Skutki podatkowe umorzenia kredytu mieszkaniowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

·prawidłowe – w zakresie możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia kredytu hipotecznego w części, w jakiej został on zaciągnięty na zakup lokalu mieszkalnego;

·prawidłowe – w zakresie braku możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia kredytu w części, w jakiej został on zaciągnięty na pokrycie opłat okołokredytowych dotyczących ubezpieczeń (tj. ubezpieczenia na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej, ubezpieczenia spłaty kredytu, ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych oraz ubezpieczenia niskiego wkładu własnego);

·nieprawidłowe – w zakresie możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia kredytu w części, w jakiej został on zaciągnięty na refinansowanie poniesionych kosztów związanych z zakupem lokalu mieszkalnego (wpłata zadatku na zakup ww. lokalu) oraz na refinansowanie kosztów w postaci opłaty notarialnej związanej z zakupem ww. lokalu mieszkalnego.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia części kredytu mieszkaniowego. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwania – pismami złożonymi 9 września 2024 r. i 20 września 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

Pan …

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

Pani …

Opis zdarzenia przyszłego

Zainteresowany będący stroną postępowania oraz Zainteresowana niebędąca stroną postępowania (dalej jako: Zainteresowani) są polskimi rezydentami podatkowymi. 29 sierpnia 2008 r. Zainteresowani zawarli w banku ... (obecnie ...; dalej: „Bank”) umowę nr … o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem franka szwajcarskiego, zgodnie z którą oboje są stroną umowy.

Kwota kredytu wynosi 308 000 zł (kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji 154 502,13 CHF) i dotyczy zakupu na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego … w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny. Zgodnie z umową, przeznaczenie kredytu dotyczy finansowania zakupu na rynku wtórnym nieruchomości (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego), refinansowania poniesionych nakładów związanych z jej zakupem oraz opłat okołokredytowych, na które składa się m.in. ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej, ubezpieczenie spłaty kredytu, ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych czy ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Zainteresowani ponieśli również koszt w postaci opłaty notarialnej związanej z zakupem ww. lokalu mieszkalnego. Wszystkie poniesione wydatki były niezbędne do zawarcia umowy kredytowej. Na przedmiotowej nieruchomości ustanowiono hipotekę kaucyjną do kwoty 462 000 zł.

Na dzień złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Zainteresowani nie zawarli jeszcze ugody z kredytodawcą, w ramach której ma dojść do umorzenia części zobowiązania z uwagi na klauzule abuzywne w umowie kredytowej, planują jednak podpisać ją przed końcem 2024 r.

Zainteresowanym znana jest proponowana treść ugody, zgodnie z którą:

-strony zmienią walutę zadłużenia na PLN i uzgodnią zadłużenie z tytułu salda kredytu oraz odsetek na dzień zawarcia ugody;

-Bank zwolni Zainteresowanych z długu w kwocie uzgodnionej przez strony w ugodzie;

-w związku ze zwolnieniem z długu zadłużenie Zainteresowanych wobec Banku z tytułu kredytu zostanie uznane za spłacone w całości;

-w związku z zawarciem ugody strony złożą oświadczenie, że nie będą występować w przyszłości względem siebie z żadnymi roszczeniami wywodzonymi z treści postanowień umowy, a w szczególności, które dotyczyłyby lub byłyby związane z:

a)zasadami ustalania kursu waluty,

b)zasadami waloryzacji do waluty obcej (tzw. klauzula ryzyka walutowego).

Ugoda wyczerpać ma wszelkie wzajemne roszczenia stron.

Kredyt został udzielony przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym.

Zainteresowani nie korzystali dotychczas z preferencji wskazanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102; dalej: „Rozporządzenie”). Nie korzystali Oni również z innych form zaniechania poboru podatku w związku z kredytem mieszkaniowym (hipotecznym), w szczególności związanych z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

W uzupełnieniu wniosku z 9 września 2024 r. Zainteresowani wskazali:

-Zgodnie z zawartą umową kredytową wszyscy kredytobiorcy, czyli Zainteresowany i Jego żona, odpowiadają za spłatę kredytu solidarnie.

-Nabycie na rynku wtórnym spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, o którym mowa we wniosku, nastąpiło 18 lipca 2018 r.

