Możliwość preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca małoletnie dziecko, po rozwodzie, za 2023, przy orzeczeniu opieki naprzemiennej przez sąd i przyznaniu świadczenia wychowawczego jednemu z rodziców.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 29 sierpnia 2024 r. (wpływ). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(...) 2009 r. wstąpił Pan w związek małżeński. Z małżeństwa ma Pan małoletniego syna A.A, urodzonego (...) 2010 r.

W związku z rozpadem małżeństwa, w (...) 2022 r. wystąpił Pan z pozwem o rozwód. Sąd, rozpatrując sprawę, wyrokiem z (...) 2022 r. zasądził rozwiązanie związku małżeńskiego oraz opiekę naprzemienną nad synem, która ze strony matki nie jest jednak realizowana. Sąd obciążył kosztami utrzymania dziecka zarówno Pana oraz Pana byłą żonę. Pana była żona wyprowadziła się z domu – opuściła rodzinę kilka miesięcy przed orzeczeniem wyroku sądu. Nie zamieszkiwała z Panem i synem już od początku 2022 r. Tym samym faktyczną opiekę nad synem sprawował Pan już od 2022 r.

Opieka ta obejmowała i obejmuje do chwili obecnej wszystkie elementy związane z rozwojem oraz utrzymaniem syna, począwszy od:

-zapewnienia wyżywienia;

-zapewnienia godnych warunków mieszkania;

-dopilnowywania obowiązków szkolnych;

-włączania syna w obowiązki domowe;

-zapewnienia kontaktów z rówieśnikami;

-organizacji i finansowania kolonii oraz wyjazdów szkolnych;

-edukacji w zakresie życia w społeczeństwie, relacji międzyludzkich, interakcji z rówieśnikami, ale także innymi osobami, w tym nauczycielami, wychowawcami, osobami starszymi, itp.;

-opiekowania się innymi, w tym zwierzętami.

Elementy związane z przygotowaniem syna do szkoły, udział w zebraniach szkolnych, pomoc w nauce, dopilnowanie udziału w zajęciach szkolnych/pozaszkolnych – spoczywają na Panu i są realizowane na bieżąco w ciągu roku, ale także w okresach wakacyjnych czy feriach. Stara się Pan aktywnie uczestniczyć w życiu syna organizując mu aktywności ruchowe, jak np. jazdę rowerem, spacery, pomoc w pracach na działce, wyjazdy do rodziny i znajomych. Zachęca Pan syna do organizowania spotkań z rówieśnikami i budowania relacji społecznych.

Syn uczęszcza do szkoły podstawowej i jest w okresie dorastania. Okres ten wymaga szczególnej uwagi, a także czujności w zakresie zagrożeń, jakie związane są z okresem dorastania. Stara się Pan uczulać syna na wszystkie elementy z tym związane – począwszy od zagrożeń internetowych, a skończywszy na zagrożeniach związanych z używkami. Zachęca Pan go do uprawiania sportu. Syn uczestniczy w zajęciach sportowych – gra w piłkę nożną w klubie sportowym. Stara się Pan także aktywizować go do gry w koszykówkę, grając z nim na boiskach szkolnych. W każde wakacje zapisuje Pan syna na obóz sportowy (wyjazd z zespołem sportowym), a także obóz tematyczny – najczęściej j. angielskiego (wyjazd z rówieśnikami). Dodatkowo, zabiera Pan go na wspólne wyjazdy oraz organizuje pobyty u Pana rodziny (siostry), a także znajomego (chrzestny).

Stara się Pan, aby Pana syn szukał swoich pasji – razem wędkujecie, co bardzo lubi i to go bardzo rozwija. Wiąże się to także ze wspólnymi wyjazdami, a także zakupem sprzętu wędkarskiego i rozwijaniem wiedzy na temat wędkarstwa.

Kontakty syna z matką są sporadyczne i ograniczają się najczęściej do jednego spotkania w ciągu tygodnia (z występowaniem dłuższych okresów braku spotkań, np. dwutygodniowych).

Syn nie nocuje u swojej matki. Spotkania te mają charakter krótkoterminowy i wynoszą najczęściej od jednej do kilku godzin. Mają także sporadyczny kontakt telefoniczny. Z chwilą wyprowadzenia się byłej żony z domu, także jej córka z poprzedniego związku zamieszkała z Panem i Pana synem – nieprzerwanie od końca 2021 r. mieszka z Panem i Pana synem. Stara się Pan, aby relacja brat-siostra między nimi była trwała i przetrwała dalsze okresy.

Tym samym ciężar wychowania syna, zapewnienia mu dobrostanu funkcjonalnego oraz właściwych wzorców społecznych – spoczywa na Panu.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

W 2023 r. podlegał Pan na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i uzyskiwał Pan dochody z umowy o pracę opodatkowane według skali podatkowej.

Wyrok rozwodowy zapadł (...) 2022 r., uprawomocnił się zaś (...) 2022 r. Pana stan cywilny po orzeczeniu rozwodu nie uległ zmianie.

