Skutki podatkowe umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego w części zaciągniętego na zakup działki i na pokrycie opłat okołokredytowych jest prawidłowe, natomiast w części zaciągniętego na refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem ww. działki jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

10 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 9 września 2024 r. (wpływ 12 września 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

Pan A.A.

            (...)

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

Pani B.B.

           (...).

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawcy są osobami fizycznymi, pozostającymi w związku małżeńskim oraz ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej. Każdy Wnioskodawca prowadzi odrębną jednoosobową działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza Wnioskodawcy A. A. pozostaje zawieszona od dnia 31 marca 2019 r. Od 23 lipca 2020 r. ww. osoba nie jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Z kolei, Wnioskodawczyni B.B. jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, zaś Jej działalność jest aktywna.

W dniu 4 sierpnia 2008 r. Wnioskodawcy, działając wspólnie jako małżonkowie oraz osoby prywatne, zawarli umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych z polskim bankiem, tj. …. S.A. (dalej: „Bank”), na podstawie której bank udzielił Wnioskodawcom kredytu w kwocie 825 000 00 zł, waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego (CHF) ze zmiennym oprocentowaniem, wynoszącym w dniu zawarcia umowy o kredyt 4,68% w stosunku rocznym na finansowanie zakupu działki położonej w ..., refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem przedmiotowej nieruchomości oraz pokrycie opłat okołokredytowych.

Za pieniądze uzyskane z ww. kredytu w dniu 5 sierpnia 2008 r. Wnioskodawcy, wspólnie jako małżonkowie, nabyli nieruchomość gruntową niezabudowaną położoną w ..., gmina ..., powiat …., województwo … (dalej: „Nieruchomość”). Nieruchomość została nabyta do majątku prywatnego Wnioskodawców. Nabycie to nie było związane z działalnością gospodarczą któregokolwiek z Wnioskodawców. Nieruchomość nigdy nie stała się majątkiem przedsiębiorstwa żadnego z Wnioskodawców, ani nie była związana z żadnym z tych przedsiębiorstw.

Zobowiązanie Wnioskodawców z tytułu kredytu zostało zabezpieczone wpisem hipoteki do księgi wieczystej Nieruchomości, tj. hipoteki umownej kaucyjnej na kwotę 1 237 500 zł zabezpieczającej kredyt – kapitał, odsetki, prowizje oraz inne koszty i należności uboczne wynikające z umowy kredytu na rzecz Banku.

W chwili nabycia Nieruchomość była w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczona pod zabudowę mieszkaniową ekstensywną (ME), co potwierdza wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wydany przez Urząd Gminy ... w dniu 12 czerwca 2008 r., wzmiankowany w akcie notarialnym przeniesienia własności Nieruchomości na Wnioskodawców. W chwili nabycia, Nieruchomość w rejestrze gruntów była oznaczona jako ŁV – łąki trwałe, co potwierdza wypis z rejestru gruntów, wzmiankowany w akcie notarialnym przeniesienia własności Nieruchomości na Wnioskodawców. Ponadto, w chwili nabycia w księdze wieczystej jako sposób używania działki wskazano: działka niezabudowana.

Wnioskodawcy po nabyciu Nieruchomości wystąpili o pozwolenie na budowę domu jednorodzinnego, które w wyniku wniosku otrzymali. Wnioskodawcy następnie zbudowali dom jednorodzinny na Nieruchomości, zaspokajając swoje potrzeby mieszkaniowe.

Kredyt udzielony Wnioskodawcom był waloryzowany kursem franka szwajcarskiego (CHF). W ostatnich latach Wnioskodawcy wystąpili do sądu z pozwem o unieważnienie umowy kredytu. W toku procesu sądowego Strony zaczęły negocjacje w celu polubownego załatwienia sporu. W toku negocjacji Bank zaproponował Wnioskodawcom zawarcie ugody, na podstawie której zobowiązanie kredytowe zostanie obniżone o kwotę 1 073 399 zł 67 gr wskutek umorzenia wierzytelności, zaś umowa kredytu zachowa swoją ważność i skuteczność. Wnioskodawcy rozważają zawarcie ugody o takiej treści najpóźniej do dnia 31 grudnia 2024 r.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawcy wskazali:

