Czy wskazane odszkodowanie, będące wynikiem ugody sądowej, korzystałoby ze zwolnienia od podatku PIT na podstawie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT lub innego przepisu prawa podatkowego, gdyby nie doszło do egzekucji komorniczej?

Czy w związku z egzekucją komorniczą na Spółce ciąży obowiązek odprowadzenia podatku dochodowego od osób fizycznych – czy to od kwoty 44.000 zł, czy to od kwoty 50.000 zł?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, zarówno płatnikiem, jak i podatnikiem nie jest w tej sytuacji Spółka – tylko powódka.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Jeżeli więc były pracownik zamieszkuje na terytorium Polski, to na nim ciąży obowiązek odprowadzania podatku od osiąganych dochodów. Obowiązek ten nie obciąża osób trzecich, np. byłego pracodawcy.

W Państwa opinii, wskazane odszkodowanie, będące wynikiem ugody sądowej, nie korzysta ze zwolnienia od podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT lub innego przepisu prawa podatkowego. W konsekwencji, przedmiotowa ugoda sądowa powinna zostać opodatkowana podatkiem PIT.

Państwa zdaniem, gdyby doszło do wypłaty kwoty z ugody bez postępowania egzekucyjnego, wypłacając odszkodowanie Spółka powinna była pobrać podatek PIT od kwoty 50.000 zł (to pracownik jest podatnikiem i to on ponosi ciężar ekonomiczny podatku), a następnie wpłacić go do urzędu skarbowego.

Obecnie dominuje stanowisko, że tego rodzaju odszkodowania, wypłacane na podstawie ugód:

1)nie korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT – w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki wynikającego z tego przepisu bowiem podstawą wypłaty jest ugoda sądowa;

2)nie korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT – przepis ten stanowi bowiem, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W niniejszej sprawie nie został spełniony warunek wynikający z lit. b przywołanego przepisu.

Podobne stanowisko wyraził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 6 września 2023 r. nr 0115-KDIT2.4011.344.2023.1.MD: „Odszkodowanie wynikające z zawartej ugody sądowej ma uwzględniać interesy obu Stron wynikające z łączącego ich stosunku pracy i ma rekompensować pracownikowi w wyniku rozwiązania umowy o pracę utracone korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę. W związku z tym wypłacone przez Wnioskodawcę pracownikowi świadczenie nie jest rekompensatą za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w efekcie za porozumieniem Stron (czyli za zgodą pracownika). Świadczenie to ma więc tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki pracownik mógłby otrzymać, gdyby nadal łączył go stosunek pracy z Wnioskodawcą, tj. gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę. W związku z tym, wypłacona przez Wnioskodawcę kwota odszkodowania na rzecz pracownika na podstawie zawartej ugody sądowej nie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT”.

Takie stanowisko prezentuje powyższa interpretacja, ale i szereg innych wydanych w ostatnich dwóch latach, np. nr 0113-KDIPT2-2.4011.1002.2022.5.SR z 10 lutego 2023 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.1027.2022.2.MN z 3 stycznia 2023 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.1168.2021.2.AKU z 7 marca 2022 r.

Stanowisko to potwierdza też Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 marca 2024 r. sygnatura akt II FSK 832/21: „świadczenie to nie było skierowane na przywrócenie stanu majątku, który istniał przed wystąpieniem szkody. Jego wypłata nie mogła zatem zostać zakwalifikowana jako odszkodowanie z tytułu poniesionych strat. Nie ma też przesądzającego znaczenia dla oceny charakteru otrzymanego świadczenia subiektywne przekonanie skarżącej o jego odszkodowawczym charakterze. Nazwanie świadczenia odszkodowaniem nie oznacza, że obiektywnie posiada ono taki charakter i zawiera się w pojęciu odszkodowania lub zadośćuczynienia w znaczeniu jaki wynika z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Skoro bowiem odszkodowanie jest świadczeniem, którego zasadniczym celem jest naprawienie wyrządzonej szkody, która nastąpiła wbrew woli uprawnionego, natomiast zadośćuczynienie jest świadczeniem z tytułu wyrządzonej szkody niematerialnej (krzywdy), to nie można przyjąć, że uzyskane przez pracownika świadczenie wypełnia cechy tak rozumianego odszkodowania lub zadośćuczynienia. Zasadne jest zatem stanowisko, że wypłacone skarżącemu świadczenie jako „odszkodowanie”, to w rzeczywistości wynagrodzenie jakie mógłby otrzymać pracownik, gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę. Wbrew zatem stanowisku strony wyrażonemu w złożonej skardze kasacyjnej, zaskarżony wyrok oraz zaskarżona decyzja nie naruszają art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy”.

Nie ustalili Państwo żadnych innych przepisów prawa podatkowego, na podstawie których można by zastosować zwolnienie od podatku PIT w niniejszej sprawie.

