Skutki podatkowych zawarcia z bankiem ugody.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 sierpnia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 6 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia z bankiem ugody. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 października 2024 r. (data wpływu 10 października 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani wraz z drugim współkredytobiorcą – małżonkiem (dalej łącznie jako: Kredytobiorca) stroną umowy kredytu mieszkaniowego hipotecznego X nr (...) z (…) 2005 r. w brzmieniu nadanym aneksem nr 1 z (…) 2005 r. zwartego z Y z siedzibą w V.

Umowę kredytową zawarto w celu zakupu lokalu mieszkalnego położonego w B, ul. A oraz na sfinansowanie kosztów związanych z kredytem.

Kwota kredytu końcowo udostępniona i wypłacona Kredytobiorcom wyniosła (...) zł, z czego kwota (...) zł pobrana została tytułem prowizji za udzielenie kredytu, kwota (...) zł na zakup nieruchomości oraz kwota (...) zł jako pozostałe koszty kredytu.

(…) 2005 r. Strony podpisały aneks, mocą którego kredyt został przewalutowany z kredytu złotówkowego na kredyt waloryzowany do waluty CHF. Od momentu podpisania umowy kredytu, do chwili obecnej, między Panią i Pani mężem istnieje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej. Zgodnie z umową oboje Kredytobiorcy – Pani i Pani mąż odpowiadają solidarnie za spłatę kredytu.

Tytułem zabezpieczenia ww. kredytu na kredytowanej nieruchomości ustanowiona została m.in. hipoteka zwykła w kwocie (...) zł na zabezpieczenie kredytu oraz hipoteka kaucyjna do kwoty (...) zł na zabezpieczenie odsetek i innych kosztów Banku. Na mocy aneksu dokonana została zmiana zabezpieczenia w postaci zmiany waluty hipoteki – na kredytowanej nieruchomości ustanowiona została hipoteka zwykła w kwocie (...) CHF i hipoteka kaucyjna do kwoty (...) CHF.

Z uwagi na powzięcie wiedzy o tym, że zawarta przez Kredytobiorców umowa o kredyt może zawierać niedozwolone klauzule umowne (w rozumieniu art. 385¹ Kodeksu cywilnego), Kredytobiorcy postanowili wystąpić do sądu z wnioskiem o ustalenie nieważności umowy kredytu, a także o zasądzenie od banku łącznie na rzecz Kredytobiorców kwot wpłaconych przez nich na poczet spłaty rat kredytu, stanowiących w ich ocenie świadczenia nienależne (art. 410 w zw. z art. 405 Kodeksu cywilnego). Postępowanie toczy się obecnie w II instancji przed Sądem Okręgowym (...), pod sygn. akt (...).

W toku postępowania sądowego wobec dokonania przez Kredytobiorców nadpłaty ponad kwotę udostępnionego kapitału, Kredytobiorcy podjęli rozmowy mające na celu wypracowanie warunków ugody, w efekcie której umowa ma zostać utrzymana w mocy. Zawarcie ugody wiązałoby się z cofnięciem pozwu i umorzeniem postępowania sądowego. Istotą planowanej ugody jest rozliczenie się tak, jakby strony zawarły od samego początku umowę kredytu złotowego, a Kredytobiorcy zostaną zwolnieni przez Bank z długu. Bank zaproponował ponadto wypłatę na rzecz Kredytobiorców kwoty dodatkowej (...) zł stanowiącej częściowy zwrot spłaconych przez Kredytobiorców rat na rachunek należący do Kredytobiorców. Jednocześnie Bank w projekcie ugody wskazuje, że w zakresie tej kwoty po stronie Kredytobiorców powstaje przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11).

