Skutki podatkowe otrzymania odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości z powodu wejścia w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 sierpnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – 9 października 2024 r. (wpływ). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan osobą fizyczną posiadającą numer PESEL (...) (w imieniu którego działa radca prawny (...)). Jest Pan właścicielem nieruchomości gruntowej stanowiącej działki niezabudowane o numerach ewidencyjnych 1/1 i 1/2 z obrębu (...), o łącznej powierzchni (...) metrów kwadratowych, położone w X na terenie dzielnicy (...), przy ul. A i ul. B, dla której Sąd Rejonowy dla X – (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę nr (...) (dalej: Nieruchomość). Działki ewidencyjne należące do Pana stanowią grunty orne.

Stał się Pan właścicielem Nieruchomości na podstawie umowy darowizny z (...) 1999 r. zawartej w formie aktu notarialnego Repertorium A nr (...) przed notariuszem (...).

Nieruchomość w latach 1999 -2004 była wykorzystywana rolniczo na własne potrzeby. Uprawiał Pan na Nieruchomości warzywa i zboża, jednakże nie prowadził jakiejkolwiek działalności gospodarczej lub rolniczej na Nieruchomości (nie uzyskiwał Pan jakichkolwiek przychodów z płodów pozyskiwanych w ww. latach z Nieruchomości) lub z nią (Nieruchomością) związaną. Od ponad dziesięciu lat Nieruchomość jest porośnięta trawą, którą systematycznie Pan kosi. Działki sąsiadujące z Nieruchomością są zabudowane budynkami jednorodzinnymi.

Próbował Pan sprzedać Nieruchomość wywieszając ogłoszenia, ale nie znalazł chętnych, ponieważ nikt nie był zainteresowany nabyciem Nieruchomości.

W trakcie użytkowania przez Pana Nieruchomości doszło do uchwalenia Uchwały nr (...) Rady Miasta X z dnia (...) 2010 r., ogłoszonej w (...).

Konsekwencją podjęcia ww. uchwały było to, iż działka nr 1/1 znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej, ul. B, oznaczonej na rysunku planu symbolem V, a działka nr 1/2 znajduje się częściowo w liniach rozgraniczających dróg dojazdowych oznaczonych na rysunku planu symbolami Z i Y.

W związku z podjęciem wskazanej powyżej uchwały korzystanie przez Pana z Nieruchomości w dotychczasowy sposób stało się niemożliwe ponieważ przykładowo po podjęciu ww. uchwały nie mógł Pan wybudować na należącej do Pana Nieruchomości jakiegokolwiek budynku (np. domu, zabudowań gospodarczych).

Przed podjęciem ww. uchwały na obszarze na którym położona jest Nieruchomość, a to jest w okresie od (...) 1992 r. do (...) 2003 r., obowiązywał plan ogólny zagospodarowania przestrzennego m. X, zatwierdzony przez Radę m. X w dniu (...) 1992 r. uchwałą nr (...), w którym to planie działki ewidencyjne nr 1/1 i 1/2 z obrębu (...) położone w dzielnicy (...) znajdowały się w strefie usługowo technicznej - (...).

Na tym obszarze preferowany był rozwój funkcji usługowych II i III stopnia, obsługi (administracji, wystawiennictwa, handlu hurtowego, giełd, banków i infrastruktury marketingowej). Dopuszczalne było utrzymanie oraz rozwój funkcji obsługi technicznej miasta, utrzymanie oraz uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej w istniejących zespołach oraz utrzymanie i lokalizowanie nieuciążliwych obiektów produkcyjnych. Wykluczone było lokalizowanie nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej oraz lokalizowanie obiektów, których uciążliwość i szkodliwość dla środowiska wykraczałaby poza granice terenu inwestycji.

