Skutki podatkowe sprzedaży nieruchomości nabytej na podstawie powrotnego przeniesienia nieruchomości.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 października 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 30 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Jest Pan osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. W dniu (...) 1985 roku zawarł Pan przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w X związek małżeński z A.A, w którym panował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. W dniu (...) 1987 roku Pan oraz A.A otrzymali od B.B - na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego, nieruchomość położoną w X przy ul. C1, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), wobec czego Pan wraz ze swoją ówczesną żoną A.A stali się wówczas (tj. w dniu (...) 1987 roku) współwłaścicielami ww. nieruchomości na zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) Wydział X Cywilny Rodzinny z dnia (...) 2007 roku w spawie o sygn. akt (...) rozwiązano małżeństwo Pana i A.A (pkt 1) jednocześnie orzeczono, że na czas wspólnego zamieszkiwania A.A przyznaje się pomieszczenia znajdujące się na parterze, a Panu na pierwszym piętrze w ww. nieruchomości położonej w X przy ul. C1 (pkt 2).

Następnie, pozwem z dnia (...) 2014 roku A.A wniosła o stwierdzenie nieważności ww. umowy darowizny z dnia (...) 1987 roku sporządzonej w formie aktu notarialnego (Rep. A nr (...)), w części dotyczącej przeniesienia na Pana rzecz prawa własności nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Sprawa prowadzona była przez Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny pod sygn. akt I (...) i zakończona została wydaniem w dniu (...) 2015 roku wyroku zaocznego, w którym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, tj. stwierdził, że przedmiotowa umowa darowizny z dnia (...) 1987 roku (Rep. A nr (...)) w części dotyczącej przeniesienia na Pana rzecz prawa własności nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) jest nieważna, jednocześnie Sąd obciążył Pana kosztami postępowania. Konsekwencją tego wyroku było uznanie, że celem przedmiotowej umowy darowizny było przeniesienie własności ww. nieruchomości wyłącznie na A.A.

Na podstawie powyższego wyroku A.A dokonała zmiany wpisu w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości, tj. dokonała wykreślenia Pana jako właściciela tej nieruchomości, a następnie umową dożywocia przeniosła w dniu (...) 2015 roku własność tej nieruchomości na swojego siostrzeńca – D.D.

Pan, z uwagi na brak wiedzy o toczącym się postępowaniu, wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego oraz o uchylenie wydanego w sprawie wyroku zaocznego, co doprowadziło do wydania przez Sąd Okręgowy w (...) wyroku z dnia (...) 2016 roku w sprawie o sygn. akt I (...), w którym uchylony został wyrok zaoczny z dnia (...) 2015 roku w sprawie o sygn. akt I (...) i oddalono powództwo.

Powyższa sprawa, w związku z wniesioną przez pozwaną apelacją od ww. wyroku trafiła do Sądu Apelacyjnego w (...), który to wyrokiem z dnia (...) 2018 roku w sprawie o sygn. akt VI (...) - z przyczyn formalnych, tj. braku udziału w procesie Pani B.B (darczyńca), uchylił wskazany wyrok Sądu Okręgowego w (...) i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

W związku z treścią wyroku Sądu Apelacyjnego w (...), uznającego za uczestnika postępowania również Panią B.B, Sąd Okręgowy w (...) wezwał powoda (A.A) do złożenia odpisu pozwu dla ww. B.B wraz ze wskazaniem jej aktualnego adresu zamieszkania.

Z uwagi na brak wykonania tego zobowiązania, postanowieniem z dnia (...) 2019 roku Sąd Okręgowy w (...) zawiesił postępowanie prowadzone pod sygn. akt (...). Następnie, postanowieniem z dnia (...) 2019 roku Sąd Okręgowy w (...) umorzył postępowanie w sprawie ze względu na niezłożenie wniosku o jego podjęcie w terminie.

