Możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do umorzonego zadłużenia kredytowego i skutków podatkowych kwoty zwróconej przez bank.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

• nieprawidłowe - w zakresie powstania przychodu z tytułu zwrotu określonej kwoty przez bank;
• prawidłowe – w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do umorzonego zadłużenia kredytowego i skutków podatkowych kwoty zwróconej przez bank. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 września 2024 r. (wpływ 25 września 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W 2007 roku zawarła Pani z bankiem umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „(…)” na zakup mieszkania w (…).

Umowa ta była denominowana we frankach szwajcarskich na podstawie aneksu nr 1 z 8 lipca 2008 roku.

Ponieważ umowa wraz z aneksem zawiera klauzule abuzywne, w maju 2023 r. złożyła Pani pozew przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy i aneksu oraz o zapłatę.

W lipcu 2024 r. bank zaproponował Pani ugodę dotyczącą kredytu w CHF, w ramach które bank zwolniłby Panią z długu (umorzyłby Pani zadłużenie z tytułu kredytu) w kwocie 182.022,51 PLN. W związku ze zwolnieniem z długu, Pani zobowiązanie wobec banku z tytułu kredytu zostałoby uznane za spłacone w całości.

Bank dodatkowo zwróciłby na Pani rzecz kwotę 50.000,00 PLN.

Pragnie Pani zaznaczyć, że kredyt był zaciągnięty przez osobę fizyczną na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. Jako osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Pragnie Pani również zaznaczyć, że nie jest Pani polskim rezydentem podatkowym. Od marca 2010 roku mieszka Pani i żyje w Austrii. W Polsce płaci Pani podatek od najmu prywatnego w formie ryczałtu.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Bank, który udzielił Pani kredytu to (…) Bank.

Kredyt został zabezpieczony hipoteką na lokalu.

Przed umorzeniem kredytu dojdzie do jego przewalutowania.

Wspomniane przewalutowanie z tytułu niespłaconego kapitału kredytu w kwocie 40.295,38 CHF, po przeliczeniu na PLN według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z Tabeli kursów średnich walut obcych z 19 września 2024 r. publikowanej przez Narodowy Bank Polski na stronie (...) wynosi 182.171,38 PLN. Odsetki naliczone za okres od ostatniej spłaty rat do daty podpisania ugody wynoszą 1.111,19 CHF, po przeliczeniu na PLN według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z Tabeli kursów średnich walut obcych z 19 września 2024 r. publikowanej przez Narodowy Bank Polski na stronie (...) wynoszą 5.023,58 PLN.

Przewalutowanie kredytu będzie polegało na zmianie waluty zadłużenia na PLN.

Przewalutowanie kredytu zostanie przeprowadzone w ramach ugody do Umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (…) waloryzowany kursem CHF.

Umorzenie będzie dotyczyło tylko kwoty kapitału i odsetek. W skład umorzenia nie będą wchodziły kwoty odsetek karnych.

Jest Pani jedynym kredytobiorcą.

Ugoda została już podpisana 20 września 2024 r.

Kwota zwrotu w ostatecznej wysokości 55.000,00 zł określona przez (…) Bank według informacji podanych na stronie internetowej (…) Banku stanowi zwrot części kwot, które wcześniej wpłaciła Pani na spłatę rat kapitałowo-odsetkowych.

Zarówno w treści ugody, jak i na swojej stronie internetowej (…) Bank wyjaśnia, iż zgodnie z interpretacją podatkową Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w takiej sytuacji bank nie musi wystawiać informacji PIT-11 z tytułu zwrotu. Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej takie zwroty nie są przychodem podatkowym, więc nie wiążą się z obowiązkiem informacyjnym.

Pani stałe miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na dzień podpisania ugody z bankiem znajdowało się w Austrii.

Pytania

1.Czy dobrze Pani rozumie, że przyszłe umorzenie kredytu hipotecznego w CHF oraz zwrot kwoty na Pani rzecz przez bank w ramach ugody będą traktowane jako „inny dochód” zgodnie z art. 22 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Austrią i tym samym będzie Pani podlegać opodatkowaniu wyłącznie w Austrii i w związku z tym jako rezydent podatkowy Austrii nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od kwoty umorzonego długu ani od kwoty, która zostanie Pani zwrócona w ramach ugody?

