Możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dzieci.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 lipca 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 9 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 5 września 2023 r. prawomocnym wyrokiem Sądu Wnioskodawczyni uzyskała status osoby rozwiedzionej. Wnioskodawczyni ma troje dzieci. Najstarszy syn jest pełnoletni ma 21 lat (mieszka z matką), drugi syn niepełnoletni ma 15 lat, mieszka z ojcem (zgodnie z wyrokiem Sądu), a najmłodszego syna niepełnoletniego ma 9 lat, wychowuje Wnioskodawczyni (matka), którego miejsce zamieszkania i zameldowania jest przy matce (zgodnie z wyrokiem Sądu). Wnioskodawczyni nie prowadzi wspólnego gospodarstwa z byłym mężem i nie zamieszkują razem od października 2020 r.

Wnioskodawczyni nie jest pozbawiona władzy rodzicielskiej. Sąd nie orzekł opieki naprzemiennej nad dziećmi. Sąd orzekł ograniczenie władzy rodzicielskiej dla obojga rodziców poprzez nadzór kuratora. Rola kuratora co do osoby Wnioskodawczyni, polega na wizytacji raz w miesiącu w Jej miejscu zamieszkania, wyłącznie w celu przeprowadzenia wywiadu. Kurator nie zgłasza żadnych uwag co do wychowywania dzieci przez osobę Wnioskodawczyni. W porozumieniu z kuratorem, w lutym 2024 r. Wnioskodawczyni złożyła wniosek do Sądu o zdjęcie kuratora co do Jej osoby. Do dnia dzisiejszego Sąd nie rozpatrzył wniosku.

Najstarszy syn ma ukończone 21 lat, nadal się uczy i podjął pracę jako stażysta. Jeszcze nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać. Wnioskodawczyni ponosi koszty jego utrzymania (wyżywienie, rachunki za media i inne). Ojciec na najstarszego syna nie płaci alimentów,  nie ma z nim żadnego kontaktu.

Najmłodszy syn ma ukończone 9 lat. Wnioskodawczyni sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny. Wnioskodawczyni spędza z dzieckiem dużo czasu, zaspakaja jego potrzeby psychiczne i materialne. Rozwija zainteresowania, organizuje wyjazdy w wolnym czasie. Zawozi i odbiera dziecko ze szkoły, pomaga w odrabianiu lekcji, kontaktuje się z wychowawcą. Wnioskodawczyni ponosi koszty zakupu odzieży, obuwia, przyborów szkolnych. Pokrywa koszty wizyt lekarskich (dentysta, pediatra). W związku z wychowywaniem najmłodszego niepełnoletniego dziecka zostało Jej przyznane prawo do pobierania świadczenia 800+. Ojciec zajmuje się najmłodszym synem doraźnie. Wobec ojca dziecka Sąd ustalił tylko kontakty (dwa weekendy w miesiącu, jeden dzień w Święta Bożego Narodzenia i Wielkanoc, tydzień ferii zimowych oraz kilkanaście dni wakacji). W ferie zimowe i wakacje ojciec nie zawsze zabiera dziecko w wyznaczonym przez Sąd czasie. Sąd zasądził od ojca alimenty na niepełnoletnie najmłodsze dziecko w kwocie  500 zł miesięcznie.

