Skutki podatkowe w zakresie zwrotu (kwoty dodatkowej) otrzymanego na postawie ugody bankowej w sprawie kredytu mieszkaniowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 13 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczynię i Bank (dalej: „Bank”) łączyła Umowa kredytu mieszkaniowego z 2006 r., zmieniona Aneksem nr 1 z 2008 r. (dalej: „Umowa”), przy czym kredyt mieszkaniowy, którego dotyczy Umowa (dalej: „Kredyt”), rozumiany jest jako kredyt udzielony w całości lub w części na finansowanie własnego celu mieszkaniowego Wnioskodawczyni.

W dniu (...) grudnia 2020 r. Wnioskodawczyni dokonała przedterminowej spłaty kredytu. Na potrzeby niniejszego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, Wnioskodawczyni i Bank są dalej łącznie zwani „Stronami”. W 2023 r., działając na podstawie art. 184 i następnych Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: „KPC”) Wnioskodawczyni złożyła w Sądzie Rejonowym wniosek o zawezwanie do próby ugodowej (dalej: „Wniosek”) wobec Banku.

Na podstawie Wniosku, Wnioskodawczyni zawezwała Bank do próby ugodowej w sprawie zapłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty (…) zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia Bankowi odpisu niniejszego Wniosku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nadpłaty nienależnego świadczenia uiszczonego przez Wnioskodawczynię w wykonaniu Umowy, zawierającej postanowienia dotyczące przeliczenia wzajemnych świadczeń kursem CHF, obciążone wadami prawnymi, które prowadzą do nieważności całej umowy, a co najmniej są bezskuteczne wobec Wnioskodawczyni jako konsumenta.

Wypełniając - zgodnie z art. 185 ust. 1 (1) KPC - formalne obowiązki przedstawienia propozycji ugodowej, Wnioskodawczyni wskazała we Wniosku, że celem polubownego rozwiązania sporu zrezygnuje z wyliczenia zaległych odsetek za opóźnienie. Jak wyjaśniono we Wniosku, biorąc pod uwagę aktualne orzecznictwo sądowe i wysokie prawdopodobieństwo uznania Umowy w całości za nieważną, co prowadziłoby do przyjęcia nieistnienia stosunku prawnego pomiędzy Stronami, Wnioskodawczyni nie sprzeciwia się uznaniu Umowy za nieważną.

Przy przyjęciu tego stanowiska Bank winien wypłacić jednak Wnioskodawczyni całą kwotę, jaką otrzymał od niej w okresie od (…) 2008 r. do dnia (…) 2020 r. (tj. do daty dokonania przedterminowej spłaty Kredytu przez Wnioskodawczynię). W konsekwencji złożenia powyższego Wniosku, w lipcu 2024 r. zawarta została ugoda sądowa (dalej: „Ugoda”) pomiędzy Wnioskodawczynią a Bankiem.

Zgodnie z preambułą Ugody: (1) Zamiarem Stron jest polubowne zakończenie sporu i uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających ze spłaconej Umowy, poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym rozliczenie zakończonej Umowy w taki sposób, jakby Strony dokonały zmiany Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej; (2) Wnioskodawczyni dobrowolnie godzi się odstąpić od dochodzenia od Banku roszczeń objętych sporem i wykazanych we Wniosku oraz innych wywodzonych z zarzutu nieważności Umowy lub niedozwolonego charakteru postanowień Umowy w brzmieniu sprzed zmiany Umowy, dokonanej niniejszą Ugodą, w zamian za zmianę postanowień Umowy w zakresie zobowiązań Wnioskodawczyni.

Konsekwentnie, przedmiotem Ugody jest zakończenie sporu oraz uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, między innymi poprzez zmianę zasad rozliczenia Umowy w zakresie waluty oraz wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy.

