Możliwość preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz skorzystania z ulgi prorodzinnej.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest w zakresie możliwości:

·preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za lata 2021-2023 – prawidłowe,

·     skorzystania z ulgi prorodzinnej za lata 2021-2022 – nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 czerwca 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz ulgi prorodzinnej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 25 lipca 2024 r. (data wpływu) oraz 28 sierpnia 2024 r. (data wpływu).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 2023 r. rozliczył się Pan jako osoba samotnie wychowująca syna, który był niepełnoletni. Pana syn: (…), ur. (…) uczy się, nie uzyskuje dochodów.

W 2017 r. rozwiódł się Pan z żoną. Zgodnie z wyrokiem sądu opiekę nad małoletnim synem przyznano matce. W późniejszym czasie Pana była żona wyjechała za granicę w celach zarobkowych i od tego momentu to Pan sprawuje opiekę nad synem.

Syn mieszka z Panem pod adresem ul. (…). Od (…) 2019 r. Syn jest uczniem Szkoły (…), mieszka w internacie pod adresem ul. (…).

Wspólnie z byłą żoną uzgodnił Pan, że nie będzie ona pobierać alimentów na syna, a pieniądze te wykorzysta Pan na pokrycie kosztów utrzymania dziecka. Pana była żona nie pobiera żadnych świadczeń na syna w Polsce. W 2023 r. żadne z Państwa nie pobierało również zasiłku 500+.

Zapewnia Pan synowi dobre warunki mieszkalne (syn ma swój pokój) i pokrywa Pan wszystkie koszty związane z potrzebami bytowymi. Co roku kupuje Pan dla syna niezbędny do (...) sprzęt (…) – (…) itp. (koszt około (…) zł) oraz finansuje Pan wyjazdy (…). Każdego roku w (…) organizuje Pan dla syna wyjazd (…) do (…) (koszt około (…) zł). Wydatki te są znaczne ponieważ syn należy do (…), który nie jest w stanie ich pokryć. Opłaca Pan szkołę i internat. Syn dostaje kieszonkowe. Pomaga mu Pan w realizacji hobby związanego z (…) – finansuje Pan zakup potrzebnych do tego celu sprzętów. Troszczy się Pan o prawidłowy rozwój fizyczny i emocjonalny, zapewnia Pan opiekę zdrowotną.

Uzupełnienie stanu faktycznego

W piśmie przesłanym 25 lipca 2024 r. (data wpływu), stanowiącym uzupełnienie wniosku, udzielił Pan następujących odpowiedzi na zadane w wezwaniu pytania.

Pytanie 1) Którego roku podatkowego (lat podatkowych) w zakresie stanu faktycznego dotyczy przedmiotowy wniosek?

Odpowiedź: Wniosek dotyczy lat podatkowych 2021, 2022, 2023 przy czym odliczenie zostało złożone za rok 2023.

Pytanie 2) Kiedy – proszę podać datę – uprawomocniło się orzeczenie sądu o rozwodzie między Panem a Pana byłą żoną, która jest matką Pana syna?

Odpowiedź: Wyrok rozwodowy został wydany (…) 2017 r. od wyroku żadna ze ORD-IN 19.12.2024 r.

Pytanie 3) W opisie wniosku wskazał Pan, że:

Czy zmiana opieki nad małoletnim synem po wyjeździe żony za granicę wynika z wyroku sądu (należy to wyjaśnić)?

Odpowiedź: Zmiana sposobu opieki nad synem wynikła ze zgodnych, wspólnych, ustnych ustaleń stron. Żadna ze stron nie wniosła sprawy do sądu o zmianę orzeczenia zawartego w wyroku rozwodowym, bowiem wspólnie z matką dziecka, pozostaje Pan w zgodzie i uznali Państwo, że w związku z wyprowadzką matki za granicę Pan przejmie całkowitą opiekę nad synem. Wyjazd dla Pana nastoletniego syna, który uczęszczał do (…) szkoły i realizował się (…) w Polsce (syn jest(…)) byłby ogromnym ciosem.  Matka dziecka nie posiada środków na alimenty dla syna, stąd też przejął Pan wszystkie obowiązki związane z wychowywaniem syna ustalając z byłą żoną, iż nie będzie ona pobierała alimentów zasądzonych w wyroku rozwodowym.