Jeśli chodzi o 15-letniego syna, jego miejsce zamieszkania jest każdorazowo miejscem zamieszkania ojca. Nie zostały ustalone konkretne terminy kontaktów 15-letniego syna  z Matką. Z uwagi na wiek syna, miał kontaktować się z Matką w dowolnych ustalonych terminach przez obydwie strony. Od ponad dwóch lat Wnioskodawczyni ma bardzo utrudniony kontakt z 15-letnim synem, praktycznie go nie widuje, nie spotykają się, nie przyjeżdża do miejsca zamieszkania Wnioskodawczyni, nie odbiera od Niej telefonów i nie odpisuje na wiadomości. Przy takich uroczystościach jak urodziny, imieniny czy święta, Wnioskodawczyni przekazuje dla 15-letniego syna prezenty przez najmłodsze dziecko, które wizytuje u ojca. Wnioskodawczyni kontaktuje się ze szkolnym pedagogiem w sprawie nauki syna, jego zachowania oraz próby nawiązania kontaktu z dzieckiem poprzez szkołę. Ma wgląd do dziennika elektronicznego. Ponadto, Sąd Okręgowy w wyroku zobowiązał rodziców o objęcie 15-letniego syna pomocą psychologiczną. W związku z powyższym, Wnioskodawczyni umówiła dla małoletniego syna wizytę w poradni psychologiczno-pedagogicznej, lecz ojciec dziecka nie chciał pójść na spotkanie i nie poszedł. Wnioskodawczyni nie miała i nie ma możliwości pójścia z synem do psychologa. Jest pod silnym wpływem ojca. Wnioskodawczyni nie wychowuje 15-letniego syna wspólnie z ojcem, ponieważ nie ma takiej możliwości. Wnioskodawczyni jest po rozwodzie, z byłym mężem ma różne miejsca zamieszkania. Wnioskodawczyni uiszcza alimenty w kwocie 800 zł miesięcznie na rzecz utrzymania i wychowania małoletniego syna. Nie zostało Jej przyznane prawo do pobierania świadczenia 800+ na 15-letniego syna, ponieważ nie zamieszkuje z Nią. Tak wygląda udział Wnioskodawczyni w wychowywaniu 15-letniego syna. Wnioskodawczyni robi wszystko, żeby ta sytuacja się zmieniła, żeby mogła się z synem spotykać, lecz nie jest to łatwa sprawa.

Pozostali dwaj synowie 21-latek i 9-latek mieszkają z Wnioskodawczynią.

Wątpliwości Wnioskodawczyni w zakresie preferencyjnego opodatkowania dotyczą małoletniego syna (9 lat).

W okresie, którego dotyczy zapytanie, Wnioskodawczyni uzyskiwała dochody opodatkowane według skali podatkowej z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia. W okresie, którego dotyczy wniosek, Wnioskodawczyni nie prowadziła działalności gospodarczej. Jej synowie,  w okresie będącym przedmiotem zapytania, uczyli się i nadal się uczą w szkole, o której mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauki lub  w przepisach regulujących system oświaty. W okresie będącym przedmiotem zapytania, tylko najstarszy syn (21 lat) osiągnął dochody z umowy zlecenia. Dochody nie przekroczyły dwunastokrotności renty socjalnej za 2023 r., tj. 19 061 zł 28 gr. W okresie, którego dotyczy zapytanie Wnioskodawczyni, ani do Niej, ani do Jej synów nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (opodatkowanie dochodów  z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy,  w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększenia lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. W okresie, którego dotyczy zapytanie, ani Wnioskodawczyni,  ani Jej synowie nie podlegali opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy  z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. W okresie, którego dotyczy wniosek, synowie Wnioskodawczyni nie otrzymywali zasiłku (dodatku) pielęgnacyjnego.  Nie otrzymywali także renty socjalnej.

W okresie, którego dotyczy wniosek:

-Wnioskodawczyni jest rozwódką od 5 września 2023 r., zgodnie z prawomocnym wyrokiem Sądu,

-Wnioskodawczyni nie żyje w konkubinacie, nie żyje w innym nieformalnym związku.

Wnioskodawczyni nadmienia, że w Jej sprawie w dniu 28 czerwca 2024 r. została wydana interpretacja indywidualna nr 0114-KDIP3-2.4011.389.2024.3.AC. Po przeczytaniu interpretacji pojawiły się u Niej wątpliwości dotyczące ograniczenia władzy rodzicielskiej, poprzez ustanowienie przez Sąd kuratora sądowego.

Pytania

1.Czy w związku z zaistniałym stanem faktycznym Wnioskodawczyni spełnia warunki określone w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy będzie Wnioskodawczyni przysługiwało prawo do korzystania z preferencyjnych zasad rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych jako osoba samotnie wychowująca dziecko?

3.Czy Wnioskodawczyni będzie mogła skorzystać z preferencyjnych zasad rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych jako osoba samotnie wychowująca dziecko już za 2023 r.?

4.Czy ograniczenie władzy rodzicielskiej poprzez ustanowienie przez Sąd kuratora sądowego powoduje utratę statusu osoby samotnie wychowującej dziecko?