Dla Pana nieruchomości nie obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego o szczegółowości większej niż plan ogólny. Po wygaśnięciu obowiązującego do (...) 2003 r. ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta X z (...) 1992 r., a do uchwalenia w 2010 r. planu miejscowego, teren obejmujący Pana nieruchomość był pozbawiony miejscowego planu zagospodarowania. Ustalenia podstawowe ogólnego planu zagospodarowania z (...) 1992 r. dla działek 1/1 i 1/2, nazwanym na tym planie jako (...), określonym jako obszar strefy usługowo - technicznej preferują rozwój funkcji usługowych II i III stopnia obsługi (administracji, wystawiennictwa, handlu hurtowego, giełd, banków i infrastruktury marketingowej) oraz dopuszczają utrzymanie oraz rozwój funkcji obsługi technicznej miasta, utrzymanie oraz uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej w istniejących zespołach, utrzymanie oraz lokalizowanie nieuciążliwych obiektów produkcyjnych oraz wykluczają lokalizowanie nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej, lokalizowanie obiektów, których uciążliwości dla środowiska wykraczałyby poza granice teren inwestycji.

W okresie luki planistycznej na tym obszarze, w przypadku braku planu miejscowego, lokalizacja inwestycji była możliwa na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. i zgodnie z art. 61 ust. 1 tej ustawy, po przeprowadzeniu analizy funkcji oraz cech zabudowy i zagospodarowania terenu w zakresie warunków, o których mowa w art. 61 ust. 1-5 ustawy. W okresie luki planistycznej powstało w okolicy wiele obiektów budowlanych zlokalizowanych na podstawie decyzji o warunkach zabudowy zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy.

W okresie obowiązywania Planu Ogólnego m. X (do 2003 r.) zabudowa Pana nieruchomości nie była wykluczona, bowiem dopuszczalne było uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej w istniejących zespołach oraz lokalizowanie nieuciążliwych obiektów produkcyjnych. Wykluczone było lokalizowanie nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej oraz lokalizowanie obiektów, których uciążliwość i szkodliwość dla środowiska wykraczałaby poza granice terenu inwestycji.

Na Nieruchomości w okresie „luki planistycznej” tj. w okresie od (...) 2004 r. do (...) 2010 r. istniała potencjalna możliwość zabudowy. W okolicy znajdują się (...) działki zabudowane w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy. W okresie od (...) 2004 r. do (...) 2010 r. w najbliższym otoczeniu Pana nieruchomości powstała zabudowa spełniająca kryterium z art. 61 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wskaźnik wielkości powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działek mieścił się w średniej wielkości na tym obszarze. Nieruchomość może mieć również zapewniony dostęp do drogi publicznej m. in. poprzez służebność przejścia i przejazdu.

Wzrost intensywności zabudowy w okolicy Pana nieruchomości - w kwartale ulic: A, F, B i K przypadał na lata 2001, 2005, 2008 i 2010. Tereny, na których położone są Pana działki znajdowały się w strefach możliwości urbanizacyjnych (...) i usługowo- technicznej (...). Uchwałą nr (...) Rady Miasta X z dnia (...) 2010 r., ogłoszoną w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) nr (...) z dnia (...) 2010 r., poz. (...), uchwalony został plan zagospodarowania przestrzennego (...).

Po wejściu w życie planu, dla sąsiednich nieruchomości wydane zostały decyzje o pozwoleniu na budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych z garażami i urządzeniami zagospodarowania terenu. W wyniku uchwalenia planu, działka numer 1/2 z obrębu (...) przy ul. A znajduje się częściowo w liniach rozgraniczających dróg dojazdowych oznaczonych na rysunku planu symbolami Z i Y. Działka numer 1/1 z obrębu (...) położona przy ulicy B znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej, ul. B, oznaczonej na rysunku planu symbolem V. Uchwała weszła w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) 2010 r.

(...) 2016 r. złożył Pan do m.X wniosek o wykup nieruchomości stanowiącej działki niezabudowane o nr ew. 1/1 i 1/2 z obrębu (...), położone w X na terenie dzielnicy (...) przy ul. A i ul. B, dla której Sąd Rejonowy dla (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę nr (...), w związku z przeznaczeniem jej w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego (...) pod drogę publiczną oznaczoną na rysunku planu symbolem Z.

Odpowiadając na wniosek, Miasto X w piśmie z (...) 2016 r. poinformowało, że brak jest podstaw do wszczęcia postępowania związanego z nabyciem przedmiotowych działek, jednakże zadeklarowało podjęcie działań zmierzających do uregulowania stanu prawnego tej nieruchomości z chwilą, gdy zostaną spełnione warunki, tj. przeznaczone i zabezpieczone zostaną odpowiednie środki w budżecie m.X dla dzielnicy (...) niezbędne dla realizacji nabycia nieruchomości.