Pytanie 4) Czy w wyroku sądowym zostało Panu ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2023 r. poz. 810 i 1565)? Należy dokładnie opisać kwestię ustalenia przez Sąd w przedmiotowym wyroku kwoty świadczenia wychowawczego. Jeśli nie pobierał Pan świadczenia wychowawczego, proszę wskazać dlaczego?

Odpowiedź: W wyroku rozwodowym nie zostało ustalone świadczenie wychowawcze. Zmiana miejsca zamieszkania syna nastąpiła po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego, wynikł w związku z przeprowadzką matki dziecka do Niemiec w celach zarobkowych. Syn podjął decyzję, że zostanie z Panem w Polsce i od tego momentu przejął Pan całkowitą opiekę nad synem za zgodą matki i syna.

Pytanie 5) Czy – w okresie, którego dotyczy wniosek – podlegał Pan na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu?

Odpowiedź: Tak, podlega Pan nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Pytanie 6) Jaki status (stan cywilny) Pan posiadał w roku objętym zapytaniem (tj. czy w całym tym okresie Pana stan cywilny to „rozwiedziony”?

Odpowiedź: W całym okresie posiadał Pan status rozwiedziony.

Pytanie 7) Z jakiego źródła – w okresie, którego dotyczy wniosek – uzyskiwał Pan dochody opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, tzn. ze stosunku pracy, umowy zlecenia, z działalności gospodarczej (w jakiej formie opodatkowania – ryczałt, na zasadach ogólnych, podatek liniowy), czy może z innego źródła – proszę wskazać jakiego?

Odpowiedź: Otrzymuje Pan wynagrodzenie (…) oraz z tytułu umowy zlecenia (…).

Pytanie 8) Czy w okresie podatkowym będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Pana, bądź w stosunku do Pana syna, miały zastosowanie przepisy:

·- art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń oraz

·   - czy podlega Pan lub Pana dziecko opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych?

Odpowiedź: Nie (odpowiedź dotyczy obu pytań).

Pytanie 9) Czy - w okresie, którego dotyczy wniosek - to wyłącznie Pan samotnie (tj. bez udziału matki) i faktycznie wykonywał władzę rodzicielską w stosunku do syna  (uczestniczył w jego wychowaniu, sprawował nad nim pieczę/opiekę, ponosił koszty jego utrzymania, troszczył się/troszczy się o rozwój fizyczny i duchowy, zabezpieczał potrzeby bytowe, zdrowotne i edukacyjne, ponosił wydatki związane z wypoczynkiem, pomagał w edukacji szkolnej itp.)?

Odpowiedź: W całym okresie samodzielnie wykonywał Pan władzę rodzicielską nad dzieckiem, tj. m. in. uczestniczył Pan w wychowywaniu syna, zawoził Pan syna na (…), organizował Pan czas wolny w tym wyjeżdżał Pan z synem na (…), wspierał Pan jego rozwój duchowy i osobisty, ponosił Pan koszty wychowania.

Pytanie 10) Proszę wyjaśnić, czy w okresie którego dotyczy wniosek, matka dziecka (Pana była żona):

a)interesowała się synem, jego zdrowiem, samopoczuciem itd.?

b)uczestniczyła w podejmowaniu decyzji dotyczących syna, np. związanych ze zdrowiem, szczepieniami, szkołą, dodatkowymi zajęciami, zainteresowaniami itd.?

c)łożyła na utrzymanie syna, tzn. czy przekazywała pieniądze lub też czy kupowała ubrania lub też finansowała inne niezbędne wydatki, np. prywatne wizyty lekarskie, szczepienia, leki czy też inne wydatki, np. wyjazdy, wycieczki?

d)spędzała wspólnie z synem święta, wakacje, ferie, bądź też inne wolne od nauki/pracy dni?

