Skutki podatkowe otrzymania odszkodowania na podstawie ugody sądowej.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 sierpnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 12 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody sądowej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 17 października 2024 r. (wpływ 23 października 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Z X łączyła Pana umowa o pracę na czas nieokreślony z (…) 1993 r. Ostatnio był Pan zatrudniony na stanowisku (…). Pismem z (…) 2020 r. pracodawca złożył oświadczenie o rozwiązaniu z Panem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 K.p., tj. z uwagi na rażące naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

W dacie rozwiązania umowy o pracę podlegał Pan szczególnej ochronie przed rozwiązaniem umowy o prace, udzielonej przez związek zakładowy. Pracodawca podjął decyzję w sprawie rozwiązania umowy o pracę po zasięgnięciu opinii organizacji związkowej reprezentującej pracownika, którą zawiadomił o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy – tak twierdzi X w piśmie do (…). W rzeczywistości Związek Zawodowy nie udzielił żadnej odpowiedzi na pismo X. Pana zwolnienie nastąpiło po osiemnastu dniach roboczych, które przepracował Pan po ośmiomiesięcznej nieobecności w pracy spowodowanej (…) i wybraniem zaległego urlopu.

Za objęciem Pana ochroną szczególną związku zawodowego rekomendował Y Związku Zawodowego (…), który był jednocześnie podległym Panu pracownikiem. Dlatego był Pan zdziwiony, że będąc ponownie na zwolnieniu lekarskim i mając szczególną ochronę związku, X mógł z Panem rozwiązać w powyższy sposób umowę o pracę. Na Pana pytanie o to Y udzielił Panu nieprawdziwej informacji twierdząc, że „dyscyplinarnie pracodawca może tak zrobić” nie mówiąc Panu przy tym, że odbyło się to dlatego, ponieważ związek nie odpowiedział na pismo wysłane do związku przez pracodawcę. O tym dowiedział się Pan czytając odpowiedź Pozwanego na Pana pozew.

Po kilku miesiącach od swojego zwolnienia dowiedział się Pan również, że na krótko przed Pana zwolnieniem Y otrzymał od X (…).

Zacytuje Pan poniżej dwa paragrafy statutu Związku Zawodowego (…):

(…)

Po Pana pisemnej prośbie do (…) o wyjaśnienie postępowania związku wobec Pana, w której opisał Pan powyższe fakty, (…).

Pozwem z (…) 2020 r. odwołał się Pan od rozwiązania umowy o pracę. W toku postępowania sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy pod sygn. akt (…) dochodził Pan przywrócenia do pracy oraz zasądzenia (jako osoba szczególnie chroniona) odszkodowania. Podczas przedostatniej rozprawy Wysoki Sąd stwierdził, że skłania się do uznania Pana powództwa i żeby być w pełni przekonanym, na ostatnią rozprawę postanowił wezwać jeszcze dwóch świadków. Na początku ostatniej rozprawy Wysoki Sąd przedstawił stronom argumenty świadczące za zawarciem ugody. Wysoki Sąd zarządził przerwę, żeby strony spróbowały zawrzeć ugodę. Po negocjacjach udało się wypracować kompromis. Wysoki Sąd zrezygnował z przesłuchania dodatkowych świadków, którzy stawili się na rozprawę.

Podczas sporządzania treści ugody Wysoki Sąd stwierdził, że w punkcie III będzie następujący zapis, na który strony wyraziły zgodę: „Strona pozwana X zobowiązuje się zapłacić powodowi (…) kwotę (…) zł tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia, przy czym kwota (…) zł zostanie zapłacona w terminie do (…) na rachunek bankowy powoda, na który przekazywane było wynagrodzenie za pracę, a pozostała kwota (…) zł zostanie zapłacona w terminie między (…) a (…), również na rachunek bankowy powoda, na który przekazywane było wynagrodzenie za pracę, na co powód wyraża zgodę”.

Wysoki Sąd wyraźnie zaznaczył, że to nie jest odszkodowanie od utraconych zarobków i pełnomocnik Pozwanego przystał na takie rozwiązanie i powyższy zapis. Przyznanie świadczenie dotyczyło szkody rzeczywistej, a było powiązane z niezasadnym wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę bez zachowania okresu wypowiedzenia. W wyniku podpisanej ugody sądowej zmianie uległ tryb rozwiązania umowy o pracę z rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia na porozumienie stron.

W zawartej ugodzie sądowej wskazano, że wypłacone odszkodowanie przysługuje Panu w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Umowa o pracę została wypowiedziana w sposób niezasadny przez pracodawcę w związku z czym strony doszły do porozumienia i zawarły ugodę sądową. W ugodzie nie wskazano przy tym konkretnych przepisów prawa pracy. Wysokość odszkodowania była ustalana w oparciu o przepisy kodeksu pracy i wartość przedmiotu sporu określoną w odwołaniu.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

W zawartej ugodzie sądowej nie wskazano, aby w związku z wypowiedzeniem umowy doszło do naruszenia przepisów prawa pracy.

