Skutki podatkowe Programu Motywacyjnego, w którym Uczestnicy odpłatnie nabywają Udziały Fantomowe.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych Programu Motywacyjnego, w którym Uczestnicy nabywają Udziały Fantomowe odpłatnie. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 września 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

X z siedzibą w Y (zwana dalej jako „Spółka”) jest (...) zajmującą się (...). Spółka postanowiła o wprowadzeniu programu motywacyjnego dla pracowników i współpracowników spółki (zwanych dalej również jako „Uczestnicy”), mającego na celu:

1)stworzenie mechanizmu nawiązania i wzmocnienia długoterminowej więzi pomiędzy Spółką i pracownikami lub współpracownikami;

2)stabilizację kadry menedżerskiej, tj. zespołu kluczowych pracowników i współpracowników dla realizacji strategii Spółki;

3)stworzenie mechanizmu motywującego Uczestników do aktywnych działań służących długoterminowemu wzrostowi wartości Spółki poprzez umożliwienie tym osobom udziału we wzroście Wartości Spółki.

Program motywacyjny zostanie skierowany do pracowników i współpracowników spółki, wskazywanych przez Zarząd Spółki w uchwale. Warunki i terminy przyznawania Uczestnikom Udziałów Fantomowych zostały określone w Regulaminie Programu Motywacyjnego oraz w indywidualnych umowach udziału w programie motywacyjnym, zawieranych z każdym Uczestnikiem. Regulamin oraz umowa nie stanowiły regulaminu wynagradzania (nie zostały uzgodnione ze związkami zawodowymi i nie zostały podane do wiadomości pracownikom - art. 771 § 4 i 6 k.p.), nie stanowią źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Realizacja programu została zaplanowana na 5 kolejnych lat obrotowych, począwszy od dnia (...) 2024 r. do dnia (...) 2028 r.

Umowa dotycząca udziału w Programie Motywacyjnym nie była powiązana bezpośrednio z umową o pracę lub współpracę łączącą Spółkę i pracownika lub współpracownika.

Przyznania udziałów fantomowych corocznie dokonywał będzie Zarząd Spółki. Czynność tą poprzedzała będzie weryfikacja przez Zgromadzenie Wspólników spełnienia przez Uczestników i ustalonych z nimi indywidualnie Warunków Koniecznych, w tym stopnia spełnienia każdego z Kluczowych Wskaźników Efektywności. Na tej podstawie określane będzie powstanie uprawnienia do otrzymania Udziałów Fantomowych, a także ich ilość.

Zarząd Spółki, na podstawie oceny Uczestnika Programu, mógł zadecydować o nieprzyznaniu Udziałów Fantomowych w danym roku Okresu Programu. W przypadku osoby, która świadczy pracę w oparciu o umowę o pracę lub współpracuje ze Spółką na podstawie innej umowy dłużej niż (...) lata, Udziały Fantomowe mogą zostać jej przyznane bez obowiązku spełnienia Warunków Koniecznych, pod warunkiem zawarcia przez Osobę Uprawnioną Umowy Uczestnictwa. Przyjęcie Udziałów Fantomowych nastąpi z chwilą zawarcia Umowy Uczestnictwa.

Szczegółowe zasady i tryb nabywania Udziałów Fantomowych, jak również ustalania i weryfikowania realizacji Kluczowych Wskaźników Efektywności, określono w Regulaminie Programu Motywacyjnego.

Na podstawie indywidualnej umowy udziału w programie motywacyjnym strony postanowiły o odpłatności nabycia udziałów, ustalając cenę każdego z nich na kwotę (...) zł. W terminie 30 dni kalendarzowych od daty otrzymania przyznania Udziałów Fantomowych Uczestnik zapłaci Spółce Cenę Nabycia na rachunek bankowy wskazany w dokumencie przyznania Udziałów Fantomowych. Z chwilą zapłaty Ceny Nabycia Uczestnik nabywa Udziały Fantomowe. Jeżeli Uczestnik nie zapłaci Ceny Nabycia w terminie określonym w zdaniu poprzednim prawo do nabycia Udziałów Fantomowych wygaśnie z chwilą bezskutecznego upływu terminu. Dniem zapłaty Ceny Nabycia jest dzień obciążenia rachunku bankowego Uczestnika.

