Umorzenie części kredytu hipotecznego - zaniechanie poboru podatku. - Interpretacja - null

shutterstock

Umorzenie części kredytu hipotecznego - zaniechanie poboru podatku. - Interpretacja - 0112-KDIL2-1.4011.617.2024.2.DJ

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Umorzenie części kredytu hipotecznego - zaniechanie poboru podatku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 lipca 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 29 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 31 sierpnia 2024 r. (wpływ 31 sierpnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W dniu (…) 2003 roku za kwotę (…) zł kupiła Pani mieszkanie X. Część ceny została sfinansowana kredytem, który zaciągnęła Pani w banku (…) (umowa kredytu mieszkaniowego z dnia (…) 2003 r.). Kwota kredytu wynosiła (…) CHF co stanowiło równowartość (…) zł. Reszta ceny została pokryta gotówką. Mieszkanie było zakupione na Pani potrzeby własne, zamieszkała Pani w nim. W dniu (…) 2007 r. kupiła Pani mieszkanie Y za kwotę (…) zł. Wpłaciła Pani (…) zł zadatku, kwota (…) zł pochodziła z kredytu, o którym mowa niżej. To mieszkanie również zostało kupione na Pani potrzeby własne, wyprowadziła się Pani z mieszkania X. Mieszkanie X zaczęła Pani wynajmować.

W dniu (…) 2007 r. zawarła Pani z bankiem (…) umowę kredytu nr (…), na podstawie której zaciągnęła Pani kredyt w kwocie (…) złotych, indeksowany kursem CHF. Na kwotę kredytu składała się kwota (…) złotych przeznaczona na realizację celu, o którym mowa niżej oraz kwota (…) złotych oraz koszty z tytułu opłaty sądowej za wpis hipoteki w wysokości (…) zł. Kredyt przeznaczony był na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej opisanej szczegółowo w par. (…) ust. (…) umowy, w kwocie (…) złotych oraz na spłatę zobowiązań finansowych: tj. na spłatę kredytu mieszkaniowego w banku (…) nr (…) z dnia (…) oraz karty kredytowej (…).

W par. (…) ust. (…) umowy zostało napisane, że „Nieruchomością” w rozumieniu postanowień umowy jest:

a)Nieruchomość I - Lokal mieszkalny Y;

b)Nieruchomość II - Lokal mieszkalny X.

W dniu (…) 2008 r. podpisała Pani aneks do umowy kredytowej, na podstawie którego zwiększyła Pani kwotę kredytu o (…) złotych, z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne. W dniu (…) 2011 r. podpisała Pani kolejny aneks do umowy kredytowej, na podstawie którego mogła Pani dokonywać spłaty kredytu w walucie do której indeksowany był kredyt. W dniu (…) 2019 r. podpisała Pani z bankiem aneks do umowy kredytu, na mocy którego zostało zmienione zabezpieczenie spłaty kredytu: hipoteka lokalu Y została zwolniona, zabezpieczeniem pozostała nieruchomość X.

W dniu (…) 2019 roku sprzedała Pani za kwotę (…) zł mieszkanie Y (z czego kwota (…) zł została wpłacona do banku na spłatę kredytu). Po sprzedaży mieszkania Y wróciła Pani do mieszkania X. W dniu (…) 2022 r. przed Sądem (…) wytoczyła Pani powództwo przeciwko bankowi (….) o ustalenie, że Umowa kredytu nr (…) jest nieważna w całości, a nadto o zasądzenie od Pozwanego banku na Pani rzecz kwoty (…) złotych (…) CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto w pozwie wskazano, że w razie oddalenia powództwa głównego wnosi Pani o ustalenie, że postanowienia Umowy kredytu opisane (…) stanowią niedozwolone klauzule umowne i nie wiążą Pani z pomocy prawa od daty zawarcia umowy. Nadto wniosła Pani o zasądzenie od Pozwanego banku kwoty (…) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Kwota (…) zł oraz kwota (…) CHF, której domaga się Pani w powództwie głównym stanowi sumę wszystkich Pani wpłat dokonanych na kredyt od daty zawarcia umowy do dnia wniesienia pozwu. Dodatkowo po dniu wniesienia pozwu wpłaciła Pani do banku tytułem spłaty rat kolejne ok. (…) zł. Gdyby Pani powództwo w Sądzie zostało uwzględnione po otrzymaniu zasądzonych kwot będzie Pani musiała zwrócić bankowi kwotę wypłaconego kapitału kredytu, tj. (…) zł oraz (…) zł.

