Możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego - świadczenie pieniężne wypłacone na podstawie ugody sądowej. - Interpretacja - null
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego - świadczenie pieniężne wypłacone na podstawie ugody sądowej.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
5 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Uzupełniła go Pani pismem złożonym 31 października 2024 r.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W listopadzie 2023 r. została Pani zwolniona z pracy (wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę). Złożyła Pani do sądu odwołanie o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Sąd Rejonowy dla … na pierwszej rozprawie zaproponował mediatora sądowego, na co obie strony się zgodziły.
W dniu 1 lutego 2024 r. została zawarta ugoda mediacyjna przed mediatorem wyznaczonym przez Sąd, w której to pozwany pracodawca zobowiązał się zapłacić na Pani rzecz, określoną kwotę brutto tytułem „odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia postanowienia Sądu o zatwierdzeniu niniejszej ugody”.
Na spotkaniu z mediatorem podjęta była przez pełnomocnika pozwanego kwestia podatku dochodowego od osób fizycznych, czy powinien pomniejszyć kwotę odszkodowania o ten podatek ze względu – jak to sformułował – „rozbieżność stanowisk organów podatkowych i wydanych w tym przedmiocie interpretacji”. Pełnomocnik pracodawcy zobowiązał Panią do zajęcia się kwestią podatku we własnym zakresie.
W dniu 7 lutego 2024 r. otrzymała Pani postanowienie Sądu o zatwierdzeniu ugody zawartej pomiędzy stronami przed mediatorem. Pozwany pracodawca wykonał w terminie przelew z tytułu odszkodowania, ale pomniejszył ustaloną w ugodzie kwotę brutto o podatek dochodowy od osób fizycznych o 12%. Stanowi to dla Pani znaczną sumę, zważywszy na utratę pracy po 20 latach i ciężkiej chorobie.
W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że:
a)W złożonym przez Panią pozwie do Sądu zażądała Pani od pozwanego odszkodowania w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia w kwocie 23 700 zł brutto tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę z 23 listopada 2023 r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki odprawy w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia w kwocie 23 700 zł brutto tytułem likwidacji stanowiska pracy.
Nadmienia Pani, że była zatrudniona u byłego pracodawcy od 2003 r. i po powrocie ze zwolnienia lekarskiego po kilkumiesięcznej ciężkiej chorobie została Pani zwolniona (po 20 latach pracy).
Przepisy prawne wynikające z Kodeksu pracy:
-Art. 44. Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, o którym mowa w dziale dwunastym.
-Art. 45 § 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
-Art. 471. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
oraz
-Art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te, stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, odprawa wynosi równowartość 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
b)Zawarta w dniu 1 lutego 2024 r. ugoda przed mediatorem sądowym między stronami dotyczyła zakończenia sporu prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla … w …, sygn. akt …. W ugodzie, która została przygotowana przez mediatora sądowego, nie zostały zawarte żadne przepisy prawa pracy. W pkt 1 ugody pozwany pracodawca zobowiązał się zapłacić na rzecz powódki kwotę 5-miesięcznego wynagrodzenia brutto tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, a zapłata tej kwoty miała zostać uiszczona w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia Sądu. Do uzupełnienia wniosku załączyła Pani zawartą ugodę i postanowienie Sądu.
c)Jak wskazała Pani w lit. b), ugoda nie zawierała żadnych przepisów prawa pracy. Wysokość odszkodowania, które zostało przez Panią określone w pozwie do Sądu wynikała z podanych przez Panią w lit. a) przepisów i wynosiła łącznie wysokość 6-miesięcznego wynagrodzenia brutto. Ostatecznie w wyniku mediacji strony ustaliły wysokość odszkodowania na kwotę 5-miesięcznego wynagrodzenia brutto, a więc kwoty mniejszej niż w złożonym przez Panią pozwie do Sądu.
d)Wysokość odszkodowania została określona ostatecznie poprzez rozmowy obu stron z mediatorem. Były pracodawca nie chciał się zgodzić w początkowej fazie rozmów na kwoty, które zostały określone w pozwie. Jednak w ostatecznym rozliczeniu przystał na wypłatę kwoty 5-miesięcznego wynagrodzenia brutto jednak pod warunkiem zobowiązania Pani na piśmie do zachowania w tajemnicy postanowień ugody pod rygorem kar finansowych, powstrzymywania się od kontaktów z pracownikami oraz że nie będzie Pani miała innych roszczeń z tytułu mobbingu i dyskryminacji. W zaistniałej sytuacji zgodziła się Pani podpisać ugodę ze względu na pogorszenie Pani stanu zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego (jest Pani po operacji serca, lekarze nie rokowali przeżycia, musi Pani brać leki do końca życia).