-Zainteresowany oraz Jego żona są współwłaścicielami ww. lokalu mieszkalnego na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej.

-Ww. mieszkanie zostało zakupione w celach mieszkaniowych. Zainteresowany mieszkał w nim z rodziną od 2008 r. do 2018 r. − w tym czasie urodził się syn oraz córka Zainteresowanych. Od 2018 r. lokal mieszkalny jest wynajmowany (w ramach najmu prywatnego) na cele mieszkalne, ponieważ Zainteresowany wraz z żoną zakupił i przeprowadził się do większej nieruchomości położonej w (...) (było to spowodowane powiększeniem się rodziny). W mieszkaniu nie była prowadzona działalność gospodarcza.

-Zaciągnięty kredyt w całości został przeznaczony na cele wskazane w umowie kredytowej, również na pokrycie kosztu ubezpieczeń wymaganych przez Bank do uruchomienia kredytu.

-Z uwagi na powszechnie występującą skalę problemu w zakresie udzielanych kredytów w CHF, która dotyczyła również Zainteresowanych (m.in. w zakresie konstruowania niejasnych postanowień umowy dotyczących zasad ustalania kursu waluty czy zasad waloryzacji do waluty obcej (klauzule abuzywne)) oraz celem uniknięcia sporu sądowego podjęto negocjacje z Bankiem. Wskutek tego, planowane jest zawarcie ugody między Zainteresowanymi oraz Bankiem do końca 2024 r.

-Umorzenie przez Bank kwoty kredytu dotyczyć będzie wszystkich współkredytobiorców (Zainteresowanego oraz Jego żony) i skutkować będzie wygaśnięciem zobowiązania wobec Banku w całości po stronie każdego ze współkredytobiorców odpowiadających solidarnie za dług.

-Podpisanie ugody będzie skutkowało umorzeniem całości pozostałej kwoty kredytu.

-W skład umorzonego długu wchodzić będzie: pozostała do spłaty kwota kapitału oraz odsetek od kredytu. Umorzony dług nie zawiera odsetek karnych, ponieważ takich nie było.

Kwota kapitału to 308 000 PLN. Kwota ta została wykorzystana na:

1)zakup nieruchomości 300 000 PLN;

2)opłaty związane z zakupem nieruchomości, tj. taksa notarialna 976 PLN;

3)opłaty niezbędne do uruchomienia kredytu:

a)prowizja 0 PLN,

b)ubezpieczenie na życie oraz od niezdolności do pracy 4 620 PLN,

c)ubezpieczenie niskiego wkładu własnego 2 380 PLN,

d)ubezpieczenie spłaty kredytu to 0,2% kwoty kredytu czyli 616 PLN.

Suma opłat związanych z zakupem nieruchomości oraz niezbędnych do uruchomienia kredytu to 8 592 PLN.

-W momencie dokonywania opisanych we wniosku czynności między Zainteresowanymi istniała i nadal istnieje ustawowa wspólność majątkowa małżeńska. Trwa ona od zawarcia małżeństwa, tj. od … 2007 r.

W uzupełnieniu wniosku z 20 września 2024 r. Zainteresowani wyjaśnili, że w uzupełnieniu wniosku z 9 września 2024 r. nastąpiła omyłka − prawidłowa data nabycia na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, o którym mowa we wniosku, nastąpiła 1 września 2008 r.

18 lipca 2008 r. (nie zaś − jak wskazano w pierwszym uzupełnieniu wniosku – 18 lipca 2018 r.) nastąpiło podpisanie przedwstępnej umowy sprzedaży.

Dokładna data przeniesienia własności ww. lokalu mieszkalnego na Zainteresowanego i Jego żonę to 1 września 2008 r., kiedy to nastąpiło podpisanie umowy sprzedaży i ustanowienia hipoteki.

Ponadto Zainteresowani wskazali, że dokładna data otrzymania środków pieniężnych pochodzących z kredytu, o którym mowa we wniosku to 3 września 2008 r.