Wobec braku działań ze strony m.X, w miesiącu (...) 2017 r. skierował Pan do m. X ostateczne przedsądowe wezwanie, w którym wezwał do zaproponowania warunków wykupu Nieruchomości, a kolejno (...) 2017 r. złożył Pan do Sądu Rejonowego dla (...) w X wniosek o zawezwanie m. X do próby ugodowej w sprawie dotyczącej prawa nabycia Nieruchomości. Do zawarcia ugody pomiędzy Panem a m.X.

Pismem z (...) 2017 r. m.X poinformowało Pana o tym, iż w związku z modernizacją nawierzchni jezdni po wykonaniu kanalizacji deszczowej w ul. B zachodzi pilna konieczność wykonania również chodnika od istniejącego ciągu pieszego w kierunku ul. T, a w konsekwencji czego konieczność wykonania na należącej do Pana działce ewidencyjnej nr 1/1 chodnika. Równocześnie m.X poinformowało Pana, że po wykonaniu ciągu pieszego zostanie on wpisany w spisie chodników do odśnieżania, a także dołożone zostaną starania o wykupienie nieruchomości w 2018 r. Ostatecznie nie doszło do wykupu Pana Nieruchomości co spowodowało, iż pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w X w dniu (...) 2018 r. wniósł Pan powództwo przeciwko Miastu X o zasądzenie na jego rzecz kwoty (...) zł tytułem odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku uchwalenia Uchwały nr (...) Rady Miasta X z (...) 2010 r., ogłoszonej w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) nr (...) z (...) 2010 r., poz. (...), na mocy której nieruchomość gruntowa przynależna Panu, stanowiąca działki niezabudowane o nr ew. 1/1 i 1/2 z obrębu (...) położone w X na terenie dzielnicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę nr (...), została objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym działka nr 1/1 znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej, ul. B, oznaczonej na rysunku planu symbolem V, a działka nr 1/2 znajduje się częściowo w liniach rozgraniczających dróg dojazdowych oznaczonych na rysunku planu symbolami Z i Y, wskutek czego korzystanie z nieruchomości zgodnie z jej dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w X wydanym w sprawie sygn. akt II (...) z (...) 2022 r., Sąd zasądził od Miasta X na Pana rzecz kwotę (...) zł (...), ustalając, iż ponosi Pan koszty procesu w (...)%, a pozwane Miasto X w (...)%.

Wskazany powyżej wyrok został utrzymany wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X wydanym (...) 2023 r. w sprawie sygn. akt V (...), którym oddalono w całości apelację m.X.

Wyroki wskazanych powyżej sądów oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wynikające z ww. rozstrzygnięć sądowych zostały ostatecznie zakończone (...) 2024 r.

Zasądzając na Pana rzecz kwotę odszkodowania w wysokości (...) zł, Sądu obu instancji wskazały, iż doszło do faktycznej szkody w Pana majątku spowodowanej spadkiem wartości Nieruchomości. Obecnie działka nr 1/1 znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej, ul. B, oznaczonej na rysunku planu symbolem V, a działka nr 1/2 znajduje się częściowo w liniach rozgraniczających dróg dojazdowych oznaczonych na rysunku planu symbolami Z i Y. Oznacza to całkowity zakaz zabudowy tej Nieruchomości.

Nieruchomość jest przeznaczona w planie miejscowym na drogi dojazdowe, przeznaczone do realizacji celów publicznych obsługujące planową zabudowę mieszkaniową jednorodzinną z dopuszczeniem usług. Sądy obu instancji ustaliły, iż wartość rynkowa działek ewidencyjnych nr 1/1 i 1/2 z obrębu (...) według ich stanu sprzed wejścia w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z dnia (...) 2010 r. a według cen aktualnych wynosiła (...) zł. Wartość rynkowa tych działek według ich stanu po wejściu w życie miejscowego planu zagospodarowania z (...) 2010 r. wynosi (...) zł, wobec czego różnica – obniżenie wartości nieruchomości na skutek wejścia w życie planu wyraża się kwotą (...) zł.