1)kredyt hipoteczny, o którym mowa we wniosku, został udzielony przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, tj. przez bank z siedzibą w Polsce nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego;

2)refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem przedmiotowej nieruchomości oznacza pokrycie kosztów aktu notarialnego nabycia nieruchomości, kosztów podatku od czynności cywilnoprawnych, kosztów ustanowienia hipoteki, kosztów wieczystoksięgowych;

3)w skład opłat okołokredytowych wchodziło: prowizja od kredytu, której poniesienie było niezbędne do zawarcia przedmiotowej umowy kredytowej;

4)zgodnie z zawartą w 2008 r. umową o ww. kredyt hipoteczny, Wnioskodawca odpowiada razem z żoną solidarnie za spłatę kredytu, a więc do pełnej wysokości;

5)budowę budynku zakończono w roku 2020, a do użytkowania oddano w roku 2020;

6)całość środków z zaciągniętego kredytu hipotecznego Wnioskodawcy przeznaczyli na zakup niezabudowanej nieruchomości gruntowej;

7)na skutek planowanej ugody Wnioskodawcy i Jego żony z bankiem dojdzie do przewalutowania ww. kredytu i do umorzenia części ww. kredytu;

8)planowana ugoda z bankiem będzie dotyczyła części spłaconej już kwoty kredytu (kapitału kredytu), oraz odsetek kapitałowych od kredytu;

9)Wnioskodawcy nie korzystali z zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego.

Pytanie

Czy w przypadku zawarcia przez Wnioskodawców ugody z bankiem o umorzeniu Ich zobowiązania z tytułu kredytu hipotecznego, od Wnioskodawców zostanie pobrany podatek dochodowy od przychodu powstałego wskutek umorzenia tego zobowiązania?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawców, w przypadku zawarcia przez Nich ugody z bankiem o umorzeniu Ich zobowiązania z tytułu kredytu hipotecznego, od Wnioskodawców nie zostanie pobrany podatek dochodowy od przychodu powstałego wskutek umorzenia tego zobowiązania.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „PDOF”): „Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych wart 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.”

Stosownie do art. 9 ust. 2 PDOF: „Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.”

Jak stanowi art. 11 ust. 1 PDOF: „Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9,10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.”

Oznacza to, że za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika (tak m.in. interpretacja indywidualna z dnia 16 lutego 2024 r., 0114-KDIP3-2.4011.32.2024.2.AC; interpretacja indywidualna z dnia 15 marca 2024 r., 0114-KDIP3-2.4011.68.2024.2.AC; interpretacja indywidualna z dnia 8 sierpnia 2023 r., 0112-KDIL2-1.4011.502.2023.2.MKA; interpretacja indywidualna z dnia 20 grudnia 2023 r., 0113-KDIPT2-2.4011.742.2023.2.AKU; interpretacja indywidualna z dnia 6 listopada 2023 r. 0112-KDIL2-1.4011.697.2023.2.MKA; interpretacja indywidualna z dnia 20 października 2023 r., 0115-KDIT2.4011.423.2023.2.MD).

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 PDOF źródłami przychodów mogą być również tzw. inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 PDOF za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Za przysporzenie majątkowe powodujące powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia uznaje się uzyskanie umorzenia swojego zobowiązania, w tym zobowiązania z tytułu umowy kredytu (tak m.in. interpretacja indywidualna z dnia 16 lutego 2024 r., 0114-KDIP3-2.4011.32.2024.2.AC; interpretacja indywidualna z dnia 15 marca 2024 r., 0114-KDIP3-2.4011.68.2024.2.AC; interpretacja indywidualna z dnia 8 sierpnia 2023 r., 0112-KDIL2-1.4011.502.2023.2.MKA; interpretacja indywidualna z dnia 20 grudnia 2023 r., 0113-KDIPT2-2.4011.742.2023.2.AKU; interpretacja indywidualna z dnia 6 listopada 2023 r. 0112-KDIL2-1.4011.697.2023.2.MKA; interpretacja indywidualna z dnia 20 października 2023 r., 0115-KDIT2.4011.423.2023.2.MD).

