Obowiązki płatnika w związku ze zwrotem na rzecz kredytobiorcy świadczenia głównego, odsetek ustawowych i kosztów procesu. - Interpretacja - 0113-KDIPT2-2.4011.579.2024.1.ACZ

Shutterstock

Interpretacja indywidualna z dnia 11 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.579.2024.1.ACZ

Temat interpretacji

Obowiązki płatnika w związku ze zwrotem na rzecz kredytobiorcy świadczenia głównego, odsetek ustawowych i kosztów procesu.

Interpretacja indywidualna  – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 18 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika, uzupełniony pismem z 23 lipca 2024 r. (26 lipca 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest bankiem krajowym w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.; dalej: „Prawo bankowe”) i podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób prawnych. Bank wchodzi w skład podatkowej grupy kapitałowej.

Podstawowym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest działalność bankowa, która prowadzona jest na podstawie i zgodnie z wymogami Prawa bankowego oraz regulacji Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność gospodarcza Wnioskodawcy obejmuje świadczenie usług bankowych i konsultacyjno-doradczych w sprawcach finansowych, w tym m.in. prowadzenie rachunków bankowych, przyjmowanie wkładów pieniężnych, udzielanie kredytów oraz świadczenie usług powierniczych.

W przeszłości, w ramach prowadzonej działalności bankowej, Wnioskodawca zawierał z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej (dalej: „Kredytobiorcy”) umowy o pożyczkę hipoteczną lub umowy o kredyt hipoteczny, waloryzowane (denominowane/indeksowane) kursem waluty obcej, w tym kursem franka szwajcarskiego (dalej łącznie: „Kredyty” lub „Umowy kredytu”).

Na przestrzeni ostatnich lat miała miejsce postępująca deprecjacja złotego, w szczególności względem franka szwajcarskiego (dalej: „CHF”), która wpłynęła na pogorszenie się sytuacji finansowej kredytobiorców i pożyczkobiorców. W tym okresie doszło również do ukształtowania przez sądy, w tym przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, prokonsumenckiej wykładni przepisów mających zastosowanie do umów kredytów i pożyczek. W rezultacie pomiędzy bankami a znaczną częścią ich klientów powstały spory prawne w sprawie roszczeń dotyczących zawierania, wykonywania lub treści umów kredytów (pożyczek) hipotecznych waloryzowanych (denominowanych/indeksowanych) kursem waluty obcej, w szczególności kursem CHF.

Obecnie i w przyszłości roszczenia Kredytobiorców wobec Banku – w ramach sporów prawnych, których stroną jest lub będzie Bank – mogą dotyczyć w szczególności:

1)ustalenia, czy zawarte w Umowach kredytu postanowienia umowne – w tym m.in. klauzule waloryzacyjne (denominacyjne/indeksacyjne), zasady ustalania kursu waluty oraz dotyczące oprocentowania – są postanowieniami abuzywnymi (bezskutecznymi);

2)ustalenia bezskuteczności czy nieważności całych Umów kredytu;

3)zapłaty przez Bank na rzecz Kredytobiorców kwot wynikających z roszczeń opisanych w powyższych punktach nr 1) i/lub nr 2).

W związku z toczącymi się już postępowaniami sądowymi, jak również możliwością wytoczenia powództw cywilnych przez Kredytobiorców w przyszłości, Wnioskodawca wdrożył i oferuje Kredytobiorcom program ugodowy.

Niniejszy wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy ugód lub innych podobnych porozumień z Kredytobiorcami (np. porozumień kompensacyjnych), w ramach których Kredytobiorcy i Bank potwierdzają wzajemne roszczenia i nawzajem je rozliczają w sposób ustalony w ugodzie lub porozumieniu (dalej: „Ugoda” lub „Ugody”).

Co do zasady Ugody odnoszą się do Kredytobiorców, którzy wytoczyli przeciwko Bankowi pozew dotyczący w szczególności stwierdzenia nieważności (trwalej bezskuteczności) Umowy kredytu. Ugody w tym kształcie mogą być zawierane z Kredytobiorcami, którzy wnieśli pozew wobec Banku i Bank otrzymał pozew wraz z zobowiązaniem do zajęcia stanowiska. Mogą również zdarzyć się przypadki, gdy pozew został złożony, ale nie został jeszcze na moment zawarcia Ugody doręczony. Celem Ugody jest polubowne rozstrzygnięcie sporu pomiędzy stronami Umowy kredytu, tj. pomiędzy Bankiem i Kredytobiorcą (dalej: „Strony”), oraz uchylenie niepewności co do roszczeń Stron związanych z zawarciem i wykonywaniem Umowy kredytu.

Jeżeli przed zawarciem Ugody dana Strona wniosła pozew przeciwko drugiej Stronie, na gruncie Ugody zobowiązuje się do cofnięcia pozwu. Zamiast tego rozliczenie roszczeń następuje w drodze Ugody.

Roszczenia Kredytobiorcy w stosunku do Banku, które wynikają z wykonywania Umowy kredytu i zostają potwierdzone przez Strony w Ugodzie, obejmują zwrot świadczeń spełnionych przez Kredytobiorcę w wykonaniu Umowy kredytu, w szczególności:

·zwrot rat kapitałowo-odsetkowych;

·zwrot składek na poczet ubezpieczeń,

·zwrot opłat i prowizji związanych z Kredytem

– dalej łącznie: „Zwrot świadczenia głównego”.