Postanowieniem z dnia (...) 2020 roku Sąd Okręgowy w (...) w sprawie o sygn. akt I (...) uchylił wyrok zaoczny z dnia (...) 2015 roku wydany przez Sąd Okręgowy w (...) w sprawie o sygn. akt I (...) oraz orzekł o kosztach procesu. Postanowienie to zostało zaskarżone przez A.A, jednakże postanowieniem z dnia (...) 2021 roku Sąd Apelacyjny w (...) w sprawie o sygn. akt I (...) odrzucił zażalenie na punkt 1 zaskarżonego orzeczenia.

W efekcie wydania przez Sąd Okręgowy w (...) postanowienia z dnia (...) 2020 roku (sygn. akt I (...)) oraz przez Sąd Apelacyjny w (...) postanowienia z dnia (...) 2021 roku (sygn. akt I (...)), wyrok zaoczny, na podstawie którego A.A wykreśliła Pana jako właściciela nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), tj. wyrok zaoczny z dnia (...) 2014 roku w sprawie o sygn. akt I (...), został wyeliminowany z obrotu prawnego.

Mając na uwadze powyższe pozwem z dnia (...) 2021 roku wszczął Pan postępowanie przeciwko A.A oraz D.D, w którym domagał się od nich solidarnie zapłaty kwoty (...) złotych tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przez nich w związku z pozbawieniem Pana prawa współwłasności nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta numer (...). Postanowieniem z dnia (...) 2022 roku w sprawie o sygn. akt I (...) Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny skierował ww. sprawę do mediacji.

W toku prowadzonych mediacji strony zawarły ugodę, zgodnie z postanowieniami której D.D zobowiązał się przenieść powrotnie na Pana udział w wysokości 1/2 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, a Pan cofnąć pozew w sprawie o zapłatę odszkodowania prowadzonej przez Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny, pod sygn. akt I (...).

Zgodnie z treścią ugody przeniesienie na Pana własności udziału w przedmiotowej nieruchomości wyczerpało całość Pana roszczeń względem D.D i A.A wynikającego ze sprawy, o której mowa powyżej oraz wszelkie wzajemne roszczenia ww. związane z sytuacją powstałą na skutek wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w (...), Wydział I Cywilny, w sprawie o sygn. akt I (...), w tym związane z czasowym pozbawieniem Pana prawa własności udziału w tej nieruchomości, jak również związanych z posiadaniem tej nieruchomości po wyroku Sądu Okręgowego w (...), Wydział I Cywilny, w sprawie o sygn. akt I (...).

W dniu (...) 2022 roku w Kancelarii Notarialnej w (...) przed notariuszem (...) doszło do zawarcia w formie aktu notarialnego umowy powrotnego przeniesienia udziału wynoszącego 1/2 części w prawie własności nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) (Rep. A nr (...)).

Zgodnie z treścią § 3 tego aktu notarialnego „Stawający zgodnie postanawiają, że w - w związku z prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w (...) I Wydział Cywilny z dnia (...) 2020 roku, sygn. akt I (...) o stwierdzenie nieważności czynności prawnej oraz z postanowieniami ugody, bliżej opisanych w § 1 niniejszego aktu – D.D przenosi na rzecz E.A udział wynoszący 1/2 (jedna druga) części w prawie własności zabudowanej nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą numer (...), bliżej opisanej w § 1 ust. 1 tego aktu”.

Wobec powyższego wskazuje Pan, że zgodnie z treścią księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości nr (...), w dniu (...) 2022 roku ponownie został wpisany do działu II jako właściciel tej nieruchomości w udziale wynoszącym 1/2 prawa własności.

Planuje Pan zbyć przysługujący mu udział w prawie własności ww. nieruchomości.