Dla potrzeb obliczenia uprawnień wynikających z Udziałów Fantomowych nie pomniejszają one udziału Wspólników w całości zysku przypadającego do podziału lub przychodów ze sprzedaży udziałów Spółki. Przyjmuje się, że procentowa wartość Udziałów Fantomowych w stosunku do 100% udziałów Spółki stanowi jedynie podstawę kalkulacji należnych Uczestnikowi Świadczeń.

Każdy Udział Fantomowy odpowiada co do przypadających na niego świadczeń (...)% jednego udziału w kapitale zakładowym Spółki ((...)). Udziały Fantomowe nie stanowią jednak udziału w kapitale zakładowym Spółki w rozumieniu przepisów Kodeksu Spółek Handlowych i nie dają uprawnień wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym prawa głosu, czy też prawa do pobierania dywidendy.

Uczestnikowi nie wolno zbyć ani obciążyć na rzecz osób trzecich prawa do Udziałów Fantomowych, jak również zobowiązać się do tego przez cały okres obowiązywania Programu. W razie zbycia przez Uczestnika na rzecz osób trzecich prawa do Udziałów Fantomowych lub całości lub części praw z nich przypadających, prawo to przepadłoby, a Umowa wygasłaby ze skutkiem od dnia zbycia lub obciążenia tego prawa.

Prawa do wypłat z tytułu posiadania Udziałów Fantomowych co do zasady przysługiwały Uczestnikowi tylko w przypadku pozostawania w Spółce przez cały Okres Programu. W momencie, w którym Uczestnik przestałby być zatrudniony lub skończyłby współpracę ze Spółką, jego udziały fantomowe przepadłyby, w związku z czym straciłby on prawo do wypłaty środków z Programu.

W takiej sytuacji brak jest jakichkolwiek gwarancji co do otrzymania przez Uczestników wypłaty z Programu. Prawo to jest warunkowe. Program przewiduje jednak pewne wyjątki od ww. zasady związane m.in. ze śmiercią Uczestnika. W takim przypadku całość (lub część – zależnie od okoliczności) świadczenia narosłego i należnego według stanu na ten dzień zostanie wypłacona jego spadkobiercom w ustalonych Umową terminach wypłaty danego świadczenia.

Z tytułu uczestnictwa w Programie Uczestnikom przysługiwała następująca gratyfikacja, przewidziana postanowieniami Regulaminu Programu Motywacyjnego oraz indywidualnych Umów udziału w nim:

1.Świadczenie odpowiadające prawu do udziału w części zysku Spółki

Wysokość dokonywanej wypłaty środków będzie odpowiadała części zysku wypracowanego w pierwszym, a następnie w kolejnych latach Okresu Programu. Będzie równa kwocie, jaka przypadałaby danemu Uczestnikowi Programu, jak gdyby był faktycznym wspólnikiem Spółki, według procentowej proporcji Udziałów Fantomowych do (...)% kapitału zakładowego. Decyzja w zakresie wypłaty oraz jej wysokości będzie należała do Zarządu Spółki.

Wysokość wypłaty obliczano zgodnie z następującymi wzorami:

Określenie zysku netto

(...)

2.Świadczenie z tytułu zmiany wartości Spółki

Wysokość dokonywanej wypłaty środków będzie obliczana jako średnia ważona z wartości Spółki wyliczanej według trzech metod:

(...)