Ze środków uzyskanych z przedmiotowego kredytu zostały sfinansowane:

-zadatek na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w wysokości 20 000 PLN (zapłacono sprzedającemu ze środków własnych 18 lipca 2008 r.). Środki te po uruchomieniu kredytu 3 września 2008 r. zostały Zainteresowanym zwrócone;

-pozostała kwota płatna sprzedającemu z tytułu zakupu ww. lokalu mieszkalnego w wysokości 280 000 PLN (wydatkowano 3 września 2008 r.);

-opłaty niezbędne do uruchomienia kredytu (koszty ubezpieczeń, o których wyżej była mowa oraz opłaty notarialne związane z zakupem przedmiotowego lokalu mieszkalnego)w wysokości 8 000 zł (wydatkowano 3 września 2008 r.).

Zainteresowany chce jednak wskazać, że w rzeczywistości kredyt nie pokrył wszystkich poniesionych wydatków. Otrzymane środki (308 000 PLN) wynikały z szacunku wykonanego przez Bank w momencie składania wniosku o kredyt. Wydatki na opłaty związane z zakupem ww. lokalu mieszkalnego, tj. taksa notarialna w kwocie 976 PLN wynikała z zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży 18 lipca 2008 r. (kwota ta została wskazana w pierwszym uzupełnieniu wniosku). Taksa notarialna wynikająca z podpisania umowy sprzedaży 1 września 2008 r. wynosi 800 PLN.

Oprócz tego, Zainteresowany wraz z żoną ponieśli koszty związane z podatkiem od czynności cywilnoprawnych z tytułu kupna lokalu mieszkalnego i ustanowienia hipoteki (6 019 zł), opłaty sądowej (400 zł) oraz podatku VAT (176 zł).

Tak więc, kwota faktycznie poniesionych wydatków związanych z nabyciem przedmiotowego lokalu mieszkalnego wynosi 315 987 PLN.

Zainteresowany i Jego żona dokonali zapłaty za ww. lokal mieszkalny w następujący sposób:

-zadatek na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w wysokości 20 000 PLN zapłacono 18 lipca 2008 r. w formie gotówki ze środków własnych Zainteresowanych;

-pozostała kwota płatna sprzedającemu z tytułu zakupu ww. lokalu mieszkalnego w wysokości 280 000 PLN, zapłacona 3 września 2008 r. w formie przelewu bankowego po uruchomieniu kredytu.

Zainteresowani wyjaśnili również, że pod pojęciem finansowania zakupu nieruchomości należy rozumieć zapłatę na rzecz sprzedającego z tytułu zakupu nieruchomości, o której mowa we wniosku (kwota 280 000 PLN). Pod pojęciem refinansowania poniesionych nakładów związanych z jej zakupem należy rozumieć wydatki poniesione przez kupujących przed uruchomieniem kredytu, tj. zadatek dla sprzedającego (kwota 20 000 PLN).

Pytanie

Czy w związku z przedstawionym zdarzeniem przyszłym i uzyskanym przychodem z tytułu umorzenia części wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego w wyniku planowanego podpisania ugody, wobec Zainteresowanych znajdą zastosowanie przepisy Rozporządzenia, a w konsekwencji nie będą Oni zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od uzyskanego w ten sposób przychodu?

Państwa stanowisko w sprawie

Zainteresowani stoją na stanowisku, że spełniają Oni wszystkie warunki wskazane w Rozporządzeniu. W związku z powyższym, Zainteresowani nie będą zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem części wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego w zakresie finansowania zakupu na rynku wtórnym nieruchomości (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) oraz refinansowania poniesionych nakładów związanych z jej zakupem czy kosztów związanych z opłatą notarialną. Zdaniem Zainteresowanych, zwolnienie nie znajdzie jednak zastosowania do kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu walutowego, w jakiej został on zaciągnięty na ubezpieczenia.

Z treści przepisu art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa o PIT”) wynika, że, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Ustawodawca w przepisach ustawy o PIT określa katalog źródeł przychodów, jakie podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do przepisu art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, źródłem takim są inne źródła.

Treść przepisu art. 20 ust. 1 ustawy o PIT wskazuje na otwarty katalog przychodów z innych źródeł. Są nimi np. kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 ustawy o PIT. Tym samym, jeżeli podatnik otrzymuje faktyczną korzyść finansową, która jednocześnie nie podlega kwalifikacji zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy o PIT, winna ona być zakwalifikowana jako przychód z innych źródeł. W sytuacji umorzenia kredytu, jego części czy odsetek kredytobiorca otrzymuje od banku konkretne przysporzenie majątkowe. W konsekwencji, podatnik osiąga przychód do opodatkowania w świetle przepisów ustawy o PIT.

