Opodatkowanie kwoty zwróconej przez bank na podstawie ugody.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 sierpnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zawarcia ugody z bankiem.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 27 września 2024 r. (data wpływu 1 października 2024 r.).

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

AA

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

BB

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 18 sierpnia 2006 r. zawarliście Państwo umowę kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny z Bankiem (...) S.A.

Byliście Państwo solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu.

Na mocy umowy kredytu została Państwu wypłacona kwota 374.245,19 zł. Kredyt został przeznaczony na nabycie nieruchomości w celu zaspokojenia Państwa potrzeb mieszkaniowych.

Kredyt był denominowany do waluty obcej CHF. Kredyt został spłacony w całości w dniu 11 czerwca 2019 r. Z uwagi na niedozwolone postanowienia umowy wystąpiliście Państwo do sądu o zapłatę kwoty stanowiącej sumę wpłaconych na rzecz banku rat kredytu, powołując się na nieważność umowy. Państwa roszczenie wobec banku wynosi 684.199,21 zł (łączna kwota spłacona na rzecz banku w wykonaniu nieważnej umowy kredytu). Sprawę rozpoznaje Sąd Okręgowy (...), sygn. (...).

Bank zaproponował Państwu zawarcie ugody na warunkach przewidujących przeliczenie kredytu od początku tak, jakby był kredytem złotówkowym oprocentowanym stopą procentową właściwą dla kredytów PLN (WIBOR + marża). W treści ugody wskazano, że po przeliczeniu kredytu na powyższych zasadach bank zobowiązuje się zwrócić na rzecz kredytobiorców kwotę nadpłaty w wysokości 62.974,01 zł oraz kwotę dodatkową w wysokości 232.025,99 zł. W ocenie Banku kwota 232.025,99 zł stanowi przychód i nie jest zwolniona od podatku.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Wystąpiliście Państwo do sądu o zapłatę kwoty stanowiącej sumę wpłaconych na rzecz banku rat kredytu, powołując się na nieważność umowy kredytu w dniu 15 września 2023 r.

W pozwie zgłosiliście Państwo dwa roszczenia - główne i ewentualne. Roszczenie ewentualne zostało zgłoszone z ostrożności procesowej, na wypadek nieuwzględnienia przez sąd roszczenia głównego.

A.Roszczenie główne opiera się na założeniu nieważności umowy kredytu i jest to roszczenie o zasądzenie kwoty 684.199,21 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty, pobranej przez Bank tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kredytu hipotecznego, a także tytułem prowizji, składki za ubezpieczenie do czasu ustanowienia hipoteki, składki za ubezpieczenie kredytowanego wkładu finansowego oraz opłaty za zawiadomienie o niedopłacie w okresie od 18 sierpnia 2006 r. do 11 czerwca 2019 r. bez podstawy prawnej z uwagi na nieważność umowy kredytu nr (...) z dnia 18 czerwca 2006 r.

B.Roszczenie ewentualne (tzw. roszczenie o „odfrankowienie”) to roszczenie o zasądzenie kwoty 209.013,00 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty, pobranej przez Bank nienależnie, tytułem rat kredytu hipotecznego - w okresie od 18 sierpnia 2006 r. do 11 czerwca 2019 r. - zawyżonych w wyniku bezpodstawnego ustalenia przez Bank salda kredytu w CHF, podczas gdy kredyt został wypłacony w złotych oraz w wyniku stosowania przez Bank niedozwolonej klauzuli dot. przeliczania rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży franka szwajcarskiego (§5 ust. 4 w zw. z §5 ust. 3 pkt 2 Umowy, §13 ust. 7 Umowy, §18 ust. 1 Umowy oraz §19 Umowy) - na podstawie art. 405 k.c. i art. 410 §1 i §2 k.c., tj. z tytułu nienależnego świadczenia uzyskanego przez Bank bez podstawy prawnej.

Planujecie Państwo podpisać ugodę z bankiem jeszcze w tym roku, niezwłocznie po uzyskaniu odpowiedzi Dyrektora Informacji Skarbowej na nasz wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Projekt ugody jest już przygotowany i bank wyraża gotowość podpisania ugody w najbliższym czasie.