Pytania

1.Czy w zaistniałym stanie faktycznym czasowe wykreślenie Pana jako współwłaściciela nieruchomości z działu II księgi wieczystej, na podstawie wyroku zaocznego, następnie uchylonego, połączone z przeniesieniem przez osobę powoda, na rzecz którego wyrok zaoczny został wydany, własności udziału w tej nieruchomości przysługującego Panu na podmiot trzeci, który to podmiot trzeci po uchyleniu wyroku zaocznego przeniósł powrotnie na Pana udział w tej nieruchomości skutkuje tym, że od ponownego przeniesienia na Pana przez osobę trzecią należy liczyć 5-letni okres posiadania udziału w prawie własności tej nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji jej zbycie, przed upływem 5-letniego terminu, o którym mowa powyżej, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 19%, wynikającym z treści przepisu art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy w zaistniałym stanie faktycznym, przyjmując, że na Panu spoczywać będzie obowiązek uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w związku ze sprzedażą przedmiotowej nieruchomości, która nie będzie podlegać zwolnieniu od zapłaty tego podatku, kwota podatku należna będzie od dochodu, który, będzie stanowić kwotę przychodu (cena za jaką Pan sprzeda % udziału w prawie własności nieruchomości) pomniejszoną o kwotę jakiej Pan dochodził w toku postępowania sądowego i uznał w ramach zawartej ugody za zaspokojoną na skutek przeniesienia na niego udziału w nieruchomości?

Pana stanowisko w sprawie

Ad 1

Pana zdaniem w zaistniałym stanie faktycznym wykreślenie Pana jako współwłaściciela nieruchomości z działu II księgi wieczystej, na podstawie wyroku zaocznego, następnie uchylonego, połączone z przeniesieniem przez osobę powoda, na rzecz którego wyrok zaoczny został wydany, własności udziału w tej nieruchomości przysługującego Panu na podmiot trzeci, który to podmiot trzeci po uchyleniu wyroku zaocznego przeniósł powrotnie na Pana udział w tej nieruchomości nie skutkuje tym, że od ponownego wpisu do działu II księgi wieczystej należy liczyć 5-letni okres posiadania udziału w prawie własności tej nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji jej zbycie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 19%, wynikającym z treści przepisu art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kierując się treścią wyżej przywołanych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uznaje Pan, że wykreślenie Pana osoby jako właściciela ww. nieruchomości z treści księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości na podstawie wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w (...) z dnia (...) 2015 roku, w świetle opisanych powyżej okoliczności, nie doprowadziło do tego, że przestał Pan być jej właścicielem w okresie od najwcześniej (...) 2015 roku (tj. od dnia wydania wyroku zaocznego uwzględniającego powództwo A.A w przedmiocie uznania czynności prawnej w postaci darowizny nieruchomości za nieważną) do dnia (...) 2022 roku (data ponownego wpisu Pana do działu II księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości). Jak wynika bowiem z opisanego powyżej stanu faktycznego nie miał Pan wiedzy o tym, że toczy się wobec Pana postępowanie, którego skutkiem może być pozbawienie Pana 1/2 części w prawie własności tej nieruchomości, a co więcej, w sytuacji gdy podjął Pan czynności celem ochrony swoich praw, doprowadził do tego, że uchylono wyrok zaoczny na podstawie, którego został Pan wykreślony z treści księgi wieczystej jako jej współwłaściciel.

Ze względu na to, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia nabycia, którym ustawodawca posługuje się w treści przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy, moment przeniesienia prawa własności na gruncie prawa podatkowego określa się zgodnie z normami prawa cywilnego. „Zgodnie żart. 155 § 1 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo, że strony inaczej postanowiły. Należy zatem wskazać, że nabyciem w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest każda czynność, na mocy której na osobę fizyczną - nabywcę przechodzi własność nieruchomości, bez względu na to czy nabycie następuje w sposób odpłatny czy nieodpłatny”. (tak w: Pismo z dnia 23.07.2014 r., wydane przez: Izba Skarbowa w Katowicach, IBPBII/2/415-437/14/ŁCz, Ustalenie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości, http://sip.mf.gov.pl).