Ponadto, na gruncie Ugody, Strony potwierdzają, że Kredytobiorcy przysługuje roszczenie wobec Banku o zapłatę odsetek za opóźnienie za okres ustalony w Ugodzie, którym może być w szczególności okres od dnia wpływu do Banku pozwu Kredytobiorcy do dnia zawarcia Ugody (dalej: „Odsetki ustawowe”). Tym samym Odsetki ustawowe płatne są tytułem nieterminowej wypłaty należności, tj. Zwrotu świadczenia głównego, zgodnie z art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm., dalej: „Kodeks cywilny”). Odsetki ustawowe, o których mowa w niniejszym wniosku, obejmują wyłącznie odsetki płatne po dniu 1 stycznia 2021 r.

W ramach Ugody Bank zobowiązuje się również dokonać zwrotu na rzecz Kredytobiorcy kosztów procesu – kosztów zastępstwa procesowego (dalej: „Zwrot kosztów procesu”). Taki zwrot ma nastąpić w określonej kwocie, nie większej niż kwota możliwa do zasądzenia, czyli kwota, która nie przekracza maksymalnych kosztów możliwych do zasądzenia na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz. U. 2023 r. poz. 1935). Kwota Zwrotu kosztów procesu stanowi górną granicę odpowiedzialności Banku i wyczerpuje w całości roszczenia Kredytobiorcy z tego tytułu.

Z drugiej strony, oprócz potwierdzenia roszczeń Kredytobiorcy wobec Banku, tj. Zwrotu świadczenia głównego, Odsetek ustawowych i Zwrotu kosztów procesu, Strony potwierdzają roszczenie Banku wobec Kredytobiorcy. W związku z wykonaniem Umowy kredytu (wypłatą kapitału kredytu) Bankowi przysługuje roszczenie w stosunku do Kredytobiorcy o zwrot kapitału Kredytu.

W konsekwencji, na gruncie Ugody, o ile to możliwe, Strony dokonują potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego. Potrącenie dotyczy roszczeń Kredytobiorcy i roszczeń Banku. Wskutek potrącenia wierzytelności wynikające z tych roszczeń mają umorzyć się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności. Tym samym, w zależności od konkretnego przypadku, roszczenia Kredytobiorców mogą podlegać uregulowaniu przez Bank w drodze potrącenia wierzytelności i/lub wypłaty środków pieniężnych (w pozostałej części).

Bank zakłada, iż w znacznej części przypadków wartość roszczeń Kredytobiorcy może przewyższać wartość roszczeń Banku, wobec czego, po dokonaniu potrącenia wierzytelności, Stroną zobowiązaną do wypłaty pozostałej do spłaty należności na rzecz drugiej Strony byłby Bank. Jednocześnie na gruncie części Ugód wartość roszczeń Banku może przewyższać wartość roszczeń Kredytobiorcy. Wówczas, po dokonaniu potrącenia wierzytelności, Stroną zobowiązaną do wypłaty należności w związku z zawarciem Ugody byłby Kredytobiorca.

Pytania

1.Czy Zwrot świadczenia głównego oraz Zwrot kosztów procesu nie stanowią przychodu podatkowego po stronie Kredytobiorcy i tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT?

2.Czy Odsetki ustawowe uzyskane przez Kredytobiorcę są wolne od podatku dochodowego po stronie Kredytobiorcy na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT i tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 1, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Zwrot świadczenia głównego oraz Zwrot kosztów procesu nie stanowią przychodu podatkowego po stronie Kredytobiorcy i tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

W ocenie Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 2, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Odsetki ustawowe uzyskane przez Kredytobiorcę są wolne od podatku dochodowego po stronie Kredytobiorcy na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT i tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

I. Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1

W myśl art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Przywołany przepis nakłada obowiązek informacyjny na podmioty, które dokonują wypłat należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT – tj. należności lub świadczeń stanowiących dla podatników tzw. przychody z innych źródeł.

Obowiązek sporządzenia informacji o wysokości przychodów i przesłania jej podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu obejmuje przy tym, co do zasady, wszystkie podmioty dokonujące wypłat omawianych należności (świadczeń), z wyjątkiem osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

W celu ustalenia czy w analizowanej sytuacji na Banku spoczywa obowiązek informacyjny, o którym mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, należy zweryfikować, czy Bank dokonuje zapłaty na rzecz Kredytobiorcy należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Mając na uwadze użycie przez ustawodawcę w przywołanym przepisie wyrażenia „w szczególności”, należy stwierdzić, że katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem o charakterze otwartym. Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie wskazuje się, że zalicza się do niego te przychody, które rodzą obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o PIT, lecz nie mogą być przyporządkowane do żadnego innego ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b tej ustawy [tak np. W. Modzelewski, M. Słomka (red.), Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyd. 17, Warszawa 2022].

W rezultacie w pierwszej kolejności należy ustalić czy z tytułu Zwrotu świadczenia głównego oraz Zwrotu kosztów procesu dochodzi w ogóle do powstania po stronie Kredytobiorcy przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o PIT.

Przychód w rozumieniu ustawy o PIT

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o PIT przychodami są zatem:

a)w przypadku pieniędzy i wartości pieniężnych – kwoty i wartości otrzymane czy też postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym;

b)w przypadku otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – wartości otrzymanych świadczeń [J. Marciniuk (red.), Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, Wyd. 18, Warszawa 2017].

W orzecznictwie, praktyce interpretacyjnej i doktrynie wskazuje się, że elementem istotnym dla uznania danego świadczenia za przychód podatkowy jest uzyskanie przez podatnika realnego przysporzenia majątkowego. O uzyskaniu przychodu można mówić zatem jedynie w sytuacji, gdy podatnik uzyskuje rzeczywistą korzyść majątkową – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych zwiększających jego aktywa (pieniędzy, wartości pieniężnych, świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w rezultacie określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów.