3.Wypłata środków z tytułu sprzedaży Spółki

Zgodnie z Regulaminem oraz indywidualną Umową uczestnictwa w Programie Motywacyjnym, wypłata środków z tytułu sprzedaży miała być oparta o rynkową wycenę Spółki i odpowiadać różnicy pomiędzy Ceną Sprzedaży a wartością jednego udziału w kapitale zakładowym Spółki na 31 grudnia roku obrotowego poprzedzającego pierwszy rok Okresu Programu, według danych ze wspomnianego sprawozdania finansowego, przemnożonej przez procent kapitału zakładowego Spółki podlegający sprzedaży, a następnie przemnożonej przez procentową proporcję w jakiej Udziały Fantomowe nabyte przez Uczestnika do dnia Sprzedaży Spółki pozostają do 100% udziałów w kapitale zakładowym Spółki (udział wspólników rzeczywistych jest efektywnie pomniejszany o udział Uczestników Programu dla potrzeb tego obliczenia).

Z chwilą zawarcia Umowy Uczestnictwa Uczestnik będzie uprawniony do posługiwania się tytułem „(...)”, jak również do uczestnictwa w posiedzeniach Zarządu dwa razy w każdym roku obrotowym Okresu Programu. Ma to na celu zwiększenie odpowiedzialności, jak również faktycznego wpływu pracowników i współpracowników uczestniczących w Programie na działalność Spółki i jej wyniki.

Uzupełnienie wniosku

Uczestnicy programu motywacyjnego niebędący pracownikami, lecz współpracownikami Spółki, są osobami fizycznymi prowadzącymi jednoosobowe działalności gospodarcze. Współpraca ze Spółką odbywa się w ramach działalności gospodarczych prowadzonych przez współpracowników, na podstawie umowy współpracy (umowa o świadczenie usług, do której odpowiednio stosuje się przepisy o zleceniu, zgodnie z art. 750 k.c.).

Możliwość ustalenia rynkowej wartości Udziałów Fantomowych – w momencie nabycia nie było możliwe ustalenie wartości rynkowej Udziałów Fantomowych. Zależy ona dopiero od przyszłego wyniku finansowego Spółki. Udziały Fantomowe nie stanowiły udziału w kapitale zakładowym Spółki w rozumieniu przepisów k.s.h. i nie dawały uprawnień wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym prawa głosu, czy też prawa do pobierania dywidendy. Uczestnikowi nie wolno było zbyć ani obciążyć na rzecz osób trzecich prawa do Udziałów Fantomowych, jak również zobowiązać się do tego przez cały okres obowiązywania Programu. W razie zbycia przez Uczestnika na rzecz osób trzecich prawa do Udziałów Fantomowych lub całości lub części praw z nich przypadających, prawo to przepadłoby, a Umowa wygasłaby ze skutkiem od dnia zbycia lub obciążenia tego prawa.

Charakter prawny Udziałów Fantomowych – Udziały Fantomowe mają charakter pochodnych instrumentów finansowych, o których mowa w art. 5a pkt 13 PDOFizU. Pochodnymi instrumentami finansowymi są instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z włączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Według art. 3 pkt 28a u.o.i.f., przez pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć „opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentowności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw, zobowiązań, indeksów lub wskaźników instrumentów bazowych) oraz instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego”.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c u.o.i.f., instrumentami finansowymi są m.in. niebędące papierami wartościowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne.

Udziały Fantomowe kwalifikują się zarówno jako instrument pochodny w rozumieniu art. 3 pkt 28a u.o.i.f. ze względu na to, że są prawami majątkowymi, których wartość zależy bezpośrednio od wartości Transakcji sprzedaży 100% udziałów Spółki, jak również jako instrument finansowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) u.o.i.f., dla którego instrumentem bazowym jest wartość udziałów Spółki i który jest wykonywany przez rozliczenie pieniężne.

Zgodnie z zasadami Programu Motywacyjnego wdrożonego przez Spółkę, z tytułu posiadania Udziałów Fantomowych Uczestnicy są uprawnieni do uzyskania świadczenia, zaś Spółka jest zobowiązana do realizacji zobowiązania w określonym terminie i na określonych warunkach.