Pani stanowisko w sprawie

Ad 1

W związku z zaistniałem stanem faktycznym Wnioskodawczyni uważa, że spełnia warunki określone w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ jest rozwódką. Orzeczenie Sądu jest prawomocne.

Ad 2

Zdaniem Wnioskodawczyni, będzie Jej przysługiwało prawo do korzystania z preferencyjnych zasad rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych jako osoba samotnie wychowująca dziecko, ponieważ spełnia m.in. warunek samotnego wychowywania dziecka wymieniony w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz posiada stan cywilny - rozwódka, orzeczony na podstawie prawomocnego wyroku Sądu.

Ad 3

Zdaniem Wnioskodawczyni, będzie mogła skorzystać z preferencyjnych zasad rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych jako osoba samotnie wychowująca dziecko już za 2023 r., ponieważ prawomocne orzeczenie Sądu dotyczące rozwiązania małżeństwa nastąpiło dnia 5 września 2023 r.

Ad 4

Zdaniem Wnioskodawczyni, ograniczenie władzy rodzicielskiej poprzez ustanowienie przez Sąd kuratora sądowego nie powoduje u Wnioskodawczyni utraty statusu osoby samotnie wychowującej dziecko, ponieważ rola kuratora co do Jej osoby, polega na wizytacji raz w miesiącu, w miejscu zamieszkania Wnioskodawczyni wyłącznie w celu przeprowadzenia wywiadu. Kurator nie ma żadnych uwag co do wychowywania dzieci przez osobę Wnioskodawczyni. Na podstawie art. 6 ust. 4c Wnioskodawczyni spełnia statut osoby samotnie wychowującej dziecko, ponieważ jest rozwódką (prawomocny wyrok Sądu) i nie została pozbawiona praw rodzicielskich.

Podobne stanowisko zostało zaprezentowane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 27 października 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.543.2022.2.MD.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.; t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy:

Art. 6 ust. 4e ww. ustawy stanowi, że:

Stosownie do art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia następujących warunków:

•   posiadania przez rodzica lub opiekuna prawnego statusu osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci);
• wychowywania przez rodzica lub opiekuna prawnego samotnie w roku podatkowym dziecka (dzieci);
• nieuzyskiwania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko (dzieci) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem najmu prywatnego – w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;
• niepodlegania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko (dzieci) opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych
• nieuzyskiwania przez pełnoletnie dziecko przychodów/dochodów w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej, której wysokość za 2023 r. wynosiła 19 061,28 zł.

Przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym określonym w tym przepisie jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Jak wynika z powyższego, ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku samotnego wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka) wymienionych w art. 6 ust. 4c ww. ustawy. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Z omawianej preferencji może także skorzystać rodzic wykonujący obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego dziecka do ukończenia przez nie 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczpospolitej Polskiej oraz w innym państwie.

Obowiązek alimentacyjny względem dzieci pełnoletnich wynika wprost z przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U z 2023 r., poz. 2809 ze zm.).

Zgodnie z art. 128 ww. Kodeksu:

W myśl art. 133 § 1 ww. Kodeksu: 

Istotą tak określonego obowiązku jest to, że jedna strona ma prawo żądać dostarczenia tak wskazanych środków, a druga osoba ma obowiązek je dostarczyć.

Z ww. ustawy wynika, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dzieci zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

W przedstawionym opisie sprawy wskazała Pani, że dnia 5 września 2023 r. prawomocnym wyrokiem Sądu uzyskała Pani status osoby rozwiedzionej. Ma Pani troje dzieci. Najstarszy syn jest pełnoletni ma 21 lat (mieszka z Panią), drugi syn niepełnoletni ma 15 lat, mieszka z ojcem (zgodnie z wyrokiem Sądu), a najmłodszego syna niepełnoletniego 9 lat wychowuje Pani, którego miejsce zamieszkania i zameldowania jest przy Matce (zgodnie z wyrokiem Sądu). Z byłym mężem nie prowadzi Pani wspólnego gospodarstwa i nie zamieszkuje razem od października 2020 r. Nie jest Pani pozbawiona władzy rodzicielskiej, Sąd nie orzekł również opieki naprzemiennej nad dziećmi. Sąd orzekł ograniczenie władzy rodzicielskiej dla obojga rodziców poprzez nadzór kuratora. Rola kuratora co do Pani osoby, polega na wizytacji raz w miesiącu, w Jej miejscu zamieszkania wyłącznie w celu przeprowadzenia wywiadu. Kurator nie zgłasza żadnych uwag co do wychowywania dzieci przez Pani osobę. W porozumieniu z kuratorem, w lutym 2024 r. złożyła Pani wniosek do Sądu o zdjęcie kuratora co do Jej osoby. Do dnia dzisiejszego Sąd nie rozpatrzył wniosku.