Należy w tym miejscu wskazać, że ,,(...)przeniesienie własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości następuje na mocy umowy zobowiązująco-rozporządzającej, z chwilą jej zawarcia. Skutki prawne przeniesienia prawa własności powstają więc bez warunku dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpis prawa własności w ww. księdze ma zatem charakter deklaratoryjny, gdyż ujawnia on tylko skutek dokonanego rozporządzenia” (tak w: Pismo z dnia 28.01.2009 r., wydane przez: Ministerstwo Finansów Departament Podatków Lokalnych i Katastru, PL/LS/833/124/IZP/08/469, Termin powstania obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości, Biul. Skarb. 2009, nr 2, str. 27).

W Pana ocenie w opisanym stanie faktycznym posiadanie przez Pana 1/2 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości należy liczyć od dnia kiedy otrzymał ją tytułem darowizny, tj. od (...) 1987 roku, a zatem sprzedaż nieruchomości nie będzie rodziła po Pana stronie obowiązku uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 19%, o którym mowa w art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ wymagany do zwolnienia od obowiązku podatkowego, 5-letni okres, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, upłynął 31 grudnia 1992 roku.

W odniesieniu do powyższego warto przywołać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 2009 roku w sprawie o sygn. akt II FSK 1489/08, w którego uzasadnieniu przedstawiono interpretację pojęcia „nabycie”, które jest istotne w kontekście wyznaczenia początku biegu 5-letniego terminu, o którym mowa powyżej. Jak wskazano w uzasadnieniu ww. orzeczenia „(...) aby ustalić jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu należy odwołać się do regulacji zawartych w prawie cywilnym. Według ustawy - Kodeks cywilny, nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy. Zatem aktywa majątkowe ulegają zwiększeniu. Zdaniem Sądu, przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika”. (tak w: Wyrok NSA z 3.11.2009 r., II FSK 1489/08, LEX nr 550094).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stoi Pan na stanowisku, że po wykreśleniu Pana z działu II księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości nie doszło u Pana, po dokonaniu na Pana rzecz ponownego wpisu prawa własności, do nabycia przez Pana 1/2 części w prawie własności tej nieruchomości, ponieważ po Pana stronie nie doszło do zwiększenia aktywów. Uchylenie wyroku zaocznego, na podstawie którego czasowo wykreślono Pana z treści księgi wieczystej potwierdziło w stosunku do Pana, że pozostawał Pan od samego początku stroną umową darowizny tej nieruchomości, potwierdzając to, że Pan w dniu (...) 1987 roku nabył 1/2 części w prawie własności tej nieruchomości.

Zatem skoro z prawnego punktu widzenia Pana status, jako współwłaściciela tej nieruchomości od 1987 roku nie został ostatecznie w toku postępowania sądowego zanegowany, konsekwentnie należy przyjąć, że nigdy nie przestał być Pan współwłaścicielem tej nieruchomości.

Istotnym pozostaje również to, że nie rozporządził Pan przysługującym Panu udziałem 1/2 w prawie własności tej nieruchomości na rzecz D.D, dokonała tego wyłącznie A.A na podstawie wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w (...) z dnia (...) 2015 roku - w pierwszej kolejności wykreślając Pana jako właściciela przedmiotowej nieruchomości z księgi wieczystej, a następnie przenosząc własność tej nieruchomości na D.D. Pomimo dalszych działań A.A należy mieć na uwadze, że faktycznie rozporządziła ona nieruchomością, co do której nie była właścicielem (w zakresie udziału jaki przysługuje A.A) - co potwierdził następnie Sąd, natomiast D.D z tej samej przyczyny nigdy prawnie skutecznie własności tej nieruchomości nie nabył.

Pana zdaniem mając świadomość powyższych faktów, tj. wadliwego przeniesienia na niego własności udziału w nieruchomości, po wytoczeniu powództwa przez Pana, D.D zdecydował się na zwrotne przeniesienie udziału w nieruchomości na Pana.