Zgodnie z § 1 ust. 5 projektu Ugody: Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty ostatniego przewalutowania kredytu na CHF, tj. od dnia … 2005 r., stanowił kredyt złotowy udzielony na warunkach, o których mowa w ust. 6, z zachowaniem: (1) pozostałych parametrów kredytu wynikających z Umowy, tj. okresu kredytowania – 357 miesięcy licząc od daty zawarcia Umowy oraz formy spłaty kredytu w ratach annuitetowych, z uwzględnieniem ust. 7; oraz (2) poniesionych opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych. Wysokość zadłużenia określonego w walucie CHF przeliczono na PLN po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego według Tabeli kursów średnich walut obcych z dnia poprzedzającego dzień zawarcia ugody. Zgodnie z § 1 ust. 8 ugody „Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską, w wyniku przeprowadzonych negocjacji Strony uzgadniają, iż z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, pozostałe do spłaty zadłużenie Kredytobiorcy wobec Banku z tytułu Umowy, na dzień zawarcia Ugody wynosi (...) (słownie: …) zł. Bank nie będzie zgłaszał roszczeń w stosunku do Kredytobiorcy w związku z Umową. Jednocześnie Bank odstępuje od naliczania odsetek bieżących należnych z tytułu spłaty ostatniej raty. Tym samym Strony uznają, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony w całości”, a w rezultacie zgodnie z (...) „Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie (...) złotych stanowiącej różnicę między kwotą zadłużenia wskazaną w § 1 ust. 3, a kwotą zadłużenia wskazaną w § 1 ust. 8, z wyjątkiem odsetek bieżących, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmuje.” Zawarcie ugody zgodnie z § 3 ust. 1 jej projektu nie stanowi również odnowienia w rozumieniu art. 506 Kodeksu cywilnego. Jednocześnie w § 4 ust. 1 projektu Ugody wskazano: Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w wyniku zwolnienia z części długu (umorzenia) zgodnie z (...), powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT -11).

Nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej niż wymieniona we wniosku.

Ugoda ma zostać zawarta na zasadach ogólnych – swobody umów i kształtowania kontraktu z Kodeksu cywilnego. W treści nie wpisano konkretnych przepisów prawa, strony uznały za istotny istniejący między nimi spór co do ewentualnej nieważności umowy o kredyt i postanowiły go rozwiązać w drodze ugody i kompromisu.

Bank jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym i jest uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Ugoda z bankiem nie została jeszcze zawarta. Na moment składania wniosku rozważa Pani jej podpisanie.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, stosowanie do wskazanych w nim informacji, dotyczy wyłącznie Pani.

Do podpisania ugody doszło w (…) 2024 r.

Kwota dodatkowa (...) zł została ustalona w wyniku negocjacji prowadzonych przed zawarciem ugody, stanowi ona kompromis pomiędzy Pani roszczeniami o zwrot spłaconych rat, a stanowiskiem Banku o bezpodstawności dochodzonych przez Panią kwot. Kwota (...) zł mieści się w sumie wpłat tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, bowiem kredytu udzielono w kwocie (...) zł, zaś już na dzień (…) 2022 r. – zgodnie z zaświadczeniem – Banku spłacono tytułem rat kapitałowo-odsetkowych łącznie (...) zł.

W ramach ugody bank nie wypłacił zarówno kwoty wynikającej z nadpłaty kredytu, jak i kwoty dodatkowej ((...) zł). Kwota dodatkowa (...) zł stanowi część spłaconej kwoty kredytu, (...) Ugody wskazuje, że (...).

Dodatkowa kwota pieniężna (...) zł stanowi zwrot części środków wcześniej wpłaconych, stosownie do przytoczonego w powyższym punkcie fragmentu umowy. Kwota ta nie stanowi dodatkowego wynagrodzenia za odstąpienie od dalszych roszczeń.

Umorzenie wierzytelności (zwolnienie z długu) na podstawie (...) Ugody obejmuje kwotę (...) zł, na kwotę zwolnienia z długu składa się zadłużenie z następującego tytułu w poniższych wysokościach:

-kapitał: (...) zł,

-odsetki skapitalizowane: (...) zł,

-odsetki zapadłe niespłacone: (...) zł,

-odsetki od zadłużenia przeterminowanego: (...) zł,

-odsetki zawieszone: (...) zł,

-odsetki bieżące: (...) zł.

Dodatkowo, zgodnie z (...) Ugody, Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie (...) zł stanowiącej wysokość kosztów i opłat, o których mowa w ust. 3, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmuje.

Pytania

1)Czy kwota dodatkowa (...) zł – stanowiąca częściowy zwrot spłaconych przez Panią rat, wynikająca z tytułu umowy ugody dot. kredytu frankowego otrzymanego na potrzeby mieszkaniowe (był to jedyny kredyt frankowy) – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2)Czy w przypadku uznania, że wypłacana przez Bank kwota, o której mowa w pytaniu 1 (tj. kwota dodatkowa stanowiąca częściowy zwrot spłaconych przez Panią rat) nie podlega opodatkowaniu, to w sytuacji wystawienia przez Bank (…) . PIT-11 na tę kwotę, może Pani ją pominąć w rocznym zeznaniu podatkowym (z uwagi na fakt, że kwota ta nie stanowi dla Pani przychodu)?