Powyższe oznacza, że nie każda otrzymana przez podatnika kwota i nie każde uzyskane przez niego świadczenie prowadzi do powstania po jego stronie przychodu podatkowego dla celów PIT. Dla rozpoznania przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o PIT nie jest bowiem wystarczające zidentyfikowanie strumienia pieniężnego, który płynie w kierunku podatnika lub świadczenia niepieniężnego, które jest przez niego otrzymywane. Konieczne jest przy tym również ustalenie, że mamy do czynienia ze świadczeniem, które powoduje rzeczywiste wzbogacenie się podatnika (przyrost w jego majątku).

Stanowisko takie potwierdzają sądy administracyjne oraz organy podatkowe. Przykładowo w wyroku z 29 listopada 2018 r., sygn. akt II FSK 799/18, Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”) wskazał, iż: „Mimo, że nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f, za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny”.

Również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „Dyrektor KIS”) w interpretacji indywidualnej z 2 grudnia 2022 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.965.2022.1.JK3, stwierdził, że:

„Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny”.

Z kolei w interpretacji indywidualnej z 3 marca 2022 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.905.2021.5.MAP, organ interpretacyjny uznał, że: „(...) do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu różnego rodzaju zwrotów nakładów własnych poczynionych za inny podmiot, pod warunkiem, że ów zwrot rzeczywiście odpowiada kwocie uprzednio poniesionych nakładów”.

Analogiczne stanowisko zostało przedstawione także w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 9 lutego 2023 r., nr 0115-KDIT2.4011.696.2022.1.MM czy z 1 sierpnia 2022 r., nr 0114-KDIP2-2.4011.492.2022.2.IN.

Powyższe rozstrzygnięcia potwierdzają, że pomimo literalnego brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT – zgodnie z którym za przychody uważa się wszelkie pieniądze, wartości pieniężne czy wartość świadczeń w naturze oraz nieodpłatnych świadczeń otrzymanych przez podatnika – nie każda kwota czy wartość otrzymana przez podatnika skutkuje powstaniem po jego stronie przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu PIT.

W szczególności, do powstania przychodu podatkowego skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie prowadzi zwrot wydatków poniesionych pierwotnie przez podatnika i następnie mu zwróconych. W takiej sytuacji koszty są w pierwszej kolejności ponoszone (finansowane) z własnych środków podatnika, a następnie zwracane na jego rzecz – a w konsekwencji po jego stronie nie powstaje przysporzenie majątkowe, lecz jedynie „wyrównanie”, w całości lub w części, wcześniejszego uszczuplenia jego majątku.

Na brak przysporzenia majątkowego w takich sytuacjach wskazywały sądy administracyjne. Przykładowo NSA w wyroku z 31 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2253/15, stwierdził, że: „Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (art. 1, art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania”.

Podsumowując poczynione rozważania, w ocenie Wnioskodawcy należy przyjąć, że nie każdy strumień środków pieniężnych płynących w kierunku podatnika oraz nie każde świadczenie na jego rzecz powinno być rozpatrywane jako zdarzenie powodujące osiągnięcie przychodu podatkowego dla celów PIT. Przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PIT jest bowiem określonym – a więc realnym i wymiernym – przyrostem majątkowym. Tym samym jego powstanie musi mieć charakter definitywny i nie może stanowić wyłącznie zwrotu uprzednio poniesionych przez podatnika wydatków.

Brak powstania przychodu po stronie Kredytobiorców w związku ze Zwrotem świadczenia głównego oraz Zwrotem kosztów procesu

Odnosząc powyższe rozważania do zdarzenia analizowanego w niniejszym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, w ocenie Wnioskodawcy należy zbadać czy uzyskanie przez Kredytobiorcę Zwrotu świadczenia głównego i Zwrotu kosztów procesu na skutek zawartej Ugody, stanowi określone i rzeczywiste przysporzenie po stronie Kredytobiorcy (podatnika) – tj. czy prowadzi ono do faktycznego przyrostu majątkowego osiągniętego przez Kredytobiorcę.

W ocenie Wnioskodawcy, Zwrot świadczenia głównego i Zwrot kosztów procesu stanowią wyłącznie „wyrównanie” i zwrócenie poniesionych przez Kredytobiorcę w przeszłości wydatków, które zapłacił on ze swoich własnych środków. Kwoty te nie powodują więc faktycznego przyrostu majątku Kredytobiorcy, a tylko prowadzą do „zrekompensowania” wcześniejszego zmniejszenia tego majątku. W konsekwencji, zarówno Zwrot świadczenia głównego, jak i Zwrot kosztów procesu, nie spełniają warunków koniecznych do uznania ich za zwiększenie majątku podatnika – ani przez zwiększenie jego aktywów, ani też poprzez zmniejszenie jego pasywów czy zobowiązań.

Powyższa prawidłowość jest przy tym spełniona niezależnie od tego, czy analizowane kwoty rozliczane są w drodze wypłaty środków pieniężnych na rzecz Kredytobiorcy, czy też poprzez potrącenie roszczenia Kredytobiorcy o ich wypłatę z roszczeniem Banku o zwrot kapitału Kredytu.

Wnioskodawca zauważa, że powyższe stanowisko znajduje swoje potwierdzenie  np. w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 15 lutego 2024 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.925.2023.1.TR, w której stwierdzono, iż: „(...) skoro na podstawie planowanej ugody Strony potrącą wzajemne zobowiązania, tj. Pana zobowiązanie z tytułu zwrotu wypłaconej kwoty pożyczki i wynagrodzenia za korzystanie z tej kwoty, i zobowiązanie Banku do zwrotu całej zapłaconej przez Pana kwoty tytułem umowy pożyczki, które umarzają się do wysokości niższej z sumy kwot wzajemnych zobowiązań, to przedmiotowe potrącenie nie będzie generowało powstania po Pana stronie przychodu podatkowego, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych”.