Jeśli więc Wnioskodawcy w wyniku ugody z bankiem uzyskają umorzenie swojego zobowiązania kredytowego w kwocie 1 073 399 zł 67 gr, to wartość tego umorzenia stanowić będzie dla Wnioskodawców przychód formalnie podlegający opodatkowaniu.

Powyższy przychód, jakkolwiek opodatkowany, nie będzie jednak rodzić wymagalnego zobowiązania do zapłaty w wyniku zaniechania pobierania podatku.

Zgodnie bowiem z § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (dalej: „Rozporządzenie”):

Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Zgodnie zaś z § 1 ust. 2 Rozporządzenia kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Zgodnie zaś z § 1 ust. 5 Rozporządzenia:

Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.

Jak stanowi zaś § 1 ust. 6 Rozporządzenia: Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Zgodnie zaś z § 3 Rozporządzenia:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 Rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie zaś z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 PDOF, za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

·kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

·kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

·kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

·przychód z tytułu umorzenia nastąpił w okresie od dnia 01 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.;

·kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie (tak m.in. interpretacja indywidualna z dnia 16 lutego 2024 r., 0114-KDIP3-2.4011.32.2024.2.AC; interpretacja indywidualna z dnia 15 marca 2024 r., 0114-KDIP3-2.4011.68.2024.2.AC; interpretacja indywidualna z dnia 8 sierpnia 2023 r., 0112-KDIL2-1.4011.502.2023.2.MKA; interpretacja indywidualna z dnia 20 grudnia 2023 r., 0113-KDIPT2-2.4011.742.2023.2.AKU; interpretacja indywidualna z dnia 6 listopada 2023 r., 0112-KDIL2-1.4011.697.2023.2.MKA; interpretacja indywidualna z dnia 20 października 2023 r., 0115-KDIT2.4011.423.2023.2.MD).

W niniejszej sprawie, powyższe przesłanki zaniechania poboru podatku będą spełnione, gdyż:

·przedmiotowy kredyt, mający podlegać umorzeniu w ugodzie z bankiem został zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej w postaci zakupu działki budowlanej, przeznaczonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową;

·przedmiotowy kredyt, mający podlegać umorzeniu w ugodzie z bankiem został zaciągnięty przed 15 stycznia 2015 r., tj. w roku 2008;

·przedmiotowy kredyt, mający podlegać umorzeniu w ugodzie z bankiem został zabezpieczony hipotecznie na nieruchomości, do której zakupu posłużył;

·umorzenie przedmiotowego kredytu nastąpi w dniu przypadającym w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.;

·Wnioskodawcy nie korzystali wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie

Nabycie Nieruchomości stanowiło realizację inwestycji mieszkaniowej w myśl przepisów Rozporządzenia, gdyż Nieruchomość stanowiła działkę budowlaną, na której Wnioskodawcy zbudowali swój dom mieszkalny. Umorzony kredyt miał charakter mieszkaniowy, gdyż został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na zakupionej nieruchomości oraz został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 PDOF, tj. nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego (art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. c) PDOF).

W niniejszej sprawie nie ma znaczenia, że w chwili nabycia przez Wnioskodawców Nieruchomość była oznaczona w rejestrze gruntów jako łąki trwałe. Dla kwalifikacji działki jako działki budowlanej kluczowe znaczenie ma jej status w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, który w niniejszej sprawie przeznaczył Nieruchomość pod zabudowę mieszkaniową.

Potwierdzają to liczne interpretacje podatkowe, m.in.:

·interpretacja indywidualna z dnia 20 października 2017 r., 0114-KDIP3-1.4011.196.2017.3.AM zgodnie z którą: „Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera wyjaśnienia, co stanowi podstawę do określenia przeznaczenia gruntu. W związku z tym konieczne jest odniesienie się w tym zakresie, do przepisów zawartych w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U z 2017 r. poz. 1073). Zgodnie z art. 2 pkt 12 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działce budowlanej należy przez to rozumieć nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego. Bezspornym jest, iż o przeznaczeniu gruntu pod zabudowę decydują władze gminne i określają to w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 ww. ustawy, ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Zatem o przeznaczeniu gruntu decydować będą miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z których powinno wynikać, że przedmiotowy grunt znajduje się na obszarach określonych jako przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową służącą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.”