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy na Spółce, jako stronie zawartej z Uczestnikiem umowy uczestnictwa w programie motywacyjnym, będzie spoczywał obowiązek płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych w odniesieniu do przychodów uzyskanych przez Uczestnika z otrzymanych Udziałów Fantomowych?

2.Czy Spółka zasadnie przyjęła, że przychód po stronie Uczestnika powstanie z chwilą przyznania Udziałów Fantomowych, czy też dopiero w momencie realizacji praw wynikających z Udziałów Fantomowych, tj. gdy wypłata z Programu stanie się należna (a nie na żadnym wcześniejszym etapie)?

3.Czy Spółka zasadnie przyjęła, że wypłaty z Programu stanowią dla Uczestnika przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT?

4.Jeśli odpowiedzi na pytania nr 1, 2 lub 3 będzie przecząca:

a)Jaką podstawę opodatkowania środków wypłaconych na rzecz Uczestników programu Spółka powinna przyjąć w odniesieniu do pracowników?

b)Czy w przypadku Uczestników będących współpracownikami na Spółce również będzie spoczywał obowiązek płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych?

c)W przypadku twierdzącej odpowiedzi na pytanie 4b – jaka będzie podstawa opodatkowania środków w przypadku, gdy współpracownik dokonuje rozliczeń podatkiem liniowym, skalą podatkową, a jaka w przypadku opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych?

Państwa stanowisko w sprawie (wynikające z uzupełnienia wniosku)

Zdaniem Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1, nie będą spoczywały na nim jakiekolwiek obowiązki w zakresie deklarowania oraz rozliczania dla potrzeb podatku dochodowego od osób fizycznych dochodów uzyskiwanych przez Uczestników w związku z realizacją praw z Udziałów Fantomowych.

Spółka, zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy o PIT będzie jedynie zobowiązana do sporządzenia i przekazania Uczestnikom oraz właściwym organom podatkowym imiennych informacji o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2 ustawy o PIT (PIT-8C), dotyczących przychodów z tytułu realizacji praw wynikających z Udziałów Fantomowych.

Słuszność stanowiska Wnioskodawcy wynika z faktu, że w momencie przyznania Uczestnikom Udziałów Fantomowych nie powstaje po ich stronie przychód mogący podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Powstanie on dopiero w momencie wypłaty przez Spółkę świadczenia pieniężnego na rzecz Uczestników z tytułu realizacji praw wynikających z Udziałów Fantomowych, stanowiąc dla Uczestników przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, podlegający opodatkowaniu zgodnie z art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. z zastosowaniem 19% stawki podatkowej.

Taki też pogląd znalazł odzwierciedlenie w piśmie z 9 stycznia 2015 r. Izby Skarbowej w Łodzi wydanym w sprawie o sygn. akt IPTPB1/415-604/14-2/MM, a stanowisko wnioskodawcy zostało uznane za prawidłowe.

Zdaniem Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2, przychód podlegający opodatkowania powstanie dopiero w momencie realizacji praw wynikających z udziałów fantomowych – wypłaty środków odpowiadających prawu do udziału w części zysku Spółki lub z tytułu wzrostu wartości Spółki.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle powyższego przepisu, zdaniem Wnioskodawcy, przychód nie powstanie w momencie przyznania Udziałów Fantomowych, gdyż na tym etapie pracownik lub współpracownik nie otrzymał jeszcze żadnych środków pieniężnych. Przyznanie Udziałów Fantomowych stanowiło jedynie zobowiązanie Spółki do wypłaty pieniężnego ekwiwalentu w przyszłości, którego wysokość na dzień przyznania nie była jeszcze znana, uzależniono ją od okoliczności transakcyjnych oraz wskaźników finansowych, których wysokość miała zostać ustalona dopiero w przyszłości.

