Możliwość skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

-nieprawidłowe w części możliwości złożenia korekty zeznania podatkowego za 2020 r. w celu skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko;

-prawidłowe w części możliwości złożenia korekty zeznania podatkowego za lata 2021-2023 w celu skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 7 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 31 października 2024 r. (wpływ 31 października 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani matką syna urodzonego 26 lutego 2012 r. Pani syn urodził się z małżeństwa, które zakończyło się rozwodem w 2023 r. Przed zwarciem związku małżeńskiego w 2010 r. zawarła Pani z byłym już mężem umowę przedślubną (pot. intercyzę), która wprowadziła rozdzielność majątkową. Odkąd pamięta Pani rozliczała się Pani jako osoba indywidualna. Około 2018 r. doszło do rozpadu Pani małżeństwa, co formalnie zostało potwierdzone wyrokiem sądowym 2021 r. (separacja) i zakończone ostatecznie rozwodem w 2023 r. Sąd orzekł rozwód bez orzekania o winie, wykonywanie władzy rodzicielskiej nad synem powierzył obojgu rodzicom, ustalając miejsce zamieszkania dziecka przy matce. Ojciec płaci należne alimenty, jednak nie realizuje zasądzonych kontaktów. Od wielu lat nie bierze udziału w wychowaniu syna, nie ma żadnego wpływu na kształtowanie jego osobowości oraz rozwijania wszelkich prawidłowych wzorców postaw. Obecnie jest Pani rozwódką, osobą samotną, niepozostającą w związku z inną osobą. Kilka tygodni temu, w ramach czynności sprawdzających urzędu skarbowego okazało się, że Pani dochody przekroczyły w roku podatkowym 2022 kwotę 56 000 zł i tym samym nie przysługiwała Pani ulga podatkowa na dziecko, z której Pani skorzystała. Podobnie w latach poprzednich. Nie była Pani świadoma faktu obowiązujących limitów dochodów, jak i tego, że może Pani rozliczyć się jako rodzic samotnie wychowujący dziecko, którym Pani jest. Od wielu lat Pani sama zajmuje się dzieckiem i faktycznie wychowuje syna bez udziału i wsparcia drugiego rodzica, który mimo ustalonych przez sąd dni kontaktu z dzieckiem, nie korzysta z nich. Ciężar wychowania spoczywa wyłącznie na Pani.

Uzupełnienie stanu faktycznego

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. oraz 2023 r., osiągnęła Pani dochody opodatkowane według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. i 2023 r. nie uzyskała Pani innych dochodów.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. i 2023 r. nie prowadziła Pani działalności gospodarczej.

Nie jest Pani opiekunem prawnym innych dzieci (niż wymienionego w treści wniosku syna).

W 2020 r. - była Pani w związku małżeńskim, ale małżonek nie został pozbawiony praw rodzicielskich i nie odbywał kary pozbawienia wolności; w 2021 r. była Pani osobą, w stosunku do której Sąd orzekł separację w dniu 30 czerwca 2021 r., sygn. akt (…); od 2023 r. - była Pani rozwódką, wyrok z dnia 10 października 2023 r., sygn. akt (…).

Na pytania Organu, cyt.: „prosimy wskazać dokładną datę uprawomocnienia się wyroku rozwodowego oraz kiedy doszło do uprawomocnienia się orzeczenia Sądu w przedmiocie separacji (prosimy podać dokładną datę) oraz czy po rozwodzie Pani stan cywilny uległ zmianie (jeżeli tak, to należy wskazać, czy ponownie wstąpiła Pani w związek małżeński i kiedy to miało miejsce)?” wskazała Pani, że separacja - 8 lipca 2021 r. Rozwód - 18 października 2023 r. Po rozwodzie Pani stan cywilny nie uległ zmianie.