Odpowiedź: Matka dziecka interesowała się synem nie płaci alimentów, bowiem nie wniósł Pan o ustalenie alimentów. Matka dziecka sporadycznie interesuje się synem – rozmawia z synem czasami telefonicznie. Wszystkie decyzje w tym kwestie związane/dotyczące syna  podejmuje Pan bez udziału matki.

W piśmie przesłanym 28 sierpnia 2024 r. (data wpływu), udzielił Pan następujących odpowiedzi na zadane w wezwaniu pytania.

Pytanie 1) Na pytanie zawarte w wezwaniu: Kiedy – proszę podać datę – uprawomocniło się orzeczenie o rozwodzie między Panem a Pana byłą żoną, która jest matką Pana syna, odpowiedział Pan:

Należy wskazać, co oznacza powyższe stwierdzenie, oraz podać datę uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.

Odpowiedź: Wyrok rozwodowy został wydany (…) 2017 r. od wyroku żadna ze stron nie złożyła apelacji, tym samym wyrok stał się prawomocny z dniem (…) 2017 r.

Pytanie 2) Czy w okresie którego dotyczy wniosek, matka dziecka (Pana była żona):

a)łożyła na utrzymanie syna, tzn. czy przekazywała pieniądze lub też czy kupowała ubrania lub też finansowała inne niezbędne wydatki, np. prywatne wizyty lekarskie, szczepienia, leki czy też inne wydatki, np. wyjazdy, wycieczki?

b)spędzała wspólnie z synem święta, wakacje, ferie, bądź też inne wolne od nauki/pracy dni?

Odpowiedź:

a)Nie ma Pan wiedzy czy matka dziecka przekazywała synowi środki finansowe. Wszelkie wydatki związane z ubraniami, wizytami lekarskimi, szczepienia, leki, wyjazdy i wycieczki pokrywał Pan.

b)Matka dziecka sporadycznie spotykała się z synem. W wolne dni od szkoły syn (…), a święta spędza w domu w (…). Jeżeli matka wtedy wracała z Niemiec do (…) to widywała się z synem.

Pytanie 3) Czy Sąd zobowiązał rodziców do współdecydowania we wszystkich kwestiach dotyczących syna?

Odpowiedź: Władza rodzicielska została powierzona obojgu rodzicom. Odrębne postępowania w sprawach syna nie były prowadzone.

Pytanie 4) Czy został Pan pozbawiony praw rodzicielskich?

Odpowiedź: Nie został Pan pozbawiony praw rodzicielskich.

Pytanie 5) W którym roku Pana była żona (matka dziecka) przeprowadziła się do Niemiec w celach zarobkowych?

Odpowiedź: Pana żona do Niemiec przeprowadziła się w (…) 2018 r.

Pytanie 6) Czy za lata 2021-2022 pobierał Pan na syna świadczenie wychowawcze „500+”? Jeżeli nie należy wyjaśnić dlaczego?

Odpowiedź: Nie pobierał Pan żadnych świadczeń na syna 500+.

Pytanie 7) Czy w roku, w którym syn uzyskał pełnoletniość, pozostawał on na Pana utrzymaniu w ramach wykonywania przez Pana obowiązku alimentacyjnego; czy partycypował Pan w kosztach utrzymania syna w związku z ciążącym na Panu obowiązkiem alimentacyjnym (tj. obowiązek dostarczania środków do życia, utrzymania, a także opieki); jakie obowiązki i świadczenia spełniał Pan w związku z wykonywaniem obowiązku alimentacyjnego.

Przy czym należy wyjaśnić, że pojęcie obowiązku alimentacyjnego zostało zdefiniowane w dziale III ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.). Polega on na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Z ww. ustawy wynika, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego;

Odpowiedź: Syn cały czas pozostaje na Pana utrzymaniu. W maju syn zdawał maturę. Aktualnie zamierza kontynuować edukację i (…). Pokrywa Pan wszystkie wydatki związane z utrzymaniem syna.