Bank uznaje w ugodzie w części roszczenie o zapłatę w tym sensie, że na mocy ugody zobowiązuje się do zapłaty części dochodzonej przez nas kwoty', ale na innej podstawie prawnej niż wskazana w pozwie. Bank w ugodzie nie podziela stanowiska o nieważności umowy kredytu. Ugoda nie opiera się na założeniu, że umowa jest nieważna, lecz na założeniu, że umowa pozostaje ważna, ale zostaje zmieniona waluta zadłużenia na walutę polską. W ugodzie wskazano, że gdyby kredyt był kredytem Złotowym, oprocentowanym według WIBOR, to kredytobiorcy od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia całkowitej spłaty musieliby zapłacić na rzecz banku kwotę o 62.974,01 zł niższą, niż w rzeczywistości zapłacili. Dlatego bank tę kwotę zobowiązuje się zwrócić kredytobiorcom na mocy ugody i nazywa tę kwotę nadpłatą.

Z ugody nie wynika, czy wypłacana Państwu kwota 232.025,99 zł nazwana kwotą dodatkową jest kolejnym zwrotem przez bank kwot, które uznano za naszą nadpłatę, czy zwrotem nadpłaty jest tylko kwota 62.974,01 zł. Jak wyjaśniono powyższej, kwota 62.974.01 zł stanowi nadpłatę wyliczoną przy założeniu, że umowa kredytu byłaby umową kredytu złotowego. Pozostała kwota tj. 232.025,99 zł stanowi dalszą nadpłatę ponad nominalną kwotę kredytu wypłaconą nam przez bank. W ugodzie nie zdefiniowano, czym jest kwota dodatkowa.

Kwota dodatkowa nie stanowi wynagrodzenia za wycofanie pozwu i odstąpienie od dalszych roszczeń. Łączna suma kwot wpłaconych przez Państwa na rzecz banku w okresie trwania umowy to 684.199,21 zł. Kwota wypłaconego nam kredytu to 374.245,19 zł. W przypadku uznania przez Sąd, że umowa jest nieważna finalnie po potrąceniu kwoty kredytu należałaby się Państwu kwota stanowiąca różnicę między sumą spłat, a kwotą kredytu, czyli 309.954,02 zł oraz odsetki ustawowe za opóźnienie. Na mocy ugody macie Państwo otrzymać od banku łącznie 295.000 zł, czyli mniej niż nadpłaciliście Państwo na rzecz banku ponad kwotę kredytu. W ramach ugody rezygnujecie Państwo z części przysługującego Państwu roszczenia. Ugoda ma za zadanie uregulować wszelkie roszczenia stron związane z w/w umowę kredytu, zatem w jej treści strony zrzekają się dalszych roszczeń, a kredytobiorcy zobowiązują się do cofnięcia pozwu.

Pytanie

Czy w świetle opisanego stanu faktycznego jako podatnicy będziecie Państwo zobowiązani zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych od kwoty dodatkowej 232.025,99 zł, którą otrzymacie Państwo od banku w wyniku ugody?

Pani stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, kwota dodatkowa w wysokości 232.025,99 zł zaproponowana przez bank nie stanowi przychodu do opodatkowania w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy.

Państwa zdaniem kwoty stanowiące zwrot wpłaconych przez kredytobiorcę kwot w wykonaniu nieważnej umowy kredytu nie stanowią przychodu i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W rozpatrywanej sytuacji otrzymana kwota nie przysporzyła Państwu korzyści. Jako kredytobiorcy wpłaciliście Państwo bowiem wcześniej do banku kwotę dużo wyższą niż tę, którą odzyskaliście na mocy ugody.

Dlatego Państwa zdaniem stanowisko banku jest nieprawidłowe. Otrzymacie Państwo bowiem środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Państwa własnych środków.

Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Państwa majątku, a zatem wypłata będzie neutralna podatkowo.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. Została ona wyrażona w art. 9 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym:

Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy:

Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w wyniku określonego zdarzenia, które powoduje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro – jak wynika z uzupełnienia - kwota dodatkowa, którą otrzymacie Państwo od banku w wyniku zawartej ugody, stanowi nadpłatę i łączna kwota jaką macie Państwo otrzymać od banku, to mniej niż nadpłaciliście Państwo na rzecz banku ponad kwotę kredytu, to otrzymana kwota dodatkowa nie spowoduje po Państwa stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. Zwrot ten (dodatkowej kwoty objętej pytaniem) nie będzie stanowił dla Państwa przychodu.

Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Państwa przysporzenia majątkowego, wzrostu Państwa majątku.

Pieniądze te nie są Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Państwa stronie powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Państwa stanowisko uznano za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).

Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia i zastosujecie się Państwo do interpretacji.

• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Pan AA (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego.

Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).