Zgodnie z ww. wyrokiem Sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej Sąd powierzył obojgu rodzicom, ustalając miejsce pobytu dziecka przy matce. Kosztami utrzymania i wychowywania dziecka obciążył oboje rodziców i w związku z tym zasądził alimenty od byłego męża na rzecz syna w kwocie (…) zł miesięcznie płatne z góry do dnia 10-go każdego miesiąca do Pani rąk z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. Ponadto Sąd ustalił, że ojciec dziecka ma prawo do kontaktowania się z dzieckiem poza miejscem zamieszkania dziecka: - co drugi weekend od soboty od godz. 10:00 do niedzieli do godz. 18:00; - w wakacje od 1 lipca od godz. 9:00 do 7 lipca do godz. 18:00 i od 1 sierpnia od godz. 9:00 do 7 sierpnia do godz. 18:00; - w ferie zimowe w pierwszy tydzień od poniedziałku od godz. 9:00 do niedzieli do godz. 18:00. - w dniu 24 grudnia od godz. 15:30 do 17:30.

Na podstawie wyroku sądu, miejsce pobytu dziecka jest przy Pani.

Opieka naprzemienna nie została orzeczona przez Sąd.

Świadczenie wychowawcze, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 421) (tzw. 500+/800+) na dziecko jest pobierane od samego początku w całości przez Panią, ponieważ wydatkami związanymi z wychowywaniem syna od dnia jego urodzin zajmowała się Pani.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. i 2023 r. zarówno Pani, jak i ojciec dziecka, posiadaliście pełną władzę rodzicielską wobec syna.

W 2020 r., 2021 r. , 2022 r. i 2023 r. ojciec dziecka nie został pozbawiony przez sąd władzy rodzicielskiej wobec syna.

W 2020 r., 2021 r. , 2022 r. i 2023 r. miejscem zamieszkania syna było każdorazowo Pani miejsce zamieszkania. Od 2019 r. nie mieszkaliście już z ojcem dziecka.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. oraz 2023 r. to wyłącznie Pani (tj. bez udziału ojca syna) faktycznie wykonywała władzę rodzicielską w stosunku do syna, tj. uczestniczyła Pani w wychowaniu syna, dbała Pani o prawidłowy rozwój syna kształtując jego właściwe zachowania, rozwijała Pani jego zainteresowania, sprawowała Pani nad nim piecze/opiekę, ponosiła Pani koszty jego utrzymania, troszczyła się Pani o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpieczała Pani potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, ponosiła Pani wydatki związane z wypoczynkiem, brała Pani czynny udział w sprawach dotyczących syna związanych z jego kształceniem, dodatkowymi zajęciami itp.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. oraz 2023 r. ojciec dziecka nie wykonywał władzy rodzicielskiej w stosunku do syna. Do dnia wydania wyroku dotyczącego separacji (06/2021) ojciec dziecka nie poczuwał się do odpowiedzialności łożenia na potrzeby dziecka. Od tego jednak czasu płaci należne alimenty, ale nie realizuje zasądzonych kontaktów.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. oraz 2023 r. spotkania ojca z synem nie odbywały się regularnie. Z uwagi na chorobę alkoholową ojca dziecka kontakty z synem były sporadyczne, przez kilka miesięcy nie było ich w ogóle. Jeśli dochodziło do spotkań, przeważnie były one organizowane pod nadzorem (np. teściowej, tj. matki ojca dziecka).

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. oraz 2023 r. samotnie wychowywała Pani i sprawowała opiekę nad dzieckiem.

W 2020 r., 2021 r., 2022 r. oraz 2023 r., syn nie osiągnął żadnych dochodów.

W 2020 r. w stosunku do Pani i Pani syna nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W latach 2021-2023 w stosunku do Pani i Pani dziecka nie miały zastosowania przepisy: art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy - w zakresie osiągniętych, w roku podatkowym, o którym mowa we wniosku, przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń.