Zgodnie z treścią normy art. 22 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.), minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie.

Minister Finansów skorzystał z tej możliwości wydając rozporządzenie, gdzie w § 1 ust. 1 wskazano, że zaniechuje się poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Jak wskazuje § 1 ust. 2 Rozporządzenia, kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1 obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Jeżeli kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT, zaniechanie poboru dotyczy kwoty wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na ww. wydatki pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego (§ 1 ust. 3 Rozporządzenia).

Zgodnie z przepisem § 1 ust. 5 Rozporządzenia, jedną inwestycją mieszkaniową jest inwestycja, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

Jednym gospodarstwem domowym, w myśl § 1 ust. 6 Rozporządzenia jest gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi. Jeżeli zaś stroną umowy kredytu mieszkaniowego są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b (§ 1 ust. 7 Rozporządzenia).

Stosownie również do § 3 Rozporządzenia, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W oparciu o przepis § 4 Rozporządzenia, zaniechanie poboru podatku, o którym mówi treść Rozporządzenia ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Z kolei, przepis art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy PIT traktuje o tym, że za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

− położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej.

W związku z powyższym, Zainteresowani stoją na stanowisku, że spełniają wszystkie kryteria pozwalające na zastosowanie wobec Nich zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych w związku z umorzeniem części wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego.

Powyższe wynika z faktu, iż:

-Zainteresowani dokonali zakupu jednej inwestycji mieszkaniowej, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych rodziny, zgodnie z przepisami ustawy o PIT;

-kredyt został udzielony przed 15 stycznia 2015 r. Dokonał go podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym (Komisja Nadzoru Finansowego);

-kredyt został zabezpieczony hipoteką kaucyjną;

-Zainteresowani w przeszłości nie korzystali z przepisów Rozporządzenia w stosunku do innego kredytu mieszkaniowego;

-zaniechanie poboru podatku dotyczyć będzie umorzonego na mocy ugody kredytu mieszkaniowego, której zawarcie planowane jest przed końcem 2024 r. − termin przewidziany Rozporządzeniem zostanie tym samym zachowany.

Jak również podniesiono w omawianej sprawie, refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem lokalu mieszkalnego oraz opłaty okołokredytowe były niezbędne do zawarcia umowy kredytowej. Wszelkie powyższe środki zostały wydatkowane na jedną inwestycję mieszkaniową, na którą to został zaciągnięty kredyt. Dostatecznie zostały tym samym wypełnione warunki przewidziane w Rozporządzeniu.

Niemniej, w zakresie ubezpieczeń przepisy dotyczące zaniechania poboru podatku nie znajdą zastosowania, co wprost wynika z § 1 ust. 2 Rozporządzenia.

Zainteresowany prezentuje tym samym przykładowe interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora KIS potwierdzające zasadność zaniechania poboru podatku, np. interpretacja indywidualna z dnia 14 czerwca 2024 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.347.2024.2.EC; interpretacja indywidualna z dnia 29 maja 2024 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.322.2024.2.ACZ; interpretacja indywidualna z dnia 9 maja 2024 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.130.2024.2.DA.

Konkludując, w ocenie Zainteresowanych, nie będą Oni zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem części wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego w zakresie finansowania zakupu na rynku wtórnym nieruchomości (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) oraz refinansowania poniesionych nakładów związanych z jej zakupem czy kosztów związanych z opłatą notarialną. Zwolnienie nie znajdzie jednak zastosowania do kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu walutowego, w jakiej został on zaciągnięty na ubezpieczenia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez Bank wierzytelności od kredytu hipotecznego, zaciągniętego przez Zainteresowanych, wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy wskazać na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z przedstawionym przez Zainteresowanych opisem zdarzenia przyszłego, w 2008 r. zawarli Państwo umowę o kredyt hipoteczny, którego celem było:

-finansowanie zakupu na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego …,

-refinansowanie poniesionych kosztów związanych z zakupem lokalu mieszkalnego (wpłata zadatku na zakup ww. lokalu),

-refinansowanie kosztów w postaci opłaty notarialnej związanej z zakupem ww. lokalu mieszkalnego,

-finansowanie opłat okołokredytowych, na które składa się ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej, ubezpieczenie spłaty kredytu, ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych oraz ubezpieczenie niskiego wkładu własnego.