Jednocześnie otrzymane udziały były niezbywalne i warunkowe, ich otrzymanie nie wiązało się z przyznaniem jakichkolwiek praw korporacyjnych. Do określonego w Regulaminie i Umowie terminu Uczestnicy nie mogli realizować praw związanych z posiadaniem Udziałów Fantomowych. Co więcej, w przypadku rozwiązania stosunku podstawowego – umowy o pracę lub umowy współpracy – przyznane Udziały wygasłyby bez jakiejkolwiek gratyfikacji dla Uczestnika.

W takich okolicznościach przychód podlegający opodatkowaniu powstanie dopiero w momencie wypłaty przez Spółkę świadczenia pieniężnego na rzecz Uczestników z tytułu realizacji praw wynikających z Udziałów Fantomowych. Stanowisko to na przestrzeni lat wielokrotnie znajdowało potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 16 września 2014 r. wydanej w sprawie o sygn. akt IPPB2/415-497/14-2/MK1 stwierdził, że „samo przyznanie pracownikom akcji fantomowych nie rodzi skutku w postaci powstania przychodu. Przyznanie akcji fantomowych w ramach programu motywacyjnego nie stanowi nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie jest bowiem związane z jakimkolwiek przysporzeniem w majątku osoby nabywającej akcje fantomowe. Jak wynika z wniosku, w momencie przyznania akcji fantomowych nie można stwierdzić czy ich realizacja przyniesie pracownikowi wymierne korzyści ekonomiczne, a tym bardziej oszacować wartości tej korzyści. Przyznanie akcji jedynie stwarza pracownikom potencjalną możliwość uzyskania w przyszłości korzyści majątkowych. Brak konkretnego wymiaru finansowego akcji fantomowych w momencie ich przyznania Osobom Uprawnionym uniemożliwia traktowanie ich w kategorii przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 ww. ustawy. Tym samym nie mamy do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem na gruncie ustawy o PIT. W konsekwencji w momencie przyznania akcji fantomowych uprawniających do otrzymania w przyszłości premii pieniężnej (uzależnionej od wartości akcji) nie będzie ciążyć na Spółce obowiązek płatnika, czy też obowiązek informacyjny”.

W interpretacji indywidualnej z 1 czerwca 2023 r. wydanej w sprawie o sygn. akt 0115- KDIT1.4011.161.2023.3.MN Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że „mając na uwadze powyższe, nabycie (...) Akcji Fantomowych stanowiących pochodne instrumenty finansowe nie stanowi (...) źródła przychodów w świetle art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Akcje te były niezbywalne i warunkowe, ich otrzymanie nie wiązało się z przyznaniem (...) praw korporacyjnych. Były one jedynie obietnicą wypłaty wynagrodzenia po spełnieniu określonych w umowie warunków”.

Tak też w piśmie z 19 lipca 2023 r. wydanym w sprawie 0115-KDIT2.4011.216.2023.4.ENB Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podkreślił, że „dopiero moment realizacji praw wynikających z Akcji Fantomowych jest momentem, w którym możliwe jest określenie konkretnej wielkości osiągniętego dochodu. Stąd korzyść, jaką osiągnął (...) w związku z odpłatnym otrzymaniem Akcji Fantomowych powinna zostać uwzględniona na etapie realizacji praw z nich wynikających”.

W ocenie Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3, pieniądze uzyskane przez pracownika lub współpracownika tytułem wypłat z Programu Motywacyjnego stanowią przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Udziały Fantomowe mają charakter pochodnych instrumentów finansowych, o których mowa w art. 5a pkt 13 PDOFizU. Zgodnie z tym przepisem, pochodnymi instrumentami finansowymi są instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z włączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Według art. 3 pkt 28a u.o.i.f., przez pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentowności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw, zobowiązań, indeksów lub wskaźników (instrumentów bazowych) oraz instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c u.o.i.f., instrumentami finansowymi są m.in. niebędące papierami wartościowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne.