W latach 2021-2023, ani Pani, ani Pani dziecko, nie podlegaliście opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Pytanie

Czy wobec przedstawionego stanu faktycznego, w świetle przepisów obowiązującego prawa, może Pani złożyć korekty zeznań podatkowych za rok 2023, 2022, 2021, 2020 w celu skorzystania z preferencyjnej formy rozliczenia dla osoby samotnie wychowującej dziecko?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, ma Pani możliwość złożenia korekt zeznań podatkowych za rok 2023, 2022, 2021, 2020 uwzględniając ulgę dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Od roku 2018 faktycznie wykonuje Pani władzę rodzicielską w stosunku do syna, tzn. sprawuje Pani nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, troszczy się Pani o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpiecza Pani potrzeby zdrowotne i edukacyjne bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczymi, tym samym spełnia Pani warunki określone w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 11 października 2010 r., sygn. akt II FPS 3/10 w odniesieniu do art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który obowiązywał do 31 grudnia 2021 r. i został zastąpiony aktualnie obowiązującym art. 6 ust. 4c: „(…) aby skorzystać z ulgi, o której mowa w art. 6 ust. 4 ww. ustawy, podatnik musi mieć nie tylko określony stan cywilny, ale też wychowywać samotnie dziecko”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm.; t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Na podstawie art. 6 ust. 4 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanym przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Stosownie do art. 6 ust. 4d ww. ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mającego zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., wynika, że:

Art. 6 ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mający zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., stanowi, że:

Art. 6 ust. 4f ww. ustawy, dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw i mający zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r., stanowi, że:

Stosownie do art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2021 r.:

W myśl art. 6 ust. 9 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2021 r.:

Stosownie do art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu przepisu zmienionym przez art. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2022 r.:

Wyjaśnić przy tym należy, że stosownie do art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dodanego przez art. 9 pkt 7 ustawy z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2427):

Art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r. stanowi, że:

Natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw wynika, że:

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Panią z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych – za wskazany przez Panią okres, tj. za lata 2020-2023 – w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, podkreślić należy, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w powołanym wyżej art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Z powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że przepisy art. 6 ust. 4 oraz ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.

W konsekwencji, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach w nich przewidzianych należy posiadać ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko/dzieci.

Brzmienie art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest więc samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic, który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. W sytuacji, gdy dziecko pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego rodzica, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. według postanowień porozumienia rodzicielskiego), status samotnego rodzica ma ten, który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica – przy którym dziecko mieszka – prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rodzic, który jest stanu cywilnego, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że dla preferencyjnego opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. istotne znaczenie ma regulacja zawarta w treści art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że nie ma ono zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zatem od 2022 r. osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje co najmniej jedno dziecko, co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo, pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Należy zauważyć, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku posiadania określonego statusu cywilnoprawnego wymienionego w art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy art. 6 ust. 4 i 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik, osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, którym przysługuje preferencyjne rozliczenie podatku.

Przy czym, status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa.

Natomiast za osobę samotnie wychowującą dzieci ustawodawca uznał również osobę pozostającą w związku małżeńskim pod warunkiem, że drugi małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Jak wynika z art. 93 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):

Jak stanowi art. 94 § 1 ww. ustawy:

W myśl art. 107 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 111 ww. ustawy:

Z powołanych zatem przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że ustawodawca odróżnia pozbawienie władzy rodzicielskiej od ograniczenia władzy rodzicielskiej, czemu dał wyraz w powołanych wyżej przepisach prawa.

Osobami samotnie wychowującymi dzieci mogą być również osoby, wobec których orzeczono separację. Przy czym, nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko w takim przypadku wymaga prawomocnego orzeczenia sądu o separacji małżonków.

Zgodnie bowiem z treścią art. 61¹ ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

W myśl art. 61² ww. ustawy:

Stosownie do art. 61³ ww. ustawy:

Jak stanowi art. 61⁴ ww. ustawy:

Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie zatem przysługiwało jedynie temu z rodziców, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym. W konsekwencji, aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4 i ust. 4c, należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci).

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dzieci. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Powyższe stanowisko potwierdza prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 8 grudnia 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 1180/21, w którym Sąd w odniesieniu do art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdził, że:

W prawomocnym wyroku z 24 listopada 2021 r., sygn. akt I SA/Po 470/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stwierdził, że:

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie w roku 2020 nie można uznać Pani za „osobę samotnie wychowującą dziecko” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nie przysługuje Pani prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za ten okres. Preferencja ta uzależniona jest bowiem – jak już wcześniej wyjaśniono – również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko. Jak wskazano we wniosku i jego uzupełnieniu, w 2020 r. była Pani w związku małżeńskim, nie została w 2020 r. orzeczona przez sąd między Panią i Pani mężem separacja, a Pani mąż nie został pozbawiony przez sąd praw rodzicielskich w stosunku do syna i nie odbywał kary pozbawienia wolności.