2.Czy w przypadku, gdy jednak taki obowiązek podatkowy istnieje, to czy dobrze Pani rozumie, że na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe będzie Pani zwolniona z podatku w Polsce od kwoty umorzonego długu oraz od kwoty zwróconej w ramach ugody?

Pani stanowisko w sprawie

Ad. 1.

Pani zdaniem, z uwagi na to, że jest Pani rezydentem podatkowym Austrii oraz w związku z istniejącą umową o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Austrią, na podstawie art. 22 tejże umowy, przyszłe umorzenie kredytu oraz zwrot kwoty przez bank na Pani rzecz w ramach ugody dotyczącej kredytu hipotecznego w CHF będą traktowane jako „inny dochód” i będą polegać opodatkowaniu wyłącznie w Pani miejscu zamieszkania, czyli w Austrii.

W związku z tym nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego w Polsce od kwoty umorzonego długu ani od kwoty zwróconej w ramach ugody, związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Ad. 2.

Jeżeli jednak taki obowiązek podatkowy zaistnieje, uważa Pani, że na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, będzie Pani zwolniona z podatku w Polsce zarówno od kwoty umorzonego długu, jak i od kwoty zwróconej w ramach ugody.

Uwzględnia Pani fakt, że kredyt został zaciągnięty przez osobę fizyczną na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej i że wcześniej nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Obowiązek podatkowy

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Natomiast art. 3 ust. 2a cytowanej ustawy stanowi, że:

W myśl art. 3 ust. 2b pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 3 ust. 1a ww. ustawy:

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Wskazała Pani, że na podstawie podpisanej ugody bank umorzył Pani istniejące zobowiązanie, a dodatkowo wypłacił Pani kwotę stanowiącą zwrot części kwot wpłaconych przez Panią na spłatę rat kapitałowo-odsetkowych.

Należy zatem przeanalizować skutki podatkowe powyższych czynności.

Umorzenie wierzytelności

Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Tak więc dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną Pani kwotę wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychód z tytułu umorzenia wierzytelności w świetle Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Z informacji przedstawionych przez Panią wynika, że Pani stałe miejsce zamieszkania to Austria. Oznacza to, że w Polsce podlega Pani obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. ograniczony obowiązek podatkowy).

Na podstawie art. 4a omawianej ustawy:

Zatem należy przytoczyć przepisy Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku podpisanej w Wiedniu 13 stycznia 2004 roku (Dz. U. Nr 224 poz. 1921).

Stosownie do art. 22 ust. 1 tej umowy:

W myśl art. 22 ust. 2 umowy:

Mając na uwadze powyższe – w związku z tym, że na dzień umorzenia Pani stałym miejscem zamieszkania była Austria, to przychód z tytułu umorzenia wierzytelności jako przychód z „innych źródeł” będzie podlegał opodatkowaniu tylko w miejscu zamieszkania (w Austrii) i nie będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce.

Zatem Pani stanowisko dotyczące skutków podatkowych z tytułu umorzenia kredytu hipotecznego jest prawidłowe.

Skutki podatkowe otrzymanego zwrotu

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W Pani przypadku – otrzyma Pani od banku częściowy zwrot Pani własnych środków, nadpłaconych bankowi. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Pani rzecz kwoty stanowiącej nadpłatę będzie dla Pani neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągnie Pani bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje po Pani stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skoro z tytułu zwrotu określonej przez bank kwoty nie powstał po Pani stronie przychód, tym samym nie można w ogóle rozpatrywać tego zwrotu w kategorii „innych dochodów”, o których mowa art. 22 przytoczonej wcześniej Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Zatem Pani stanowisko w kwestii powstania „innego dochodu”, o którym mowa w art. 22 Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z tytułu kwoty zwróconej przez bank jest nieprawidłowe.

Natomiast Pani stanowisko odnośnie braku obowiązku zapłaty podatku dochodowego w Polsce z tytułu zwrotu części wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych jest prawidłowe.

Nie odniosłem się do pytania nr 2, ponieważ oczekiwała Pani odpowiedzi na to pytanie wyłącznie w sytuacji, gdyby po Pani stronie powstał obowiązek zapłaty podatku dochodowego w Polsce z tytułu umorzonego długu i kwoty zwróconej w ramach ugody.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Wyjaśnić również należy, że wydając interpretacje indywidualną tutejszy Organ nie dokonuje wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym. Dlatego też, tutejszy Organ nie odniósł się do kwot wskazanych we wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).