Możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 5 września 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 2 października 2024 r. (wpływ 2 października 2024 r.) oraz pismem z 4 listopada 2024 r. (wpływ 4 listopada 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Nazywa się Pani K.G. (Pesel (…)) i jest Pani matką dwójki dzieci w wieku 6 i 12 lat. W 2016 roku zawarła Pani związek małżeński z F.G. w Wielkiej Brytanii. W lipcu 2020 r. z uwagi na przemoc psychiczną wyprowadziła się Pani z domu z dziećmi i zamieszkała Pani w (…), gdzie podjęła Pani pracę na umowę o pracę w firmie (…) Sp. z o.o. Pracuje Pani w tej firmie na cały etat i samodzielnie utrzymuje dzieci. W kwietniu 2023 roku złożyła Pani wniosek o rozwód. Przez cały okres separacji mąż nie łożył żadnych środków finansowych na dzieci i przebywał w (…). W październiku Pani mąż doznał rozwarstwienia aorty i przeszedł ciężką operację. W wyniku komplikacji okołooperacyjnych, mąż doznał nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. W rezultacie nigdy nie odzyskał świadomości. Lekarze szpitala (…), gdzie przeprowadzono operację jednogłośnie orzekli, że skala uszkodzeń wyklucza możliwość poprawy stanu świadomości, a tym bardziej powrotu do zdrowia. Potwierdza to załączony do e-maila dokument. Aktualnie Pani mąż przebywa w jednym z (…) domów opieki, gdzie wymaga kompleksowej opieki. Mąż nie reaguje na sygnały z otoczenia, jest karmiony sondą, nie załatwia sam potrzeb fizjologicznych. Nie porusza się sam w żaden sposób i nie ma możliwości komunikacji z innymi. Jego stan określa się jako stan minimalnej świadomości. W maju 2024 r. odbyła się rozprawa rozwodowa bez obecności męża i została ona z uwagi na jego nieobecność odroczona bezterminowo. Pomimo powyższej sytuacji, Pani podatek dochodowy jest rozliczany tak, jakby w dochodach rodziny uczestniczył mąż. Z uwagi na odległość, obowiązki służbowe i opiekuńcze nad dziećmi tutaj w Polsce, oraz zły stan psychiczny nie ma Pani możliwości ubiegania się o prawne ubezwłasnowolnienie męża, który jest absolutnie niezdolny do pracy oraz płacenia alimentów. Cały obowiązek utrzymania rodziny spoczywa na Pani. Zwróciła się Pani z prośbą o potraktowanie Pani podatkowo jako osobę samodzielnie utrzymującą dzieci z jednej pensji, co odzwierciedla stan faktyczny.

Uzupełnienie stanu faktycznego

Przedmiotem Pani zapytania ma być rok 2024 oraz każdy następny. W okresie będącym przedmiotem zapytania podlegała/podlega Pani na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. W okresie, którego dotyczy wniosek nie była Pani rozwódką albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, w rozumieniu odrębnych przepisów. Pozostawała Pani w związku małżeńskim, a Pani małżonek nie został pozbawiony praw rodzicielskich ani nie odbywa kary pozbawienia wolności. Oboje posiadacie Państwo pełnię praw rodzicielskich wobec dzieci. Uzyskuje Pani dochody ze stosunku pracy. Pani dzieci są małoletnie i nie uzyskują dochodów. Pani dzieci nie otrzymują zasiłku pielęgnacyjnego ani renty socjalnej. W okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pani i Pani dzieci nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem przepisów dotyczących najmu prywatnego) – w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. Nie podlega Pani opodatkowaniu na tych zasadach.

Pytanie

Czy za rok 2024 i każdy kolejny jest Pani uprawniona do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dzieci?

Pani stanowisko w sprawie

Uważa Pani, że za rok 2024 i każdy kolejny jest Pani uprawniona do rozliczania się jako osoba samotnie wychowująca dzieci, gdyż Pani mąż od października 2023 roku przebywa w stanie minimalnej świadomości w domu opieki na terenie Wielkiej Brytanii. Nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować ani pracować – cały obowiązek utrzymania dzieci spoczywa na Pani.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Na podstawie art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy:

Art. 6 ust. 4e ww. ustawy stanowi, że:

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

• posiadania przez rodzica lub opiekuna prawnego statusu osoby samotnie wychowującej dziecko;
• wychowywania przez rodzica lub opiekuna prawnego samotnie w roku podatkowym dziecka;
• nieuzyskiwania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem najmu prywatnego;
• niepodlegania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;
• nieuzyskiwania przez pełnoletnie dziecko przychodów/dochodów w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej, której wysokość w grudniu 2022 r. wynosiła 16 061,28 zł (z wyjątkiem przewidzianym ustawą).

Ustawodawca nie dookreślił jednak, jak należy definiować pojęcie „samotnego wychowywania”.

Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN, „samotny” to: (1) „żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół”, (2) „znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam”, (3) „spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa”, (4) „znajdujący się na odludziu”. Z kolei, „wychować — wychowywać” to: (1) „zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności”, (2) „przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie”.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.

