Zapewnienie opieki psychologicznej dla kuratorów sądowych.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 sierpnia 2024 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek z 20 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnili go Państwo pismem z 27 września 2024 r. (wpływ 27 września 2024 r.),

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i jego uzupełnienie

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o Kuratorach Sądowych (Dz. U. 2023.0.1095) w art. 17a oraz art. 87a zobowiązuje Sąd do zapewnienia kuratorowi zawodowemu oraz kuratorowi społecznemu pomocy psychologicznej na wniosek lub za zgodą. W celu realizacji przedmiotowego świadczenia Sąd zawarł umowę z placówką medyczną, która będzie świadczyła pomoc psychologiczną. W umowie określono, że podstawą realizacji usługi jest skierowanie na świadczenie usługi w zakresie pomocy psychologicznej wystawione przez zamawiającego (Sąd) i skierowanie to upoważnia pracownika do jednorazowej wizyty. Ustalono czas trwania jednej wizyty oraz wynagrodzenie za udzielenie pomocy psychologicznej w ramach jednej wizyty (sesji indywidualnej). W celu realizacji umowy zostało wydane Zarządzenie, które ustanawia tryb i zasady korzystania z pomocy psychologicznej. Zgodnie z jego treścią, kurator, zarówno zawodowy jak i społeczny, składa do Oddziału Kadr wniosek o wystawienie skierowania na świadczenie usług w zakresie pomocy psychologicznej. Po otrzymaniu skierowania umawia się na wizytę w jednej ze wskazanych w skierowaniu placówek medycznych. Faktura wystawiana jest w oparciu o liczbę wizyt zrealizowanych w miesięcznym okresie rozliczeniowym. W treści faktury bądź w załączniku do niej mają być wskazane numery skierowań zrealizowanych w danym okresie rozliczeniowym. Faktura po sprawdzeniu zgodności merytorycznej przez Oddział Kadr przekazywana jest do Oddziału Finansowego do zapłaty.

Zawodowy kurator sądowy nie jest zatrudniany na podstawie umowy o pracę, lecz mianowany w trybie art. 4 Ustawy o kuratorach sądowych z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.U.2023.0.1095) przez Prezesa Sądu Okręgowego, natomiast sądowego kuratora społecznego powołuje w trybie art. 84 przedmiotowej ustawy Prezes Sądu Rejonowego.

Nie jest prowadzony rejestr osób, które skorzystały z pomocy psychologicznej. Opłaty za usługi psychologiczne realizowane są na podstawie faktury wystawionej przez usługodawcę na podstawie liczby wizyt zrealizowanych w miesięcznym okresie rozliczeniowym.

Sąd nie dokonuje stałej opłaty miesięcznej za udostępnienie kuratorowi sądowemu możliwości skorzystania z pomocy psychologicznej.

Pytanie

Czy opisane świadczenia medyczne, które nie są wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią przychód z nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2014 r., K 7/13 zdefiniował pojęcie przychodu z nieodpłatnych świadczeń uznając, że aby mówić o nieodpłatnym świadczeniu muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki:

1. Świadczenie zostało spełnione za zgodą pracownika (pracownik skorzystał z niego w pełni dobrowolnie).

2. Świadczenie leży w interesie pracownika i przyniosło mu korzyść w postaci zwiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku.

3. Uzyskana korzyść jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Zważono co następuje:

Pracodawca (Sąd) ma ustawowy obowiązek zapewnić opiekę psychologiczną, lecz kurator nie ma obowiązku korzystania z tej opieki, skorzystanie z tego świadczenia jest dobrowolne.