Kwota przedmiotowego świadczenia została ustalona w drodze porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą a pracownikiem po przeprowadzonych negocjacjach ugodowych.

Z posiadanych przez Pana informacji wynika, że wysokość odszkodowania została ustalona w oparciu o szkodę rzeczywistą, bowiem gdyby nie został Pan zwolniony z pracy otrzymywałby Pan w dalszym ciągu wynagrodzenie. W związku z tym, że Pana ewentualne przywrócenie do pracy było jednoznaczne z wyrównaniem wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, wartość ugody stanowiła w istocie część kwoty, którą by Pan otrzymał pracując na swoim stanowisku pracy przez cały ten okres zatrudnienia.

Pytania

Czy pracodawca zgodnie z prawem odprowadził podatek od zasądzonego dla Pana w ugodzie sądowej odszkodowania?

Czy zasadnym było odprowadzenie podatku za odszkodowanie w związku z rozwiązaniem z Panem umowy o pracę bez wypowiedzenia?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, pracodawca nie powinien odprowadzać podatku od wypłaconego Panu w drodze ugody odszkodowania.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy:

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Tak szerokie zdefiniowanie pojęcia przychodu pracownika wskazuje, że w każdym przypadku, w którym uzyska on od pracodawcy realną korzyść mającą wymiar finansowy, będzie to rodzić obowiązek zwiększenia jego przychodu, z wyjątkiem świadczeń określonych w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podmiotach dokonujących świadczeń z powyższego tytułu ciążą natomiast obowiązki płatnika, gdyż zgodnie z art. 32 ust. 1 ww. ustawy:

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że pracodawca złożył oświadczenie o rozwiązaniu z Panem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 K.p., tj. z uwagi na rażące naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Odwołał się Pan od rozwiązania umowy o pracę; dochodził Pan przywrócenia do pracy oraz zasądzenia (jako osoba szczególnie chroniona) odszkodowania. W toku postępowania sądowego doszło do zawarcia ugody sądowej. W zawartej ugodzie nie wskazano, aby w związku z wypowiedzeniem umowy doszło do naruszenia przepisów prawa pracy. Kwota przedmiotowego świadczenia została ustalona w drodze porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą a pracownikiem po przeprowadzonych negocjacjach ugodowych. Wskazał Pan, że wysokość odszkodowania została ustalona w oparciu o szkodę rzeczywistą, bowiem gdyby nie został Pan zwolniony z pracy otrzymywałby Pan w dalszym ciągu wynagrodzenie. W związku z tym, że Pana ewentualne przywrócenie do pracy było jednoznaczne z wyrównaniem wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, wartość ugody stanowiła w istocie część kwoty, którą by Pan otrzymał pracując na swoim stanowisku pracy przez cały ten okres zatrudnienia.

Odnosząc się do kwestii zastosowania w omawianej sprawie zwolnień przedmiotowych wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

 W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje zatem swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w tym przepisie wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Opodatkowanie odszkodowań innych aniżeli dotyczących szkody rzeczywistej wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zauważyć również należy, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Podkreślenia wymaga, że to nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania/ zadośćuczynienia, czy też nie.

Odwołując się do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym, świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.):

Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Natomiast przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² Kodeksu pracy).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy).

Jednocześnie zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy:

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.

W konsekwencji, w przypadku, w którym wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia (ugody), a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy o bezprawności działania i naprawieniu wyrządzonej szkody lub krzywdy. Podkreślić również należy, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis oraz powołane przepisy, stwierdzić zatem należy, że do wypłaconego Panu świadczenia nie mogło mieć zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem wysokość lub zasady ustalania świadczenia nie wynikały z regulacji wskazanych w tym przepisie. Wysokość świadczenia została określona w wyniku negocjacji stron, mając za punkt wyjścia wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Ponadto w zawartej ugodzie nie doszło do stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy dotyczących rozwiązywania umów o pracę oraz został zmieniony sposób rozwiązania umowy na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.

Do wypłaconego Panu świadczenia nie mogło mieć również zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z okoliczności wskazanych we wniosku wynika bowiem, że ostatecznie rozwiązanie umowy nastąpiło za porozumieniem stron. Otrzymane świadczenie nie może zostać uznane za rekompensatę za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w efekcie za porozumieniem stron (czyli za zgodą pracownika). Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartej między stronami ugody, która wyczerpuje wszelkie roszczenia wynikające ze sprawy, ma zatem rekompensować Panu utracone w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę, jakie mógłby Pan otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy nie doszło.

Podsumowując, wypłacone Panu świadczenie nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem określone w ugodzie sądowej świadczenie stanowi dla Pana przychód ze stosunku pracy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji Pana pracodawca był zobowiązany do potrącenia zaliczki na podatek dochodowy od wypłaconej kwoty.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).