Skutki podatkowe zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych, ubezpieczenia i wypłaty odsetek.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zwrotu określonej kwoty przez bank. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 28 września 2024 r. (data wpływu 28 września 2024 r.) i z 2 października 2024 r. (data wpływu 2 października 2024 r.).

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania:

B.G.

ul. (…)

(…)

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

L.G.

ul. (…)

(…)

3)Zainteresowany niebędący stroną postępowania

D.K.

(…)

(…)

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Bank, B.G. oraz dwóch pozostałych kredytobiorców – L.G. oraz D.K. zawarli Umowę nr (…) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „…” waloryzowany kursem CHF (dalej jako: „Umowa”), na podstawie której Bank wypłacił kwotę 287.500,05 w PLN, co stanowiło równowartość 101.871,16 CHF.

Przedmiotowy kredyt był i jest spłacany regularnie, a suma wpłaconych na dziś rat kapitałowo-odsetkowych przewyższyła zaciągniętą kwotę kredytu (na dziś 329.914,50 PLN).

W związku z zastosowaniem przez Bank niedozwolonych zapisów w umowie kredytowej, wystąpili Państwo do Sądu z pozwem o uznanie przedmiotowego kredytu za nieważny i żądali Państwo zwrotu zapłaconej bankowi niezasadnie kwoty. Następnie wytoczone zostało przeciwko Bankowi powództwo – pozew indywidualny dotyczący stwierdzenia nieważności (trwałej bezskuteczności) Umowy. Postępowanie sądowe zainicjowane pozwem toczy się obecnie przed Sądem Apelacyjnym w (…) I Wydział Cywilny pod sygn. akt (…). Obecnie Bank wystąpił z propozycją ugody celem uniknięcia dalszej sprawy przed sądem.

W ugodzie jest informacja, że przysługuje Państwu następujące roszczenie w stosunku do Banku, wynikające ze świadczeń spełnionych w wykonaniu Umowy:

• 329.914,50 PLN tytułem rat kapitałowo-odsetkowych;
• 7.136,03 PLN tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego;
• 23.134,38 PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia;
• 47.191,61 PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia wpływu pozwu do banku, tj. 18 sierpnia 2021 r. do 10 lipca 2024 r.

Tym samym przysługuje Państwu w stosunku do Banku roszczenie o zapłatę kwoty 407.376,52 PLN.

W związku z wykonaniem Umowy (wypłatą kapitału kredytu), Bankowi przysługuje w stosunku do Państwa roszczenie o zapłatę 287.500,05 PLN.

Strony Umowy dokonują potrącenia Roszczenia Klienta w wysokości 407.376,52 PLN z Roszczeniem Banku w wysokości 287.500,05 PLN, wobec czego wierzytelności te umarzają się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności, a więc do wysokości 287.500,05 PLN. Na skutek dokonanego potrącenia Bank zobowiązany jest do zapłaty na Państwa rzecz pozostałej kwoty przysługującego Państwu roszczenia, tj. 119.876,47 PLN (słownie: sto dziewiętnaście tysięcy osiemset siedemdziesiąt sześć złotych 47/100).

Bank dodatkowo w ramach Ugody zobowiązuje się dokonać na Państwa rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 18.900,00 PLN.

Tak więc na mocy ugody Bank:

• uzna częściowo roszczenie główne;
• uzna częściowo roszczenie o wypłatę odsetek.

Ustalona kwota, którą mają Państwo otrzymać od Banku:

• będzie zwrotem środków nienależnie wpłaconych w niepełnej wysokości;
• nie będzie odszkodowaniem;
• nie będzie zadośćuczynieniem;
• nie będzie wynagrodzeniem za odstąpienie od dochodzenia roszczeń;
• nie będzie wypłatą z innego tytułu.

Na mocy ugody nie dojdzie do umorzenia wierzytelności, lecz do zwrotu kapitału kredytu wpłaconego przez kredytobiorcę na rzecz Banku.

Nie korzystali Państwo z zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu)

Czy w związku z zamiarem zawarcia przez Państwa Ugody z Bankiem, mającej na celu zakończenie sporu na tle Umowy kredytu denominowanego w CHF, otrzymana przez Państwa kwota z tytułu rozliczenia umowy w wysokości: 329.914,50 zł tytułem rat kapitałowo – odsetkowych, 7.136,03 zł tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego, 23.134,38 zł tytułem składek na poczet ubezpieczenia, 47.191,61 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia wpływu pozwu do Banku, tj. od 18 sierpnia 2021 r. do dnia 10 lipca 2024 r. w łącznej wysokości 407.376,52 zł stanowić będzie przychód i w związku z tym, czy po Państwa stronie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pytanie nie dotyczy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Państwa stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu)

W Państwa ocenie, zwrot środków otrzymanych na podstawie ugody z bankiem dotyczącej kredytu frankowego nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zwrot ten stanowi jedynie odzyskanie nadpłaconych środków, a nie uzyskanie dodatkowego dochodu.