Udziały Fantomowe kwalifikują się zarówno jako instrument pochodny w rozumieniu art. 3 pkt 28a u.o.i.f. ze względu na to, że są prawami majątkowymi, których wartość zależy bezpośrednio od wartości Transakcji sprzedaży 100% udziałów Spółki, jak również jako instrument finansowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c u.o.i.f., dla którego instrumentem bazowym jest wartość udziałów Spółki i który jest wykonywany przez rozliczenie pieniężne.

Zgodnie z zasadami Programu Motywacyjnego wdrożonego przez Spółkę, z tytułu posiadania Udziałów Fantomowych Uczestnicy są uprawnieni do uzyskania świadczenia, zaś Spółka jest zobowiązana do realizacji zobowiązania w określonym terminie i na określonych warunkach.

Tym samym Udziały Fantomowe posiadają wszystkie elementy charakterystyczne dla pochodnych instrumentów finansowych oraz (odpowiednio) nabywcy i wystawcy instrumentów finansowych. Przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających stanowią zaś – w myśl art. 17 ust. 1 pkt 10 PDOFizU – przychody z kapitałów pieniężnych. Przychód z kapitałów pieniężnych powstaje dopiero w momencie realizacji praw wynikających z instrumentów pochodnych (zgodnie z art. 17 ust. 1b PDOFizU).

Stanowisko zgodne z powyższym zajął również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z 19 lipca 2023 r. wydanym w sprawie o sygn. 0115-KDIT2.4011.216.2023.4.ENB.

Wobec tego przychody uzyskane z realizacji praw z udziałów fantomowych są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 19%, zgodnie z art. 30b ust. 1 PDOFizU. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w wydawanych na przestrzeni ostatnich lat interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w stanach faktycznych podobnych do tego, który jest przedmiotem tego wniosku.

W interpretacji indywidualnej z 19 czerwca 2015 r. wydanej w sprawie o sygn. akt IPTPB1/4511-199/15-2/MD, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że: „przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających stanowią (...) przychody z kapitałów pieniężnych. Przychód z kapitałów pieniężnych powstaje dopiero w momencie realizacji praw wynikających z instrumentów pochodnych (...). Dopiero moment realizacji praw wynikających z akcji fantomowych przez Uczestnika jest momentem, w którym możliwe jest określenie konkretnej wielkości osiągniętego dochodu. Stąd korzyść jaką osiągnie Uczestnik w związku z nieodpłatnym otrzymaniem akcji fantomowych powinna zostać uwzględniona na etapie realizacji praw z nich wynikających. W rezultacie przychód uzyskany z transakcji realizacji praw wynikających z akcji fantomowych powinien zostać zaliczony do kategorii kapitałów pieniężnych. Jednocześnie, zgodnie z treścią art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodów uzyskanych m.in. z odpłatnego zbycia papierów finansowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów i z realizacji praw z nich wynikających, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu”.

Tak również w cytowanej wcześniej interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 czerwca 2023 r. wydanej w sprawie o sygn. akt 0115-KDIT1.4011.161.2023.3.MN wskazano, że „w odniesieniu natomiast do skutków podatkowych wypłaty wynagrodzenia z tytułu «rozliczenia» posiadanych Akcji Fantomowych, niewątpliwie stanowi ono dla Pana przysporzenie majątkowe, które należy zakwalifikować jako przychód z kapitałów pieniężnych stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 10 analizowanej ustawy”.

W interpretacji indywidualnej z 28 czerwca 2023 r. wydanej w sprawie o sygn. akt 0115- KDIT1.4011.331.2023.2.MN, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził nadto, że „w odniesieniu natomiast do skutków podatkowych wypłaty wynagrodzenia z tytułu «rozliczenia» posiadanych Akcji Fantomowych, niewątpliwie stanowi ono dla Pani przysporzenie majątkowe, które należy zakwalifikować jako przychód z kapitałów pieniężnych stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 10 analizowanej ustawy. Dochód z realizacji praw wynikających z posiadanych pochodnych instrumentów finansowych podlega opodatkowaniu według 19% stawki, co wynika z art. 30b ust. 1 ww. ustawy, który stanowi, że: od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia (...) pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów (…) podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu”.

