Możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko w sytuacji zaprzeczenia ojcostwa.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 10 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 14 listopada 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W marcu 2023 r. Pani mąż złożył pozew o rozwód bez orzekania o winie. Mają Państwo od 2020 r. zrobiony podział majątku i rozdzielność majątkową. Od 2020 r. nie mieszkają Państwo razem i każde z Państwa ma innego partnera. Są Państwo dogadani i pozostają przyjaciółmi – wszystko to, opisali Państwo w pozwie rozwodowym prosząc o jak najszybsze orzeczenie rozwodu. Mimo kilku pism z prośbą o przyspieszenie sprawy rozwodowej dalej pozostają Państwo małżeństwem. W sierpniu 2023 r. urodziła Pani syna. Mają Państwo orzeczenie sądu o zaprzeczenie ojcostwa, które Pani załączyła. Jako, że od 2020 r. mieszka Pani sama, sama też wychowuje Pani swojego syna. Ojciec dziecka go uznał, ale nie uczestniczy w opiece nad dzieckiem i nie rozlicza się jako samotny rodzic. Pani chciałaby rozliczyć się jako samotny rodzic, ale dalej czeka Pani na uprawomocniony rozwód. Nie jest Pani winą, że tak długo czeka Pani na rozwód i nie może Pani wykazać, że jest rozwódką. Przepisy nic także nie mówią o sytuacji, gdy mąż nie jest ojcem dziecka, więc fakt czy jest Pani rozwiedziona czy nie, w sytuacji kiedy ma Pani orzeczenie sądu o zaprzeczeniu ojcostwa, nie powinien mieć tu znaczenia.

Reasumując:

·jest Pani mężatką w trakcie rozwodu,

·aktualny Pani mąż nie jest ojcem dziecka – ma Pani wyrok o zaprzeczeniu ojcostwa,

·ojciec dziecka nie uczestniczy w wychowaniu dziecka i nie rozlicza się jako samotny rodzic.

Znalazła Pani interpretację indywidualną w podobnej sprawie: https://eureka.mf.gov.pl/informacje/podglad/487549.

Ponadto wskazała Pani, że:

·Nie jest Pani matką lub opiekunem prawnym innych dzieci (niż wymienionego w treści wniosku syna).

·Dokładna data uprawomocnienia się postanowienia sądu o zaprzeczenie ojcostwa – 31 lipca 2024 r.

·Świadczenie wychowawcze 800+ zostało Pani ustalone i tylko Pani je otrzymuje jako opiekun nad synem.

·W 2024 r. posiada Pani pełną władzę rodzicielską wobec syna.

·W 2024 r. miejscem zamieszkania Pani syna jest każdorazowo Pani miejsce zamieszkania, inne niż miejsce zamieszkania ojca dziecka.

·W 2024 r. to Pani faktycznie wykonuje władzę rodzicielską w stosunku do syna, tj. uczestniczy Pani w wychowaniu syna, dba o prawidłowy rozwój syna kształtując jego właściwe zachowania, sprawuje nad nim pieczę/opiekę, ponosi koszty jego utrzymania, troszczy się o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpiecza potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne (opłaca żłobek, Bank Komórek Macierzystych, lekarza, itp.).

·W odpowiedzi na pytanie czy w 2024 r. ojciec dziecka również wykonuje władzę rodzicielską w stosunku do syna, tj. uczestniczy w wychowaniu syna, dba o prawidłowy rozwój syna kształtując jego właściwe zachowania, sprawuje nad nim pieczę/opiekę, troszczy się o jego rozwój fizyczny i duchowy, ponosi koszty jego utrzymania, zabezpiecza potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, itp., wskazała Pani, że nie.

·W odpowiedzi na pytanie jak często w 2024 r. odbywały/odbywają się regularne spotkania/kontakty ojca z dzieckiem (synem) i w jakich czynnościach przejawiały się: wychowanie i opieka ojca nad dzieckiem, wskazała Pani, że sporadycznie – nie notuje Pani dokładnych dat.

·W 2024 r. samotnie wychowuje Pani i sprasowuje opiekę nad dzieckiem.

·W 2024 r. Pani dziecko nie zostało na podstawie orzeczenia Sądu umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych.

·W 2024 r. podlega Pani na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

·W 2024 r. osiągnęła/osiąga Pani dochody opodatkowane według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (z działalności gospodarczej).