Zgodnie z postanowieniami Ugody: (1) Strony dokonały rozliczenia w oparciu o założenia zmiany waluty zadłużenia z waluty określonej w Umowie - CHF - na walutę polską. Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia przyjęto, iż Kredyt zostanie rozliczony tak, jakby od daty ostatniego przewalutowania na CHF (tj. od marca 2008 r.) stanowił kredyt złotowy. (2) Kwota Kredytu (kapitał) stanowiła kwotę pozostałą do spłaty po ostatnim przewalutowaniu na CHF i wynosiła na dzień przewalutowania (…) zł (kwota zadłużenia wyrażona w CHF została przeliczona na PLN po średnim kursie NBP z dnia ostatniego przewalutowania Kredytu). (3) Rozliczenie Kredytu udzielonego na podstawie Umowy od dnia ostatniego przewalutowania Kredytu na CHF na poczet kredytu w złotych nastąpiło w ten sposób, że wartość spłat dokonanych na podstawie Umowy została zaliczona w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie - rat kapitałowych Kredytu w złotych. Powstała nadwyżka pomniejszała kapitał do spłaty Kredytu, od którego naliczane były kolejne odsetki, a niedobór - powiększał kapitał do spłaty, od którego naliczane były kolejne odsetki. (4) Przed zawarciem Ugody Bank przedstawił Wnioskodawczyni zestawienie stanowiące podstawę wyliczenia nadpłaty kwoty kredytu w PLN na dzień (…) 2020 r. W grudniu 2020 r. Wnioskodawczyni dokonała przedterminowej spłaty Kredytu. (5) W celu zakończenia sporu dotyczącego abuzywności klauzul umownych i ważności Umowy, po uwzględnieniu wyżej wskazanej spłaty z dnia (…) grudnia 2020 r., Bank zobowiązał się do zwrotu na rzecz Wnioskodawczyni kwoty wyliczonej nadpłaty w wysokości (…) zł. Bank zobowiązał się również do wypłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty dodatkowej w wysokości (…) zł, przy czym w Ugodzie nie została wskazana podstawa otrzymania przez Wnioskodawczynię tej kwoty, a jedynie stwierdzenie, że Bank ją wypłaci na rzecz Wnioskodawczyni.

Jednocześnie w Ugodzie wskazano, że Wnioskodawczyni przyjęła do wiadomości, że w związku z wypłatą kwoty (…) zł powstaje po jej stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenia informacji PIT-11).

Zgodnie z wyliczeniem otrzymanym przez Wnioskodawczynię od Banku oraz zapisami Ugody: (a) Kwota otrzymanego przez Wnioskodawczynię Kredytu (kapitału) na podstawie Umowy wynosi w przeliczeniu na PLN: (…) zł. (b) Kwota zwrotu dokonanego przez Bank na podstawie Ugody: nadpłata wyliczona przez Bank w wysokości (…) zł plus kwota dodatkowa w wysokości (…) zł; stanowi łącznie sumę: (…) zł. (c) Suma wpłat dokonanych na rzecz Banku przez Wnioskodawczynię w związku ze spłatą Kredytu wynosi (…) zł. (d) Wnioskowana kwota zwrotu przez Wnioskodawczynię na poziomie Wniosku: (…) zł, co stanowi równowartość zaokrąglonej do pełnych złotych nadwyżki sumy wpłat dokonanych na rzecz Banku (tj. …,) ponad kwotę otrzymanego od Banku Kredytu (tj. … zł).

Z powyższego wynika, że różnica pomiędzy sumą wpłat dokonanych przez Wnioskodawczynię na rzecz Banku z tytułu Kredytu a kwotą łącznego zwrotu dokonanego przez Bank na podstawie Ugody stanowi równowartość (…) zł, a więc stanowi kwotę wyższą niż kwota wypłaconego na rzecz Wnioskodawczyni Kredytu (Kapitału) na podstawie Umowy (tj. … zł).

Innymi słowy, łączna suma wpłat na rzecz Banku pomniejszona o łączny zwrot otrzymany od Banku nie jest mniejsza od kwoty uzyskanego na podstawie Umowy kapitału (Kredytu). Wnioskodawczyni wpłaciła na poczet Umowy sumę przewyższającą w zaokrągleniu o (…) zł wypłaconą jej przez Bank kwotę Kredytu (kapitału).

