Skutki podatkowe otrzymania od banku świadczenia pieniężnego i odliczania ulgi odsetkowej.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych:

·w zakresie pierwszego pytania – jest prawidłowe;

·w zakresie drugiego pytania – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 lipca 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania od banku świadczenia pieniężnego i odliczania ulgi odsetkowej. Uzupełniła go Pani, w odpowiedzi na wezwania, pismami z 27 sierpnia 2024 r. oraz 9 września 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(...) 2024 r. została zawarta ugoda pomiędzy A i B.A jako kredytobiorcą a X w sprawie umowy kredytu hipotecznego w walucie wymienialnej – kredytu denominowanego we franku szwajcarskim (CHF) na budowę domu jednorodzinnego, zawartej (...) 2005 r. (dalej Umowa).

W momencie uruchomienia kredytu na rachunek kredytobiorcy została przelana kwota (...) zł (wypłata kwoty kredytu w 1 transzy). W trakcie całego okresu kredytowania (do dnia podpisania ugody) kredytobiorca zapłacił na rzecz Banku łączną kwotę (...) z tytułu rat kapitałowych i (...) z tytułu rat odsetkowych. W zeznaniach za poszczególne lata 2005-2023 małżonkowie we wspólnie składanych zeznaniach podatkowych odliczali po połowie od dochodu zapłacone w danym roku podatkowym odsetki od kredytu, w ramach tzw. ulgi odsetkowej.

Na mocy ugody kwota zadłużenia z tytułu Umowy, wynosząca na dzień zawarcia ugody (...) CHF, została przeliczona na walutę polską (PLN) po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zawarcia Ugody. Po przewalutowaniu dokonane zostało umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu. Bank zwolnił Kredytobiorcę z długu (umorzył zadłużenie Kredytobiorcy) w zakresie kwoty (...) PLN – na ww. kwotę składa się kwota (...) kapitału bieżącego (niewymagalnego), kwota (...) PLN kapitału przeterminowanego (wymagalnego), kwota (...) PLN odsetek zapadłych niespłaconych (wymagalnych), kwota (...) PLN odsetek zapadłych podwyższonych (wymagalnych). Bank dodatkowo wypłacił Kredytobiorcy kwotę (...) PLN w związku z rozliczeniem Umowy.

Łączna nadpłata z tytułu spłat rat kredytowych w stosunku do kwoty otrzymanej od banku wyniosła (...) ((...) zł), w tym z tytułu kapitału (...) ((...) zł).

Uzupełnienie wniosku

W treści ugody z Bankiem wskazano jedynie, że kwota (...) zł zostanie wypłacona tytułem cyt. „rozliczenia kredytu”. Nie stanowi ona z pewnością żadnego odszkodowania, ani też wynagrodzenia za odstąpienie od wejścia przez kredytobiorcę na drogę sądową w celu unieważnienia kredytu – gdyż nie wynika to z treści ugody. Podczas mediacji z Bankiem (skutkującej podpisaniem ugody) wnieśliśmy o częściowy zwrot nadpłaconego kredytu. Mediacja zakończyła się ugodą, w treści której wpisano, że Bank wypłaci ww. kwotę tytułem „rozliczenia kredytu”. W wyniku zawarcia ugody umowa kredytowa została zakończona (przestała obowiązywać): Bank wypłacił nam kwotę (...) zł, a pozostałą na dzień podpisania ugody kwotę kapitału kredytu w CHF (po przewalutowaniu na złotówki) umorzył. Charakter wypłaconej kwoty należy zatem, zdaniem Wnioskodawcy, ustalać na tle okoliczności faktycznych związanych z rozliczeniem całościowym kredytu, tj. wziąć pod uwagę przedmiotową kwotę (...) zł oraz wypłaconą kwotę kredytu (w momencie uruchomienia) i łączną kwotę spłat rat kapitałowo-odsetkowych. Wszystkie te trzy wielkości składają się na rozliczenie kredytu. W wyniku całościowego rozliczenia kredytu kwota (...) zł nie stanowi z pewnością przysporzenia majątkowego po stronie kredytobiorców (suma kwoty wypłaconego kredytu w momencie uruchomienia i wypłaconej przez Bank w wyniku ugody kwoty (...) zł jest niższa niż suma łącznych spłat rat kredytowo-odsetkowych w okresie obowiązywania umowy (przed podpisaniem ugody z Bankiem). Podatnik w przedmiotowym stanie faktycznym nie może być gorzej potraktowany niż podatnicy, którzy uzyskują częściowy lub całkowity zwrot środków od banków na drodze sądowej w wyniku unieważnienia umów kredytowych przez sąd powszechny.

W treści ugody wskazano, iż zamiarem Banku i kredytobiorcy jest polubowne rozstrzygnięcie sporu dotyczącego ważności oraz skuteczności umowy lub niedozwolonego charakteru jej postanowień, a tym samym uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z umowy lub z wykonania świadczeń z Umowy, przez przyjęcie przewidzianych w ugodzie rozwiązań. Strony ustaliły: w pkt 1. utrzymanie umowy w mocy i całkowite rozliczenie umowy, tj. potwierdziły, że miały wolę zawarcia umowy w dacie jej zawarcia oraz oświadczyły, że mają wolę utrzymania jej w mocy przez cały okres kredytowania z uwzględnieniem zmian wynikających z ugody, w tym do jej całkowitego rozliczenia zgodnie z ugodą. W pkt 2. Strony zgodnie postanowiły, że kwota zadłużenia z tytułu umowy (...) CHF będzie przeliczona na walutę polską i po przewalutowaniu zostanie dokonane umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu. W pkt 3.1 Ugody Bank zwolnił kredytobiorcę z długu (umorzył zadłużenie kredytobiorcy) w zakresie kwoty (...), na którą złożył się kapitał bieżący (po przewalutowaniu na PLN). W pkt 3.2 wpisano: „Strony postanawiają, że Bank dodatkowo wypłaci Kredytobiorcy kwotę (...) zł w związku z rozliczeniem umowy na rachunek bankowy nr (...) w terminie miesiąca od dnia zawarcia Ugody”. W treści ugody nie wskazano nic więcej odnośnie charakteru kwoty (...) zł.