Podstawę prawną zasądzonego na Pana rzecz odszkodowania stanowił art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w brzmieniu obowiązującym w dacie wejścia w życie planu zagospodarowania przestrzennego (tj. na (...) 2010 r.) który stanowił, że jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części. Roszczenia, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 u.p.z.p., mają charakter cywilnoprawny.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 30 czerwca 2010 r. (V CSK 452/09, LEX nr 852597) przy wspólnej podstawie faktycznej roszczeń określonych w przepisach art. 36 ust. 1-3, jaką jest uchwalenie lub zmiana planu miejscowego, dla każdego z tych roszczeń różne są pozostałe przesłanki warunkujące ich powstanie. W przypadku ust. 1 i 2 przesłankę stanowi, będąca następstwem uchwalenia lub zmiany planu miejscowego, niemożność korzystania z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, natomiast powstanie roszczeń określonych w ust. 3 jest zależne nie tylko od obniżenia wartości nieruchomości, ale także od dokonania jej sprzedaży (Izdebski H., Zachariasz I., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Sip Lex).

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, szkodą rzeczywistą w rozumieniu art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z 27 marca 2003 r. jest także obniżenie wartości rynkowej nieruchomości na skutek uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego. W wyroku z 9 kwietnia 2015 r., sygn. II CSK 336/14 (LEX nr 1683406), Sąd Najwyższy stwierdził, że użyte w art. 36 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. pojęcie „rzeczywista szkoda” obejmuje także obiektywny spadek wartości nieruchomości wynikający z uniemożliwienia lub istotnego ograniczenia możliwości korzystania z niej w dotychczasowy sposób lub w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem. Takie samo stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroków z 29 września 2015 r., sygn. II CSK 653/14 (LEX nr 1920173), w wyroku z 17 grudnia 2008 r., sygn. I CSK 191/08 (LEX nr 484726) oraz z 13 czerwca 2013 r., sygn. IV CSK 680/12 (LEX nr 1365729). Natomiast w wyroku z 26 kwietnia 2016 r., sygn. VI ACa 562/15 (LEX nr 2052554), Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, której wartość obiektywnie uległa obniżeniu na skutek niemożności lub istotnego ograniczenia możliwości korzystania z niej lub jej części w dotychczasowy sposób, w wyniku uchwalenia bądź zmiany planu miejscowego, przysługuje od gminy odszkodowanie przewidziane w art. 36 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p., a więc niezależnie od tego, czy sprzedaje nieruchomość, czy nie. Analogiczne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 23 lipca 2015 r., sygn. I ACa 1926/14 (LEX nr 1843280).

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Wypłata odszkodowania zasadzonego wyrokiem Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z (...) 2023 r., sygn. akt (...) – nastąpiła (...) 2023 r.

Odszkodowanie, o którym mowa we wniosku, nie zostało wypłacone w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Z uzasadniania wyroku Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z (...) 2023 r., sygn. akt (...) – wynika, iż zasądzona kwota stanowi odszkodowanie za rzeczywiście doznaną szkodę w Pana majątku, związaną z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Wskazuje, iż kwota zasądzonego odszkodowania odpowiada wartości szkody jaką Pan doznał. Wysokość szkody i jej zakres został określony przez biegłego sądowego z zakresu rzeczoznawstwa majątkowego, który w sporządzonej opinii wskazał, iż wartość rynkowa działek ewidencyjnych numer 1/1 i 1/2 z obrębu (...) według ich stanu sprzed wejścia w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uchwalonego Uchwałą nr (...) Rady miasta X z dnia (...) 2010 r. a według cen aktualnych wynosi (...) zł, wartość ta po wejściu w życie planu wynosi (...) zł, zatem różnica między tymi wartościami, to jest obniżenie wartości nieruchomości na skutek wejścia w życie planu wyraża się kwotą (...) zł. Ta wartość zdaniem Sądu obu instancji stanowi Pana szkodę i kwota ta została zasądzona w punkcie I. wyroku Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z (...) 2023 r., sygn. akt (...).

Kwota odszkodowania zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z dnia (...) 2023 r., sygn. akt (...) dotyczy wyłącznie szkody powstałej z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Kwota odszkodowania zasądzonego wyrokiem Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z dnia (...) 2023 r., sygn, akt (...) stanowi realne uszczuplenie w Pana majątku albowiem gdyby nie doszło do uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wartość jego majątku nie zostałaby uszczuplona o kwotę jaka wynika z ww. wyroków. Zatem kwota odszkodowania, która faktycznie obniżyła aktywa majątkowe ww. stanowi szkodę rzeczywistą rozumianą jako spadek wartości majątku, którego cena rynkowa diametralnie została obniżona wskutek uchwalenie planu zagospodarowania.