Pytanie

Czy w związku z zawarciem przez Wnioskodawczynię ugody, mającej na celu zakończenie sporu na tle umowy, otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota dodatkowa w wysokości (…) zł stanowić będzie dla Wnioskodawczyni przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm., dalej: „UPDOF”) opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (dalej: „PIT) podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c UPDOF oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu PIT podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w UPDOF bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 UPDOF dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Przychody zostały natomiast zdefiniowane w art. 11 ust. 1 UPDOF, zgodnie z którym przychodami są - co do zasady - otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Art. 10 UPDOF zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, do których - zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 UPDOF - należą m.in. tzw. „inne źródła”.

Definicja przychodów z innych źródeł zawarta jest w art. 20 ust. 1 UPDOF, zgodnie z którym za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 UPDOF, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 UPDOF, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 UPDOF.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 UPDOF.

Tym samym, przychód podatkowy z innych źródeł powstaje w każdym przypadku, gdy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Z powyżej przytoczonych regulacji wynika jednoznacznie, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu UPDOF można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że w analizowanej sprawie po jej stronie nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego. Jak wyjaśniono w opisie stanu faktycznego, różnica pomiędzy sumą wpłat dokonanych przez Wnioskodawczynię na rzecz Banku z tytułu Kredytu a kwotą łącznego zwrotu dokonanego przez Bank na podstawie Ugody stanowi równowartość (…) zł, a więc stanowi kwotę wyższą niż kwota wypłaconego na rzecz Wnioskodawczyni Kredytu (Kapitału) na podstawie Umowy (tj. … zł). Innymi słowy, łączna suma wpłat na rzecz Banku pomniejszona o łączny zwrot otrzymany od Banku nie jest mniejsza od kwoty uzyskanego na podstawie Umowy kapitału (Kredytu).

Wnioskodawczyni wpłaciła na poczet Umowy sumę przewyższającą w zaokrągleniu o (…) zł wypłaconą jej przez Bank kwotę Kredytu (kapitału). Skutkiem zawarcia Ugody Wnioskodawczyni otrzymała zatem od Banku zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy przekazała na rzecz Banku w ramach spłaty Kredytu, a zatem Wnioskodawczyni otrzymała środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio przez nią poniesione z własnych środków.

Tym samym, w związku z dokonaniem przez Bank na podstawie Ugody wypłaty kwoty dodatkowej w wysokości (…) zł, po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie żadne przysporzenie majątkowe.

Stanowisko Wnioskodawczyni znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydanych przez Krajową Informację Skarbową w analogicznych sprawach, m.in. w interpretacji z dnia 1 sierpnia 2024 r. o sygn. 0112-KDIL2-1.4011.535.2024.3.DJ, zgodnie z którą: „...w analizowanej sprawie (...) w związku z otrzymaniem od banku (...) kwoty dodatkowej nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. Na mocy zawartej ugody otrzymała Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty udzielonego kredytu hipotecznego. A zatem otrzyma Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo.”;

Analogiczne wnioski przedstawione zostały w interpretacji z dnia 29 lipca 2024 r. o sygn. 0112-KDIL2-1.4011.514.2024.2.DJ oraz w interpretacji z dnia 1 marca 2024 r. o sygn. 0112-KDIL2- 1.4011.75.2024.1.MK.

Podsumowując powyższe: z uwagi na fakt, że w związku z dokonaniem przez Bank na podstawie Ugody wypłaty kwoty dodatkowej w wysokości (…) zł, po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie żadne przysporzenie majątkowe, a więc - konsekwentnie - nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu PIT na podstawie przepisów UPDOF.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy:

Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w wyniku określonego zdarzenia, które powoduje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wobec powyższego, skoro kwota dodatkowa, którą otrzymała Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu to jej otrzymanie nie powoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Wydając interpretacje indywidualne organ nie odnosi się do kwot i nie dokonuje wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek określenia podstawy opodatkowania, a prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).