Skutki podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych odłączenia się wnioskodawcy od kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 20 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W roku 2008 Pan M.P. (zwany także Wnioskodawcą) wraz z dwiema innymi osobami fizycznymi zawarli z Bankiem umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych waloryzowany kursem CHF, występując jako Kredytobiorcy. Kredytodawca był bankiem podlegającym nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym (KNF) oraz będący Bankiem w rozumieniu ustawy - Prawo Bankowe. Jako cel kredytu oznaczono budownictwo mieszkaniowe. Przy czym jako przeznaczenie środków z kredytu w umowie kredytu wskazano:

1.   Finansowanie przedpłat na poczet budowy i zakupu od Inwestora Zastępczego lokalu mieszkalnego nr (…) w budynku B2 położonego w W. przy ul. P. oraz udziału w prawie własności garażu, z którym związane będzie prawo wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr (…), adres: W. ul. (…);

2.   Finansowanie przedpłat na poczet budowy i zakupu od Inwestora Zastępczego lokalu mieszkalnego nr (…) wraz z prawem wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr (…) w budynku A2 położonego w W. przy ul. P. oraz udziału w prawie własności garażu, z którym związane będzie prawo wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr (…), adres: W. ul. (…);

Kredyt został zawarty na (…) miesięcy i był waloryzowany kursem franka szwajcarskiego. Kredyt został zawarty przez trzy osoby fizyczne, które w umowie kredytu zostały określone jako kredytobiorcy. Zawarto jedną umowę kredytu hipotecznego w CHF na zakup dwóch mieszkań z przeznaczeniem na własne cele mieszkaniowe. Oba mieszkania zakupiono w ramach jednej umowy kredytu hipotecznego i w ramach jednej kwoty kredytu, jednakże każde z tych mieszkań zostało nabyte przez jedną Kredytobiorczynię. Związane było to między innymi z faktem, że nabycie następowało od jednego dewelopera, który zapewnił w ten sposób korzystniejsze warunki nabycia nieruchomości a większa liczba Kredytobiorców gwarantowała otrzymanie Kredytu. Kredyt został zabezpieczony hipotecznie hipoteką na ww. mieszkaniach. Zgodnie z zawartą umową kredytową wszyscy kredytobiorcy odpowiadali za spłatę kredytu solidarnie, tj. do pełnej wysokości. Nieruchomości stanowiące przedmiot finansowania kredytem stały się przedmiotem własności Kredytobiorczyń w ten sposób, że Wnioskodawca nie nabył żadnej nieruchomości ponieważ stały się one własnością, każde z osobna, dwojga pozostałych Kredytobiorczyń. Wnioskodawca nie otrzymał również środków z kredytu, ponieważ zostały one bezpośrednio przelane na rachunek bankowy Inwestora zastępczego w IV transzach. Za środki z kredytu nabyto prawo własności dwóch mieszkań. Pan M.P., mimo że był stroną kredytu nie wszedł w posiadanie żadnych środków finansowych z zawartej umowy kredytu, nie nabył nieruchomości, ani też nie dokonywał spłaty kredytu. Pełnił rolę współkredytobiorcy, ale też gwaranta spłaty kredytu. Ciężar spłaty kredytu zaciągniętego na realizację własnych celów mieszkaniowych spoczywał na dwóch pozostałych Kredytobiorczyniach, ponieważ w ramach jednego wspólnego kredytu każda z Kredytobiorczyń nabyła mieszkanie na własne potrzeby mieszkaniowe.