Innymi słowy, w analizowanym przypadku następuje jedynie uregulowanie przez Bank należności będących, w przypadku Zwrotu świadczenia głównego, ekwiwalentem wydatków poniesionych uprzednio przez Kredytobiorcę na rzecz Banku, zaś w przypadku Zwrotu kosztów procesu – będących zwrotem wydatków wynikających z udziału Kredytobiorcy w procesie sądowym. Okoliczności te przesądzają, zdaniem Wnioskodawcy, o tym, że kwot uzyskanych z analizowanych tytułów nie powinno się zaliczać do przychodów podlegających opodatkowaniu PIT.

Stanowisko przedstawione w niniejszej części wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej znajduje swoje potwierdzenie w praktyce interpretacyjnej organów podatkowych – dotyczącej m.in. zwrotów na rzecz kredytobiorców rat kapitałowo-odsetkowych, uiszczonych w toku wykonywania umów kredytu bądź zwrotów nadpłat tych rat.

Przykładowo w interpretacji indywidualnej z 27 marca 2023 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.72.2023.2.DA, Dyrektor KIS wskazał, że: „(...) Sąd Apelacyjny (...) oddalił apelację Banku i zasądził na Pana rzecz kwotę (...) wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Wobec tego, w ramach rozliczeń z Bankiem zwrócono Panu wszystkie wpłacone przez Pana a nadpłacone raty kapitałowo-odsetkowe ponad kwotę wypłaconego kapitału kredytu oraz inne kwoty (np. koszty zastępstwa procesowego, opłaty sądowe, skarbowe, odsetki od zasądzonej kwoty). Bank zachował kwotę wypłaconego kapitału kredytu.

(...) otrzymanie przez Pana środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń nie jest Pana przychodem. Czynność ta nie spowodowała uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. Otrzymana przez Pana kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił Pan wcześniej do Banku. (...) Tym samym, nie ma Pan obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych”.

Także w interpretacji indywidualnej z 29 czerwca 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.355.2022.1.SR, Dyrektor KIS stanął na stanowisku, że: „(…) Wnioskodawczyni (…) zawarła umowę o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem franka szwajcarskiego. (…) Sąd Okręgowy (…) ustalił, że Umowa zawarta pomiędzy Kredytobiorcami a Bankiem jest nieważna oraz zasądził od Banku na rzecz Kredytobiorców kwoty (…) wraz z ustawowymi odsetkami (…).

(…) otrzymanie przez Wnioskodawczynię środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń nie będzie przychodem Wnioskodawczyni. Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Nią przysporzenia majątkowego, wzrostu Jej majątku. Otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłaciła wcześniej do Banku”.

Praktyka interpretacyjna, która potwierdza, iż zwrot na rzecz kredytobiorców uprzednio poniesionych przez nich wydatków nie stanowi po ich stronie przychodu podlegającego opodatkowaniu, odnosi się nie tylko do rozliczeń wynikających z wyroków sądów powszechnych, lecz także do kwot otrzymywanych przez kredytobiorców od banków na gruncie zawieranych z nimi ugód. Na przykład w interpretacji indywidualnej  z 14 października 2022 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA, Dyrektor KIS potwierdził, że: „(...) w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków (...).

Zatem, (...) w związku z zawarciem Ugody i otrzymaniem Zwrotu, po stronie Kredytobiorcy nie powstaje przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT”.

W ocenie Wnioskodawcy, powyższe konkluzje znajdują zastosowanie również w odniesieniu do Zwrotu świadczenia głównego i Zwrotu kosztów procesu, uzyskiwanych przez Kredytobiorców na gruncie Ugód.

Podkreślenia wymaga, że także w zakresie świadczeń analogicznych do Zwrotów kosztów procesu organy podatkowe uznają, że tego rodzaju zwroty kosztów nie powinny stanowić przychodów podlegających opodatkowaniu na gruncie ustawy o PIT.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 września 2015 r., nr IPPB4/4511-734/15-5/MS, zostało wskazane, że: „(...) zwrócone na rzecz Wnioskodawcy koszty postępowania sądowego (...) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie Wnioskodawcy w związku z dokonanym zwrotem nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków Wnioskodawcy, a następnie na podstawie prawomocnego orzeczenia Sądu zostały Wnioskodawcy zwrócone. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów (...). W konsekwencji, podmiot zwracający ten koszt (...) nie ma obowiązku wykazywania tego kosztu w informacji PIT-8C (...)”.

Jednocześnie, w ocenie Wnioskodawcy, zwrot kosztów zastępstwa procesowego bądź innego rodzaju kosztów sądowych nie stanowi przychodu w PIT zarówno wtedy, gdy zostaje zapłacony w związku z zasądzeniem ich przez sąd, jak i wtedy, gdy podlega rozliczeniu na podstawie polubownego porozumienia pomiędzy stronami sporu. Takie stanowisko również zostało potwierdzone w praktyce interpretacyjnej – w szczególności w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 18 lipca 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.360.2022.1.HD, która także odnosiła się do „walutowych” kredytów i pożyczek hipotecznych i w której organ potwierdził, iż: „zwrot przez Bank na rzecz Klientów, z którymi zawarł umowy o kredyt/pożyczkę hipoteczną na cele mieszkaniowe w walutach obcych, kosztów sądowych i opłat UNWW, w ramach zawartej ugody sądowej i pozasądowej – nie spowoduje powstania u nich przychodu (…). Zwrot tych kosztów i opłat nie stanowi przysporzenia po stronie Klientów Banku i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po ich stronie nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe”.