Przy wychowywaniu dziecka należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych. W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo i pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

W myśl art. 93 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):

Korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Do skorzystania z ww. preferencji niewystarczające jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka – równie istotne jest legitymowanie się określonym stanem cywilnym.

Przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci. Z ww. przepisu jednoznacznie wynika, że z możliwości rozliczania się jako osoba samotnie wychowująca dziecko może skorzystać jedynie rodzic lub opiekun prawny tego dziecka. Ponadto przepis ten odwołuje się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów lub osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności).

Zatem osobami samotnie wychowującymi dziecko są przede wszystkim ci rodzice (przysposabiający) lub opiekunowie, którzy pozostają w stanie wolnym. Dotyczy to zarówno osób, które nigdy nie zawierały związku małżeńskiego (panna, kawaler), osób, których związek małżeński ustał wskutek śmierci współmałżonka (wdowa, wdowiec) – z wyjątkiem roku podatkowego, w którym zdarzenie to nastąpiło – jak i osób, których związek małżeński został rozwiązany poprzez orzeczenie rozwodu (rozwódka, rozwodnik). Osobami samotnie wychowującymi dzieci mogą być również, wyjątkowo, niektóre osoby pozostające w związku małżeńskim. Dotyczy to osób, wobec których orzeczono separację. Nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko wymaga jednak prawomocnego orzeczenia o separacji małżonków. Dotyczy to również osób, których małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich. Skutek taki następuje na mocy orzeczenia sądowego. Podobnie jak w przypadku orzeczeń rozwodowych, także i w tym przypadku nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko następuje dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądowego w tej kwestii. Osobami samotnie wychowującym dziecko mogą być również te osoby, których małżonek odbywa karę pozbawienia wolności. Dotyczy to przypadków faktycznego wykonywana tej kary, tzn. sytuacji, w której małżonek tej osoby nie przebywa na wolności.

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Definicja osoby samotnie wychowującej dziecko jest wyczerpująca i nie przewiduje żadnych wyjątków, a katalog osób w niej wymienionych jest zamknięty i nie może podlegać wykładni rozszerzającej.

Należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do preferencyjnego rozliczenia powinny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pani matką dwójki dzieci w wieku 6 i 12 lat. W 2016 roku zawarła Pani związek małżeński w Wielkiej Brytanii. W lipcu 2020 z uwagi na przemoc psychiczną wyprowadziła się Pani z domu z dziećmi i zamieszkała Pani w (…), gdzie podjęła Pani pracę na umowę o pracę. Pracuje Pani w tej firmie na cały etat i samodzielnie utrzymuje dzieci. W kwietniu 2023 roku złożyła Pani wniosek o rozwód. Przez cały okres mąż nie łożył żadnych środków finansowych na dzieci i przebywał w (…). W październiku Pani mąż doznał rozwarstwienia aorty i przeszedł ciężką operację. W wyniku komplikacji okołooperacyjnych, mąż doznał nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. W rezultacie nigdy nie odzyskał świadomości. Lekarze jednogłośnie orzekli, że skala uszkodzeń wyklucza możliwość poprawy stanu świadomości, a tym bardziej powrotu do zdrowia. Aktualnie Pani mąż przebywa w jednym z (…) domów opieki, gdzie wymaga kompleksowej opieki. Mąż nie reaguje na sygnały z otoczenia, jest karmiony sondą, nie załatwia sam potrzeb fizjologicznych. Nie porusza się sam w żaden sposób i nie ma możliwości komunikacji z innymi. W maju 2024 r. odbyła się rozprawa rozwodowa bez obecności męża i została ona z uwagi na jego nieobecność odroczona bezterminowo. Z uwagi na odległość, obowiązki służbowe i opiekuńcze nad dziećmi tutaj w Polsce, oraz zły stan psychiczny nie ma Pani możliwości ubiegania się o prawne ubezwłasnowolnienie męża, który jest absolutnie niezdolny do pracy oraz płacenia alimentów. Cały obowiązek utrzymania rodziny spoczywa na Pani. W okresie, którego dotyczy wniosek nie była Pani rozwódką albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, w rozumieniu odrębnych przepisów. Pozostawała Pani w związku małżeńskim, a Pani małżonek nie został pozbawiony praw rodzicielskich ani nie odbywa kary pozbawienia wolności. Oboje posiadacie Państwo pełnię praw rodzicielskich wobec dzieci.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że nie można uznać Pani za „osobę samotnie wychowującą dziecko”, gdyż jak wskazała Pani we wniosku, jest Pani mężatką, nie została orzeczona separacja, Pani mężowi nie odebrano praw rodzicielskich wobec dzieci i Pani mąż nie odbywa kary pozbawienia wolności. Fakt, że ponosi Pani wszelkie koszty dotyczące utrzymania dzieci, na Pani spoczywają obowiązki codziennej opieki, nie pozwala na uznanie Pani za osobę samotnie wychowującą dziecko, o której mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem – nie kwestionując Pani zaangażowania w proces wychowawczy dzieci – za 2024 r. oraz w każdym kolejnym roku (o ile nie ulegnie zmianie stan faktyczny i prawny) nie przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych według zasad określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Pani stanowisko jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Pełna weryfikacja prawidłowości Pani stanowiska może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy Ordynacja podatkowa.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).