W literze b) art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostało wymienione m.in. nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie. Zatem udzielony Zainteresowanym kredyt w części, która odpowiada wydatkom poniesionym na nabycie na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, wypełnia przesłanki do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w ww. rozporządzeniu Ministra Finansów.

Odnosząc się natomiast do części kredytu zaciągniętego na refinansowanie wpłaconego zadatku na zakup lokalu mieszkalnego oraz refinansowanie kosztów w postaci opłaty notarialnej związanej z zakupem ww. lokalu należy wyjaśnić, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest zdarzeniem rozumianym jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame.

Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem, czynność refinansowania wpłaconego zadatku na zakup lokalu mieszkalnego oraz opłat notarialnych kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Otóż kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości.

Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie, pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie poniekąd zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu mieszkaniowego i kredytu refinansowego w sytuacji gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zadatek i opłaty notarialne. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w sprawie Zainteresowanych, do kwoty kredytu stanowiącej refinansowanie kosztów poniesionych na zadatek w związku z zakupem lokalu mieszkalnego, a także stanowiącej refinansowanie kosztów w postaci opłaty notarialnej związanej z zakupem ww. lokalu, nie będą miały zastosowania przepisy ww. rozporządzenia Ministra Finansów.

Ponadto Zainteresowani w opisie sprawy wskazali, że zgodnie z umową kredytową, przeznaczenie kredytu dotyczyło również finansowania opłat okołokredytowych dotyczących ubezpieczeń (tj. ubezpieczenia na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej, ubezpieczenia spłaty kredytu, ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych oraz ubezpieczenia niskiego wkładu własnego), jednak zaniechanie nie znajdzie zastosowania do kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu hipotecznego zaciągniętego na ww. ubezpieczenia.

Odnosząc się do powyższego należy mieć na uwadze, że z literalnego brzmienia cytowanego wcześniej § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia wynika, że kwotami wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego, zaś „koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń” nie mogą z tego zaniechania skorzystać.

Zatem należy zgodzić się z Zainteresowanymi, że przepisy ww. rozporządzenia nie będą miały zastosowania do opłat okołokredytowych dotyczących wskazanych we wniosku ubezpieczeń.

Reasumując stwierdzić należy, że umorzenie przez Bank części kwoty kredytu hipotecznego zaciągniętego przez Zainteresowanych w 2008 r., stanowić będzie dla Nich przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w  zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, do uzyskanego przez Zainteresowanych przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego od kwoty umorzonej wierzytelności w części, w jakiej kwota kredytu zaciągnięta na finansowanie zakupu na rynku wtórnym lokalu mieszkalnego (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu hipotecznego, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Zainteresowani będą bowiem spełniać wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do tej części umorzonego kredytu.

Natomiast, przychodem niekorzystającym z zaniechania na podstawie ww. rozporządzenia Ministra Finansów, od którego Zainteresowani winni zapłacić podatek dochodowy, będzie kwota umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu hipotecznego, w jakiej został on zaciągnięty na opłaty okołokredytowe dotyczące ubezpieczeń (tj. ubezpieczenia na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej, ubezpieczenia spłaty kredytu, ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych oraz ubezpieczenia niskiego wkładu własnego).

Zaniechanie to nie będzie również dotyczyło kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu hipotecznego, w jakiej został on zaciągnięty na refinansowanie kosztów poniesionych na zadatek w związku z zakupem lokalu mieszkalnego (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) oraz refinansowanie kosztów w postaci opłaty notarialnej związanej z zakupem ww. lokalu. Zatem od tej części umorzonej kwoty, w jakiej zgodnie z powyższymi wyjaśnieniami stanowi ona dla Zainteresowanych przychód, winni Oni zapłacić podatek dochodowy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Zainteresowanych i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego, stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

Odnosząc się do powołanych interpretacji indywidualnych należy wskazać, że dotyczą one konkretnej i indywidualnej sprawy podatnika w określonym stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym). Organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Pan … (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).