Analogiczne stanowisko wskazano również w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 4 lutego 2020 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.748.2019.1.BO: „Wysokość świadczeń, jakie zostały wypłacone Pracownikowi na podstawie Ugody (tzn. wysokość Kosztów Procesowych zwróconych Pracownikowi) została ustalona na podstawie negocjacji pomiędzy Wnioskodawcą a Pracownikiem.

(…) zwrócone (…) koszty postępowania sądowego nie stanowią przysporzenia po jego stronie i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie pracownika w związku z dokonanym zwrotem kosztów postępowania sądowego nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu”.

Mając na uwadze powyższą argumentacją, jak również przywołane przykłady praktyki interpretacyjnej organów podatkowych oraz praktyki orzeczniczej sądów administracyjnych, w ocenie Wnioskodawcy, kwoty Zwrotów świadczenia głównego oraz Zwrotów kosztów procesu nie stanowią – po stronie Kredytobiorców – przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.

W konsekwencji, skoro w związku z rozliczaniem Zwrotów świadczenia głównego oraz Zwrotów kosztów procesu po stronie Kredytobiorców nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o PIT, to tym samym nie sposób mówić o zapłacie przez Bank kwot stanowiących przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.

W rezultacie, na Banku nie spoczywa obowiązek, o którym mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

Reasumując, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Zwrot świadczenia głównego oraz Zwrot kosztów procesu nie stanowią przychodu podatkowego po stronie Kredytobiorcy i tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

II. Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2

Jak zostało omówione powyżej, art. 42a ust. 1 ustawy o PIT nakłada obowiązek informacyjny na podmioty, które dokonują wypłat należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT – tj. wypłat należności lub świadczeń stanowiących dla podatników tzw. przychody z innych źródeł.

Obowiązek sporządzenia informacji o wysokości przychodów i przesłania jej podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu obejmuje przy tym co do zasady wszystkie podmioty dokonujące takich wypłat, z wyjątkiem osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Ustawodawca wprowadził natomiast do omawianej regulacji art. 42a ust. 1 ustawy o PIT odstępstwo od ogólnej zasady, zgodnie z którym dokonujący wypłat należności (świadczeń) nie są obowiązani do sporządzenia informacji PIT-11 i przesłania jej podatnikowi i urzędowi skarbowemu, jeżeli należność (świadczenie) stanowi dochód (przychód) wymieniony w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c ustawy o PIT czy też dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do wskazanego wyjątku obowiązek informacyjny nie powstaje w szczególności w przypadku, w którym wypłacane należności (świadczenia) zostały wymienione w art. 21 ustawy o PIT, definiującym zwolnienia przedmiotowe z opodatkowania PIT.

W ocenie Wnioskodawcy, na szczególną uwagę w odniesieniu do zdarzenia omawianego w niniejszym wniosku zasługuje art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, wprowadzony do tej ustawy z dniem 1 stycznia 2022 r.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są (...) odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W kontekście powyższego przepisu, jak wskazano na przykład w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 3 lutego 2023 r., nr 0115-KDIT1.4011.711.2022.2.MST: „Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (...). Jak już wskazywano, nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu.

(...) przyznane Panu odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji odsetki wypłacone Panu z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowania również są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b powołanej ustawy”.

Tym samym odsetki wypłacone bądź też rozliczone w innej formie, mogą być wolne od podatku dochodowego – pod warunkiem, że są one płatne z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest wolna od podatku dochodowego lub od której na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Konsekwentnie, w celu weryfikacji czy Odsetki ustawowe wolne są od podatku dochodowego, należy ustalić, czy spełniają one warunki niezbędne do objęcia ich przepisem art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, tj.:

·czy są one naliczane z tytułu nieterminowego uregulowania należności oraz

·czy świadczenie, od którego są one naliczane, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest wolne od podatku dochodowego lub jest objęte zaniechaniem poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

W świetle powyższego należy zauważyć, że Odsetki ustawowe regulowane przez Bank na mocy Ugody stanowią odsetki za opóźnienie i są należne zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego z tytułu nieterminowej wypłaty należności przysługującej Kredytobiorcy wobec Banku, którą jest Zwrot świadczenia głównego, tj. zwrot świadczeń spełnionych przez Kredytobiorcę w toku wykonywania Umowy kredytu.

Kredytobiorca zażądał bowiem otrzymania tej wartości już wcześniej — jeszcze przed zawarciem Ugody – w szczególności poprzez uprzednie wniesienie powództwa przeciwko Bankowi. Bank natomiast nie spełnił wskazanego żądania w terminie, skutkiem czego jest obciążenie Go Odsetkami ustawowymi.

Spełniony pozostaje zatem jeden z warunków objęcia ich analizowaną regulacją, zgodnie z którym odsetki, kwalifikowane do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, muszą być płatne z tytułu nieterminowej wypłaty należności.

W celu zastosowania tego przepisu niezbędne jest spełnienie także kolejnego warunku, tj. aby ta nieterminowo regulowana należność nie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym, była wolna od podatku dochodowego lub aby zaniechano od niej poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

Jak wykazano w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1, Zwrot świadczenia głównego – z którego nieterminowej wypłaty wynika naliczenie i należność Odsetek ustawowych – nie prowadzi do przysporzenia majątkowego po stronie Kredytobiorcy. Nie powoduje on faktycznego przyrostu majątku Kredytobiorcy, a tylko prowadzi do „wyrównania” wcześniejszego zmniejszenia w tym majątku, i tym samym nie stanowi przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT i art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.

W rezultacie, Zwrot świadczenia głównego – nie powodując w ogóle powstania przychodu podatkowego na gruncie ustawy o PIT – nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na gruncie ustawy o PIT.