Stanowisko to potwierdzono również w piśmie z 19 lipca 2023 r. wydanym w sprawie o sygn. akt 0115-KDIT2.4011.216.2023.4.ENB, w którym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podkreślił, że „(...) przychód uzyskany z transakcji realizacji praw wynikających z Akcji Fantomowych powinien zostać zaliczony do kategorii kapitałów pieniężnych. Jednocześnie, zgodnie z treścią art. 30b ust. 1 u.p.d.o.f., od dochodów uzyskanych m.in. z odpłatnego zbycia papierów finansowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, i z realizacji praw z nich wynikających, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu. Uzyskane w roku podatkowym dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, zgodnie z treścią art. 30b ust. 6 ww. ustawy, podatnik obowiązany jest wykazać w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 1 ww. ustawy, po zakończeniu roku podatkowego, tj. do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym powstał przychód podatkowy”.

Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej argumenty, poparte aktualnymi interpretacjami indywidualnymi Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, stanowisko Wnioskodawcy jawi się jako prawidłowe. Pieniądze uzyskane przez pracownika lub współpracownika tytułem wypłat z Programu Motywacyjnego stanowią zatem przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 4, przychód uzyskany przez Uczestników powinien zostać zakwalifikowany w sposób określony w stanowisku do pytań nr 1, 2 i 3.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm. ):

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stosownie do jego treści:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź od których zaniechano poboru podatku.

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Ustawodawca odróżnia przy tym przysporzenia, które mają charakter:

–pieniężny – pieniądze i wartości pieniężne;

–niepieniężny – świadczenia w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa), nieodpłatne świadczenia inne niż świadczenia w naturze (otrzymane usługi lub świadczenia polegające na udostępnianiu rzeczy lub praw).

Zasady ustalania wartości świadczeń w naturze, innych nieodpłatnych świadczeń i świadczeń częściowo odpłatnych reguluje przy tym art. 11 ust. 2-2c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 pkt 1-9 tej ustawy. Katalog zawarty w tym przepisie ma charakter rozłączny. To oznacza, że dany przychód osoby fizycznej jest przypisywany tylko i wyłącznie do jednego określonego źródła przychodów. Aby prawidłowo zakwalifikować przychód do konkretnego źródła przychodów należy uwzględnić wszystkie okoliczności związane z jego powstaniem (uzyskaniem).

Odrębnymi źródłami przychodów są m.in.:

–stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta (art. 10 ust. 1 pkt 1);

–pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3);

–kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7).

O tym, co jest przychodem ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, stanowi art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl natomiast art. 14 ust. 2 pkt 8 cyt. ustawy:

Przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem ust. 2g i art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a.

Do kategorii przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawodawca zaliczył m.in. wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 10:

Przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.

Przy czym, stosownie do art. 5a pkt 13 ww. ustawy:

Ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych – oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Ustawodawca przewidział również szczególną sytuację przypisania przychodu do odpowiedniego źródła. Zgodnie z art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychody z realizacji praw z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, lub z pochodnych instrumentów finansowych, uzyskane w następstwie objęcia lub nabycia tych praw jako świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie, są zaliczane do tego źródła przychodów, w ramach którego to świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie zostało uzyskane.