Kredytobiorcy w 2021 r. wytoczyli przeciwko Bankowi pozew indywidualny dotyczący umowy. W roku 2024 Bank kredytujący zakup nieruchomości, zaproponował zawarcie ugody do umowy kredytu waloryzowanego kredytem hipotecznym dla osób fizycznych. Ugoda jest skierowana do dwojga kredytobiorczyń nabywających mieszkania na własne potrzeby mieszkaniowe. Natomiast w związku z tym, że udział Pana M.P. jako kredytobiorcy polegał na zabezpieczeniu spłaty kredytu i nie nabył on za środki uzyskane z kredytu nieruchomości na własne potrzeby mieszkaniowe, Bank zaproponował odłączenie go od umowy kredytu. Zatem formalnie Pan P. i Bank za porozumieniem stron dokonają odłączenia od umowy kredytowej. Po odłączeniu Pana P. od umowy kredytowej, pomiędzy dwojgiem Kredytobiorczyń pozostałych po odłączeniu Pana M.P., a Bankiem, zostanie zawarta ugoda. Wnioskodawca nie wystąpi jako strona zawartej ugody z uwagi na odłączenie od kredytu.

Zgodnie z propozycja ugody Bank zwolni pozostałe Kredytobiorczynie z długu (umorzy zadłużenie Kredytobiorczyń z tytułu kredytu) a Kredytobiorczynie dokonane zwolnienie z długu przyjmą. W związku ze zwolnieniem z długu zadłużenie Kredytobiorczyń wobec Banku z tytułu kredytu zostanie uznane jako spłacone w całości.

Ponadto zgodnie z zaproponowaną ugodą na jej mocy Strony zmienią walutę zadłużenia na PLN i uzgodnią w PLN kwotę zadłużenia z tytułu salda kredytu oraz odsetek na dzień zawarcia Ugody. Po podpisaniu i spłaceniu obniżonego salda zadłużenia pozostanie kwota umorzenia.

Jednocześnie Wnioskodawca informuje, że nie będzie brał udziału w zawarciu ugody na podstawie której dojdzie do umorzenia zobowiązań kredytowych. A w jego ocenie bank nie umorzy jego zobowiązań ponieważ takie na dzień zawarcia ugody z pozostałymi Kredytobiorczyniami nie będą istniały.

Pytanie

Czy w związku z odłączeniem Pana od Kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe powstanie przychód a Pan będzie zobowiązany do odprowadzenia podatku dochodowego?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem w związku z tym, że w ramach udzielonego kredytu hipotecznego nie dokonywał on spłaty, nie nabył nieruchomości za środki z udzielonego kredytu oraz nie doszło wobec niego do umorzenia kredytu za jego zgodą z uwagi na wcześniejsze odłączenie od kredytu, nie powstanie przychód/ dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Uzasadnienie stanowiska.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. 2024 poz. 226, t.j. z dnia 2024.02.21 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy, jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik - czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów - uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się - co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie - że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 - inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. W omawianej sprawie korzyści majątkowe są obojętne.

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę opisu sprawy wynika, że w 2008 r. zawarł wraz z dwiema Kredytobiorczyniami umowę kredytu bankowego w celu zakupu dwóch mieszkań dla dwóch Kredytobiorczyń. Każda z Kredytobiorczyń nabyła prawo własności tylko jednego mieszkania. Na mocy ww. umowy kredytowej wszyscy współkredytobiorcy zostali solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu.

Jednakże Wnioskodawca nie był współwłaścicielem żadnego z nabytych mieszkań, jedynym właścicielem jednego z mieszkań stała się Kredytobiorczyni A zaś jedynym właścicielem drugiego stała się Kredytobiorczyni B.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank części wierzytelności od kredytu mieszkaniowego, zaciągniętego w 2008 r. wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa. Przy czym taka sytuacja w omawianym stanie faktycznym nie miała miejsca.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie). Wnioskodawca nigdy nie złożył ani też nie złoży oświadczenia o wyrażeniu zgody na umorzenie kredytu ponieważ w chwili kiedy będzie to możliwe nie będzie już kredytobiorcą. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Tym samym, umorzoną kredytobiorcy kwotę wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podkreślić należy, że umorzenie kredytu nie spowoduje skutków majątkowych u Wnioskodawcy, ponieważ nie będzie on stroną tego umorzenia.

Zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie wskazuje się, że elementem istotnym dla uznania danego świadczenia za przychód podatkowy jest uzyskanie przez podatnika realnego przysporzenia majątkowego. O uzyskaniu przychodu można mówić zatem jedynie w sytuacji, gdy podatnik uzyskuje rzeczywistą korzyść majątkową - czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych zwiększających jego aktywa (pieniędzy: wartości pieniężnych, świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń) czy określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów.

Oznacza to, że nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego dla celów PIT. Konieczne jest ustalenie, że mamy do czynienia ze świadczeniem, które powoduje rzeczywiste wzbogacenie się podatnika (przyrost w jego majątku) co w omawianym przypadku nie miało miejsca z uwagi na to, że Wnioskodawca nie skorzystał z udzielonego kredytu ani też nie skorzystał z umorzenia kredytu. Uczestnictwo w roli Kredytobiorcy zarówno przed zawarciem kredytu, w trakcie trwania umowy, jak również po zwolnieniu z umowy kredytu nie spowodowało żadnych zmian w jego majątku skutkujących powstaniem zobowiązania podatkowego.

Powyższe stanowisko potwierdzają sądy administracyjne oraz organy podatkowe. Przykładowe:

-    Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”) w wyroku z 29 listopada 2019 r., sygn. akt II FSK 799/18 stwierdził, że: „Mimo, że nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowymi a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny”.

-    Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „KIS”) w interpretacji indywidualnej z 3 marca 2022 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.905.2021.5.MAP wskazał, że: „Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega zatem dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy”,

-    Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 1 sierpnia 2022 r. sygn. 0114-KDIP2-2.4011.492.2022.2.IN zwrócił uwagę, że: „Przychód podatkowy jest w istocie określonym przyrostem majątkowym i jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, którymi może on rozporządzać. Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego”.

Reasumując powyższe rozważania, przychód w rozumieniu ustawy o PIT jest określonym - realnym i wymiernym - przyrostem majątkowym, którego powstanie musi mieć charakter definitywny.

W przypadku Wnioskodawcy taki przyrost nie występuje, ponieważ w ramach zaciągniętego zobowiązania kredytowego nigdy nie spłacał zaciągniętego Kredytu, nigdy nabył prawa własności nieruchomości oraz nie doszło do umorzenia wobec niego kredytu ponieważ został z zobowiązania kredytowego uwolniony przed umorzeniem kredytu wobec pozostałych Kredytobiorców.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Również zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 9 ust. 1) są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Równocześnie przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z opisu sprawy wynika, że w 2008 wraz z dwiema innymi osobami – Kredytobiorczyniami zawarł Pan z bankiem umowę o kredyt hipoteczny. W ramach ww. umowy dokonano zakupu dwóch mieszkań z przeznaczeniem na własne cele mieszkaniowe. Każde z tych mieszkań zostało nabyte przez jedną Kredytobiorczynię. Związane było to między innymi z faktem, że nabycie następowało od jednego dewelopera, który zapewnił w ten sposób korzystniejsze warunki nabycia nieruchomości, a większa liczba Kredytobiorców gwarantowała otrzymanie kredytu. Zgodnie z zawartą umową kredytową wszyscy kredytobiorcy odpowiadali za spłatę kredytu solidarnie, tj. do pełnej wysokości. Nieruchomości stanowiące przedmiot finansowania kredytem stały się przedmiotem własności Kredytobiorczyń (każdej z osobna), natomiast Pana nie otrzymał żadnej z tych nieruchomości. Nie otrzymał Pan również środków z kredytu, ponieważ zostały one bezpośrednio przelane na rachunek bankowy Inwestora zastępczego. Pan, mimo że był stroną kredytu nie wszedł w posiadanie żadnych środków finansowych z zawartej umowy kredytu, nie nabył nieruchomości, ani też nie dokonywał spłaty kredytu. Pełnił Pan rolę współkredytobiorcy, ale też gwaranta spłaty kredytu. Ciężar spłaty kredytu zaciągniętego na realizację własnych celów mieszkaniowych spoczywał na dwóch pozostałych Kredytobiorczyniach. W związku z wytoczeniem w 2021 r. przez Kredytobiorców przeciwko bankowi pozwu dotyczącego ww. umowy, w 2024 r. bank kredytujący zakup nieruchomości, zaproponował zawarcie ugody. Ugoda jest skierowana do dwojga Kredytobiorczyń nabywających mieszkania. Natomiast w związku z tym, że Pana udział jako kredytobiorcy polegał na zabezpieczeniu spłaty kredytu i nie nabył Pan za środki uzyskane z kredytu nieruchomości, bank zaproponował Panu odłączenie od umowy kredytu. Po odłączeniu Pana od umowy kredytowej, pomiędzy dwojgiem Kredytobiorczyń a bankiem zostanie zawarta ugoda. Nie wystąpi Pan jako strona zawartej ugody. Nie będzie brał Pan udziału w zawarciu ugody na podstawie, której dojdzie do umorzenia zobowiązań kredytowych wobec Kredytobiorczyń.