Pracodawca ma możliwość ustalenia korzyści uzyskanej przez indywidualnego pracownika. Co do samej korzyści to uznać należy, że o ile skorzystanie z opieki psychologicznej pozwala kuratorowi uniknąć wydatku to bezsprzecznym jest również stwierdzenie, że korzyść ta występuje także po stronie pracodawcy (Sądu). Taki wniosek można wysnuć chociażby z samego faktu, że w Ustawie o kuratorach sądowych nałożono na Sąd, jako pracodawcę, obowiązek zapewnienia opieki psychologicznej uznając poprzez to specyficzne obciążenie zawodu kuratora sądowego odpowiedzialnością oraz podkreślono wagę i znaczenie wyników ich pracy (głównie w procesie orzeczniczym) a więc dla Sądu jako organu oraz jako pracodawcy.

Zatem Państwa stanowisko jest takie, że świadczenie opieki psychologicznej dla kuratorów sądowych nie stanowi przychodu kuratora z nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie spełnia łącznie trzech przesłanek, o których mowa w Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w cytowanej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 12 ust. 1 ww. ustawy:

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Tak szerokie zdefiniowanie pojęcia przychodu pracownika wskazuje, że w każdym przypadku, w którym uzyska on od pracodawcy realną korzyść mającą wymiar finansowy, będzie to rodzić obowiązek zwiększenia jego przychodu, z wyjątkiem świadczeń określonych w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei art. 12 ust. 4 powołanej ustawy stanowi, że:

I tak, na mocy art. 32 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

W myśl art. 11 ust. 2 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 11 ust. 2a cytowanej ustawy:

Na mocy art. 11 ust. 2b ww. ustawy:

Ponieważ przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają definicji „nieodpłatnych świadczeń” przy interpretacji tego pojęcia odwołać się należy do jego słownikowego znaczenia. W związku z powyższym stwierdzić należy, że świadczeniem nieodpłatnym jest świadczenie „niewymagające opłaty, takie za które się nie płaci, bezpłatne” (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 2003 r.). W orzecznictwie sądowym przyjmuje się natomiast, że nieodpłatne świadczenie obejmuje nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu, ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Mając na uwadze powyższe, o nieodpłatnym świadczeniu, mającym cechy przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym można mówić w sytuacji, gdy:

1.podmiot, na rzecz którego dokonywane jest tego rodzaju świadczenia odnosi korzyść, a więc musi zaistnieć u niego trwałe przysporzenie majątkowe;

2.korzyść ta musi zostać odniesiona kosztem innego podmiotu, a więc powinna istnieć możliwość ustalenia kto poniósł ekonomiczny ciężar owego przesunięcia majątkowego,

3.korzyść musi mieć konkretny wymiar finansowy,

4.świadczenie musi mieć nieodpłatny charakter. Nie może ono zatem wiązać się z jakimkolwiek ekwiwalentem ze strony podatnika. Nie ma przy tym znaczenia, czy ów ekwiwalent pozostaje w ekonomicznej równowadze ze świadczeniem. Jeżeli podmiot zobowiązany jest do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego, choćby miało ono wymiar symboliczny nie można mówić o nieodpłatnym świadczeniu.

Z treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. sygn. akt K 7/13 (Dz. U. z 2014 r. poz. 947), wynika że za przychody pracownika, o których mowa w art. 12 ust. 1 i art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą być uznane takie świadczenia, które:

1.zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),

2.zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,

3.korzyść ta jest wymierna (również w postaci zaoszczędzenia wydatku) i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Ustawowe pojęcie nieodpłatnych świadczeń musi być zawsze interpretowane w konkretnym kontekście, a nie w oderwaniu od niego z pominięciem okoliczności realizacji pewnych uprawnień, zjawisk gospodarczych i zdarzeń prawnych.

W kontekście pierwszego warunku, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że „inne nieodpłatne świadczenia” na rzecz pracownika mogą być uznane za jego dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tylko pod warunkiem, że rzeczywiście spowodowały zaoszczędzenie przez niego wydatków. Ustalenie tej okoliczności zależy od tego, czy pracownik skorzystał ze świadczenia oferowanego przez pracodawcę w pełni dobrowolnie. Zgoda na skorzystanie ze świadczenia wyraża bowiem ocenę pracownika, że świadczenie - z punktu widzenia jego sytuacji zawodowej, życiowej, rodzinnej - jest celowe i przydatne, leży w jego interesie. Oznacza to, że w braku świadczenia ze strony pracodawcy pracownik musiałby ponieść wydatek. W konsekwencji przyjęcie świadczenia oferowanego przez pracodawcę oznacza uniknięcie tego wydatku.