Pytanie 8) Czy w roku, w którym syn uzyskał pełnoletniość, pozostawał on na utrzymaniu Pana żony w ramach wykonywania przez nią obowiązku alimentacyjnego; czy Pana żona partycypowała w kosztach utrzymania syna w związku z ciążącym na niej obowiązkiem alimentacyjnym (tj. obowiązek dostarczania środków do życia, utrzymania, a także opieki); jakie obowiązki i świadczenia spełniała matka pełnoletniego syna w związku z wykonywaniem obowiązku alimentacyjnego;

Odpowiedź: Nie.

Pytanie 9) Czy Pana żona w latach 2021-2023 korzystała z ulgi prorodzinnej na syna?

Odpowiedź: Nie.

Pytanie 10) Czy po wyjeździe żony do Niemiec zawarł Pan z nią porozumienie dotyczące sposobu korzystania z ulgi na syna przez każdego z rodziców w podatku dochodowym od osób fizycznych; jeśli tak, to należy wskazać w jakich proporcjach ustalił Pan z matką syna prawo do dokonania odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej?

Odpowiedź: Nie czynił Pan żadnych ustaleń z byłą żoną.

Pytanie 11) Czy syn otrzymywał w 2023 r. zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną?

Odpowiedź: Nie otrzymywał.

Pytanie 12) Czy Pana syn po uzyskaniu pełnoletności w 2023 r. tj. (…) 2023 r”

·kontynuował naukę w szkole, o której mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczpospolitej Polskiej oraz

·nie uzyskał przychodów w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego tj. kwoty 19 061,28 zł? (wysokość renty socjalnej w grudniu 2023 roku wynosiła 1 588,44 zł. W związku z czym jej dwunastokrotność to kwota 19 061,28 zł).

Odpowiedź:  Syn (…) uzyskał pełnoletność (…) 2023 i do końca 2023 r. kontynuował naukę w szkole, o której mowa w przepisach regulujących system oświatowy Nie uzyskał żadnych przychodów.

·syn kontynuował naukę. W 2024 r. zdawał maturę.

Pytanie 13) Czy Pana dochody uzyskane łącznie, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne, w roku objętym zapytaniem nie przekroczyły 56 000 zł?  Odpowiedzi należy udzielić odrębnie do każdego roku objętego zapytaniem (tj. 2021 r., 2022 r. i 2023 r.).

Odpowiedź:

• suma dochodów w 2021 r. przekroczyła 56 000,00 ( art. 30b – (…) oraz art. 27 – (…))
• suma dochodów w 2022 r. przekroczyła 56 000,00 ( art.30b – (…) oraz art. 27 – (…))
• suma dochodów w 2023 r. nie przekroczyła 56 000 ( art. 30b - strata (…)
• w 2021 r. przekroczyła 112 000,00
• w 2022 r. przekroczyła 112 000,00
• w 2023 r. nie przekroczyła 112 000,00

Pytanie 14) Czy Pana dochody uzyskane łącznie, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne, w roku objętym zapytaniem nie przekroczyły 112 000 zł? Odpowiedzi należy udzielić odrębnie do każdego roku objętego zapytaniem (tj. 2021 r., 2022 r. i 2023 r.).

·w 2021 r. przekroczyła 112 000,00

·w 2022 r. przekroczyła 112 000,00

·w 2023 r. nie przekroczyła 112 000,00.

