Skutki podatkowe przeniesienia własności nieruchomości w ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum).

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 12 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

E.C. jest osobą fizyczną mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest właścicielką nieruchomości położonej w miejscowości C., gminie G., powiecie p. województwie w., stanowiącej działkę nr (…) o obszarze 0,4400 ha, dla której Sąd Rejonowy w P. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (…).

Nieruchomość tę nabyła na podstawie umowy darowizny z dnia (…) października 2013 r., będąc stanu wolnego i stanu wolnego pozostaje. Przedmiotowa nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz garażem i posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej. E.C. wraz z A.W., który jest osobą fizyczną mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wybudowali na przedmiotowej działce (…) własnym kosztem i staraniem budynek mieszkalny jednorodzinny oraz budynek garażowy.

Łączna wartość poczynionych nakładów na działce nr (…) w postaci budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz budynku garażowego oraz urządzeń wynosi łącznie (…) zł, w tym wartość nakładów poczynionych przez A.W. wynosi (…) zł. Wartość rynkowa działki gruntu nr (…) o obszarze 0,4400 ha wynosi (…) zł.

A.W. posiada zatem wobec E.C. wierzytelność o zapłatę kwoty (…) zł z tytułu nakładów poniesionych na przedmiotową nieruchomość, stanowiącą własność E.C., a E.C. wobec A.W. dług-zobowiązanie do świadczenia na jego rzecz zapłaty powyższej kwoty.

E.C. uznaje opisane wyżej zadłużenie w kwocie (…) zł, przyznając, że zadłużenie to jest wymagalne oraz niemożliwe do spłacenia przez nią jako dłużnika z powodu braku wystarczającej ilości środków pieniężnych. E.C. jako dłużnik i A.W. jako wierzyciel wyrażają zgodę na zmianę formy spłaty, opisanego wyżej zobowiązania pieniężnego na świadczenie rzeczowe (świadczenie w miejsce wykonania), w związku z czym stosownie do art. 453 Kodeksu cywilnego E.C. w celu zwolnienia swojej osoby z zobowiązania opisanego powyżej zamierza zobowiązać się do przeniesienia na rzecz A.W. - wierzyciela udziału wynoszącego 1/2 część w prawie własności zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości C., stanowiącej działkę nr (…) o obszarze 0,4400 ha, objętej księgą wieczystą (…), na co A.W. wyraża zgodę.

A.W., któremu przysługiwało opisane wyżej roszczenie, po wykonaniu przez E.C. powyższego zobowiązania, uważać będzie zobowiązanie za wygasłe i nie będzie wnosić w przyszłości wobec E.C. jako dłużnika z tego tytułu żadnych roszczeń.

Wobec powyższego E.C. oraz A.W. zamierzają zawrzeć umowę o świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum), na mocy której E.C. - w celu zwolnienia swojej osoby z zobowiązania do zapłaty należności z tytułu nakładów opisanych powyżej przeniesie na rzecz A.W. udział wynoszący 1/2 część w prawie własności zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości C., gminie G., stanowiącej działkę nr (…) o obszarze 0,4400 ha, objętej księgą wieczystą (…), a A.W. przeniesienie własności udziału wynoszącego 1/2 część w tej nieruchomości przyjmie. Jednocześnie strony zgodnie postanowią, iż wykonanie wyżej opisanego świadczenia rzeczowego skutkowało będzie wygaśnięciem zobowiązań E.C.

Strony tej czynności nie prowadzą indywidualnej działalności gospodarczej i planowane przez nich odpłatne zbycie Nieruchomości nie odbędzie się w ramach jej wykonania.

Pytanie

Czy prawidłowe jest stanowisko zgodnie z którym przeniesienie własności Nieruchomości w ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) nie będzie po stronie E.C. - dłużniczki podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, przeniesienie własności Nieruchomości w ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) nie będzie po stronie E.C. - dłużniczki podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2024, poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ww. ustawy, przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Zatem, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub praw następuje po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym kwota uzyskana z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem, w przypadku zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma moment oraz sposób ich nabycia.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w 2013 r. nabyła Pani w drodze darowizny nieruchomość – działkę nr … o powierzchni 0,4400 ha położoną w miejscowości C.

Na przedmiotowej działce wybudowała Pani wraz z panem A.W. własnym kosztem i staraniem budynek mieszkalny jednorodzinny i budynek garażowy. Łączna wartość poczynionych nakładów na ww. działce w postaci budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz budynku garażowego oraz urządzeń wynosi łącznie (…) zł, w tym wartość nakładów poczynionych przez pana A.W. wynosi (…) zł. Wartość działki gruntu nr (…) o obszarze 0,4400 ha wynosi (…) zł. W związku z powyższym posiada Pani wobec pana A.W. dług w kwocie (…) zł, stanowiący wartość poczynionych przez niego na nakładów na ww. nieruchomości. Z uwagi na fakt, że nie posiada Pani wystarczających środków pieniężnych na spłacenie zobowiązania zamierza Pani przenieść na rzecz pana A.W. udział wynoszący 1/2 części w prawie własności przedmiotowej zabudowanej nieruchomości.