Należy zatem wskazać, że Odsetki ustawowe spełniają warunki pozwalające na uznanie ich za odsetki objęte powyższym przepisem art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, tj.:

·są naliczane z tytułu nieterminowego uregulowania należności, którą jest Zwrot świadczenia głównego, na rzecz Kredytobiorcy oraz

·świadczenie, od którego są one naliczane, tj. Zwrot świadczenia głównego, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, bowiem nie stanowi przychodu podatkowego na gruncie ustawy o PIT.

Tym samym z powyższego wynika, że Odsetki ustawowe są wolne od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

Na potwierdzenie prawidłowości powyższego stanowiska przywołać należy także praktykę interpretacyjną dotyczącą rozliczeń zbliżonych do opisanych we wniosku.

Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 22 lipca 2022 r., nr 0114-KDIP2-2.4011.388.2022.2.IN, wskazano, że: „Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że:

-21 kwietnia 2008 roku zawarła Pani umowę kredytu z (...),

-Bank ten jest podmiotem, który podlega nadzorowi państwowemu organowi nadzoru nad rynkiem finansowym uprawnionym do udzielania kredytów,

-Ww. umowa została zawarta przez Panią we frankach szwajcarskich w celu spłaty kredytu zaciągniętego na cele mieszkaniowe,

-15 stycznia 2019 roku (...) zasądził od banku na rzecz Pani kwotę (...) zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego,

-22 lipca 2021 r. (...) wypłacił Pani zasądzoną kwotę główną wraz z odsetkami,

-Bank wystawił informację PIT-11, gdzie wykazał przychód z tytułu wypłaconych Pani odsetek ustawowych w kwocie (...) zł,

-Ww. odsetki zostały naliczone po uprawomocnieniu się wyroku.

(…) W opisanej sytuacji odsetki dotyczą kredytu, tj. świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Odsetki podlegają zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takim przypadku, mimo wystawienia przez Bank informacji PIT-11, nie wykazuje Pani ww. odsetek w zeznaniu rocznym”.

Także w przywołanej już interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 27 marca 2023 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.72.2023.2.DA, organ interpretacyjny wskazał, że: „(...) zawarł Pan umowę o kredyt hipoteczny, który został udzielony w złotych polskich, a jego faktyczne saldo zadłużenia było indeksowane do waluty CHF. (...) Sąd Okręgowy wydał wyrok, w którym ustalił, że zawarta umowa o kredyt hipoteczny jest nieważna w całości oraz zasądził od Banku na Pana rzecz następujące kwoty:

-(...) CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (...),

-(...) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (...).

(...) wskazać należy, że otrzymanie przez Pana środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń nie jest Pana przychodem. Czynność ta nie spowodowała uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. (...) Tym samym, nie ma Pan obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.

(...) Skoro otrzymany przez Pana zwrot nadpłaconych rat kredytu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone od tego świadczenia odsetki ustawowe za opóźnienie będą zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy”.

Zdaniem Wnioskodawcy, rozliczenie przedstawione przykładowo w powyższej interpretacji indywidualnej jest analogiczne do sytuacji opisanej we wniosku, a zatem również Odsetki ustawowe, płatne na rzecz Kredytobiorcy, należy uznać za podlegające pod art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT nie wskazuje, aby warunkiem skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania na jego mocy było zasądzenie odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności bezpośrednio wyrokiem sądu. Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie tego przepisu – pod warunkiem spełnienia określonych w nim i omówionych powyżej przesłanek – mogą podlegać zarówno odsetki zasądzone wyrokiem sądu, jak i odsetki polubownie rozliczone na podstawie porozumienia pomiędzy stronami, z których jedna reguluje, a druga otrzymuje opóźnione świadczenie.

Takie stanowisko Dyrektor KIS wyraził m.in. w interpretacji indywidualnej  z 22 kwietnia 2024 r., nr 0115-KDIT1.4011.180.2024.1.JG, w której wskazano, że: (...) na podstawie ugody w postępowaniu grupowym przeciwko A udało się Wnioskodawcy (...) odzyskać część środków (...) oraz uzyskać część odsetek (...) za opóźnienie w wypłacie zwrotu wpłaconych środków.

(...) skoro wypłacona Panu w wyniku ugody należność nie spowodowała powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to otrzymane odsetki za opóźnienie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z ww. art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy”.

Również w interpretacji indywidualnej z 17 stycznia 2024 r, nr 0115-KDIT3.4011.732.2023.1.AD, organ interpretacyjny potwierdził jako prawidłowe stanowisko, że: „(...) zawarła Pani z Płatnikiem ugodę, na mocy której Płatnik został zobowiązany do spłaty Pożyczki, zgodnie z jej postanowieniami.

(...) Płatnik wypłacił Pani wszystkie kwoty należne wynikające z zawartej ugody, tytułem zwrotu Pożyczki, przy czym część z tej kwoty wykazał w swoich księgach rachunkowych jako należne Pani odsetki ustawowe od nieterminowej spłaty Pożyczki (...).

(...) skoro zwrot (...) kwoty należności głównej wynikającej z zawartej umowy Pożyczki nie podlega opodatkowaniu (...), to wypłacone od niej odsetki ustawowe od nieterminowych płatności za opóźnienia w spłacie (o których mowa w art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego), są w całości zwolnione od opodatkowania, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy (...)”.

Z kolei w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 1 marca 2024 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.95.2024.1.DJ – dotyczącej, co istotne, rozliczenia banku z kredytobiorcą w zakresie nieterminowego zwrotu rat kredytowych na rzecz tego kredytobiorcy – wskazano, że: „(...) Sąd Okręgowy (...) ustalił nieważność spornej umowy oraz zasądził od Banku na rzecz Zainteresowanych całą kwotę dochodzoną tytułem zwrotu nienależnego świadczenia wraz z odsetkami za opóźnienie (...).