Pytanie

Czy kwota odszkodowania za zmniejszenie wartości Pana nieruchomości z powodu wejścia w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (na gruncie art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) wypłacona Panu przez Miasto X na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w X wydanego w sprawie sygn. akt (...) z (...) 2022 r., utrzymanego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X wydanym w sprawie sygn. akt (...) w (...) 2023 r., podlega zwolnieniu od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9,10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu inne źródła.

Z art. 20 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Zatem, o przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 13 lit. a ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), zwanej dalej ustawą zmieniającą, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b p.d.o.f. obejmuje tylko te odszkodowania lub zadośćuczynienia, które zostały otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przy czym nie korzystają ze zwolnienia odszkodowania otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą ani odszkodowania dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Mając na uwadze powyższe, kwota otrzymanego na podstawie wyroku sądu odszkodowania z powodu obniżenia wartości nieruchomości w związku z uchwaleniem planu zagospodarowania przestrzennego, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b p.d.o.f.

Odszkodowanie zostało bowiem:

–przyznane prawomocnym wyrokiem sądu,

–nie było i nie jest związane z prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą.

Jak wskazano powyżej, nie wprowadził Pan Nieruchomości do ewidencji środków trwałych oraz nie używał w działalności gospodarczej.

Potwierdzenie tego stanowiska znajdziemy w orzecznictwie, np. w wyroku NSA sygn. II FSK 289/12, czy też wyroku WSA sygn. akt I SA/Łd 1414/14. W drugim przywołanym wyroku z dnia 25 marca 2015 r. WSA uznał, że „Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.”

Z ogólnej definicji przychodów zawartej w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że przychodami są w szczególności otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Przy czym przez pojęcie „otrzymane” - zgodnie ze Słownikiem języka polskiego - należy rozumieć takie pieniądze i wartości pieniężne, które zostały podatnikowi dane. Mając na uwadze istnienie wielu form rozliczeń należy uznać, że otrzymane pieniądze to nie tylko wypłacona gotówka, ale również kwota, która wpłynęła na rachunek bankowy podatnika. Natomiast „postawionymi do dyspozycji” są takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik - wykazując określoną aktywność - ma możliwość włączyć do swojego władztwa. Innymi słowy, podatnik ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy, a nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone środki do dyspozycji.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Należy również zaznaczyć, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji. W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Należy podkreślić, że każde odszkodowanie ma za zadanie wyrównanie szkody w majątku, utraconych korzyści lub szkody poczynionej na osobie (zadośćuczynienie). Odszkodowanie stanowi zawsze przychód, gdyż otrzymujący je powiększa w ten sposób swój majątek. Odszkodowanie w żadnym wypadku nie ma charakteru restytucyjnego, bowiem niczego nie przywraca, a jedynie wynagradza stratę lub krzywdę. Warunkiem otrzymania każdego odszkodowania jest zdarzenie, w wyniku którego dana osoba doznała określonego uszczerbku. Nikt nie otrzyma odszkodowania, jeśli wcześniej nie zaszła przesłanka powodująca możliwość ubiegania się o nie. Jak to wskazano powyżej na gruncie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, od podatku zwolnione są jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienie) przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, czyli których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawnych.

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat oraz odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z powodu zmiany przeznaczenia Nieruchomości i uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na obszarze, w którym znajdowała się Nieruchomość, Pana Nieruchomość straciła na wartości.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1945, z późn. zm.) jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:

1. odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo

2. wykupienia nieruchomości lub jej części.

W myśl art. 36 ust. 2 ww. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym realizacja roszczeń, o których mowa w ust. 1, może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej. Z dniem zawarcia umowy zamiany roszczenia wygasają.

Stosownie do treści art. 36 ust. 3 ww. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel albo użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.

Wysokość odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 3. oraz wysokość opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, o której mowa w art. 36 ust. 4, ustala się na dzień jej sprzedaży. Obniżenie oraz wzrost wartości nieruchomości stanowią różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu obowiązującego po uchwaleniu lub zmianie planu miejscowego a jej wartością, określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu, obowiązującego przed zmianą tego planu, lub faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości przed jego uchwaleniem (art. 37 ust. 1 cyt. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).