Pytanie (sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Czy w zaistniałej sytuacji, w której samotnie wychowuje Pan syna na podstawie zgodnych, ustnych ustaleń z matką dziecka bez stosownego orzeczenia sądu, ponosząc wszystkie koszty jego wychowania, dbając o jego rozwój osobisty i duchowy, gdyż matka dziecka na stałe zamieszkuje za granicą (w Niemczech) ma Pan prawo do odliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci oraz do skorzystania z ulgi prorodzinnej?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na Pana pytanie w zakresie możliwości preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za lata 2021-2023 oraz skorzystania z ulgi prorodzinnej za lata 2021-2022. Natomiast w zakresie możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej za 2023 r. zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pana stanowisko w sprawie (doprecyzowane w uzupełnieniu wniosku)

W Pana ocenie, ma Pan prawo do obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci oraz do skorzystania z ulgi prorodzinnej zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w zakresie możliwości:

·preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za lata 2021-2023 – prawidłowe,

·skorzystaniaz ulgi prorodzinnej za lata 2021-2022 – nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych reguluje ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

W myśl art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265):

Stosownie do art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw:

Według art. 6 ust. 4e cytowanej ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z  9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw:

Art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw:

W świetle art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Na mocy art. 6 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 2 lit. d ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.), wynika, że:

Z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu wynikającym z art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw:

Wyjaśnić przy tym należy, że na gruncie art. 70 ust. 2 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dodanego przez art. 9 pkt 7 ustawy z 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2427):

Natomiast art. 18 ust. 1 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw stanowi, że:

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

·posiadania określonego w ustawie stanu cywilnego,

·wychowywania przez rodzica samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),

·nieuzyskiwania przez rodzica i dzieci (dziecko) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z wyjątkiem najmu prywatnego – w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń,

·niepodlegania przez rodzica i dzieci (dziecko) opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Przenosząc cytowane uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że przepis art. 6 ust. 4 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. i przepis art. 6 ust. 4c w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie.

Przy czym ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje dla potrzeb jej wykładni i stosowania samotnego wychowywania, ani nie odsyła w tym zakresie do odrębnych regulacji.

Dla ustalenia znaczenia „samotnie” oraz „wychowywać” należy zatem odwołać się w pierwszej kolejności do językowych reguł interpretacyjnych.

Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN „wychować — wychowywać” to: (1) «zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności», (2) «przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie».

Zatem, „wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Natomiast, „samotny” to: (1) «żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół», (2) «znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam», (3) «spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa», (4) «znajdujący się na odludziu».

W świetle powyższego, przez samotne wychowywanie, o którym mowa w  ww. przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy rozumieć wychowywanie w pojedynkę, tj. bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym dziecka.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że dla preferencyjnego opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. istotne znaczenie ma regulacja zawarta w treści art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że nie ma ono zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 poz. 1577 i 2140).

Zatem od 2022 r. osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje co najmniej jedno dziecko, nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Przystępując do oceny możliwości skorzystania przez Pana z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 2021-2023 w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, należy wyjaśnić, że każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Z przywołanych wyżej przepisów art. 6 ust. 4 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. oraz art. 6 ust. 4c w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że stanowią odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość ich zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.

W konsekwencji, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach w nich przewidzianych należy posiadać ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko (dzieci).

Do kręgu osób samotnie wychowujących dzieci ustawodawca zaliczył zarówno osoby, które nigdy nie zawierały związku małżeńskiego (panna, kawaler), jak i osoby, których związek małżeński ustał wskutek śmierci współmałżonka (wdowa, wdowiec) lub został rozwiązany poprzez prawomocne orzeczenie rozwodu (rozwódka, rozwodnik). Samotnie wychowującą dzieci jest również osoba, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, jak też osoba, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Mając zatem na uwadze zacytowane przepisy prawa oraz opis sprawy stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki pozwalające na uznanie Pana za osobę samotnie wychowującą dzieci, tj. należy Pan do jednej z kategorii osób wymienionych w powołanym powyżej przepisie (jest Pan rozwodnikiem), stanowiącym zamknięty katalog osób uznanych przez ustawodawcę za osobę samotnie wychowującą dziecko. Wychowuje Pan syna bez udziału matki. 