Podkreślić należy, że samo złożenie pozwu o rozwód nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko, ponieważ status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu małżeństwa. Również separacja faktyczna (zerwanie więzi między stronami bez ingerencji sądu), która nie pociąga za sobą skutków prawnych, nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko, ponieważ to wyłącznie do separacji orzekanej przez sąd odnoszą się przepisy art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymieniając w kategorii osób uprawnionych do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko osobę, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Samo ograniczenie władzy rodzicielskiej małżonkowi przez sąd również nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko z uwagi na fakt, że przepisy art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią o możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów m.in. w przypadku osoby, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich – a zatem samo ograniczenie władzy rodzicielskiej małżonka przez sąd jest niewystarczające dla skorzystania z ww. preferencji podatkowej.

Fakt, że w 2020 r. ponosiła Pani koszty utrzymania syna i wychowywała go Pani samodzielnie, tj. bez udziału Pani męża, nie pozwala na uznanie Pani za osobę samotnie wychowującą dziecko, o której mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie należy Pani do jednej z kategorii osób wymienionych w zamkniętym katalogu ustanowionym przez ustawodawcę w przywołanych wyżej przepisach art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przez cały 2020 r. pozostawała Pani w związku małżeńskim.

Mając na uwadze powyższe, okoliczność, że w 2020 r. formalnie była Pani mężatką (nie została orzeczona przez sąd między Panią i Pani mężem separacja, a Pani mąż nie został pozbawiony przez sąd praw rodzicielskich w stosunku do syna i nie odbywał kary pozbawienia wolności, wyklucza możliwość uznania, że przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. W konsekwencji, z tego względu nie spełniła Pani warunku określonego w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec czego nie przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2020 r.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa określające warunki zastosowania preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, stwierdzić należy, że skoro w latach 2021-2023 tylko Pani - jako osoba, w stosunku do której sąd orzekł separację w dniu 30 czerwca 2021 r., oraz jako rozwódka od dnia 10 października 2023 r. - sprawowała opiekę względem syna (samotnie wychowywała Pani syna i uczestniczyła przy tym w jego życiu, na Pani spoczywał ciężar opieki nad nim), to przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za 2021 r., oraz stosownie do art. 6 ust. 4c i ust. 4d ww. ustawy za lata 2022-2023.

Przechodząc z kolei do kwestii możliwości złożenia korekt zeznań podatkowych za wnioskowane lata podatkowe należy stwierdzić, że:

Z art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) wynika, że:

Przy czym, zgodnie z art. 3 pkt 5 ww. ustawy:

Natomiast stosownie do art. 81 § 3 ww. ustawy:

Korekta deklaracji może dotyczyć każdej jej pozycji, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Skorygowanie deklaracji polega na ponownym poprawnym wypełnieniu formularza z zaznaczeniem, że w tym przypadku mamy do czynienia z korektą uprzednio złożonej deklaracji.

Przepisy ustawy Ordynacja podatkowa nie określają szczególnych terminów, w których przysługuje powyższe uprawnienie. Należy więc powiązać tę możliwość z zobowiązaniem podatkowym, którego deklaracja (zeznanie) dotyczy. Prawo do korekty deklaracji (zeznania) istnieje tak długo, jak długo istnieje zobowiązanie podatkowe, czyli 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa).

Wobec powyższego, w świetle przepisów obowiązującego prawa, zgodzić należy się z Panią, że może Pani złożyć korekty zeznań podatkowych za lata 2021-2023 w celu skorzystania z preferencyjnej formy rozliczenia dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Natomiast ze względu na to, że nie przysługuje Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2020 r., nie może Pani złożyć korekty deklaracji za 2020 r. i rozliczyć się w nim jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy przedstawionego przez Pani stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do oceny załączonych dokumentów. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez Wnioskodawczynię.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).