Zgodnie z art. 37 ust. 9 ww. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wykonanie obowiązku wynikającego z roszczeń, o których mowa w art. 36 ust. 1-3, powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku, chyba że strony postanowią inaczej. W przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują odsetki ustawowe. Spory w sprawach, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 i ust. 5, rozstrzygają sądy powszechne (art. 37 ust. 10 ww. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).

Powyższe przepisy wskazują w jakich okolicznościach właściciel nieruchomości może żądać odszkodowania m.in. z tytułu wpływu uchwalenia planu miejscowego (lub jego zmiany) na wartość nieruchomości. W przepisach tych brak jest jednak konkretnych uregulowań określających zasady lub wysokość odszkodowania, o którym mowa we wniosku.

Tym samym w rozpatrywanej sprawie nie może znaleźć zastosowania zwolnienie z opodatkowania określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, prawo do zwolnienia z opodatkowania odszkodowania zasądzonego na Pana rzecz, należy rozpatrywać poprzez spełnienie warunków, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, z późn. zm.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego).

Szkoda rozpatrywana jest jako uszczerbek o charakterze majątkowym, który może mieć w świetle tego przepisu postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy, niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista, ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie natomiast ma przywrócić sytuację majątkową poszkodowanego do takiej, w jakiej znajdowałby się, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Funkcja odszkodowania polega na wyrównaniu, a nie na polepszeniu pozycji majątkowej poszkodowanego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w przepisach prawa cywilnego. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty. Szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego spowodowany bezprawnym działaniem lub zaniechaniem sprawcy, a także z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez dłużnika zobowiązania.

Mając na uwadze powyższe oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że zasądzona na Pana rzecz wyrokiem sądu kwota odszkodowania, na którą składa się kwota z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości, stanowi przychód w myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przychód korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy. Trafność Pana stanowiska potwierdzona została w licznych indywidualnych interpretacjach podatkowych choćby w piśmie z 21 maja 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak 0114-KDIP3-1.4011.227.2020.1.MZ.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z ogólną zasadą sformułowaną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, realną korzyścią majątkową podatnika. Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika;

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Zatem, o przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Różnego rodzaju świadczenia, w tym m.in. odszkodowania czy zadośćuczynienia stanowią – co do zasady – przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania i zadośćuczynienia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Należy również zaznaczyć, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Stosownie bowiem do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ww. zwolnienie przedmiotowe obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 komentowanej ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z treści wniosku wynika w szczególności, że pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w X (...) 2018 r. wniósł Pan powództwo przeciwko Miastu X o zasądzenie na Pana rzecz kwoty (...) zł tytułem odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku uchwalenia Uchwały nr (...) Rady Miasta X, na mocy której będąca Pana własnością nieruchomość gruntowa, stanowiąca działki niezabudowane o nr ew. 1/1 i 1/2 z obrębu (...) położone w X na terenie dzielnicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę nr (...), została objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym działka nr 1/1 znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej, ul. B, oznaczonej na rysunku planu symbolem V, a działka nr 1/2 znajduje się częściowo w liniach rozgraniczających dróg dojazdowych oznaczonych na rysunku planu symbolami Z i Y, wskutek czego korzystanie z nieruchomości zgodnie z jej dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe. Wyrokiem Sądu Okręgowego w X wydanym w sprawie sygn. akt II (...) z (...) 2022 r., Sąd zasądził od Miasta X na Pana rzecz kwotę (...) zł (...), ustalając, iż ponosi Pan koszty procesu w (...)%, a pozwane Miasto X w (...)%. Wskazany powyżej wyrok został utrzymany wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X wydanym (...) 2023 r. w sprawie sygn. akt (...), którym oddalono w całości apelację m.X. Z uzasadniania wyroku Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z (...) 2023 r., sygn. akt (...) – wynika, iż zasądzona kwota stanowi odszkodowanie za rzeczywiście doznaną szkodę w Pana majątku, związaną z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, tj. obniżenie wartości nieruchomości na skutek wejścia w życie planu.