W toku procesu, Pozwany wystąpił z propozycją ugody. Warunki ugody są następujące:

1)bank zobowiązuje się wypłacić na Pani rzecz kwotę (…) zł;

2)z dniem zawarcia ugody bank zwolni Panią z długu, tj. umarza Pani aktualne zadłużenie wobec banku oraz zrzeka się wszelkich roszczeń związanych z wykonywaniem umowy kredytowej.

Zaznacza Pani, że Pani aktualne zadłużenie wobec banku wynosi na koniec lipca 2024 r. (…) CHF.

W piśmie, stanowiącym uzupełnienie wniosku doprecyzowała Pani, że ugodę zamierza Pani zawrzeć do końca 2024 r., a jej stronami będą: Pani i bank. Była Pani jedynym kredytobiorcą. Umowa kredytu pozostaje ważna, zmiana umowy następuje w taki sposób, że zapłata banku na rzecz Klienta kwoty (…) zł i całkowite umorzenie zadłużenia Klienta wynikającego z umowy będą skutkować całkowitym rozliczeniem udzielonego kredytu oraz wygaśnięciem umowy. W wykonaniu umowy bank zwolni Panią z kwoty aktualnego zadłużenia, które na dzień uzupełnienia podania wynosi ok. (…) CHF. W ramach pełnego i ostatecznego rozliczenia roszczeń stron wynikających z umowy lub w związku z nią, bank zobowiązuje się do zapłaty na Pani rzecz kwoty (…) zł.

Umorzenie części zobowiązania (jest Pani jedynym kredytobiorcą) spowoduje wygaśnięcie zobowiązania w całości przy jednoczesnej zapłacie na Pani rzecz kwoty (…) zł.

Na kwotę umorzenia będzie składało się saldo: (…) CHF, w tym: kapitał: (…) CHF, odsetki umowne: (…) CHF. Ich poniesienie było niezbędne do zawarcia i wykonania umowy.

W uzupełnieniu podania potwierdziła Pani, że kredyt, o którym mowa we wniosku, będący przedmiotem ugody jest kredytem mieszkaniowym, który został udzielony przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów. Wyjaśniła Pani, że kredyt, o którym mowa we wniosku jest kredytem mieszkaniowym, został on udzielony przez (…) Bank (…), jego następcą prawnym jest bank (…).

Zwrot kwoty (…) zł stanowi zwrot wpłaconych przez Panią środków na raty kredytowe, w ugodzie jest to wyrażone następującymi słowami: „W ramach pełnego i ostatecznego rozliczenia roszczeń stron wynikających z umowy lub w związku z nią, bank zobowiązuje się do zapłaty kwoty (…) zł."

Suma wpłat dokonanych przez Panią na rzecz banku z tytułu umowy kredytu po pomniejszeniu o kwotę (…) zł jest większa niż otrzymany od banku kapitał z tytułu umowy.

W przeszłości nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Pytanie

Czy po podpisaniu ugody, od kwoty długu z którego zwolni Panią bank oraz od kwoty, którą bank Pani wypłaci, będzie Pani zobowiązana zapłacić podatek dochodowy czy też będzie przysługiwać zwolnienie na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, od kwoty długu z której ma Panią zwolnić bank nie musi Pani płacić podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ spełnione zostaną warunki wynikające z przepisu art. 1 ust. 1 a i b z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Kredyt mieszkaniowy, który zaciągnęła Pani w banku (…) na podstawie umowy nr (…) został zaciągnięty na zakup mieszkania Y oraz na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego wcześniej w banku (...) na zakup mieszkania X. Wynika z tego, że został on przez Panią przeznaczony na zakup jednej nieruchomości i spłatę innego kredytu mieszkaniowego. Kwota kredytu z (…) 2007 r. wynosiła (…) złotych. Kwota (…) zł została przeznaczona na zakup mieszkania Y, kwota (…) zł została przeznaczona na spłatę kredytu mieszkaniowego w banku (…), który był przeznaczony na zakup mieszkania X i spłatę karty kredytowej. Resztę stanowiła prowizja banku i koszty sądowe.

Nigdy wcześniej nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w jakichkolwiek sytuacjach. Również od kwoty, którą bank ma Pani wypłacić po podpisaniu ugody nie musi Pani płacić podatku na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności od kredytu hipotecznego, zaciągniętego przez Panią, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Stosownie natomiast do art. 917 Kodeksu cywilnego:

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wskazuję na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Z powyższego wynika zatem, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie:

-do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie,

-do kredytów udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw,

-do kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz

-w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia).

Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego przez Panią opisu sprawy wynika, że w 2007 r. zawarła Pani z bankiem umowę kredytu, na podstawie której zaciągnęła Pani kredyt w kwocie (…) złotych polskich, indeksowany kursem CHF. Kredyt przeznaczony był na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej opisanej szczegółowo w par. (…) ust. (…) umowy, w kwocie (…) złotych polskich oraz na spłatę zobowiązań finansowych: tj. na spłatę kredytu mieszkaniowego z 2003 r. oraz karty kredytowej (…). W par. (…) ust. (…) umowy wskazano, że „Nieruchomością” w rozumieniu postanowień umowy jest:

a)Nieruchomość I - Lokal mieszkalny Y;

b)Nieruchomość II - Lokal mieszkalny X.

Zatem z opisanego zdarzenia przyszłego wynika, że kredyt mieszkaniowy, nie został zaciągnięty na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, tj. związanej z jednym lokalem mieszkalnym, lecz dotyczył dwóch odrębnych inwestycji mieszkaniowych (dwóch lokali mieszkalnych), tj. został zaciągnięty na zakup mieszkania Y oraz na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego wcześniej w banku (…) na zakup mieszkania X.

Tymczasem, z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe wynika, że kredyt mieszkaniowy winien zostać zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego kredyty mieszkaniowe powinny zostać zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej.

Przy czym, przez jedną inwestycję mieszkaniową, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych: jednego gospodarstwa domowego albo więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Natomiast, przez jedno gospodarstwo domowe, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Zatem, z ww. rozporządzenia wynika wprost, że aby kwota umorzona osobom fizycznym wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe mogła skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie tego rozporządzenia, kredyt hipoteczny powinien zostać zaciągnięty na jedną inwestycję mieszkaniową – tj. w przedmiotowej sprawie powinien dotyczyć jednego lokalu mieszkalnego. Natomiast w Pani przypadku kredyt hipoteczny dotyczył dwóch różnych inwestycji mieszkaniowych (dwóch mieszkań).

Zatem, umorzenie przez bank kwoty wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w 2007 r. będzie dla Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro kredyt zaciągnięty w 2007 r. finansował dwie różne inwestycje mieszkaniowe (dwa lokale mieszkalne), zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe nie znajdzie zastosowania do przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego. W konsekwencji, nie spełnia Pani warunków określonych w ww. rozporządzeniu i będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

Odnosząc się natomiast do skutków podatkowych otrzymania zwrotu ustalonej w ugodzie kwoty (tj. zwrotu kwoty (…) zł) wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

W opisie sprawy wskazała Pani, że bank w ugodzie „zobowiązuje się wypłacić na Pani rzecz kwotę (…) zł” oraz „z dniem zawarcia ugody zwolni Panią z długu, tj. umarza Pani aktualne zadłużenie wobec banku oraz zrzeka się wszelkich roszczeń związanych z wykonywaniem umowy kredytowej”. Jednocześnie w uzupełnieniu podania wyjaśniła Pani, że zwrot kwoty (…) zł stanowi zwrot wpłaconych przez Panią środków na raty kredytowe. Ponadto wskazała Pani, że „suma wpłat dokonanych przez Panią na rzecz banku z tytułu umowy kredytu po pomniejszeniu o kwotę (…) zł jest większa niż otrzymany od banku kapitał z tytułu umowy”. Zatem w analizowanej sprawie z tytułu otrzymania ww. zwrotu po Pani stronie nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzyma Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty części rat udzielonego kredytu mieszkaniowego. A zatem otrzyma Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo.

Dlatego stwierdzam, że kwota, którą bank wypłaci Pani, a która – jak wynika z uzupełnienia podania – stanowi zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego nie będzie stanowiła dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie będzie miała Pani obowiązku zapłaty podatku od kwoty otrzymanej od banku na podstawie ugody.

Z uwagi na to, że otrzymana kwota nie będzie stanowiła dla Pani przychodu, nie można w ogóle mówić o zastosowaniu do niej zaniechania poboru podatku. Zaniechanie poboru podatku może mieć bowiem zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której w pierwszej kolejności dochodzi do powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W konsekwencji do tej kwoty nie ma zastosowanie ww. rozporządzenie Ministra Finansów. Wobec tego, Pani stanowisko w części dotyczącej zastosowania zaniechania poboru podatku w odniesieniu do otrzymanej kwoty zwrotu w związku z zawarciem ugody z bankiem uznałem zatem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).