3)Czy do całości umorzonej w drodze ugody wierzytelności, z tytułu wskazanego wyżej kredytu hipotecznego, będzie mieć zastosowanie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych określone przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem – w odniesieniu do pytania nr 1 – wypłacana kwota dodatkowa, stanowiąca częściowy zwrot pobranych od Kredytobiorcy (Pani i Pani męża) rat, nie może być uznana za przysporzenie majątkowe, a co za tym idzie, nie można zaliczyć jej do żadnej kategorii przychodów, które wynikają z art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie osiągnęła Pani przychodu, a jedynie otrzymała zwrot nienależnie pobranych pieniędzy w wyniku stosowania przez Bank (...) nieuczciwych zasad tzw. klauzul niedozwolonych, o zwrot których wystąpił Pełnomocnik procesowy (w imieniu strony) z powództwem do Sądu Okręgowego w (…) W związku z tym, w przedmiotowej sprawie, mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranych przez Bank (…) rat kapitałowo-odsetkowych.

Należy więc uznać, że zwrot ten nie stanowi dla Pani przychodu. Nie ma zatem podstaw, aby zwróconą kwotę uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot, które co miesiąc w ratach kapitałowo-odsetkowych przekazywał na rzecz Banku (…). Podkreśla Pani jeszcze raz, że nie ma podstaw, aby zwróconą kwotę uznać za dochód podlegający opodatkowaniu.

Skoro nie wystąpi przychód do opodatkowania, to w opisanej sprawie nie będą miały zastosowania żadne zwolnienia od podatku dochodowego, wynikające z art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani przepisy dotyczące zaniechania poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Uważa Pani swoją ocenę za słuszną, ponieważ zwrot nienależnie pobranych środków przez Bank (...) zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie będzie stanowił po Pani stronie przychodu. W związku z tym, nie będzie Pani zobowiązana do zapłacenia podatku od osób fizycznych od tej kwoty.

Kwota zwrócona przez Bank w wyniku zawarcia umowy ugody dot. kredytu frankowego, nie jest dochodem, lecz zwrotem niesłusznie zapłaconych rat, które były płacone z Pani opodatkowanych dochodów i pozostanie ona obojętna podatkowo.

Pani zdaniem – w odniesieniu do pytania nr 2 – w opisywanym przypadku, zgodnie z projektem ugody, nastąpić ma zwrot dodatkowej kwoty (...) zł stanowiącej część wpłaconych przez Panią rat.

Wobec powyższego, dodatkowe świadczenie pieniężne, które zwróciłby Bank w wysokości (...) zł nie stanowi przychodu. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przysporzenia majątkowego, wzrostu majątku. Otrzymana przez Panią kwota będzie zwrotem własnych pieniędzy, które nienależnie wpłaciła Pani wcześniej do Banku. Pieniądze te nie będą przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie będzie skutkować po Pani stronie powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, dodatkowe świadczenie pieniężne, które Bank Pani wypłacił z tytułu zawartej ugody sądowej, nie będzie stanowić przychodu, a jego uzyskanie nie będzie skutkować powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wypłacana przez Bank kwota dodatkowa (...) zł – stanowiąca częściowy zwrot wpłaconych przez Panią środków – nie stanowi przychodu, a w związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W takiej sytuacji na Banku, wbrew zapisom projektu ugody, nie ciąży obowiązek informacyjny w postaci sporządzenia PIT-11 na kwotę stanowiącą zwrot.

W przypadku wystawienia przez Bank informacji PIT-11, nie będzie Pani zobowiązana do wykazania ww. kwoty, tj. kwoty dodatkowej stanowiącej częściowy zwrot rat wpłaconych przez Panią, w rocznym zeznaniu podatkowym.

Pani zdaniem – w odniesieniu do pytania nr 3 – zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych powinno objąć pełną kwotę zobowiązania umarzanego przez Bank.