Celem i skutkiem umowy zgodnie z jej treścią jest rozliczenie całkowite umowy. Tak jak umorzenie kredytu po przewalutowaniu, tak i wypłata kwoty (...) zł miały ścisły związek z umową, jej warunkami i wynikającymi z tych warunków wielkościami związanymi z kredytem, tj. wysokością spłaconych rat kredytowo-odsetkowych i związaną z tym pozostałą kwotą zadłużenia na dzień podpisania ugody. Choć umorzenie i wypłata (...) zł była warunkiem odstąpienia kredytobiorcy od wejścia na drogę sądową, to nie sposób uznać, iż te dwa warunki ugody stanowią wynagrodzenie za odstąpienie od wejścia na drogę sądową. Bank w drodze ugody umorzył kredyt na dzień podpisania ugody i wypłacił (...) tytułem rozliczenia umowy kredytu – więc wypłacił kwotę jaką kredytobiorca uprzednio zapłacił tytułem kredytu.

Najistotniejszy jest więc fakt, iż kredytobiorca w wyniku ugody nie otrzymał przysporzenia majątkowego (za wyjątkiem umorzenia kredytu – co jest objęte zwolnieniem z opodatkowania i ta kwestia nie jest przedmiotem wniosku o interpretację). Kwota (...) zł nie podlega więc według Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z całą pewnością nie można jej nadać charakteru prawnego, który nie wynika z treści ugody, a więc uznać za formę jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia dla kredytobiorcy czy odszkodowania.

Pytania

1.Czy kwota (...) zł stanowi przychód podlegający opodatkowaniu, o którym mowa w art. 20 ust. 1 updof, a tym samym czy w rozliczeniu za 2024 r. zobowiązana jest Pani zapłacić podatek dochodowy od połowy kwoty (...) zł, którą otrzymała Pani wraz z małżonkiem od Banku na mocy ugody w ramach rozliczenia Umowy?

2.Czy w związku z faktem, iż korzystała Pani z ulgi odsetkowej zobowiązana jest Pani w rozliczeniu za 2024 rok, w którym otrzymała Pani przedmiotowy zwrot, do doliczenia do dochodu na podstawie art. 45 ust. 3a updof odliczonych odsetek, a jeśli tak, to czy kwotę doliczenia należy ustalić jako połowę kwoty (...) ((...) zł, tj. kwota zwrócona przez Bank, minus (...), tj. kwota nadpłaconego kapitału)?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, kwota zwrotu dokonana przez Bank w wys. 1/2 z (...) zł nie stanowi dla Pani przychodu (dochodu) podlegającego opodatkowaniu, gdyż nie stanowi przysporzenia majątkowego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można mówić wyłącznie w sytuacji, kiedy na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (w szczególności środków pieniężnych) nastąpi przysporzenie majątkowe, co nie miało miejsca w przedmiotowej sprawie. W związku z zawarciem ugody podatnik otrzymał zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy przekazał na rzecz Banku w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych, a zatem otrzymał środki stanowiące ekwiwalent wydatków, które były uprzednio poniesione z własnych środków. Kwota zwrotu nie spowodowała przyrostu majątku, co potwierdza interpretacja 0112-KDIL2-1.4011.75.2024.1.MKA.

W Pani ocenie, zwrócona przez Bank kwota (...) zł tytułem rozliczenia kredytu stanowi częściowy zwrot nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, a tym samym podatnik jest zobowiązany do doliczenia do dochodu za 2024 r. (w którym otrzymał zwrot) kwot odliczonych odsetek w latach 2005-2023 w ramach ulgi odsetkowej.

Kwotę doliczenia do dochodu podatnika należy, w Pani ocenie, ustalić jako 50% z kwoty (...) gr ustalonej wg wyliczenia: (...) zł, tj. kwota zwrócona przez Bank, minus (...) zł, tj. kwota nadpłaconego kapitału.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Odnosząc się do Pani wątpliwości, jak wynika z zacytowanych przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Jak wynika z opisu zdarzenia:

Bank w drodze ugody umorzył kredyt na dzień podpisania ugody i wypłacił (...) tytułem rozliczenia umowy kredytu – więc wypłacił kwotę jaką kredytobiorca uprzednio zapłacił tytułem kredytu.

Wobec powyższego, skoro kwota, którą otrzymała Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie powoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Natomiast odnosząc się do Pani drugiego pytania, jak wynika z opisu zdarzenia, w zawartej ugodzie strony ustaliły utrzymanie umowy w mocy i doszło jedynie do przewalutowania zobowiązania i umorzenia zadłużenia kredytowego. Zatem w Pani sprawie przewalutowanie stanowiło wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie i następnie jej umorzenie.

Tym samym zdarzenie to nie powoduje u Pani konsekwencji podatkowych w odliczaniu tzw. ulgi odsetkowej zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Z uwagi na to, że wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego został złożony przez Panią w swojej indywidualnej sprawie, ta interpretacja nie wywiera skutku prawnego dla drugiego współkredytobiorcy, tj. Pani męża.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.