Kredyt otrzymany przez Państwa na podstawie Umowy kredytu wypełnia przesłanki definicji zawartej w § 3 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 ze zm.), („Rozporządzenie”), jako iż zaciągnięty był na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wydatki na cele mieszkaniowe.

Zgodnie z art. § 1 ust. 1 Rozporządzenia zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot: umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej oraz

b)b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Wskazać należy, iż Bank na podstawie Umowy Kredytu udzielił Państwu kredyt na łączną kwotę 287.500,05 zł, a w wyniku zawarcia w Umowie kredytu przez Bank klauzul abuzywnych pozwalających Bankowi na dowolność ustalania kursu CHF, wyrokiem I Instancji umowa została uznana za nieważną, tym samym, Bank pobrał od Państwa bezpodstawnie świadczenie nienależne, a mające być zwrócone w wyniku Ugody.

Łączna kwota środków podlegających zwrotowi wynosi 407.376,52 zł w skład której wchodzą: 329.914,50 zł tytułem rat kapitałowo – odsetkowych, 7.136,03 zł tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego, 23.134,38 zł tytułem składek na poczet ubezpieczenia, 47.191,61 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia wpływu pozwu do Banku tj. 18 sierpnia 2021 r. do dnia 10 lipca 2024 r.

Kwota stanowi zwrot kosztów, jakie ponieśli Państwo w związku z zawarciem z Bankiem Umowy Kredytu denominowanego w CHF. Zwrot środków otrzymanych na podstawie Ugody z bankiem dotyczącej kredytu frankowego nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zwrot ten stanowi jedynie odzyskanie nadpłaconych środków, a nie uzyskanie dodatkowego dochodu.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podlega dochód, który stanowi nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania.

W przypadku zwrotu środków na podstawie ugody, nie dochodzi do powstania nowego przychodu, a jedynie do odzyskania środków, które zostały nienależnie zapłacone na skutek niekorzystnych warunków umowy kredytowej.

W związku z tym Państwa zdaniem, zwrot ten nie powinien być traktowany jako przychód podlegający opodatkowaniu.

Stanowisko w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego opieramy na Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 592 ze zm.) oraz art. 10 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 9 ust. 2, art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku wspólnym jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że bank proponuje Państwu w ramach ugody roszczenie tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, tytułem składek na poczet ubezpieczenia oraz tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie. Ustalona kwota będzie zwrotem środków nienależnie wpłaconych do banku.

Powzięli Państwo wątpliwość, czy wypłacona kwota będzie stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe zwrotu tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz tytułem składek na poczet ubezpieczenia

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W Państwa przypadku – otrzymają Państwo od banku zwrot tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz tytułem składek na poczet ubezpieczenia. Otrzymana przez Państwa kwota będzie stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo do banku. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Państwa rzecz tej kwoty będzie dla Państwa neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągną Państwo bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje po Państwa stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Państwa stanowisko w zakresie zwrotu tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz tytułem składek na poczet ubezpieczenia należało więc uznać za prawidłowe.

Na marginesie należy wskazać, że rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe nie znajduje zastosowania w przypadku zwrotu nadpłaconych środków, ponieważ dotyczy ono wyłącznie umorzenia – a jak sami Państwo wskazali – na mocy ugody nie dojdzie do umorzenia wierzytelności, tylko do zwrotu środków na Państwa rzecz.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zgodnie z którym:

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z ww. przepisem:

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy PIT zwalnia zatem z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro – jak już wyżej wspomniano - proponowany przez bank na Państwa rzecz zwrot kwot nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie braku opodatkowania wypłaty kwoty tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Istotą interpretacji indywidualnej jest rozstrzygnięcie, czy prawidłowo postrzegają Państwo, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez Państwa stan faktyczny. W polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje zasada samoobliczenia podatku. Wydanie interpretacji indywidualnej nie zwalnia podatnika z obowiązku obliczenia podstawy opodatkowania oraz zobowiązania podatkowego. Stąd też Organ interpretacyjny nie analizował przedstawionych przez Państwa kwot.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pani – B. G. (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).