Wobec powyższego wskazać należy, że przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw wymienionych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw nastąpiło po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Niezasadnym jest przyjęcie, że Pan okres posiadania prawa własności przedmiotowej nieruchomości liczyć powinien od momentu ponownego wpisu do księgi wieczystej, bądź od zawarcia umowy powrotnego przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości, ponieważ Pan - z uwagi na postanowienie uchylający wyrok zaoczny w przedmiocie uznania czynności prawnej w postaci darowizny na rzecz Pana 1/2 części prawa własności przedmiotowej nieruchomości za nieważną doprowadził do tego, że nigdy prawnie skutecznie nie doszło do pozbawienia Pana prawa własności tej nieruchomości.

Podkreślić przy tym należy, że wpis do księgi wieczystej prawa własności ma wyłącznie charakter deklaratywny, co oznacza, że wpis ten nie tworzy (kształtuje) prawa. W Pana ocenie, mając na uwadze zaistniały stan faktyczny, posiadał Pan 1/2 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości od dnia (...) 1987 roku, a więc od dnia zawarcia w formie aktu notarialnego umowy darowizny tej nieruchomości. Powrotne przeniesienie 1/2 udział prawa własności tej nieruchomości w formie aktu notarialnego jakiego dokonał D.D na Pana rzecz nie było dla Pana zwiększeniem aktywów majątku, ponieważ Sąd uchylając wyrok na podstawie, którego A.A wykreśliła Pana z działu II księgi wieczystej, potwierdził że nabył Pan prawo własności tej nieruchomości na podstawie umowy darowizny z dnia (...) 1987 roku.

Zatem zgodnie z powyższym Pana zdaniem w zaistniałym stanie faktycznym wykreślenie Pana jako właściciela z działu II księgi wieczystej nie skutkuje tym, że od ponownego wpisu do działu II księgi wieczystej należy liczyć 5-letni okres posiadania udziału w prawie własności tej nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji jej zbycie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 19%, wynikającym z treści przepisu art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad 2

Pana zdaniem w zaistniałym stanie faktycznym, przyjmując, że na Panu spoczywać będzie obowiązek uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w związku ze sprzedażą 1/2 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, kwota podatku należna będzie od dochodu, który stanowić będzie kwotę przychodu, tj. cenę za jaką sprzeda Pan 1/2 części w prawie własności nieruchomości pomniejszoną w szczególności o kwotę jakiej zapłaty Pan dochodził w postępowaniu cywilnym i uznał w ramach zawartej ugody za zaspokojoną na skutek przeniesienia na Pana udziału w nieruchomości, którą obecnie Pan zamierza zbyć.

Wobec powyższego wyjaśnia Pan, że według Pana, w przypadku gdy byłby Pan zobowiązany do uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w związku ze sprzedażą przedmiotowej nieruchomości, wysokość podatku należy ustalić w następujący sposób: od przychodu odjąć koszty jego uzyskania oraz koszty zbycia.

Z uwagi na to, że planuje Pan sprzedać 1/2 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, przychodem, zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie wartość za jaką sprzedawany będzie ww. udział w prawie własności nieruchomości wyrażony w cenie określonej w umowie, pomniejszony o koszty odpłatnego zbycia, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku gdy cena, bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tej nieruchomości, przychód określi organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Wobec powyższego wskazać należy, że kosztem uzyskania przychodu są udokumentowane wydatki, które były poniesione na nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości. Natomiast zgodnie z treścią art. 22 ust. 6c - 6e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za koszty te uważa się udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania. Wysokość tych nakładów ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Wskazać należy, że pojęcie kosztów odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę w ustawie, wobec czego należy stosować językowe rozumienie tego wyrażenia, zgodnie z którym za ww. koszty uważa się wszystkie wydatki poniesione przez sprzedającego, które są konieczne do tego aby transakcja sprzedaży mogła dojść do skutku.