Od powyższego rozstrzygnięcia Bank wniósł apelację. Przed rozpoznaniem apelacji, (...) Strony zawarły ugodę pozasądową. W ugodzie Strony ustaliły, że Zainteresowanym przysługuje od Banku kwota (...) tytułem należności głównej (zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) oraz kwota (...) tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie, zaś Bankowi przysługuje kwota (...) tytułem zwrotu wypłaconego kapitału. Strony dokonały umownego potrącenia wzajemnych roszczeń, a następnie Bank wypłacił Zainteresowanym kwotę pozostałą po potrąceniu.

(...) Skoro zatem wskazana w ugodzie operacja rozliczenia polegającego na różnicy pomiędzy przysługującą Państwu od Banku kwotą należności głównej (tj. zwrotu wszystkich wpłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody) a kwotą przysługującą Bankowi tytułem zwrotu wypłaconego kapitału nie spowodowała powstania po stronie Państwa przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to kwota odsetek ustawowych za opóźnienie, o której mowa we wniosku nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b tejże ustawy”.

Podobne stanowisko Dyrektor KIS wyraził w interpretacji indywidualnej z 17 stycznia 2024 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.772.2023.1.SR, w której potwierdził on m.in., że odsetki za opóźnienie, wypłacane w związku ze zwrotem dokonywanym na podstawie wyroku sądowego stwierdzającego nieważność umowy kredytu, ale także w związku ze zwrotem kosztów opłat i prowizji w sytuacji obniżenia całkowitego kosztu kredytu w razie jego wcześniejszej spłaty, korzystają z przedmiotowej regulacji art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT. Zdaniem Wnioskodawcy wskazane rozstrzygnięcie powinno znaleźć analogiczne zastosowanie w niniejszym przypadku Odsetek ustawowych.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że na mocy przepisu intertemporalnego wprowadzonego przez art. 70 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.; dalej: „ustawa nowelizująca”) przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, o którym mowa powyżej, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Należy wskazać, że ten warunek pozostaje spełniony w analizowanej sytuacji, jako że – jak wskazano w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego – Odsetki ustawowe, których dotyczy niniejszy wniosek, obejmują wyłącznie odsetki płatne po dniu 1 stycznia 2021 r.

Podsumowując, z uwagi na powyższą argumentację, jak również na przywołane przykłady praktyki interpretacyjnej organów podatkowych, w ocenie Wnioskodawcy, kwoty Odsetek ustawowych są po stronie Kredytobiorców wolne od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

W konsekwencji – skoro obowiązek informacyjny, o którym mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, nie obejmuje podmiotów dokonujących wypłat należności (świadczeń) stanowiących dochody (przychody) wymienione w art. 21 ustawy o PIT, a należne po dniu  1 stycznia 2021 r., Odsetki ustawowe, opisane we wniosku wydanie interpretacji indywidualnej, stanowią dochód (przychód) wymieniony w art. 21 ustawy o PIT (w ust. 1 pkt 95b tego artykułu) – na Banku nie spoczywa obowiązek, o którym mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

W związku z powyższym, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Odsetki ustawowe uzyskane przez Kredytobiorcę są wolne od podatku dochodowego po stronie Kredytobiorcy na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT i tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

·dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

·dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh,  art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

  • pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
  • pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika  – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak zgodnie z ww. przepisem:

Źródłami przychodów są:

1)stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;

2)działalność wykonywana osobiście;

3)pozarolnicza działalność gospodarcza;

4)działy specjalne produkcji rolnej;

5)(uchylony)

6)najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;

7)kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;

8)odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzeczy,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;

8a)  działalność prowadzona przez zagraniczną jednostkę kontrolowaną;

8b)  niezrealizowane zyski, o których mowa w art. 30da;

9)inne źródła.

Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane w art. 12-20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Zwrot świadczenia głównego

Wnioskodawca powziął wątpliwość czy zwrot świadczenia głównego w drodze potrącenia wierzytelności i/lub wypłaty środków pieniężnych w związku z zawarciem Ugody z Kredytobiorcą, nie stanowi przychodu podatkowego po stronie Kredytobiorcy i tym samym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do sporządzenia Informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak stanowi art. 917 Kodeksu cywilnego:

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Z kolei instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia) reguluje przepis art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061). Zgodnie z tym przepisem:

§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.

Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie).

W sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.

Jak wynika z opisu sprawy, roszczenia Kredytobiorcy w stosunku do Banku, które wynikają z wykonywania Umowy kredytu i zostają potwierdzone przez Strony w Ugodzie, obejmują zwrot świadczeń spełnionych przez Kredytobiorcę w wykonaniu Umowy kredytu, w szczególności: zwrot rat kapitałowo-odsetkowych, zwrot składek na poczet ubezpieczeń, zwrot opłat i prowizji związanych z Kredytem.

W związku z wykonaniem Umowy kredytu (wypłatą kapitału kredytu) Bankowi przysługuje roszczenie w stosunku do Kredytobiorcy o zwrot kapitału Kredytu. Na gruncie Ugody, o ile to możliwe, Strony dokonują potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego. Potrącenie dotyczy roszczeń Kredytobiorcy i roszczeń Banku. Wskutek potrącenia wierzytelności wynikające z tych roszczeń mają umorzyć się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności. Tym samym, w zależności od konkretnego przypadku, roszczenia Kredytobiorców mogą podlegać uregulowaniu przez Bank w drodze potrącenia wierzytelności i/lub wypłaty środków pieniężnych (w pozostałej części).