·interpretacja indywidualna z dnia 8 lutego 2016 r., ITPB4/4511-591/15/JG, zgodnie z którą: „Z analizy wniosku wynika jednak, że działka, której zakupem jest zainteresowany Wnioskodawca posiada możliwość zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. W konsekwencji, zakup działki, której przeznaczeniem będzie wybudowanie budynku mieszkalnego i zaspokajanie podstawowych potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawcy, kwalifikuje się do wydatków na własne cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. i pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”

Reasumując, jeśli Wnioskodawcy wskutek ugody uzyskają umorzenie kredytu zaciągniętego przed 2015 r. w polskim banku na zakup działki przeznaczonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zabudowę mieszkaniową celem budowy tam domu, zabezpieczonego hipotecznie na tej nieruchomości, to od przychodu z tytułu tego umorzenia nie zostanie pobrany podatek ze względu na przepisy Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe z dnia 11.03.2022 r.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Umorzenie wierzytelności

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez Bank wierzytelności od kredytu hipotecznego, zaciągniętego przez Państwa, wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

W tym miejscu należy wskazać na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe umorzenia Państwu wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego

Zgodnie z przedstawionym przez Państwa opisem zdarzenia przyszłego, w 2008 r. zawarli Państwo umowę o kredyt hipoteczny, którego celem było:

·finansowanie zakupu niezabudowanej nieruchomości gruntowej przeznaczonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową ekstensywną,

·refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem przedmiotowej nieruchomości oraz

·pokrycie opłat okołokredytowych.

W literze c) art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostało wymienione m.in. nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego. Zatem udzielony Państwu kredyt w części, która odpowiada wydatkom poniesionym na nabycie niezabudowanej nieruchomości gruntowej, wypełnia przesłanki do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w rozporządzeniu.

Odnosząc się natomiast części kredytu zaciągniętego na refinansowania nakładów poniesionych w związku z zakupem nieruchomości gruntowej należy wyjaśnić, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest zdarzeniem rozumianym jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame.

Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem, czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Otóż kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości.

Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie, pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie poniekąd zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu mieszkaniowego i kredytu refinansowego w sytuacji gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zakup nieruchomości. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w Państwa sprawie, do kwoty kredytu stanowiącej refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowej nieruchomości nie będą miały zastosowania przepisy rozporządzenia.

Wskazane przez Państwa opłaty okołokredytowe to prowizja od kredytu, której poniesienie było niezbędne do podpisania umowy kredytowej.

Odnosząc się do powyższego należy mieć na uwadze, że z literalnego brzmienia cytowanego wcześniej § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia wynika, że kwotami wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego.

Zatem do kwoty umorzonej wierzytelności w części dotyczącej prowizji od przyznanego Państwu kredytu, której poniesienie było niezbędne do podpisania umowy kredytowej, znajdą zastosowanie przepisy ww. rozporządzenia.

Podsumowując, stwierdzić należy, że umorzenie przez Bank części kwoty kredytu hipotecznego zaciągniętego przez Państwa w 2008 r., stanowić będzie dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w  zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, do uzyskanego przez Państwa przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego od kwoty umorzonej wierzytelności w części, w jakiej kwota kredytu zaciągnięta na zakup niezabudowanej nieruchomości gruntowej oraz opłat okołokredytowych, których poniesienie były niezbędne do podpisania umowy kredytu pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu hipotecznego, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Spełniają Państwo bowiem wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do tej części umorzonego kredytu.

Zaniechanie to nie będzie dotyczyło kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu hipotecznego, w jakiej został on zaciągnięty na refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem niezabudowanej nieruchomości gruntowej. Zatem od tej części umorzonej kwoty, w jakiej, zgodnie z powyższymi wyjaśnieniami stanowi ona dla Państwa przychód, będziecie Państwo obowiązani zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem, przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe będzie różniło się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Państwa chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan A.A. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).