Najstarszy syn ma ukończone 21 lat, nadal się uczy i podjął pracę jako stażysta. Jeszcze nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać. Ponosi Pani koszty jego utrzymania (wyżywienie, rachunki za media i inne). Ojciec na najstarszego syna nie płaci alimentów, nie ma z nim żadnego kontaktu.

Najmłodszy syn ma ukończone 9 lat. Sprawuje Pani nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się  o jego byt materialny i rozwój emocjonalny. Spędza z dzieckiem dużo czasu, zaspakaja jego potrzeby psychiczne i materialne. Rozwija zainteresowania, organizuje wyjazdy w wolnym czasie. Zawozi i odbiera dziecko ze szkoły, pomaga w odrabianiu lekcji, kontaktuje się  z wychowawcą. Ponosi Pani koszty zakupu odzieży, obuwia, przyborów szkolnych. Pokrywa koszty wizyt lekarskich (dentysta, pediatra). W związku z wychowywaniem najmłodszego niepełnoletniego dziecka zostało Pani przyznane prawo do pobierania świadczenia 800+. Ojciec zajmuje się najmłodszym synem doraźnie. Wobec ojca dziecka Sąd ustalił tylko kontakty (dwa weekendy w miesiącu, jeden dzień w Święta Bożego Narodzenia i Wielkanoc, tydzień ferii zimowych oraz kilkanaście dni wakacji). W ferie zimowe i wakacje ojciec nie zawsze zabiera dziecko w wyznaczonym przez Sąd czasie. Sąd zasądził od ojca alimenty na niepełnoletnie najmłodsze dziecko w kwocie 500 zł miesięcznie.

Jeśli chodzi o 15-letniego syna, jego miejsce zamieszkania jest każdorazowo miejscem zamieszkania ojca. Nie zostały ustalone konkretne terminy kontaktów 15-letniego syna  z matką. Z uwagi na wiek syna, miał kontaktować się z matką w dowolnych ustalonych terminach przez obydwie strony. Od ponad dwóch lat ma Pani bardzo utrudniony kontakt  z 15-letnim synem, praktycznie go nie widuje, nie spotyka się, nie przyjeżdża do Pani miejsca zamieszkania, nie odbiera od Pani telefonów i nie odpisuje na wiadomości. Przy takich uroczystościach jak urodziny, imieniny czy święta, przekazuje Pani dla 15-letniego syna prezenty przez najmłodsze dziecko, które wizytuje u ojca. Kontaktuje się Pani ze szkolnym pedagogiem w sprawie nauki syna, jego zachowania oraz próby nawiązania kontaktu  z dzieckiem poprzez szkołę, ma wgląd do dziennika elektronicznego. Ponadto Sąd Okręgowy w wyroku zobowiązał rodziców o objęcie 15-letniego syna pomocą psychologiczną.  W związku z powyższym, umówiła Pani dla małoletniego syna wizytę w poradni psychologiczno-pedagogicznej, lecz ojciec dziecka nie chciał pójść na spotkanie i nie poszedł. Nie miała Pani i nie ma możliwości pójścia z synem do psychologa. Jest pod silnym wpływem ojca. Nie wychowuje Pani 15-letniego syna wspólnie z ojcem, ponieważ nie ma takiej możliwości. Uiszcza Pani alimenty w kwocie 800 zł miesięcznie na rzecz utrzymania  i wychowania małoletniego syna. Nie zostało Pani przyznane prawo do pobierania świadczenia 800+ na 15-letniego syna, ponieważ nie zamieszkuje z Panią.

W okresie, którego dotyczy wniosek, uzyskiwała Pani dochody opodatkowane według skali podatkowej z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia.