Wobec powyższego, można uznać Pana za „osobę samotnie wychowującą dzieci” w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Preferencja ta uzależniona jest bowiem – jak już wcześniej wyjaśniono – również od stanu cywilnego rodzica, starającego się o status osoby samotnie wychowującej dziecko.

Reasumując, w świetle przedstawionego stanu faktycznego i obowiązującego stanu prawnego, można uznać Pana za osobę samotnie wychowującą dziecko w 2021 r. w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w stanie prawym obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.) oraz w latach 2022-2023 w rozumieniu art. 6 ust. 4c ww. ustawy (w stanie prawym stosowanym do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.), ponieważ w ww. latach był Pan rozwodnikiem. Oznacza to, że przysługiwało Panu prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci w zeznaniach podatkowych składanych za lata 2021-2023.

Przechodząc natomiast do kwestii możliwości skorzystania przez Pana z odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej, należy odwołać się do art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 27f ust. 1 ww. ustawy nadanym przez art. 1 pkt 50 lit. a ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

W myśl art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zgodnie z art. 27f ust. 2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r., nadanym przez art. 1 pkt 15 lit. a ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265):  

Zgodnie z art. 27f ust. 2a ww. ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów uzyskanych do 31 grudnia 2021 r.:

Na podstawie art. 27f ust. 2a ww. ustawy, nadanym przez art. 1 pkt 15 lit. b ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265):  w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Stosownie do art. 27f ust. 2c omawianej ustawy:

Zgodnie z art. 27f ust. 3 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r., nadanym ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) i mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.:

Stąd, w przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych.

W pozostałych przypadkach (czyli innych niż naprzemienna opieka lub wspólne zamieszkiwanie rodziców i dziecka połączone ze wspólnym wykonywaniem pieczy nad dzieckiem) odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Stosownie do art. 25 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm., Dz. U. z 2022 poz. 1360 ze zm.)

Stosownie do art. 26 ustawy Kodeksu cywilnego:

Na podstawie art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 27f ust. 7 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

W myśl art. 27f ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. nadanym przez art. 1 pkt 50 lit. e ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105):

Podkreślenia wymaga, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Zgodnie zatem z ogólną zasadą wynikającą z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, warunkiem zastosowania przez rodzica ulgi na małoletnie dziecko jest wykonywanie w stosunku do tego dziecka władzy rodzicielskiej.

Na podstawie art. 92 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 poz. 1359):

Według art. 93 § 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 95 § 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 96 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 97 § 1 tejże ustawy:

Zgodnie zaś z treścią art. 107 ww. Kodeksu:

Jak wynika z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ulga na małoletnie dzieci przysługuje rodzicom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską.

Warunkiem niezbędnym do zastosowania ulgi na dzieci w stosunku do małoletniego dziecka jest wykonywanie władzy rodzicielskiej (a nie samo jej posiadanie). Nie można utożsamiać pojęcia „wykonywanie władzy rodzicielskiej” z pojęciem „przysługiwanie władzy rodzicielskiej”. Dla nabycia praw do przedmiotowej ulgi nie wystarczy samo posiadanie władzy rodzicielskiej. Prawo takie daje dopiero wykonywanie takiej władzy. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka. Przy czym przez wychowywanie należy rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Chodzi zatem o aktywne uczestniczenie w wychowywaniu dziecka i realny wpływ na rozwój jego osobowości. Realizacja prawa wykonywania władzy rodzicielskiej może następować przykładowo poprzez osobiste kontakty z nauczycielami, interesowanie się stanem zdrowia dziecka i pomoc w jego leczeniu, zapewnianie wsparcia w nauce, interesowanie się sposobem spędzania wolnego czasu.

Co istotne, samo tylko uiszczanie alimentów na rzecz dziecka nie wypełnia tak rozumianego określenia „wykonywanie władzy rodzicielskiej”. Obowiązek alimentacyjny jest bowiem niezależny od władzy rodzicielskiej, a co za tym idzie spoczywa także na rodzicach, którzy zostali pozbawieni tej władzy.