Stoi Pan na stanowisku, że wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych jaki będzie musiał ponieść w związku ze sprzedażą 1/2 części w prawie własności nieruchomości ustalić należy przez przyjęcie, że kosztem uzyskania przychodu jest w tej sytuacji kwota jakiej dochodził Pan w postępowaniu sądowym prowadzonym przez Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny pod sygn. akt I (...), tj. (...) złotych (słownie: (...)), która to stanowiła wartość przedmiotu sporu, a które to roszczenie zgodnie z treścią ugody zostało uznane za zaspokojone w zamian za przeniesienie na Pana 1/2 części w prawie własności tej nieruchomości przez D.D.

Zatem, zgodnie z powyższym, Pana zdaniem w zaistniałym stanie faktycznym, kwota podatku jaką uiści Pan w związku z przedmiotową umową sprzedaży obliczona zostanie w następujący sposób: przychód (cena za jaką sprzeda Pan 1/2 udziału w prawie własności nieruchomości) pomniejszony o kwotę jakiej zapłaty domagał się Pan w postępowaniu cywilnym (tj. (...) złotych), a którą uznał w związku z zawartą ugodą za zaspokojoną.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

Źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d) innych rzeczy,

−jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c- przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą nienastępujące w wykonaniu działalności gospodarczej odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub ww. praw nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma ustalenie daty ich nabycia.

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, że (...) 1987 roku Pan oraz Pana małżonka otrzymaliście na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego, nieruchomość położoną w X przy ul. C1. Wobec czego Pan wraz ze swoją małżonką stali się współwłaścicielami ww. nieruchomości na zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej.

(...) 2007 roku wyrokiem Sądu Okręgowego rozwiązano Pana małżeństwo, jednocześnie orzeczono, że na czas wspólnego zamieszkiwania Pana byłej żonie przyznaje się pomieszczenia znajdujące się na parterze, a Panu na pierwszym piętrze w ww. nieruchomości.

Następnie, pozwem z dnia (...) 2014 roku Pana była małżonka wniosła o stwierdzenie nieważności ww. umowy darowizny z dnia (...) 1987 roku, w części dotyczącej przeniesienia na Pana rzecz prawa własności nieruchomości. Sprawa prowadzona była przez Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny i zakończona została wydaniem w dniu (...) 2015 roku wyroku zaocznego, w którym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, tj. stwierdził, że przedmiotowa umowa darowizny z dnia (...) 1987 roku w części dotyczącej przeniesienia na Pana rzecz prawa własności nieruchomości, jest nieważna.

Na podstawie powyższego wyroku Pana była żona dokonała zmiany wpisu w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości, tj. dokonała wykreślenia Pana jako współwłaściciela tej nieruchomości, a następnie umową dożywocia przeniosła w dniu (...) 2015 roku własność tej nieruchomości na swojego siostrzeńca.

Pan, z uwagi na brak wiedzy o toczącym się postępowaniu, wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego oraz o uchylenie wydanego w sprawie wyroku zaocznego.

Ostatecznie, po zakończeniu całego postępowania sądowego, Sąd Okręgowy w (...) postanowieniem z dnia (...) 2020 roku (sygn. akt I (...)) uchylił wyrok zaoczny, na podstawie którego Pana była żona wykreśliła Pana jako współwłaściciela nieruchomości, tj. wyrok zaoczny z dnia (...) 2014 roku został wyeliminowany z obrotu prawnego.

Mając na uwadze powyższe pozwem z dnia (...) 2021 roku wszczął Pan postępowanie przeciwko Pana byłej żonie oraz jej siostrzeńcowi, w którym domagał się od nich solidarnie zapłaty kwoty (...) złotych tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przez nich w związku z pozbawieniem Pana prawa współwłasności nieruchomości. Postanowieniem z dnia (...) 2022 roku Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny skierował ww. sprawę do mediacji.