e)Otrzymane odszkodowanie nie dotyczyło szkody rzeczywistej tylko stanowiło rekompensatę w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę.
f)Otrzymane odszkodowanie miało Pani zrekompensować utracone wynagrodzenie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę. Odszkodowanie zatem nie stanowiło żadnych korzyści.
g)Nie doszło do zmiany sposobu rozwiązania umowy o pracę.
Pytania
1.Czy pozwany pracodawca prawidłowo pomniejszył zasądzoną kwotę odszkodowania brutto o podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 12%?
2.Czy zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest w Pani przypadku to kwota zwolniona od podatku z tytułu zawarcia ugody sądowej?
Pani stanowisko w sprawie
Ad 1
W Pani opinii pracodawca powinien wypłacić Pani całą kwotę brutto, która została określona w ugodzie sądowej bez potrącania podatku dochodowego od osób fizycznych (12%).
Ad 2
Ostatecznie na podstawie postanowienia Sądu z dnia 7 lutego 2024 r. zostało Pani przyznane odszkodowanie w wysokości 39 500 zł. Kwota jaką otrzymała Pani została pomniejszona o podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 12% i na Pani konto wpłynęła kwota w wysokości 34 760 zł, pozostała część (czyli 4 740 zł) została odprowadzona przez byłego pracodawcę – jak Pani zakłada – do urzędu skarbowego.
W Pani ocenie pracodawca niesłusznie potrącił podatek ignorując przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 863), który stanowi, że „wolne od podatku dochodowego są: (...) inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
Przepis art. 11 ust. 1 ww. ustawy, stanowi, że:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa m.in. do odszkodowania wypłaconego pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem odszkodowania takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku.
Stosownie do art. 32 ust. 1 ww. ustawy:
Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.
W myśl art. 38 ust. 1 ww. ustawy:
Płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.
Należy podkreślić, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem:
a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.
W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:
Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Z racji tego, że odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, zaś zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, możliwość skorzystania przedmiotowego odszkodowania ze zwolnienia należy rozpatrywać we wskazanej wyżej kolejności.
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).
Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.
W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a więc jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.).
Stosownie do art. 32 § 1 ustawy Kodeks pracy:
Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem.
W myśl art. 36 § 1 ww. Kodeksu:
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1)2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
2)1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
3)3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Zgodnie z art. 45 ww. Kodeksu:
§ 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
§ 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
§ 3. Przepisu § 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
Na postawie art. 471 ww. Kodeksu:
Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Przepis art. 471 Kodeksu pracy określa zatem dolną i górną granicę wysokości odszkodowania, o którym mowa w art. 45 ww. Kodeksu.
Z powyższych przepisów wynika, że w kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy). Jednocześnie zgodnie z art. 471 Kodeksu pracy, odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.
Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.
Zgodnie natomiast z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2024 r. poz. 61)
Przepisy art. 5 ust. 3-6 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.
Z kolei stosownie do art. 8 ww. ustawy:
Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
1)jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
2)dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3)trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Wysokość świadczenia wskazanego we wniosku wynikała z zawartej przez strony ugody i została ustalona skutek dokonanych uzgodnień w oparciu o wzajemne ustępstwa.
Stosownie do art. 1838 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.):
Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania.
W myśl art. 18313§ 2 ww. Kodeksu:
W razie skierowania przez sąd sprawy do mediacji mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę, z oznaczeniem, czy sąd rozpoznający sprawę jest sądem wskazanym przez strony w trybie określonym w art. 18314 § 21. Strony mogą objąć ugodą również roszczenia nieobjęte pozwem.
Z art. 18314 § 1 i § 2 ww. Kodeksu wynika, że:
§ 1. Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, o którym mowa w art. 18313, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.
§ 2. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem.
Na mocy art. 18315 ww. Kodeksu:
Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.
Z ww. przepisów wynika zatem, że ugoda mediacyjna zatwierdzona przez sąd ma moc ugody sądowej, czyli wywołuje takie same skutki prawne, jak ugoda zawarta przed sądem. Jednakże z samego faktu, że odszkodowanie wypłacone zostało na mocy ugody sądowej nie sposób wywodzić, że objęte jest zwolnieniem wynikającym z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z art. 917 ustawy Kodeks cywilny:
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania, czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień, czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.
Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego (w omawianym stanie faktycznym stosunku pracy) stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że w listopadzie 2023 r. została Pani zwolniona z pracy (wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę). Złożyła Pani do sądu odwołanie o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. W złożonym przez Panią pozwie do Sądu zażądała Pani od pozwanego odszkodowania w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia w kwocie 23 700 zł brutto tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki odprawy w wysokości 3-miesiecznego wynagrodzenia w kwocie 23 700 zł brutto tytułem likwidacji stanowiska pracy. Sąd Rejonowy dla … na pierwszej rozprawie zaproponował mediatora sądowego, na co obie strony się zgodziły. W dniu 1 lutego 2024 r. została zawarta ugoda mediacyjna przed mediatorem wyznaczonym przez Sąd, w której to pozwany pracodawca zobowiązał się zapłacić na Pani rzecz, określoną kwotę brutto tytułem „odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę”. W ugodzie, która została przygotowana przez mediatora sądowego, nie zostały zawarte żadne przepisy prawa pracy. W ugodzie pozwany pracodawca zobowiązał się zapłacić na rzecz powódki kwotę 5-miesięcznego wynagrodzenia brutto tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, a zapłata tej kwoty miała zostać uiszczona w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia Sądu.
Wobec powyższego stwierdzić należy, że wypłacona Pani kwota wynika z ustaleń pomiędzy stronami ugody, ma charakter umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Jednocześnie, w przedmiotowej sprawie, zgodnie z warunkami zawartej ugody kwota odszkodowania została określona na kwotę niższą niż wynikała ze złożonego przez Panią pozwu, a więc poniżej kwoty, która potencjalnie mogłaby zostać zasądzona przez Sąd w oparciu o art. 471 Kodeksu pracy oraz art. 8 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ustalenie wysokości przedmiotowego świadczenia we wskazany wyżej sposób nie pozwala zatem przyjąć, że podstawę określenia jego wysokości stanowił art. 471 Kodeksu pracy i art. 8 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Ponadto wskazać należy, że z przedstawionej przez Panią w opisie sprawy treści ugody nie wynika, iż ustalone świadczenie ma charakter odszkodowania. Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że w ugodzie nie stwierdzono naruszenia konkretnych przepisów prawa pracy.
Ponadto wskazała Pani, że wysokość wypłaconego Pani świadczenia została ustalona w drodze negocjacji – z przedstawionego przez Panią w opisu sprawy wynika, że ze względu na chęć polubownego, szybkiego rozwiązania sporu Strony uzgodniły wysokość odszkodowania, która pozwalała na zawarcie ugody.
Zatem kwota wypłacona Pani przez Pani byłego pracodawcę w swojej istocie ma charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Wysokość tego świadczenia – „odszkodowania” nie wynika z przepisów ustaw, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumieniach zbiorowych regulujących wysokość lub zasady ustalania odszkodowania. Doszło natomiast do zawarcia ugody, na mocy której Pani były pracodawca zobowiązał się do zapłaty na Pani rzecz stosownej kwoty tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę.
Wobec powyższego, mając na względzie przedstawiony opis sprawy oraz powołane wyżej przepisy stwierdzić należy, że wysokość wypłaconego Pani świadczenia wynikała z zawartej przez strony ugody i została ustalona na skutek dokonanych uzgodnień w oparciu o wzajemne ustępstwa. Zatem wypłacona Pani kwota ma charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Tym samym określone w ugodzie świadczenie nie jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co nie pozwala na zastosowania przedmiotowego zwolnienia. Do wypłaconego Pani świadczenia nie ma również zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadczenie to, co prawda zostało wypłacone na podstawie ugody zatwierdzonej przez Sąd, jednak nie stanowi odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w tym przepisie, nie dotyczy ono, bowiem szkody rzeczywistej, lecz ma rekompensować Pani utracone przez Panią, w wyniku rozwiązania umowy o pracę spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę. Zatem skoro ww. świadczenie nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to stanowi dla Pani przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem. Oznacza to, że Pani były pracodawca, jako płatnik, wypłacając wskazane we wniosku świadczenie zobowiązany był do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Dodatkowe informacje,
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).