Zgodnie zatem z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717) – w brzmieniu obowiązującym w dacie wejścia w życie planu zagospodarowania przestrzennego, tj. na dzień 23 listopada 2010 r.:

Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:

1)odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo

2)wykupienia nieruchomości lub jej części.

Stosownie do art. 36 ust. 2 ww. ustawy:

Realizacja roszczeń, o których mowa w ust. 1, może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej. Z dniem zawarcia umowy zamiany roszczenia wygasają.

Zgodnie zaś z art. 37 ust. 9 i ust. 10 przywołanej wyżej ustawy:

9. Wykonanie obowiązku wynikającego z roszczeń, o których mowa w art. 36 ust. 1-3, powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku, chyba że strony postanowią inaczej. W przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują odsetki ustawowe.

10. Spory w sprawach, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 i ust. 5, rozstrzygają sądy powszechne.

Powyższe przepisy wskazują w jakich okolicznościach właściciel nieruchomości może żądać odszkodowania m.in. z tytułu wpływu uchwalenia planu miejscowego (lub jego zmiany) na wartość nieruchomości. W przepisach tych brak jest jednak konkretnych uregulowań określających zasady lub wysokość odszkodowania, o którym mowa we wniosku.

Tym samym w rozpatrywanej sprawie nie może znaleźć zastosowania zwolnienie z opodatkowania określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, prawo do zwolnienia z opodatkowania odszkodowania zasądzonego na Pana rzecz, należy rozpatrywać poprzez spełnienie warunków, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zauważyć należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Podkreślenia wymaga, że to nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania/ zadośćuczynienia, czy też nie.

W orzecznictwie sądów administracyjnych zauważa się, że jakkolwiek ustawodawca nie zdefiniował w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia szkody czy odszkodowania, to rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, jednakże można ją wywieść z jej regulacji.

Stosownie do art. 361 § 1 i § 2 ustawy – Kodeks cywilny:

§1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego:

Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Przy czym, zgodnie z art. 363 § 2 ww. Kodeksu:

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

O odszkodowaniu możemy mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody (odpowiednio zadośćuczynienie za doznane krzywdy) od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Odszkodowanie stanowi pieniężną równowartość szkody majątkowej lub szkody na osobie, natomiast zadośćuczynienie jest pieniężną formą zrekompensowania szkody niemajątkowej.

Bezsporne jest, że zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy dotyczy odszkodowań, które otrzymane są na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przy czym przepis ten obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia na mocy lit. b) tego przepisu.

Aby wypłacona kwota korzystała ze zwolnienia na podstawie ww. przepisu muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

1)kwota ta musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

2)podstawą jej przyznania musi być wyrok lub ugoda sądowa,

3)nie może dotyczyć działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika ani korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

We wniosku wskazał Pan, że wypłata odszkodowania zasadzonego wyrokiem Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z (...) 2023 r., sygn. akt (...) – nastąpiła (...) 2023 r. Odszkodowanie, o którym mowa we wniosku, nie zostało wypłacone w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z uzasadniania wyroku Sądu Okręgowego w X z (...) 2022 r., sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X z (...) 2023 r., sygn. akt (...) – wynika, iż zasądzona kwota stanowi odszkodowanie za rzeczywiście doznaną szkodę w Pana majątku, związaną z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wyjaśnił Pan również, że gdyby nie doszło do uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wartość jego majątku nie zostałaby uszczuplona o kwotę jaka wynika z ww. wyroków. Zatem kwota odszkodowania która faktycznie obniżyła aktywa majątkowe ww. stanowi szkodę rzeczywistą rozumianą jako spadek wartości majątku, którego cena rynkowa diametralnie została obniżona wskutek uchwalenie planu zagospodarowania.

W konsekwencji stwierdzam, że wypłacona Panu kwota odszkodowania za zmniejszenie wartości Pana nieruchomości z powodu wejścia w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w X wydanego w sprawie sygn. akt (...) z (...) 2022 r., utrzymanego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w X wydanym w sprawie sygn. akt (...) w (...) 2023 r., w związku z powstałą u Pana szkodą rzeczywistą, stanowi dla Pana przychód korzystający ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym Pana stanowisko, należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Pan w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stafnu faktycznego (zdarzenia przyszłego) i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.