W toku prowadzonych mediacji strony zawarły ugodę, zgodnie z postanowieniami której siostrzeniec Pana byłej żony zobowiązał się przenieść powrotnie na Pana udział w wysokości 1/2 części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, a Pan cofnąć pozew w sprawie o zapłatę odszkodowania prowadzonej przez Sąd Okręgowy w (...) Wydział I Cywilny, pod sygn. akt I (...).

W dniu (...) 2022 roku doszło do zawarcia w formie aktu notarialnego umowy powrotnego przeniesienia na Pana rzecz udziału wynoszącego 1/2 części w prawie własności nieruchomości.

Planuje Pan zbyć przysługujący mu udział w prawie własności ww. nieruchomości.

Aby ustalić czy w przedmiotowej sprawie planowana przez Pana sprzedaż 1/2 udziału w nieruchomości podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należy ustalić, od jakiego momentu liczy się bieg pięcioletniego terminu, o którym mowa w powołanym wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przy rozstrzygnięciu tego problemu należy mieć na uwadze nie tylko przepisy prawa podatkowego, ale przede wszystkim przepisy prawa cywilnego.

Wyjaśnić należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „nabycie”, nie wskazuje, czy ma to być nabycie odpłatne, czy nieodpłatne. Nie określa również, na podstawie jakiej czynności prawnej może nastąpić nabycie nieruchomości, ich części oraz udziału w nieruchomości lub praw majątkowych. Zatem, pojęcie to należy rozumieć szeroko, co oznacza, że z nabyciem nieruchomości lub praw majątkowych wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mamy do czynienia z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości lub tych praw, bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci własności rzeczy lub praw. Zatem, poprzez „nabycie”, należy rozumieć każde zwiększenie aktywów podatnika.

Interpretacja pojęcia „nabycie” została przedstawiona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 1489/08, w którym Sąd stwierdził, że aby ustalić, jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu należy odwołać się do regulacji zawartych w prawie cywilnym. Według Kodeksu cywilnego nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy. Zatem, aktywa majątkowe ulegają zwiększeniu. Zdaniem Sądu, przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Jak wskazano powyżej, moment przeniesienia prawa własności w prawie podatkowym określany jest zgodnie z normami prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r., poz. 1061):

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Przy czym, umowa zobowiązująca do przeniesienia prawa własności nieruchomości powinna być dla jej ważności zawarta w formie aktu notarialnego, stosownie do art. 158 ww. Kodeksu.

W myśl art. 535 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Z treści powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że umowa sprzedaży rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest więc umową zobowiązującą do przeniesienia własności, która co do zasady przenosi własność – przeniesienie własności następuje z chwilą zawarcia umowy.

Jak wskazał Pan w opisie stanu faktycznego, na Pana rzecz doszło do powrotnego przeniesienia udziału w prawie własności nieruchomości przy udziale notariusza w wyniku prowadzonych mediacji, na którą skierował Sąd Okręgowy w (...). Na tę okoliczność zawarto umowę w formie aktu notarialnego. Tym samym należy przyjąć, że w przedstawionych okolicznościach doszło do ponownego przeniesienia własności udziału w nieruchomości na Pana rzecz, które będzie wyznaczać nowy termin nabycia.

Zatem, pięcioletni termin, o którym mowa w ww. art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy liczyć od końca 2022 r. w którym doszło do zawarcia w formie aktu notarialnego umowy powrotnego przeniesienia 1/2 udziału w prawie własności nieruchomości.

