Skutki podatkowe wynikające z podpisania ugody z Bankiem.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 września 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych ugody z bankiem. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Dnia (...) 2006 r. w A zawarł Pan z Y umowę nr (...) o Kredyt Hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF. Dnia (...) 2013 r. została zarejestrowana zmiana firmy pozwanego banku z Y na X. Przedmiotem zawartej umowy było finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od Inwestora odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w (...) w gminie (...) ((...) zł), pokrycie kosztów wykończenia lokalu ((...) zł), pokrycie kosztów okołokredytowych ((...) zł) oraz refinansowanie poniesionych nakładów ((...) zł).

W § 1 ust. 2 umowy jako kwotę kredytu wskazano (...) zł. W § 1 ust. 3 jako walutę waloryzacji kredytu wskazano CHF. Kredyt został udzielony jako kredyt złotowy waloryzowany kursem CHF. W samej umowie nie został wskazany kurs waluty waloryzacji. W § 1 ust. 3A wskazano jedynie, że kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia (...) 2006 r. (a więc miesiąc przed datą zawarcia umowy) według kursu kupna waluty tabeli kursowej Y wynosi (...) CHF. Kwota niniejsza ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej w niniejszym punkcie.

Takie zapisy powodowały, że w dacie zawarcia umowy nie była Panu znana kwota stanowiąca podstawę obliczenia kapitału do zwrotu. Umowa została zawarta na okres do dnia (...) 2036 r. Umowa została zawarta na wzorcu przedstawionym przez Bank, który co do zasady nie podlegał indywidualnym uzgodnieniom. Przy zawieraniu tej umowy występował Pan jako konsument w rozumieniu art. 221 kc. Bank nie przedstawił Panu w sposób rzetelny ryzyk związanych z zaciągnięciem kredytu waloryzowanego do waluty obcej, w szczególności w odniesieniu do wysokości należnego do spłaty kredytu w okresie obowiązywania umowy w przypadku osiągnięcia przez kurs CHF maksymalnych, notowanych historycznie poziomów. Bank nie poinformował Pana także o kosztach związanych ze zwiększeniem sumy należnego do zwrotu kapitału już w momencie uruchomienia kredytu, wynikającego z zastosowania dwóch odrębnych mierników wartości dla wypłaty oraz spłaty kredytu. Według § 7 ust. 1 umowy kwota kredytu ustalana jest w oparciu o kurs kupna CHF wg tabeli kursowej banku w dniu uruchomienia transzy kredytu. Według § 11 ust. 5 umowy spłata raty kapitałowo-odsetkowej miała być dokonywana jako równowartość raty w CHF przeliczonej wg kursu sprzedaży CHF Banku z tabeli banku z dnia wymagalnej spłaty raty. Bank nie wskazał także w jaki sposób ustalane mają być kursy sprzedaży i kupna waluty obowiązujące w Banku.

W momencie zawierania umowy nie znał Pan zatem ani dokładnej kwoty bazowej, która będzie brana pod uwagę jako podstawa ustalenia kwoty kapitału do zwrotu, jaka zostanie Panu wypłacona, ani tym bardziej wysokości zobowiązania z tego tytułu. Kredyt został wypłacony w (...) transzach w dniach od (...) 2006 do (...) 2007 w łącznej kwocie (...) PLN stanowiącej wg tabel banku kwotę (...) CHF. Powyższe kwoty zostały wypłacone faktycznie w walucie polskiej. Nigdy nie przekazano Panu jakiejkolwiek kwoty w CHF. Jako zabezpieczenie spłaty umowa przewidywała hipotekę kaucyjną do kwoty (...) zł – wpisana dnia (...) 2011 r.

W okresie do dnia (...) 2019 r. zamieszkiwał Pan w lokalu, którego zakup został sfinansowany ze środków udzielonego kredytu. Dnia (...) 2019 r. lokal ten został sprzedany, a środki pochodzące ze sprzedaży zostały częściowo przeznaczone na zakup segmentu w zabudowie bliźniaczej, w którym zamieszkuje Pan do dnia dzisiejszego, a w części na spłatę kredytu udzielonego przez Bank. W okresie od dnia uruchomienia kredytu do dnia (...) 2019 r. spłacił Pan cały kredyt w łącznej kwocie (...) zł, z czego:

–(...) zł – kapitał,

–(...) zł – odsetki,

–(...) zł – odsetki karne.

Pozwem z dnia (...) 2024 r. złożył Pan do Sądu Okręgowego w A pozew przeciwko X o zapłatę kwoty (...) zł, powołując się na nieważność zawartej umowy w związku z zastosowaniem we wzorcu umowy przedstawionym przez bank klauzul niedozwolonych oraz niepoinformowaniem Pana przez bank o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu denominowanego do CHF. Pozew o zapłatę całości wpłaconej do banku kwoty związany jest z obowiązującą w orzecznictwie tzw. teorią dwóch kondykcji, która zakłada, że w przypadku stwierdzenia nieważności umowy każda ze stron ma odrębne roszczenie o zwrot przekazanych środków. Uwzględniając ewentualne potrącenie wzajemnych należności faktyczna nadpłata środków w stosunku do otrzymanego kredytu wynosi (...) zł.