Przepis ten ma na celu powiązanie zrealizowania przychodów ze wskazanych w nim papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych z ich uzyskaniem w następstwie objęcia lub nabycia jako świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie – celem przypisania do właściwego źródła przychodów.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności sprawy wynika, że wprowadzają Państwo Program Motywacyjny, skierowany do wybranych pracowników oraz współpracowników (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą). W ramach Programu Uczestnicy nabywają Udziały Fantomowe po cenie (...) zł za Udział. W momencie nabycia nie jest możliwe ustalenie wartości rynkowej Udziałów Fantomowych. Udziały Fantomowe nie stanowią udziału w kapitale zakładowym Spółki w rozumieniu przepisów k.s.h. i nie dają uprawnień wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym prawa głosu, czy też prawa do pobierania dywidendy. Uczestnikowi nie wolno zbyć ani obciążyć na rzecz osób trzecich prawa do Udziałów Fantomowych. W razie zbycia przez Uczestnika na rzecz osób trzecich prawa do Udziałów Fantomowych lub całości lub części praw z nich przypadających, prawo to przepada, a Umowa wygasa ze skutkiem od dnia zbycia lub obciążenia tego prawa. Udziały Fantomowe mają charakter pochodnych instrumentów finansowych, o których mowa w art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyższe, z uwagi na to, że Udziały Fantomowe, stanowiące pochodne instrumenty finansowe, są niezbywalne, warunkowe, a ich otrzymanie nie wiąże się z przyznaniem Uczestnikom praw korporacyjnych, nie jest możliwe ustalenie ich wartości rynkowej. Ich wartość zależy od przyszłego wyniku finansowego Spółki. Są one jedynie obietnicą wypłaty wynagrodzenia po spełnieniu warunków określonych w Regulaminie. Tym samym w przedstawionym zdarzeniu nie jest możliwe ustalenie przychodu zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji w momencie nabycia Udziałów Fantomowych, stanowiących pochodne instrumenty finansowe, po stronie Uczestników nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychód podlegający opodatkowaniu powstanie dopiero w momencie realizacji praw wynikających z Udziałów Fantomowych, tj. wypłaty środków w ramach Programu.

Przechodząc do kwalifikacji przychodu uzyskanego przez Uczestników Programu należy w pierwszej kolejności wskazać, że zacytowany wyżej przepis art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nakazujący zaliczenie wypłaty z realizacji pochodnych instrumentów finansowanych do tego źródła przychodów, w ramach którego podatnik uzyskał pochodne instrumenty finansowe, nie znajdzie zastosowania w tej sprawie. Jak Państwo bowiem wskazali, Udziały Fantomowe stanowiące pochodne instrumenty finansowe Uczestnicy nabywają odpłatnie za kwotę (...) zł za każdy przyznany Udział Fantomowy.

W związku z powyższym, przychody z tytułu otrzymania przez Uczestników (zarówno będących Państwa pracownikami, jak i współpracownikami prowadzącymi działalność gospodarczą) świadczenia pieniężnego wynikającego z realizacji Udziałów Fantomowych nabytych odpłatnie w ramach Programu należy zaliczyć do przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 omawianej ustawy.

Dochód z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych podlega opodatkowaniu według 19% stawki, co wynika z art. 30b ust. 1 ww. ustawy, który stanowi, że:

Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia (…) pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, (…) podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Na Państwu natomiast nie ciąży obowiązek obliczenia i pobrania zaliczki na podatek dochodowy od uzyskanego przez Uczestników świadczenia. Przychody te Uczestnicy powinni rozliczyć samodzielnie. Po zakończeniu roku podatkowego będą Państwo jednak zobowiązani do sporządzenia i przekazania – Uczestnikom oraz właściwym urzędom skarbowym – imiennych informacji o wysokości przychodu (PIT-8C), na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że:

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są obowiązane przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania, imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru.

Podsumowując, przychód po stronie Uczestników powstanie dopiero w momencie realizacji praw wynikających z Udziałów Fantomowych, tj. wypłaty środków w ramach Programu. Przychód ten należy zaliczyć do przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na Państwu natomiast nie będą ciążyć obowiązki płatnika, ale obowiązek informacyjny wynikający z art. 39 ust. 3 tej ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych informuję, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania, ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.