W myśl art. 30e ust. 1 ww. ustawy:

Od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

Zgodnie z art. 30e ust. 2 ww. ustawy:

Podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

Pojęcie kosztów odpłatnego zbycia (sprzedaży) nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane w ustawie, należy zatem stosować językowe (potoczne) rozumienie tego wyrażenia, zgodnie z którym za koszty sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych uważa się wszystkie wydatki poniesione przez sprzedającego, które są konieczne, aby transakcja mogła dojść do skutku (wszystkie niezbędne wydatki bezpośrednio związane z tą czynnością). Można do takich kosztów zaliczyć:

·koszty wyceny nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego,

·prowizje pośredników w sprzedaży nieruchomości,

·koszty ogłoszeń w prasie związanych z zamiarem sprzedaży nieruchomości,

·wydatki związane ze sporządzeniem przez notariusza umowy cywilnoprawnej,

·koszty i opłaty sądowe.

Kosztów odpłatnego zbycia nie należy utożsamiać z kosztami uzyskania przychodu. Ustalenie kosztów uzyskania przychodu odbywa się zgodnie z art. 22 ust. 6c lub 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w zależności od tego, czy zbywaną nieruchomość lub prawo nabyto odpłatnie, czy nieodpłatnie.

W myśl art. 22 ust. 6c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, z zastrzeżeniem ust. 6d, stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Zgodnie z art. 22 ust. ust. 6d ww. ustawy:

Za koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, nabytych w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, uważa się udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania oraz kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub prawa przyjęta do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych przyjętej do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Do kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i praw, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, nabytych w drodze spadku zalicza się również udokumentowane koszty nabycia lub wytworzenia poniesione przez spadkodawcę oraz przypadające na podatnika ciężary spadkowe, w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub zbywanego prawa odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych nabytych przez podatnika. Przez ciężary spadkowe, o których mowa w zdaniu drugim, rozumie się spłacone przez podatnika długi spadkowe, zaspokojone roszczenia o zachowek oraz wykonane zapisy zwykłe i polecenia, również w przypadku, gdy podatnik spłacił długi spadkowe, zaspokoił roszczenia o zachowek lub wykonał zapisy zwykłe i polecenia po dokonaniu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c.

Stosownie do treści art. 22 ust. 6e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wysokość nakładów, o których mowa w ust. 6c i 6d, ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Jak wynika z powyższych przepisów, podstawą obliczenia podatku jest dochód, stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości oraz praw określonym zgodnie z art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. wartością wyrażoną w cenie określonej w umowie sprzedaży pomniejszoną o koszty odpłatnego zbycia) a kosztami uzyskania przychodu ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c lub – w przedmiotowej sprawie – art. 22 ust. 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak obliczony dochód podlega opodatkowaniu 19% podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać przy tym należy, że przepis art. 22 ust. 6d ustawy jest regulacją szczególną i powinien być wykładany ściśle, z uwzględnieniem jego celu oraz związku z innymi uregulowaniami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego, kwota jakiej dochodził Pan w toku postępowania sądowego i uznał w ramach zawartej ugody za zaspokojoną na skutek przeniesienia na Pana udziału w nieruchomości nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego jego zbycia, gdyż nie jest nakładem zwiększającym wartość nieruchomości, o którym mowa w art. 22 ust. 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, w sytuacji przedstawionej we wniosku, powrotne przeniesienie udziału wynoszącego 1/2 części w prawie własności nieruchomości na Pana w dniu (...) 2022 r., stanowi dla Pana nabycie w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pięcioletni termin, o którym mowa w tym przepisie, winien być zatem liczony od końca 2022 roku.

W konsekwencji, nienastępujące w wykonywaniu działalności gospodarczej, planowane odpłatne zbycie przedmiotowego udziału w nieruchomości, jeżeli nastąpi przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym nastąpiło nabycie (czyli do dnia 31 grudnia 2027 r.), będzie stanowiło dla Pana źródło przychodu określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegające opodatkowaniu 19% podatkiem dochodowym według zasad określonych w art. 30e ww. ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

·stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia,

·zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a,

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t. j. Dz.U. z 2024 r., poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA) albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).