Opodatkowanie odszkodowania wypłaconego na podstawie ugody sądowej.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 8 października 2024 r. (data wpływu 10 października 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(...) 2023 r. przed Sądem Rejonowym IV Wydział Pracy, strony zawarły ugodę, na mocy której (...) zobowiązała się do zapłaty na Pani rzecz kwoty (...) zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie z funkcji dyrektora szkoły.

Kwota odszkodowania nie przekraczała 3-krotności wynagrodzenia, o którym mowa w art. 47¹ Kodeksu pracy. Na skutek odwołania z funkcji dyrektora szkoły, powróciła Pani na poprzednio zajmowane stanowisko, tj. nauczyciela.

Pozwana (...) wypłaciła Pani odszkodowanie, przy czym kwota (...) zł została pomniejszona m.in. o kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych.

Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 października 2020 r. sygn. akt II FSK 1519/18 (…) W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, mając na uwadze wymogi formalne dotyczące postępowania interpretacyjnego, należy dostrzec, rozważyć i ocenić co jest istotą zagadnienia interpretacyjnego dającą się wyprowadzić z opisu stanu faktycznego zawartego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Skoro zaś z opisu stanu faktycznego wynika, że doszło do wypowiedzenia umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem prawa i konsekwencją tego stanu rzeczy jest przyjęty przez pracodawcę obowiązek wypłaty odszkodowania (niezależnie od tego jak w treści ugody sądowej świadczenie to zostałoby formalnie nazwane) to przyjąć należy, że źródłem tego odszkodowania jest art. 56 Kodeksu pracy. Należy tutaj także uwzględnić, że prawomocna ugoda sądowa korzysta z powagi rzeczy osądzonej, zatem skarżąca nie mogłaby ponownie złożyć pozwu opartego na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. W dalszej kolejności wymaga ustalenia, czy przyznane odszkodowanie było tego rodzaju, że jego wysokość lub zasady ustalania wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. W myśl art. 56 § 1 Kodeksu pracy pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowanie. Zgodnie z tym przepisem do pracownika należy wybór czy zażąda przywrócenia do pracy czy odszkodowania. Należy przyjąć, że przepisy Kodeksu pracy mogą być uważane za przepisy odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., jako wprost określające wysokość lub zasady ustalania odszkodowania; takim przepisem jest art. 58 Kodeksu pracy, z którego wynika wysokość odszkodowania należnego pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie. Jeszcze raz należy powtórzyć, że okoliczność, że strony zdecydowały się na zawarcie ugody sądowej nie może eliminować z obszaru analizy organu interpretującego okoliczności faktycznych opisanych we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, które doprowadziły do tego, że ten konkretny spór stał się przedmiotem postępowania sądowego, organ nie może także abstrahować od konkretnej sytuacji procesowej opisanej przecież we wniosku o wydanie interpretacji indywidulanej, która dała bezpośredni asumpt do zawarcia ugody sądowej (…).

Podstawą roszczenia – zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 25 maja 2022 r. sygn. akt II PSKP 101/21 – był art. 5, art. 42 § 1 i art. 47¹ Kodeksu pracy. Wobec czego ugoda sądowa zawarta w sprawie nie mogła przekroczyć Pani 3-miesięcznego wynagrodzenia.

Zapisy ugody były następujące:

-Pozwana (…), reprezentowana przez (…) zapłaci na rzecz powódki reprezentowanej przez (…) kwotę (...) zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie z funkcji dyrektora szkoły. Zapłata nastąpi na znany pozwanej rachunek bankowy powódki, na który jest przekazywane jej wynagrodzenie za pracę, w terminie do dnia (…) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi zapłaty.

-powódka oświadcza, że niniejsza ugoda wyczerpuje wszelkie jej roszczenia wynikające ze sprawy o sygn. akt (…).

Ugoda sądowa zawarta w sprawie nie mogła przekroczyć Pani 3-miesięcznego wynagrodzenia – art. 47¹ Kodeksu pracy, natomiast w ramach ustępstw stron kwota zawarta w ugodzie była mniejsza niż 3-miesięczne Pani wynagrodzenie.

Świadczenie wskazane we wniosku nie dotyczyło szkody rzeczywistej.

Świadczenie nie dotyczyło korzyści, które mogłaby Pani osiągnąć gdyby nie została Pani odwołana z funkcji dyrektora.