Odnośnie drugiego warunku Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że dla oceny czy świadczenie leżało w interesie pracownika, istotne jest czy stanowi ono realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt jest uchwytny w jego majątku. Trybunał Konstytucyjny - w ślad za uchwałami NSA - uznał, że w zakres nieodpłatnego świadczenia, jako przychodu wchodzą wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, „których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy”. W konsekwencji, aby wartość świadczenia uzyskanego od pracodawcy podlegała opodatkowaniu, po stronie pracownika musi pojawić się dochód, czyli korzyść majątkowa. Korzyść ta może wystąpić w dwóch postaciach: prowadzi do powiększenia aktywów, co jest zwykłym skutkiem wypłaty pieniędzy, albo do zaoszczędzenia wydatków, co może być następstwem świadczenia rzeczowego lub w formie usługi. W wyniku takiego świadczenia w majątku pracownika nie pojawia się wprawdzie realny dochód (w znaczeniu ekonomicznym), ale ponieważ znaczenie dochodu na gruncie ustawy PIT jest szersze, zaoszczędzenie wydatków musi być traktowane na równi z przyrostem majątku. Jako przykład Trybunał Konstytucyjny wskazał m.in. dowożenie pracownika z miejsca zamieszkania do pracy. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego zorganizowanie tego rodzaju transportu może oznaczać zaoszczędzenie wydatku po stronie pracownika i w konsekwencji może stanowić przysporzenie objęte podatkiem dochodowym. Taka ocena jest jednak poprawna tylko pod warunkiem, że świadczenia te pracodawca spełniał, dysponując uprzednią zgodą pracownika na ich przyjęcie. O ile bowiem pracownik decyduje się skorzystać z przewozu, niewątpliwie zaoszczędza sobie wydatku, który musiałby ponieść.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny zauważył, że w sytuacji, gdy nieodpłatne świadczenie zostało przyjęte jako warunek niezbędny do zgodnego z prawem wykonania pracy – po stronie pracownika nie pojawia się korzyść, która mogłaby być objęta podatkiem dochodowym.

W odniesieniu do trzeciego warunku, Trybunał Konstytucyjny wskazał, że przychód powstaje, gdy można zindywidualizować świadczenie, określić jego wartość pieniężną oraz skonkretyzować odbiorcę. Mając powyższe na uwadze Trybunał Konstytucyjny zauważył, że w sytuacji gdy otrzymane przez pracownika nieodpłatne świadczenie stanowi świadczenie pracodawcy, na które pracownik wyraził zgodę, które zostało spełnione w jego interesie i oznacza realne przysporzenie mu korzyści, problem ustalenia podstawy opodatkowania w zasadzie ulega rozwiązaniu. Dotyczy to między innymi zorganizowania przez pracodawcę dowozu do pracy, w sytuacji gdy pracodawca wie kto będzie korzystał z tej formy transportu oraz zna odległości, którą każdy będzie pokonywał. W takim przypadku pracodawca jest w stanie precyzyjnie określić wartość świadczenia przypadającą indywidualnie na każdego przewożonego.

Z kolei jako przykład świadczenia, które nie rodzi po stronie pracownika przysporzenia majątkowego (korzyści) Trybunał Konstytucyjny wskazał sytuację, w której pracodawca proponuje pracownikom udział w spotkaniach integracyjnych czy szkoleniowych, choćby organizowanych poza miejscem pracy (imprezy wyjazdowe). W tym przypadku, nawet jeśli pracownik uczestniczy w spotkaniu (konferencji, szkoleniu) dobrowolnie, po jego stronie nie pojawia się korzyść, choćby w postaci zaoszczędzenia wydatku. Nie sposób bowiem zakładać, że gdyby nie „kursokonferencja” organizowana przez pracodawcę, pracownik wydałby pieniądze na uczestnictwo w takim przedsięwzięciu. Trudno też poważnie utrzymywać, że przychodem pracownika z umowy o pracę czy stosunku służbowego jest możliwość okazjonalnego uczestnictwa w obiedzie czy kolacji, a wartość zjedzonych przez niego potraw i wypitych napojów wyznacza podstawę opodatkowania.

