegłych, opłat sądowych i kosztów zastępstwa procesowego (dalej koszty zastępstwa procesowego będą określane jako: „KZP”).
Świadczenie KP, w tym KZP, jest wypłacane jedynie tym Klientom, którzy toczą z Bankiem spór przed sądem powszechnym i ma na celu zwrot kosztów związanych z tym sporem poniesionych przez Klienta. (…) wysokość zwracanych przez Bank KZP ustalana jest na podstawie przepisów prawa w danej instancji (obecnie, jako jednokrotność stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego przewidzianej przepisami prawa, przy czym sąd rozpoznający sprawę może zasądzić maksymalnie nawet sześciokrotność minimalnej stawki) i Bank nie pozyskuje od Klientów żadnych dokumentów potwierdzających fakt poniesienia przez Klientów tych kosztów, uznając, że jeżeli w postępowaniu sądowym Klient reprezentowany jest przez zawodowego pełnomocnika, to jeżeli nie zostanie zawarta Ugoda, a zostanie wydany Wyrok stwierdzający nieważność umowy, to jednocześnie sąd zasądzi od Banku na rzecz Klienta KZP, bowiem taka zasada wynika bowiem z art. 98 KPC.
Podkreślenia wymaga, że w Ugodach wskazywane jest, że określona kwota wypłacana jest tytułem zwrotu kosztów procesu i/lub tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Bank rozważa jednak możliwość pobierania od Klientów (np. w formie dedykowanych regulacji zawartych w treści Ugody) oświadczenia, że poniesione przez nich w związku z toczącymi się postepowaniami sądowymi KZP są co najmniej równe wartości wypłacanego im świadczenia z tytułu zwrotu KZP.
Przechodząc zatem do Państwa wątpliwości dotyczących kwestii zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (KZP), wskazuję, że stosownie do art. 98 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):
Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.
Z kolei w myśl art. 98 § 3 ww. Kodeksu:
Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:
Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.
Zwrócone na rzecz Klientów koszty zastępstwa procesowego nie stanowią przysporzenia po stronie Klientów i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem kosztów postępowania sądowego nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków - nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem kosztów zastępstwa procesowego jest obojętna podatkowo. Zatem nie należy łączyć kwestii powstania przychodu z tytułu otrzymania zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z poziomem wpłat Klientów do Banku i zwrotu tych wpłat przez Bank.
Mając na uwadze powyższe, stwierdzam, że zwrot kosztów zastępstwa procesowego (KZP), w ramach zawartej Ugody, nie powoduje/nie będzie powodował powstania po stronie Klientów przychodu, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Reasumując: stwierdzam, że na gruncie opisanego zdarzenia, w związku zawarciem Ugody i dokonaniem wypłaty na rzecz Klienta świadczenia z tytułu KZP, w każdej z opisanych sytuacji (tj. zarówno w sytuacji gdy wartość wypłaty z tytułu KZP, zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty nie przekracza łącznie dokonanych przez Klienta spłat z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższających wypłacony mu kapitał finansowania, jak i w sytuacji gdy już wartość wypłaty z tytułu zmiany waluty zadłużenia i wypłaty Dodatkowej Kwoty jest równa dokonanym przez Klienta spłatom z tytułu umowy finansowania hipotecznego walutowego przewyższającym wypłacony mu kapitał finansowania, a dodatkowo Bank wypłaca świadczenia z tytułu KZP), po stronie Klienta nie powstaje przychód, a tym samym Państwo (Bank) nie są zobowiązani do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Klientowi jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Odnosząc się natomiast do Państwa wątpliwości poruszonych w pytaniach nr 4 i nr 5 dotyczących dokumentowania wydatków poniesionych przez Klientów z tytułu KZP na potrzeby niewykazywania opisanych zwrotów KZP jako przychodu, mają Państwo rację, że przepisy prawa podatkowego nie regulują tej kwestii.
Trafnie też zwrócili Państwo uwagę, że z perspektywy podmiotu dokonującego wypłaty danego świadczenia (tutaj: Państwa, Banku) kluczowe jest – na potrzeby określenia obowiązków wynikających z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – określenie charakteru wypłacanych świadczeń.
Tymczasem, KZP zwracane są jedynie Klientom, którzy toczą z Państwem spór sądowy i są reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika. Wypłacane świadczenia z tego tytułu nie są ani żadnego rodzaju zadośćuczynieniem, czy odszkodowaniem, ale zwrotem wydatków związanych z kosztami procesu/procesów i dlatego nie podlegają opodatkowaniu.
Co więcej, w Ugodach jest wskazywane, że określone świadczenie jest wypłacane tytułem zwrotu kosztów procesu i/lub tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ponieważ już to samo w sobie wskazuje na charakter świadczenie otrzymywanego przez Klienta.
W konsekwencji, stwierdzam, że na gruncie opisanego zdarzenia, zarówno w sytuacji objętej pytaniem nr 2, jak i w sytuacji objętej pytaniem nr 3, na potrzeby niewykazywania wypłaconych kwot KZP w informacji, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. PIT-11) nie mają Państwo (Bank) obowiązku pozyskiwać od Klienta dokumentów potwierdzających wysokość poniesionych przez Klienta kosztów zastępstwa procesowego, ponieważ z Państwa (Banku) perspektywy kwoty wypłacane z tytułu zwrotu KZP stanowią zwrot Klientowi wydatków, które uprzednio poniósł, w szczególności, że w zawieranych Ugodach wskazywane jest, że wypłacane kwoty stanowią zwrot kosztów procesu.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanów faktycznych, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzeń oraz zdarzeń przyszłych, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych i zastosują się Państwo do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).