Nie prowadziła Pani działalności gospodarczej. Pani synowie uczyli się i nadal się uczą  w szkole, o której mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauki lub w przepisach regulujących system oświaty. W okresie będącym przedmiotem zapytania, tylko najstarszy syn (21 lat) osiągnął dochody z umowy zlecenia. Dochody nie przekroczyły dwunastokrotności renty socjalnej za 2023 r., tj. 19 061 zł 28 gr. Do Pani ani do Pani synów nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej podatkiem liniowym) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy, w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększenia lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. Ani Pani, ani synowie nie podlegali opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Pani synowie nie otrzymywali zasiłku (dodatku) pielęgnacyjnego, nie otrzymywali także renty socjalnej.

Należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że:

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Niezbędną przesłanką jak już wcześniej zaznaczono jest m.in. aby osoba, która chce skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała małoletnie dziecko. Podkreślić należy, że wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Z istoty pojęcia „osoba samotnie wychowująca dzieci” należy wyprowadzić taki stan, w którym nie wystąpi konkurencja wspomnianych w analizowanym przepisie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osób.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

Zgodnie z art. 92 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Według art. 93 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że:

W świetle art. 96 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Na gruncie art. 97 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Stosownie do treści art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 109 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Stosownie do art. 109 § 2 pkt 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Nadmienić należy, że w myśl art. 111 § 1 ww. Kodeksu:

Z powołanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika zatem, że ustawodawca odróżnia pozbawienie władzy rodzicielskiej od ograniczenia władzy rodzicielskiej, czemu dał wyraz w powołanych wyżej przepisach prawa.

Podkreślenia przy tym wymaga, że separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński określa także prawa rodzicielskie. Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa jednego z rodziców, to uznaje, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka. Jednakże, z uwagi na dobro dziecka, Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był całkowicie wyeliminowany z opieki i wychowania dziecka. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica (przy którym dziecko mieszka) prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 maja 2011 r., sygn. akt II FSK 30/10, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie: „Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych”.

Zatem, prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.           

Jednocześnie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

W przedmiotowej sprawie wskazać należy, że ograniczenie władzy rodzicielskiej poprzez ustanowienie przez sąd nadzoru kuratora sądowego nie stanowi pozbawienia władzy rodzicielskiej i nie powoduje utraty statusu osoby samotnie wychowującej dziecko. Ograniczenie władzy rodzicielskiej oznacza jedynie zawężenie praw przysługujących względem dziecka, podczas, gdy pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza utratę całości praw i obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej. Przepis art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi o możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów m.in. w przypadku osoby, która nie została pozbawiona władzy rodzicielskiej.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny i powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że nie jest Pani pozbawiona władzy rodzicielskiej i w 2023 r. jako rozwódka, wykonywała Pani samotnie pełną władzę rodzicielską w stosunku do małoletniego syna, tj. dbała Pani o jego byt materialny i rozwój emocjonalny: zaspokaja jego potrzeby psychiczne i materialne, rozwija zainteresowania, organizuje wyjazdy w wolnym czasie, zawozi i odbiera dziecko ze szkoły, pomaga w odrabianiu lekcji, kontaktuje się z wychowawcą, ponosi koszty zakupu odzieży, obuwia, przyborów szkolnych, pokrywa koszty wizyt lekarskich (dentysta, pediatra), a ojciec dziecka sporadycznie się z nim widuje, to uznać należy, że spełnia Pani warunki określone w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, skoro w 2023 r. tylko Pani jako rozwódka - sprawowała opiekę względem małoletniego dziewięcioletniego syna i to Pani troszczyła się o jego byt materialny oraz rozwój emocjonalny, a także zaspokajała obowiązek alimentacyjny względem najstarszego uczącego się syna, to - w sytuacji, gdy nie wystąpiły przesłanki wynikające z art. 6 ust. 4e i ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przysługuje Pani prawo do rozliczenia się z podatku za 2023 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci, o którym mowa w art. 6 ust. 4c i ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ograniczenie Pani władzy rodzicielskiej poprzez ustanowienie przez Sąd kuratora sądowego nie powoduje braku możliwości rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, ul. …, …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).