W 2023 r. oprócz A.A, o którym mowa we wniosku, nie był Pan ojcem dla innego dziecka. Nie wychowywał Pan i nie wychowuje Pan też innego dziecka z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym.

Z obrotu prawnego nie została wyeliminowana opieka naprzemienna. Nie zmienia to jednak faktów opisanych we wniosku związanych z opieką nad synem i jego samotnym wychowywaniem.

Świadczenie wychowawcze (tzw. 500+) od początku było pobierane przez Pana byłą żonę i jest odkładane na edukację syna na odrębne konto. Ze środków tych pokrywane są wyłącznie koszty związane z dodatkowymi zajęciami edukacyjnymi i sprzętem edukacyjnym oraz tworzone są rezerwy na przyszłe koszty, w tym studia.

W okresie, którego dotyczy wniosek, w stosunku do Pana bądź do Pana dziecka nie miały zastosowania przepisy art. 30c (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem przepisów dotyczących najmu prywatnego) – w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. Ponadto, w okresie tym w stosunku do Pana bądź do Pana dziecka nie miały zastosowania przepisy z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W świetle tak przedstawionego stanu faktycznego oraz własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego przyjęto, iż Pana intencją jest uzyskanie odpowiedzi na następujące pytanie:

Czy za 2023 r. jest Pan uprawniony do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, z uwagi na to, iż samotnie wychowuje Pan dziecko oraz zachodzą przesłanki przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest Pan uprawniony do rozliczenia podatku jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie,

2)pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie

-podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Na podstawie art. 6 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Z art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2023 r. poz. 810 i 1565).

W świetle art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 421):

W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego.

Art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1)stosuje przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

-w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Z zacytowanych powyżej przepisów wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie kilku warunków.

W szczególności, osoba chcąca skorzystać z tej preferencji podatkowej, musi posiadać określony status. Przy czym przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się zatem do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Osobą samotnie wychowującą dziecko jest więc taka osoba, która osobiście troszczy się o bieżące zaspokajanie codziennych potrzeb dziecka w pojedynkę, tj. w pełni albo w przeważającej mierze bez udziału drugiego z rodziców.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że jest Pan ojcem małoletniego syna A urodzonego (...) 2010 r. Wyrok rozwodowy zapadł (...) 2022 r., uprawomocnił się zaś (...) 2022 r. Sąd zasądził rozwiązanie związku małżeńskiego oraz opiekę naprzemienną nad synem. Sąd obciążył kosztami utrzymania dziecka zarówno Pana oraz Pana byłą żonę. Pana była żona wyprowadziła się z domu – opuściła rodzinę kilka miesięcy przed orzeczeniem wyroku sądu. Nie zamieszkiwała z Panem i synem już od początku 2022 r. Tym samym faktyczną opiekę nad synem sprawował Pan już od 2022 r. Z obrotu prawnego nie została wyeliminowana opieka naprzemienna. Świadczenie wychowawcze (tzw. 500+) od początku było pobierane przez Pana byłą żonę i jest odkładane na edukację syna na odrębne konto. Ze środków tych pokrywane są wyłącznie koszty związane z dodatkowymi zajęciami edukacyjnymi i sprzętem edukacyjnym oraz tworzone są rezerwy na przyszłe koszty, w tym studia.

W tym miejscu podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa – wszelkie preferencje podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto, przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

W konsekwencji, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Zauważyć należy, że od 1 stycznia 2022 r. ustawodawca zdecydował się na zmianę normatywną, która zgodnie z art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przyznaje preferencji osobie, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko. Dotyczy to również sytuacji, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Skoro ustanowienie opieki naprzemiennej powoduje podział świadczenia wychowawczego pomiędzy oboje rodziców, to niezależnie od ustaleń pomiędzy rodzicami (że świadczenie będzie pobierał jeden z nich) lub braku takich ustaleń (jeden z rodziców nie zajmuje się dzieckiem i to drugi pobiera świadczenie) – prawo do preferencyjnego rozliczenia nie przysługuje.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy – nie kwestionując Pana zaangażowania w proces wychowawczy syna A – nie można uznać, że w Pana przypadku spełnione zostały wszystkie warunki wymagane dla rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Wprawdzie – jak wskazał Pan we wniosku – faktyczną opiekę nad synem sprawował Pan już od 2022 r., opieka ta obejmowała i obejmuje do chwili obecnej wszystkie elementy związane z rozwojem oraz utrzymaniem Pana syna, to jednak wobec tego, że po rozwodzie została orzeczona w stosunku do niego opieka naprzemienna, w związku z którą świadczenie wychowawcze (tzw. 500+) od początku było pobierane przez Pana byłą żonę – wystąpiła określona w art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych negatywna przesłanka uniemożliwiająca Panu skorzystanie z tej preferencji.

W konsekwencji, za 2023 r. nie może rozliczyć się Pan jako rodzic samotnie wychowujący dziecko na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c i 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.