·W 2024 r. uzyskała/uzyskuje Pani także inne dochody – z … sp. z o.o., jest Pani na umowie z tytułu aktu powołania (umowa od 11 sierpnia 2023 r.), opodatkowana 12% – zaliczki pobrane i odprowadzane co miesiąc na PIT-4.

·W 2024 r. prowadziła/prowadzi Pani działalność gospodarczą, forma opodatkowania – zasady ogólne.

·W 2024 r. Pani syn nie osiągnął/nie osiąga dochodów.

·W 2024 r. w stosunku do Pani i Pani syna nie miały/nie mają/nie będą miały zastosowanie przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

·W dniu 7 listopada 2024 r. odbyła się kończąca rozprawa i jak Panią poinformowano za 2 tygodnie od tej daty się uprawomocni.

Pytania

Czy może Pani rozliczyć PIT za 2024 r. jako samotny rodzic?

Pani stanowisko w sprawie

Taki jest Pani stan faktyczny – jest Pani samotnie wychowującą matką syna …, ponosi Pani wszystkie koszty związane z jego wychowaniem i chciałaby Pani móc skorzystać z rozliczania się jako samotny rodzic. Powinna Pani, mieć możliwość skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko na podstawie art. 6 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Na podstawie art. 6 ust. 4c ww. ustawy:

Stosownie do art. 6 ust. 4d ww. ustawy:

Zgodnie z art. 6 ust. 4e ww. ustawy:

W myśl art. 6 ust. 4f ww. ustawy:

Stosownie do art. 6 ust. 8 ww. ustawy:

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Panią z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2024 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, podkreślić należy, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w powołanym wyżej art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Z powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.

W konsekwencji, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach w nich przewidzianych należy posiadać ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko/dzieci.

Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, że prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest więc samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic, który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. W sytuacji, gdy dziecko pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego rodzica, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. według postanowień porozumienia rodzicielskiego), status samotnego rodzica ma ten, który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica – przy którym dziecko mieszka – prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rodzic, który jest stanu cywilnego, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że dla preferencyjnego opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. istotne znaczenie ma regulacja zawarta w treści art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że nie ma ono zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zatem od 2022 r. osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje co najmniej jedno dziecko, co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo, pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Należy zauważyć, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku posiadania określonego statusu cywilnoprawnego wymienionego w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, którym przysługuje preferencyjne rozliczenie podatku.

Przy czym, status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa.

Natomiast za osobę samotnie wychowującą dzieci ustawodawca uznał również osobę pozostającą w związku małżeńskim pod warunkiem, że drugi małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Jak wynika z art. 93 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):

Art. 62 § 1 ww. Kodeksu stanowi, że:

W myśl art. 62 § 3 ww. Kodeksu:

Zgodnie z art. 63 ww. Kodeksu:

Stosownie natomiast do art. 69 § 1 ww. Kodeksu:

W świetle powyższych regulacji należy stwierdzić, że prawne ojcostwo względem dziecka urodzonego w czasie trwania małżeństwa i przed upływem trzystu dni po jego ustaniu lub unieważnieniu przypisuje się mężowi matki dziecka. Jednakże domniemanie to jest wzruszalne w drodze powództw o zaprzeczenie ojcostwa. Skutkiem prawomocnego wyroku zaprzeczającego ojcostwo męża matki jest ustalenie, że nie jest on ojcem dziecka. W konsekwencji wyrok zaprzeczający ojcostwo męża matki, po uzyskaniu prawomocności, rodzi m.in. skutki w postaci ustania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, utraty prawa do dziedziczenia po mężu matki i jego krewnych oraz ustania obowiązku alimentacyjnego męża matki dziecka.

Uwzględniając powyższe skutki orzeczenia o zaprzeczeniu ojcostwa należy uznać, że po uprawomocnieniu się takiego wyroku mamy do czynienia z pozbawieniem praw rodzicielskich małżonka matki dziecka.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że Pani, pozostając w związku małżeńskim, od momentu uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego, że Pani małżonek nie jest ojcem dziecka urodzonego w trakcie trwania małżeństwa, może zostać uznana za osobę samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w roku podatkowym samotnie wychowuje to dziecko i jednocześnie spełnione zostały wszystkie pozostałe warunki uprawniające do zastosowania omawianego rozliczenia określone w art. 6 tej ustawy.

Reasumując, mając na uwadze powołane przepisy prawa określające warunki zastosowania preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, stwierdzić należy, że będzie przysługiwało Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2024 r. (wyrok stwierdzający zaprzeczenie ojcostwa uprawomocnił się 31 lipca 2024 r.), na podstawie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:                                           

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).