Stąd ulga na dzieci przysługuje tym rodzicom, którzy faktycznie sprawują pieczę nad osobą i majątkiem dziecka. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic. Jeżeli rodzic dziecka pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem albo jego kontakty są sporadyczne należy uznać, że nie wykonuje władzy rodzicielskiej i w związku z tym nie ma prawa do ulgi.

Powyższe potwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 27 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2378/15, stwierdzając: „(...) dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien wykazać zatem, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską (...)”.

O wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania, czy spełniania obowiązku alimentacyjnego ani sporadyczne kontakty z dzieckiem. Obowiązek alimentacyjny jest bowiem niezależny od władzy rodzicielskiej, a co za tym idzie spoczywa także na rodzicach, którzy zostali pozbawieni tej władzy. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka. Co istotne, samo tylko uiszczanie alimentów na rzecz dziecka (nierzadko wymuszonych orzeczeniem sądowym), czy też sporadyczne spotkania z dzieckiem nie wypełniają tak rozumianego określenia wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Dla nabycia prawa do ulgi konieczne jest zarówno posiadanie przez rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, jak i jej faktyczne wykonywanie, czyli wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko wychowywane jest w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, w szczególności sprawowanie faktycznej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywanie, troszczenie się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, a więc zapewnienie/zabezpieczenie wszystkich potrzeb dziecka od bytowych, po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne.

Przy czym przez wychowywanie należy rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Chodzi zatem o aktywne uczestniczenie w wychowywaniu dziecka i realny wpływ na rozwój jego osobowości. Realizacja prawa wykonywania władzy rodzicielskiej może następować przykładowo poprzez osobiste kontakty z nauczycielami, interesowanie się stanem zdrowia dziecka i pomoc w jego leczeniu, zapewnianie wsparcia w nauce, interesowanie się sposobem spędzania wolnego czasu.

Jak już wskazano, samo posiadanie władzy rodzicielskiej, bez jej faktycznego wykonywania, nie wystarcza do zastosowania przedmiotowego odliczenia. W sytuacji, gdy tylko jeden z rodziców wykonuje władzę rodzicielską w stosunku do małoletniego dziecka, nie ma zastosowania zasada, zgodnie z którą przysługującą rodzicom kwotę ulgi na dziecko rodzice dziecka mogą odliczyć w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Sposób podziału ulgi pomiędzy rodziców dziecka jest bowiem zagadnieniem wtórnym wobec samego prawa do ulgi.

W konsekwencji, przysługiwanie odliczenia obojgu rodzicom w kwotach równych lub dowolnej proporcji przez nich ustalonej może mieć miejsce tylko wówczas, gdy oboje rodzice wykonują władzę rodzicielską.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka.

Przy czym, z literalnego brzmienia art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do jednego małoletniego dziecka - kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. oraz w art. 6 ust. 4c i 4g w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r., do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a – tj. 112 000 zł.

W opisie zdarzenia wskazał Pan, że w 2017 r. rozwiódł się Pan z żoną. Zgodnie z wyrokiem sądu opiekę nad małoletnim synem przyznano matce. W późniejszym czasie Pana była żona wyjechała za granicę w celach zarobkowych i od tego momentu to Pan sprawuje opiekę nad synem. W 2021-2022 r. podlegał Pan na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i uzyskiwał dochody opodatkowane według skali podatkowej. Pana dochody za 2021 r. i 2022 r. przekroczyły kwotę  112 000 zł.

Reasumując, nie przysługuje Panu prawo do dokonania odliczeń za lata 2021-2022 w ramach ulgi prorodzinnej wynikającej z art. 27f ust. 1 ww. ustawy na Pana syna, z uwagi na to, że przekroczył Pan limit dochodów 112 000 zł, o którym mowa w art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b omawianej ustawy, przewidziany dla osoby samotnie wychowującej małoletnie dziecko.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2024 r. poz. 935, dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).