Wobec tego nie każde świadczenie spełnione przez pracodawcę na rzecz pracownika bez ustalonej za nie zapłaty jest świadczeniem podlegającym podatkowi dochodowemu, podobnie jak nie każde tego rodzaju świadczenie jest wyłączone spod regulacji ustawy PIT. Przy czym, jak słusznie zauważył Trybunał Konstytucyjny ze względu na otwarty i rozwijający się katalog świadczeń oferowanych przez pracodawców - nie jest możliwe enumeratywne wyliczenie w ustawie podatkowej wszystkich nieodpłatnych przysporzeń, które zgodnie z zasadą powszechności przedmiotowej podatku dochodowego powinny być przez ustawodawcę uwzględnione.

Są świadczenia, które gwarantują higieniczne i bezpieczne warunki pracy i służą jej organizacji (umożliwiają prawidłowe wykonywanie pracy), których spełnienie leży przede wszystkim w interesie pracodawcy w celu odpowiedniego zorganizowania własnej działalności. W takim przypadku pracownik korzysta z tych świadczeń (w ramach wykonywania przypisanej pracy), jednak dla niego jest to korzyść niewychodząca na zewnątrz stosunku pracy i niestanowiąca dochodu, będącego przedmiotem opodatkowania.

Z opisu sprawy wynika, że ustawowo Sąd zobowiązany jest do zapewnienia kuratorowi zawodowemu oraz kuratorowi społecznemu pomocy psychologicznej na wniosek lub za zgodą.

Jak wynika z art. 17a ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o Kuratorach Sądowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1095):

W świetle art. 87a ust. 1 ww. ustawy:

Ponadto z opisu sprawy wynika, że nie jest prowadzony rejestr osób, które skorzystały z pomocy psychologicznej. Opłaty za usługi psychologiczne realizowane są na podstawie faktury wystawionej przez usługodawcę na podstawie liczby wizyt zrealizowanych w miesięcznym okresie rozliczeniowym. Sąd nie dokonuje stałej opłaty miesięcznej za udostępnienie kuratorowi sądowemu możliwości skorzystania z pomocy psychologicznej.

Analizując przesłanki wynikające z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r., należy wskazać, że przesłanki Nr 1 i 3 są spełnione. Z pomocy psychologicznej kurator skorzysta w pełni dobrowolnie, a na podstawie złożonego wniosku o taką pomoc Sąd ma możliwość ustalenia korzyści uzyskanej przez indywidualnego kuratora.

Natomiast nie będzie spełniona przesłanka Nr 2. Ustawa o kuratorach sądowych nakłada na Sąd, jako pracodawcę, obowiązek zapewnienia opieki psychologicznej. Ze złożonego wniosku wynika, że ustawodawca uznał specyficzne obciążenie zawodu kuratora sądowego odpowiedzialnością oraz podkreślił wagę i znaczenie wyników ich pracy. Zatem opłaty za usługi psychologiczne na rzecz kuratorów są ponoszone w interesie Sądu, gdyż obowiązek ponoszenia takich wydatków wynika wprost z przepisów ustawy o Kuratorach Sądowych.

W tym stanie rzeczy oraz w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. należy uznać, że w omawianej sprawie po stronie kuratorów nie powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń kwalifikowany do przychodów ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ww. ustawy. W konsekwencji, Sąd nie będzie zobowiązany z tego tytułu do obliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, z uwagi na niespełnienie łącznie trzech przesłanek wynikających z wyroku TK K 7/13.

Zatem Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosujecie się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Macie Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).