Bank zakłada, iż w znacznej części przypadków wartość roszczeń Kredytobiorcy może przewyższać wartość roszczeń Banku, wobec czego, po dokonaniu potrącenia wierzytelności, Stroną zobowiązaną do wypłaty pozostałej do spłaty należności na rzecz drugiej Strony byłby Bank. Jednocześnie na gruncie części Ugód wartość roszczeń Banku może przewyższać wartość roszczeń Kredytobiorcy. Wówczas, po dokonaniu potrącenia wierzytelności, Stroną zobowiązaną do wypłaty należności w związku z zawarciem Ugody byłby Kredytobiorca.

Wobec powyższego – w przypadku uregulowania przez Bank roszczenia Kredytobiorców w drodze potrącenia roszczenia Kredytobiorcy o wypłatę świadczenia głównego w związku z roszczeniem Banku o zwrot kapitału Kredytu – skoro na podstawie ugody lub porozumienia Strony potrącają/będą potrącać wzajemne zobowiązania (potrącenia dotyczą/będą dotyczyć roszczeń Kredytobiorcy i roszczeń Banku) i wskutek potrącenia wierzytelności wynikające z roszczeń Kredytobiorcy i roszczeń Banku umarzają się/mają umorzyć się nawzajem do wysokości niższej z tych wierzytelności, to przedmiotowe potrącenie nie generuje/nie będzie generowało powstania po stronie Kredytobiorców przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Również w przypadku zwrotu świadczenia głównego przez Bank w drodze wypłaty środków pieniężnych na rzecz Kredytobiorcy uznać należy, że zwrot ten nie stanowi/nie będzie stanowił dla Kredytobiorców przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Czynność ta nie spowoduje bowiem uzyskania przez Kredytobiorców przysporzenia majątkowego, wzrostu ich majątku. Otrzymana przez Kredytobiorców kwota stanowi/będzie stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili wcześniej do Banku.

W konsekwencji, skoro zarówno w przypadku uregulowania przez Bank roszczenia Kredytobiorców w drodze potrącenia roszczenia Kredytobiorcy o wypłatę świadczenia głównego w związku z roszczeniem Banku o zwrot kapitału Kredytu, jak i w drodze wypłaty środków pieniężnych na rzecz Kredytobiorcy, po stronie Kredytobiorców nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to tym samym Wnioskodawca nie jest/nie będzie zobowiązany z tego tytułu do sporządzenia Informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Zwrot kosztów procesu – kosztów zastępstwa

Z opisu sprawy wynika również, że w ramach Ugody Bank zobowiązuje się dokonać zwrotu na rzecz Kredytobiorcy kosztów procesu – kosztów zastępstwa. Taki zwrot ma nastąpić w określonej kwocie, nie większej niż kwota możliwa do zasądzenia, czyli kwota, która nie przekracza maksymalnych kosztów możliwych do zasądzenia na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Kwota Zwrotu kosztów procesu stanowi górną granicę odpowiedzialności Banku i wyczerpuje w całości roszczenia Kredytobiorcy z tego tytułu.

Przechodząc do wątpliwości Wnioskodawcy dotyczących kwestii zwrotu kosztów procesu – kosztów zastępstwa, wskazać należy, że stosownie do art. 98 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.):

Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Z kolei w myśl art. 98 § 3 ww. Kodeksu:

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:

Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że zwrot kosztów procesu – kosztów zastępstwa, w ramach zawartej ugody pozasądowej, nie powoduje/nie będzie powodował powstania po stronie Kredytobiorców przychodu, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile zwracana przez Wnioskodawcę kwota nie przewyższa/nie będzie przewyższała poniesionych przez Kredytobiorców wydatków z tego tytułu.

W takiej sytuacji zwrot ten nie stanowi/nie będzie stanowił przysporzenia po stronie Kredytobiorców, wzrostu ich majątku. Otrzymana przez Kredytobiorców kwota stanowi/będzie stanowiła jedynie zwrot poniesionych wcześniej przez Kredytobiorców wydatków.

W konsekwencji, skoro w związku z dokonywaniem zwrotów kosztów procesu – kosztów zastępstwa, po stronie Kredytobiorców nie powstaje/nie powstanie przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, to również Wnioskodawca nie jest/nie będzie zobowiązany z tego tytułu do sporządzenia Informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie również należało uznać za prawidłowe.

Zwrot odsetek

Jak wskazał Wnioskodawca w opisie sprawy, na gruncie Ugody, Strony potwierdzają, że Kredytobiorcy przysługuje roszczenie wobec Banku o zapłatę odsetek za opóźnienie za okres ustalony w Ugodzie, którym może być w szczególności okres od dnia wpływu do Banku pozwu Kredytobiorcy do dnia zawarcia Ugody. Tym samym Odsetki ustawowe płatne są tytułem nieterminowej wypłaty należności, tj. Zwrotu świadczenia głównego, zgodnie  z art. 481 § 1 ustawy Kodeks cywilny i obejmują wyłącznie odsetki płatne po dniu 1 stycznia 2021 r.

Odnosząc się do kwestii odsetek wskazać należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z brzmienia tego przepisu zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności;

2)świadczenia, od których są naliczane nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

Skoro zatem zwrot świadczenia głównego zarówno w przypadku potrącenia roszczenia Kredytobiorcy o wypłatę świadczenia głównego w związku z roszczeniem Banku o zwrot kapitału Kredytu, jak i w drodze wypłaty środków pieniężnych na rzecz Kredytobiorcy, nie podlega/nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki ustawowe za opóźnienie za okres ustalony w Ugodzie (o których mowa w art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego), również nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, również w tej sytuacji Wnioskodawca nie jest/nie będzie zobowiązany do sporządzenia Informacji o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy jako podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie również należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.), opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Należy wskazać, że przy wydawaniu niniejszej interpretacji tutejszy Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Państwa w zakresie przedstawionego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).