W Państwa opinii, niewłaściwe jest stanowisko, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wypłata odszkodowania, jeżeli zasady jego ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw (w niniejszej sprawie Kodeks pracy), podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym, skoro podstawą jego wypłaty jest ugoda sądowa. W związku z tym niezasadne jest twierdzenie, iż niniejsze świadczenie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT lub zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT.

W Państwa ocenie nie ma przy tym znaczenia, czy ugodę zawarto w związku z procesem dotyczącym roszczeń określonych w Kodeksie pracy jako odszkodowania. Nie ma również znaczenia, czy postępowanie sądowe dotyczyło przywrócenia do pracy, czy też odszkodowania za (zdaniem powódki) niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy. Zarówno w przypadku art. 21 ust. 1 pkt 3, jak i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT powódka nie mogłaby skorzystać z tego zwolnienia.

Idąc dalej powyższym tokiem rozumowania, skoro doszło do egzekucji sądowej, a podatnikiem w niniejszych okolicznościach jest była pracownica i cała kwota z ugody została od Spółki wyegzekwowana w postępowaniu egzekucyjnym, to nie istnieją podstawy do zapłaty podatku przez Spółkę. W związku bowiem z egzekucją komorniczą Spółka traci status płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 32 ustawy o PIT zakłady pracy (...) są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze (...) stosunku pracy (...).

Jednak zgodnie z art. 42e ustawy o PIT, w przypadku gdy za zakład pracy wypłaty świadczeń określonych w art. 12 dokonuje organ egzekucyjny lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania wynikające ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, jest on obowiązany, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek, stosując do wypłacanych świadczeń najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Nie ma też podstaw do uiszczenia kwoty podatku od 44.000 zł, bowiem kwota ta nie jest należna byłej pracownicy i jako taka nie powinna przez nią zostać zatrzymana.

Ponieważ jednak do egzekucji komorniczej doszło, na Spółce nie ciążą żadne obowiązki związane z płatnością podatku dochodowego od osób fizycznych – ani od kwoty przekazanej powódce przez komornika sądowego, ani od kwoty wypłaconej bezpośrednio na jej konto.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe – w części odnoszącej się do uznania byłej pracownicy za podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, do braku zastosowania zwolnień przedmiotowych i do braku obowiązku odprowadzenia przez Spółkę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od kwoty świadczenia wyegzekwowanego przez komornika sądowego i przekazanego byłej pracownicy, oraz nieprawidłowe – w części odnoszącej się do uznania byłej pracownicy za płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych oraz do braku obowiązku pobrania przez Spółkę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od kwoty, którą Spółka nienależnie wypłaciła na konto pracownicy.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.):

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Z art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej wynika zaś, że:

Płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony.

Natomiast stosownie do art. 7 § 1 ww. ustawy:

Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

W myśl art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Z wniosku wynika, że Spółka uczestniczyła w sprawie sądowej, z powództwa byłej pracownicy, o przywrócenie do pracy na podstawie art. 45 Kodeksu pracy. W wyniku postępowania sądowego została zawarta ugoda sądowa pomiędzy Spółką a byłą pracownicą. Z treści ugody wynika, że strony zgodnie oświadczają, że na całkowite zaspokojenie roszczeń dochodzonych w procesie pozwana Spółka zapłaci na rzecz byłej pracownicy kwotę 50.000 zł tytułem odszkodowania. Ze względu na pomyłkę, kwota z ugody nie została przelana w terminie. W wyniku opóźnienia doszło do wszczęcia egzekucji komorniczej. W efekcie komornik pobrał pełną kwotę z ugody, tj. 50.000 zł oraz koszty postępowania egzekucyjnego (łącznie 56.040,79 zł), natomiast Spółka przelała kwotę 44.000 zł bezpośrednio na konto byłej pracownicy. Spółka obecnie stara się odzyskać kwotę 44.000 zł.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia oraz powołane przepisy stwierdzić zatem należy, że skoro – na mocy zawartej przed Sądem ugody – wypłacili Państwo świadczenie byłej pracownicy, to zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w momencie otrzymania pieniędzy lub postawienia ich do dyspozycji byłej pracownicy powstał u niej przychód podatkowy. Okoliczność, że wypłacone przez Państwa świadczenie okazało się nienależnie i Spółka stara się odzyskać te środki, ponieważ komornik pobrał pełną kwotę, nie niweluje powstania u pracownicy przychodu. Wypłacone przez Państwa świadczenie należy zaliczyć do jej przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Była pracownica jest zatem podatnikiem podatku dochodowego. W związku z powyższym na Spółce, jako płatniku, ciążą obowiązki płatnika. Przy czym, zauważyć należy, że w określonych przypadkach wypłacane świadczenia mogą korzystać ze zwolnień podatkowych określonych m.in. w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Analizując możliwość objęcia wypłaconego byłej pracownicy świadczenia zwolnieniem przedmiotowym w pierwszej kolejności wskazać należy na treść art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zwolnieniem określonym w ww. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy objęte są zatem odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje natomiast swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Przy czym podkreślić należy, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów administracyjnych oraz poglądami doktryny, zwolnienia podatkowe są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających zwolnienia podatkowe należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Stąd też, korzystanie z przedmiotowego zwolnienia przysługuje podatnikowi wyłącznie w sytuacji spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w przepisie prawa.