Stosownie do § 1 rozporządzenia, umorzony dług osoby fizycznej, ma wynikać z kredytu mieszkaniowego. Zgodnie z Pani stanowiskiem przedstawionym powyżej, umorzenie ma dotyczyć tych wierzytelności, które wynikają z umowy spełniającej przesłanki uznania jej za umowę kredytu mieszkaniowego – zgodnie z § 3 rozporządzenia. Do pozostałych warunków zaniechania zaliczają się:

1)zaciągnięcie kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej,

2)kredytobiorca nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Pierwsza przesłanka niewątpliwie jest spełniona, albowiem celem kredytowania było nabycie własności jednej nieruchomości lokalowej, mającej na celu zaspokojenie jednego gospodarstwa domowego.

Druga przesłanka także została spełniona, gdyż dotychczas nie skorzystała Pani z ww. zaniechania.

Zgodnie z § 1 ust. 2 rozporządzenia, na kwotę zwolnienia z długu objętą zaniechaniem składają się kwoty: kapitału kredytu, odsetek i prowizji, a także opłat, jeżeli ich poniesienie przez Panią było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego. Kredytu udzielono w kwocie (...) zł, przy czym kwota (...) zł przeznaczona była na zakup nieruchomości, zaś kwotę (…) zł przeznaczono na sfinansowanie kosztów związanych z kredytem, z czego Bank pobrał kwotę (...) zł tytułem prowizji za udzielenie kredytu.

Z uwagi na fakt, że poniesienie ww. kosztów było niezbędne do zawarcia umowy, kwalifikują się one jako kwota zwolnienia z długu objęta zaniechaniem poboru podatku. Z tego względu nie znajduje podstaw proporcjonalne zmniejszenie kwoty objętej zaniechaniem. W rezultacie zaniechanie poboru podatku powinno objęć pełną kwotę umarzaną przez Bank.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Wynika z niego, że:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Wobec powyższego, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z innych źródeł ciążą natomiast obowiązki informacyjne wynikające z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Przystępując w pierwszej kolejności do oceny skutków podatkowych umorzenia w drodze ugody wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego (…) 2005 r. wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Należy w tym miejscu wskazać, że umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się – pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie – powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, wartość umorzonej Pani kwoty wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego, na podstawie ugody z Bankiem zawartej (…) 2024 r., stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Przychód taki może zostać objęty zaniechaniem poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, bowiem zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102):

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

W myśl § 3 ww. rozporządzenia:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do § 4 ww. rozporządzenia:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Z kolei art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

-położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Wobec powyższego, zaniechanie poboru podatku znajduje zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy hipotecznego kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Co istotne, z literalnego brzmienia cytowanego wyżej § 1 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów wynika, że kwotami wierzytelności, których umorzenie może korzystać z zaniechania są kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału) i odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje oraz opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Mając na uwadze przedstawiony przez Panią opis stanu faktycznego stwierdzić należy, że cała kwota wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2005 r., która została Pani umorzona przez Bank w ramach zawarcia ugody, stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wskazała Pani, że kwota kredytu końcowo udostępniona i wypłacona Pani wyniosła (...) zł, z czego kwota (...) zł pobrana została tytułem prowizji za udzielenie kredytu, kwota (...) zł na zakup nieruchomości oraz kwota (...) zł jako pozostałe koszty kredytu. Umorzenie wierzytelności obejmuje kwotę (...) zł, na którą składa się kapitał: (...) zł, odsetki skapitalizowane: (...) zł, odsetki zapadłe niespłacone: (...) zł, odsetki od zadłużenia przeterminowanego: (...) zł, odsetki zawieszone: (...) zł i odsetki bieżące: (...) zł.

Wobec powyższego, w świetle opisanych przez Panią okoliczności, do dochodów które uzyskała Pani w związku z umorzeniem kwoty wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w 2005 r., znajdzie zastosowanie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Kwota ww. wierzytelności może przy tym obejmować kapitał, odsetki i prowizje, a także opłaty niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Odnosząc się natomiast do skutków podatkowych wypłaty Pani przez Bank, kwoty dodatkowej (...) zł, która – jak Pani wskazuje – mieści się w sumie wpłat tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, stanowi zwrot części środków wcześniej wpłaconych i nie jest dodatkowym wynagrodzeniem za odstąpienie od dalszych roszczeń, stwierdzić należy, że wypłata ta nie spowodowała po Pani stronie powstania przysporzenia majątkowego. Wypłata ta jest zatem dla Pani neutralna podatkowo. Tym samym z tego tytułu nie powstał po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu z tego tytułu. W związku z tym, jeśli Bank wystawi PIT-11 na tę kwotę, może Pani ją pominąć w rocznym zeznaniu podatkowym.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.