Pismem z dnia (...) 2024 r. bank wniósł o oddalenie powództwa oraz złożył pozew wzajemny o zapłatę kwoty (...) zł. W toku procesu bank zaproponował Panu zawarcie ugody, na podstawie której bank ma zapłacić Panu kwotę (...) zł, a Pan w ramach ugody ma zrzec się pozostałych roszczeń. Zaproponowana ugoda nie rozstrzyga kwestii ważności samej umowy, a tym samym podstawy prawnej zwrotu ugodzonej kwoty. W ugodzie zawarte zostało oświadczenie banku, zgodnie z którym bank podtrzymuje swoje stanowisko, iż umowa jest ważna i skuteczna (pkt 5 preambuły). W treści § 1 ust. 5 ugody zawarte jest zobowiązanie banku do zwrotu ugodzonej kwoty (w przesłanym projekcie jest wpisana kwota (...) zł, lecz w toku negocjacji strony uzgodniły kwotę do zwrotu na poziomie (...) zł). Jako podstawę zwrotu wskazano wolę ugodowego zakończenia sporu, bez powoływania się na nieważność umowy, do czego de facto zmierza złożony przez Pana pozew. Ponadto w § 1 ust. 11 zostało zawarte oświadczenie, iż w wyniku dokonanego przez bank zwrotu w odniesieniu do kwoty wskazanej w ugodzie po Pana stronie nie powstanie przychód podatkowy.

Pytanie

Czy w związku z zawarciem przedstawionej w opisanym stanie faktycznym ugody kwota wypłacona przez bank na podstawie § 1 ust. 5 ugody będzie stanowiła przychód i czy po Pana stronie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Zawarta ugoda, jako czynność cywilnoprawna zawarta pomiędzy podmiotami prywatnymi, nie przesądza kwestii ważności czynności prawnej – umowy kredytu, na podstawie której otrzymał Pan od banku środki na zakup mieszkania oraz dokonał Pan zwrotu tej kwoty i kosztów dodatkowych (odsetki). Aktualne orzecznictwo TSUE, Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych nie pozostawia jednak żadnych wątpliwości, że umowy denominowane do CHF zawarte w latach 2006-2010 są przy założeniu zastosowania przez banki wzorców zawierających klauzule niedozwolone umowami nieważnymi. Otrzymana od banku kwota będzie w zasadzie zwrotem przez bank nienależnie otrzymanego świadczenia, pomimo braku wprost takiego stwierdzenia w treści ugody.

Katalog przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawarty jest w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Otrzymana od banku kwota z całą pewnością nie mieści się w katalogu wymienionym w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 updof. W art. 10 ust. 1 pkt 9 updof jako źródło przychodów wymienione są „inne źródła”. Definicja „innych źródeł” zawarta jest w art. 20 ust. 1 updof, przy czym jest to definicja otwarta w związku z użyciem przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności”. Zgodnie z doktryną prawa podatkowego, o przychodzie podatkowym z „innych źródeł” można zatem mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Pana zdaniem, ewentualna otrzymana od banku kwota, która może być potraktowana jako zwrot nadpłaconych bankowi kwot, nie stanowi żadnej korzyści majątkowej, a jedynie będzie zwrotem tego, co w czasie trwania umowy kredytu świadczył Pan na podstawie umowy, która co do zasady powinna być uznana za nieważną. Pana świadczenie nie miało zatem żadnej podstawy prawnej. Wskazać także należy, że w przypadku ewentualnego umorzenia kredytu kwoty otrzymane z tego tytułu mogłyby stanowić przychód podatkowy podlegający jednak zwolnieniu na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Ponieważ zwrot ugodzonych środków ma nastąpić już po spłacie kredytu nie ma zatem mowy o umorzeniu jakiegokolwiek zobowiązania, co mogłoby stanowić przychód podatkowy, w tym objęty zwolnieniem wynikającym z ww. Rozporządzenia.

Poza tym otrzymanie zwrotu nie będzie stanowiło dla Pana żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie doprowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem i jest wynikiem uznania postanowień umowy za abuzywne, pomimo braku wprost oświadczenia zawartego w zaproponowanej ugodzie. W związku z powyższym jest Pan zdania, że otrzymana od banku kwota w wyniku zawartej ugody nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego i konieczności zapłacenia przez Pana z tego tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że (...) 2006 r. zawarł Pan z bankiem umowę o kredyt hipoteczny. Złożył Pan pozew do Sądu Okręgowego powołując się na nieważność zawartej umowy oraz o zapłatę na Pana rzecz wszystkich rat wpłacanych na poczet umowy. Bank wniósł o oddalenie powództwa oraz złożył pozew wzajemny o zapłatę kwoty (...) zł. W toku procesu bank zaproponował Panu zawarcie ugody, na podstawie której bank ma zapłacić Panu (...) zł, a Pan ma zrzec się pozostałych roszczeń.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Odnosząc się do skutków podatkowych otrzymania przez Pana zwrotu części nadpłaconego kredytu na podstawie planowanej ugody z bankiem, skoro kwota, którą otrzyma Pan od banku mieści się w kwocie wpłacanej przez Pana podczas spłaty kredytu należy uznać, że nie doszło do dodatkowego przysporzenia w Pana majątku.

Na mocy zawartej ugody otrzyma Pan zwrot środków pieniężnych, które wcześniej przekazał na rzecz banku w ramach spłaty udzielonego kredytu hipotecznego. Zatem otrzyma Pan środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pana własnych środków. Zwrot otrzymany na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pana majątku. Wypłata ta będzie dla Pana neutralna podatkowo. Tym samym nie będzie Pan miał obowiązku zapłaty podatku od wypłaconego Panu przez bank ww. zwrotu.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).