Z treści ugody wynika, że ugoda wyczerpuje wszelkie Pani roszczenia wynikające ze sprawy o sygn. akt (…).

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Świadczenie zostało przyznane (dochodziła Pani roszczenia) na postawie Kodeksu pracy, tj.: art. 5, art. 42 § 1, 45 § 2 oraz art. 47¹ Kodeksu pracy.

W ugodzie nie wskazano żadnych przepisów, w tym przepisów prawa pracy, które zostały naruszone.

Wysokość wskazanego w ugodzie świadczenia wynikała z ugody i została ustalona na skutek dokonanych przez strony ustępstw, których celem było polubowne zakończenie sporu, aczkolwiek kwota dochodzonego roszczenia w pozwie stanowiła Pani 3-miesięczne wynagrodzenie. Wobec czego, kwota ugody nie mogła przekroczyć tej kwoty, ponieważ w przypadku wyroku zasądzającego, Pani nie otrzymałaby kwoty wyższej niż 3-miesięczne wynagrodzenie – co wynika z art. 47¹ Kodeksu pracy.

Zgodnie z art. 47¹ Kodeksu pracy [Wysokość odszkodowania] (...) odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.(...).

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 19 maja 2009 r. sygn. akt ll PK 288/08 „(...) odpowiednie stosowanie art. 45 § 2 k.p. i art. 47¹ k.p. do dyrektora szkoły odwołanego na podstawie art. 38 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nie uzasadnia ograniczenia ustawowego odszkodowania do wysokości trzymiesięcznego dodatku funkcyjnego.

1. Odszkodowania, o których mowa w przepisach art. 47¹ k.p., art. 50 § 3 i 4 k.p. i art. 58 k.p nie są powiązane z rzeczywistą szkodą i przysługują niezależnie od jej wystąpienia.

2. Bezprawność odwołania mianowanego nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły wynikająca z braku uzasadnionych podstaw ku temu, czy też będąca skutkiem naruszenia przepisów dotyczących tego odwołania winna wywoływać skutek podobny jak bezprawność działania pracodawcy przy wypowiedzeniu zmieniającym, bowiem są to rodzajowo podobne uchybienia prawom pracownika. Odpowiednie stosowanie do odwołanego dyrektora szkoły art. 45 § 2 k.p. i art. 47¹ k.p. nie może zatem prowadzić do zmniejszenia wysokości ustawowego odszkodowania (...)”.

Mając na uwadze powyższe odszkodowanie, którego Pani dochodziła ma charakter ryczałtowy niezależny od faktycznie poniesionej szkody, i jest ono związane z niezgodnym rozwiązaniem umowy o pracę z Panią i wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy. Nie wie Pani, co ustawodawca miał na myśli tworząc przepisy Kodeksu pracy w zakresie żądania odszkodowania zryczałtowanego.

Pytanie

Czy w podanym stanie faktycznym – płatnik, tj. (...) zasadnie wypłaciła Pani odszkodowanie wskazane w ugodzie sądowej pomniejszone m.in. o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, odszkodowanie wskazane w ugodzie sądowej winno być wypłacone w pełnej wysokości bez jego pomniejszenia m.in. o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Powyższe zwolnienie z podatku wynika z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz jest zgodne m.in. z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 października 2020 r. sygn. akt II FSK 1519/18 cytowanego powyżej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 omawianej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Jak wynika z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

W myśl art. 12 ust. 4 powołanej ustawy:

Za pracownika w rozumieniu ustawy uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga zatem łącznego spełnienia następujących warunków:

-otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

-odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie: ustawy, przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,

-wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,

-nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a-g art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wyłączenia wprowadzone przez ustawodawcę przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g obejmują odszkodowania i zadośćuczynienia, które zostały otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, nawet w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z ww. aktów.

W przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, w sytuacji spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w tym przepisie.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b omawianej ustawy:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

Z literalnego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że jego dyspozycją objęte są jedynie te zadośćuczynienia bądź odszkodowania, których prawo do otrzymania oraz ich wysokość wynika z wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkiem otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego na zasadach przewidzianych w podatku dochodowym będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych powyżej przesłanek.

Co więcej, w przedmiotowej sprawie zasadnym jest odwołanie się do ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 737 ze zm.).

