Skutki podatkowe otrzymania zwrotu z banku na podstawie ugody zawartej przed sądem w związku z orzeczeniem nieważności umowy kredytowej. - Interpretacja - null
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Skutki podatkowe otrzymania zwrotu z banku na podstawie ugody zawartej przed sądem w związku z orzeczeniem nieważności umowy kredytowej.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
23 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 22 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zwrotu otrzymanego od banku na podstawie ugody. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 1 września 2024 r. (wpływ 4 września 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Sąd Rejonowy wydał korzystny dla Pana wyrok I instancji (wyrok nieprawomocny). Strona pozwana – bank, w oparciu o ten wyrok wystąpiła z propozycją ugody.
W wyroku sąd zasądził:
·nieważność umowy,
·zwrot środków wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia …,
·zwrot kosztów sądowych łącznie z kosztami zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia …
W proponowanej przez bank ugodzie zawarto:
A)rozliczenie nieważności kredytu (suma świadczeń kredytobiorcy minus kwota kapitału kredytu około (…) zł,
B)dodatkowa kwota zwrócona przez bank odsetki około (…) zł.
czyli łączna kwota podlegająca zapłacie przez bank na rzecz klienta to (…) zł.
Kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej – budowa domu. Do tej pory nie korzystał Pan z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności.
Ponadto uzupełnił Pan wniosek o następujące informacje:
Pod pojęciem suma świadczeń kredytobiorcy rozumie Pan sumę, która wynika z:
·kwoty kredytu: (…) zł
·łącznej sumy dokonanych wpłat rat do 30 maja 2024 r.: (…) zł
·sumy składek ubezpieczeniowych na 30 maja 2024 r.: (…) zł
Rozliczenie nieważności kredytu (suma świadczeń kredytobiorcy minus kwota kapitału kredytu): (…) zł.
Dodatkowa kwota zwrócona przez bank – odsetki ~ (…)zł – są to naliczone odsetki ustawowe od kwoty zobowiązań banku wobec Pana, które winien zwrócić Panu bank – „jednak w ramach proponowanej ugody” i jest to kwota ustalona na zasadzie – że bank zwraca Panu 55% odsetek ustawowych, które zgodnie z wyrokiem I instancji są zasądzone - wyrok nie jest prawomocny.
Kwota zwrotu na poziomie około (…) zł, na która składa się kwota oznaczona we wniosku jako A ((…) zł) i kwota B ((…) zł) jest mniejsza od kwoty kapitału, który został uzyskany i opiewa na kwotę (…) zł.
Pytania
1)Czy ugoda z bankiem na podstawie wyroku sądu I instancji powoduje skutek podatku dochodowego od osób fizycznych?
2)Czy podatek dochodowy będzie płatny od (sumy świadczeń kredytobiorcy minus kwota kapitału kredytu około (…) zł – pkt A?
3)Czy podatek dochodowy będzie płatny od odsetek ustawowych około (…) zł – pkt B?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie, do powyższych pytań nr 1-3, stosując przepisy prawa na podstawie Dz. U. z dnia 14 marca 2022 r. poz. 592 oraz Dz. U. z dnia 23 grudnia 2022 r. poz. 2743 oraz ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. na podstawie Dz. U. z 2024 r. poz. 226, 232, 854, 858, 859, 863, art. 20 ust. 1 stwierdza Pan, że kredyt mieszkaniowy/hipoteczny w walucie obcej został zaciągnięty na jeden cel mieszkaniowy – realizację domu jednorodzinnego.
Jako osoba fizyczna nie korzystał Pan z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego (mieszkaniowego).
Pana zdaniem wszystkie powyższe kwoty pkt 1-3, obejmuje § 1 ust. 2 Dz. U. 2022 r. poz. 592.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.
Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.
W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymanego przez Pana zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń (dokonanych przez Pana świadczeń wobec banku) oraz odsetek za opóźnienie tego zwrotu, wynikających z treści ugody zaproponowanej przez bank w toku postępowania sądowego, w pierwszej kolejności wskazać należy na art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.), z którego wynika, że:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe:
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:
– pkt 2 – kwotę i walutę kredytu;
– pkt 4 – zasady i termin spłaty kredytu.
Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:
Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności jednostkowych umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.
Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061):
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy..
Jednocześnie stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku
Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
W opisanej przez Pana sytuacji poprzez ugodę dojdzie do wykonania postanowień zapadłych w wyroku sądu rejonowego. Stosownie do treści ugody uzyska Pan zwrot wpłaconych przez Pana rat kredytowych. Przy czym kwota zwrotu stanowić będzie nadwyżkę ponad wypłacony Panu kapitał. Zatem kwota zwrotu nie powoduje faktycznego przyrostu w Pana majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pana majątku. Wobec tego, można uznać, że zwrot ten nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pana stronie jako kredytobiorcy nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym zwrócona Panu przez bank kwota nienależnie pobranych przez bank świadczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Zatem wypłacone Panu odsetki ustawowe (zgodnie z ugodą część należnych Panu na podstawie wyroku odsetek ustawowych) za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń dotyczy świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Oznacza to, że odsetki te podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie wyżej zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wobec powyższego, nie ma Pan obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty otrzymanych przez Pana: zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń oraz odsetek ustawowych za opóźnienie tego zwrotu.
Zatem nie będzie Pan zobowiązany do zapłaty podatku otrzymanych na podstawie ugody kwot określonych przez Pana jako „A” i „B”.
Wskazane przez Pana we własnym stanowisku rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102, pierwotnie opublikowane w Dz. U. z 2022 r. poz. 592) dotyczy wymienionych w nim kwot powstałych w związku z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkalnego lub kwot otrzymanych świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
W Pana sprawie jak wyżej wyjaśniłem otrzymana kwota zwrotu nie stanowi źródła przychodu, zatem w tej sprawie ww. rozporządzenie nie będzie miało zastosowania.
Pana stanowisko uznałem za nieprawidłowe ze względu na to, że oparł je Pan na ww. rozporządzeniu.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).