W świetle tak opisanego zdarzenia wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślam, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Natomiast instytucja zwolnienia z długu uregulowana została w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r., poz. 1061, z późn. zm.), w myśl którego:

zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Z kolei w myśl przepisu art. 373 ww. Kodeksu:

zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.

Z zacytowanych przepisów wynika, że w przypadku zobowiązań solidarnych zwolnienie z długu jednego z dłużników nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania. Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma więc skutku względem współdłużników. Regulacja ta oznacza, że mimo iż zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności odnoszą skutek wobec dłużnika, którego dotyczą, współdłużnicy ponoszą nadal solidarną odpowiedzialność wobec wierzyciela za cały dług, a dłużnik zwolniony z długu lub wobec którego wierzyciel zrzekł się solidarności jest nadal zobowiązany do pokrycia przypadającego nań udziału w długu wobec współdłużnika, który spełnił świadczenie.

Z powyższego wynika więc, że zobowiązanie solidarne trwa nadal, z tą tylko różnicą, że wierzyciel nie może domagać się jego wykonania od podmiotu, który został z tego zobowiązania zwolniony. Nie oznacza to jednak, że zobowiązanie takie nie może zostać wykonane. Stosunek zobowiązaniowy trwa bowiem nadal. Co więcej dłużnikom, którzy takie zobowiązanie spełnili przysługuje roszczenie o zwrot stosownej jego części od pozostałych współdłużników, w tym od tego, który został z zobowiązania takiego przez wierzyciela zwolniony. Tzw. roszczenie regresowe posiada bowiem odrębną, samodzielną podstawę prawną, tj. art. 376 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Mając na uwadze powyższe uznać należy, że w sytuacji takiej, jak przedstawiona we wniosku, Pan jako osoba „odłączona od umowy kredytu”, a więc zwolniona przez wierzyciela z zapłaty zobowiązania wynikającego z umowy kredytu, nie uzyska faktycznie korzyści majątkowej kosztem banku, która mogłaby zostać potraktowana jak trwałe przysporzenie w jego majątku, spełniając w ten sposób definicję przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jakkolwiek bowiem od Pana nie można domagać się wykonania zobowiązania, to jednak zobowiązanie takie trwa nadal i może zostać wykonane przez pozostałych ze współdłużników solidarnych. Co więcej, Pan jako osoba zwolniona z długu pozostaje nadal zobowiązana wobec pozostałych współdłużników z tytułu przysługującego im prawa regresu, tj. zwrotu przypadającej na te osoby części długu. Innymi słowy, zwolnienie Pana z zobowiązania kredytowego nie będzie skutkowało po Pana stronie powstaniem przychodu i w konsekwencji obowiązku podatkowego z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowując, w związku z odłączeniem Pana od kredytu hipotecznego po Pana stronie nie powstanie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji nie wystąpi również obowiązek zapłaty podatku z tego tytułu.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

W odniesieniu do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych, stwierdzam, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach innych podmiotów i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Ponadto wskazuję, że powołane w treści wniosku orzeczenie sądu administracyjnego nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości niniejszej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, stwierdzam, że – moim zdaniem – tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w tym postępowaniu.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do   interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).