Zgodnie z art. 66 ust. 1 tej ustawy:

Organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce:

1)odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:

a)złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,

b)ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,

c)złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 56 ust. 3;

2)w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 8, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Z kolei, na mocy art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 986 ze zm.):

W zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.

I tak, w myśl art. 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.):

Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.

Jak stanowi art. 42 § 1 omawianej ustawy:

Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy.

Zgodnie z art. 45 § 1 ww. ustawy:

W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Na podstawie art. 45 § 2 Kodeksu pracy:

Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli przed wydaniem orzeczenia upłynął termin, do którego umowa o pracę zawarta na czas określony miała trwać, lub jeżeli przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.

Stosownie natomiast do treści art. 47¹ ww. Kodeksu:

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.

Przepis art. 47¹ Kodeksu pracy określa zatem dolną i górną granicę wysokości odszkodowania, o którym mowa w art. 45 ww. Kodeksu.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jak wynika bowiem z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2011 r., sygn. akt SK 62/08, jeśli określony sposób rozumienia przepisu ustawy utrwalił się już w sposób oczywisty, a zwłaszcza jeśli znalazł jednoznaczny i autorytatywny wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego bądź Naczelnego Sądu Administracyjnego, to należy uznać, że przepis ten – w praktyce swego stosowania – nabrał takiej właśnie treści. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Odwołując się zatem do prawa cywilnego należy stwierdzić, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

Z wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 13 marca 2014 r., nr I PK 219/2013 wynika, że:

Przepisy ustawy o systemie oświaty ani przepisy Karty Nauczyciela nie normują uprawnień ani roszczeń przysługujących nauczycielowi w razie odwołania ze stanowiska kierowniczego (dyrektora szkoły) ani terminów ich dochodzenia. Z tej przyczyny, w nieuregulowanym w wymienionych ustawach zakresie rozstrzygania sporów o powierzenie stanowiska dyrektora szkoły, ustalenie lub zmiany warunków jego pracy lub płacy, bądź odwołanie dyrektora szkoły z kierowniczego stanowiska pracy, dochodzi do posiłkowego i odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu pracy (art. 5 k.p. lub art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela) o uprawnieniach pracownika z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania lub wygaśnięcia umów o pracę (art. 264-265 k.p.).

W opisie zdarzenia jednoznacznie wskazała Pani, że wysokość wypłaconego świadczenia wynikała z ugody i została ustalona na skutek dokonanych przez strony ustępstw, których celem było polubowne zakończenie sporu, aczkolwiek kwota dochodzonego roszczenia w pozwie stanowiła Pani 3-miesięczne wynagrodzenie. W ugodzie był zapis, że pozwana (…), reprezentowana przez (…) zapłaci na rzecz powódki – Pani reprezentowanej przez (…) kwotę (...) zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem odwołanie z funkcji dyrektora szkoły. W ugodzie nie wskazano żadnych przepisów, w tym przepisów Prawa pracy, które zostały naruszone.

W związku z powyższym, wobec tego, że w przedmiotowej sprawie wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu.

Powołany przez Panią art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ww. ustawy nie ma zastosowania. Przepis ten wyłącza odszkodowania wynikające z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe. Jednakże sama okoliczność, że świadczenie wypłacone zostało Pani na mocy ugody sądowej nie oznacza, że objęte jest zwolnieniem wynikającym z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, skoro wysokość ani zasady przyznawania świadczenia nie wynikały wprost z regulacji wskazanych w tym przepisie.

Odnosząc się do zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazać należy, że przepis ten zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zakres zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Przenosząc powyższe uregulowania prawne na grunt przedstawionego we wniosku stanu faktycznego stwierdzić należy, że wypłacona na Pani rzecz kwota odszkodowania ma rekompensować utracone przez Panią, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę. W konsekwencji ww. świadczenie nie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem w istocie dotyczy korzyści, które mogłaby Pani osiągnąć, gdyby szkody Pani nie wyrządzono.

Biorąc pod uwagę opisany stan faktyczny oraz powołane powyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż wypłacone Pani odszkodowanie stanowi dla Pani przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, (...) – jako płatnik, wypłacając Pani wskazane w ugodzie sądowej odszkodowanie, była zobowiązana do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy z tego tytułu.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.