Wskazała Pani w sprawie, że strony zgodnie postanowią, iż wykonanie wyżej opisanego świadczenia rzeczowego skutkowało będzie wygaśnięciem Pani zobowiązań.

Wątpliwość Pani budzi kwestia, czy przeniesienie własności Nieruchomości w ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) będzie po Pani stronie stanowiło przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyższe, w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie sformułowane we wniosku, należy rozważyć, czy planowane przeniesienie prawa własności nieruchomości na rzecz wierzyciela w zamian za zwolnienie z długu stanowić będzie zbycie przez Panią przedmiotowego udziału w nieruchomości w rozumieniu cytowanego powyżej przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wskazać należy, że moment przeniesienia prawa własności w prawie podatkowym określony jest zgodnie z normami prawa cywilnego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „nabycia”; należy zatem odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), a w szczególności do art. 155 § 1, który stanowi, że:

Podkreślić zatem należy, że użyty w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych termin „nabycie” oznacza każde przeniesienie na nabywcę własności rzeczy lub prawa w ramach spadku, innej jednostronnej czynności, na podstawie aktu prawnego, umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności. Tak więc, jednym ze sposobów nabycia nieruchomości lub praw majątkowych jest nabycie własności nieruchomości lub praw majątkowych w zamian za zwolnienie z długu.

Nawiązując do pojęcia „odpłatnego zbycia” (o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy) oznacza ono każde przeniesienie prawa własności lub praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin ten obejmuje zatem szeroki zakres umów i pozostaje bez znaczenia, czy do odpłatnego zbycia dochodzi w drodze zniesienia współwłasności, działu spadku, umowy zamiany lub sprzedaży, czy też – jak to ma miejsce w omawianym przypadku – w drodze przeniesienia na rzecz wierzyciela prawa własności udziału w nieruchomości w zamian za zwolnienie z długu. „Płatność” bowiem nie musi mieć charakteru pieniężnego w postaci konkretnego przepływu gotówkowego, może oznaczać także uzyskanie świadczenia wzajemnego w postaci zapłaty w naturze (otrzymanie w zamian innych rzeczy lub praw), działania, zaniechania lub znoszenia. Innymi słowy, pod pojęciem płatności nie należy rozumieć wyłącznie zapłaty w pieniądzu, płatnością może także być zwolnienie z długu, czy potrącenie wzajemnych, wymagalnych wierzytelności (zmniejszenie pasywów zbywcy).

Zatem, do stwierdzenia powstania przychodu warunkiem koniecznym jest uzyskanie przysporzenia majątkowego. Wskazać należy w tym miejscu na definicję przywołaną w komentarzu do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wywiedzioną przez a Bartosiewicza, który definiuje odpłatne zbycie jako:

(A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, Lex, 2010, wyd. II).

Tym samym wynagrodzenie można określić nie tylko w pieniądzu, ale także poprzez inne określenie jego wartości, np. zwolnienie z długu, czy potrącenie wzajemnych wymagalnych wierzytelności.

Zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego:

Świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum) jest umową, na mocy której obie strony (dłużnik i wierzyciel) wyrażają zgodę na umorzenie istniejącego dotąd zobowiązania, jeśli dłużnik zamiast pierwotnie ustalonego, spełni inne świadczenie. Przyjmuje się, że umowa, o której mowa w ww. przepisie ma charakter odpłatnej umowy rozporządzającej, gdyż wierzyciel w miejsce dotychczasowego roszczenia uzyskuje inne. Płatność za świadczenie (wynagrodzenie) nie musi mieć bowiem charakteru pieniężnego, może oznaczać również uzyskanie świadczenia wzajemnego w postaci zapłaty w naturze (otrzymanie w zamian innych rzeczy lub praw), działania, zaniechania lub znoszenia. Tym samym, w zamian za zwolnienie Pani z długu wierzyciel nabędzie udział we własności przedmiotowej nieruchomości. Przeniesienie na wierzyciela własności rzeczy lub praw w zamian za zwolnienie z długu jest więc odpłatnym zbyciem tej rzeczy lub prawa, nie następuje bowiem pod tytułem darmym.

W omawianej sprawie nabycie przez Panią nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (…) o powierzchni 0,4400 ha nastąpiło w drodze darowizny w dniu (…) października 2013 r.

Zatem, planowane przeniesienie przez Panią własności 1/2 udziału w nieruchomości na rzecz wierzyciela w zamian za zwolnienie Pani z długu, z tytułu poniesionych przez niego nakładów na tę nieruchomość, nie będzie stanowiło dla Pani źródła przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż przeniesienie to nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nabyła Pani ww. działkę gruntu o numerze (…) (w analizowanej sprawie w 2013 r.).

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Końcowo wskazuję, że niniejsza interpretacja dotyczy kwestii podatkowej zakreślonej sformułowanym we wniosku pytaniem, a mianowicie skutków podatkowych dotyczących przeniesienia własności nieruchomości w ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).