Zauważyć również należy, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Należy podkreślić, że nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania/zadośćuczynienia, czy też nie.

Odwołując się do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.):

W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Natomiast przepisy ustawy Kodeks pracy posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² Kodeksu pracy).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy). Jednocześnie zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.

Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że pomiędzy Spółką a byłą pracownicą została zawarta ugoda sądowa, w której została wynegocjowana przez strony kwota „odszkodowania”. Zarówno Spółka, jak i powódka, kierowały się przy tym art. 47¹ Kodeksu pracy. Pracodawca nie posiada żadnych aktów prawa wewnątrzzakładowego, które by zobowiązywały do takiej, a nie innej kwoty. Strony nie opierały się w tym zakresie na przepisach szczególnych ani wykonawczych do  Kodeksu pracy, ani aktów administracyjnych.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że w myśl art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Wobec tego, zawarta między Państwem a byłą pracownicą ugoda sądowa stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego. Kwota wypłacona przez Państwa na rzecz byłej pracownicy ma bowiem charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Wysokość odszkodowania nie wynika wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że do wypłaconego przez Państwa świadczenia nie ma zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wypłacone świadczenie nie stanowi bowiem odszkodowania lub zadośćuczynienia, a ponadto jego wysokość została wynegocjowana przez strony, a zatem wysokość tego świadczenia lub zasady jego ustalania nie wynikają wprost z przepisów powyżej powołanych. Co prawda – jak Państwo wskazali – podstawę negocjacji stanowiło obliczenie odszkodowania zgodnie z przepisem art. 47¹ Kodeksu pracy, to jednak nie sposób przyjąć, że wysokość lub zasady ustalania tego świadczenia wynikały z tego przepisu skoro w zawartej ugodzie nie doszło do stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy dotyczących rozwiązywania umów o pracę.

Odnosząc się natomiast do możliwości zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podkreślić należy, że zgodnie z art. 32 Kodeksu pracy:

Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem.

Co do zasady, nie istnieje zatem prawnie sankcjonowany obowiązek zatrudnienia pracownika, jak też nie istnieje przepis prawa, który przewidywałby odszkodowanie za sam fakt rozwiązania stosunku pracy.

W opisanym zdarzeniu przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę była likwidacja stanowiska pracy i nie ustalono szkody rzeczywistej.

Wobec powyższego uznać należy, że wypłacone świadczenie, pomimo nazwania go odszkodowaniem, nie miało w istocie charakteru odszkodowawczego, jak również nie miało charakteru zadośćuczynienia za zawinione/niezgodne z prawem działanie pracodawcy, a w konsekwencji uznać należy, że nie podlega również zwolnieniu wynikającemu z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego do świadczenia, będącego wynikiem ugody sądowej, nie mają zastosowania zwolnienia przedmiotowe wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b, ani żadne inne zwolnienia wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochód uzyskany z tego tytułu podlega zatem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Kwestię obowiązków płatnika reguluje art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.

W myśl art. 38 ust. 1 ww. ustawy:

Płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.

Natomiast z art. 42e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że:

W przypadku gdy za zakład pracy wypłaty świadczeń określonych w art. 12 dokonuje organ egzekucyjny lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania wynikające ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, jest on obowiązany, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek, stosując do wypłacanych świadczeń najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Zatem – co do zasady – zakład pracy, który wypłaca świadczenia m.in. ze stosunku pracy pełni rolę płatnika i jest zobowiązany do poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz przekazania tych zaliczek – w stosownym terminie – na konto właściwego urzędu skarbowego. Natomiast w sytuacji, gdy wypłaty świadczeń ze stosunku pracy za zakład pracy dokonuje organ egzekucyjny – to organ egzekucyjny obowiązany jest, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek od wyegzekwowanych kwot.

Oznacza to, że w związku z wypłatą przez Państwa na konto byłej pracownicy środków – byli Państwo zobowiązani do naliczenia i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Nie byli Państwo natomiast zobowiązani do poboru zaliczki na podatek od wyegzekwowanych przez organ egzekucyjny kwot.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Państwa we wniosku interpretacji indywidualnych stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnej sprawie i nie mają zastosowania, ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Odnosząc się natomiast do powołanego przez Państwa wyroku sądu administracyjnego, wskazać należy, że stanowisko przyjęte w tym orzeczeniu nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej naszego stanowiska. Powyższe wynika przede wszystkim z przeszkód natury formalnoprawnej. Zgodnie bowiem z art. 153 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Państwo do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.