Skutki podatkowe umorzenia wierzytelności kredytowej w związku z ugodą zawartą z bankiem.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

•prawidłowe w części dotyczącej możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku do kwoty umorzonej wierzytelności odpowiadającej części kredytu hipotecznego zaciągniętego na finansowanie wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, remontu zakupionego mieszkania i prowizji za uruchomienie kredytu,

•prawidłowe w części dotyczącej zwrotu pieniędzy wcześniej wpłaconych do banku w ramach spłaty kredytu, oraz

•nieprawidłowe w części dotyczącej pokrytych kredytem kosztów ubezpieczeń oraz refinansowania poniesionego zadatku przy umowie przedwstępnej.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 czerwca 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zaniechania poboru podatku. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 19 sierpnia 2024 r. (wpływ 21 sierpnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

18 kwietnia 2008 r. została zawarta umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych waloryzowany kursem CHF z bankiem (...). Kredyt został zawarty na Panią oraz wówczas Pani narzeczonego A.B.. Ślub wzięli Państwo w trakcie trwania spłaty kredytu (w 2016 r.) Spłata rat kredytu odbywa się solidarnie. Spłacane są raty stałe co miesiąc, w tej chwili w walucie wymienialnej CHF. Kredyt został zabezpieczony hipoteką na mieszkaniu. Nie posiadają Państwo innych kredytów mieszkaniowych, ani nie korzystali z innych kredytów mieszkaniowych. Nie korzystali Państwo również nigdy z umorzenia jakiegokolwiek kredytu, w szczególności zaciągniętego na realizację inwestycji mieszkaniowej.

Zgodnie z zawartą umową celem kredytu było:

1)finansowanie zakupu na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (kwota 315.000 zł),

2)refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowego lokalu (kwota 5.000 zł), oraz

3)finansowanie opłat okołokredytowych (kwota 32.000 zł).

W mieszkaniu tym mieszkają Państwo cały czas wraz z synem, nie była w nim zarejestrowana żadna działalność gospodarcza. Ze środków kredytu zostało zakupione mieszkanie, zapłacono kwoty wynikające z udzielenia kredytu oraz zostało to mieszkanie wyremontowane.

W tej chwili weszli Państwo w spór sądowy z bankiem na temat unieważnienia umowy – mają wygraną w pierwszej instancji w Sądzie Okręgowym we (...). Bank złożył apelację i czekają Państwo na wyznaczanie terminu rozprawy w Sądzie Apelacyjnym we (...).

W międzyczasie bank zaproponował Państwu ugodę. W zaproponowanej ugodzie zapisano, że na dzień zawarcia tej Ugody zadłużenie po przeliczeniu na PLN wynosi 387.786,93 zł. Odsetki naliczone za okres od ostatniej spłaty rat do daty podpisania Ugody wynoszą po przeliczeniu na PLN 815,06 zł. Strony zmieniają walutę zadłużenia na PLN i uzgadniają, że zadłużenie z tytułu salda kredytu oraz odsetek na dzień zawarcia Ugody wynosi łącznie 388.601,99 zł. Bank zwalnia Kredytobiorców z długu (umarza zadłużenie z tytułu kredytu) w kwocie 388.601,99 zł. W związku ze zwolnieniem z długu zadłużenie wobec Banku z tytułu kredytu uznaje się za spłacone w całości. Bank dodatkowo zwróci na rzecz Kredytobiorców kwotę 50.000 zł. Zapisano również, że w wyniku zwrotu, w odniesieniu do kwoty 50.000 zł, na banku nie ciąży obowiązek informacyjny, tj. obowiązek przygotowania informacji PIT-11 dla kwoty zwrotu.

Uzupełnienie wniosku

Kwota kredytu wynosiła 352.000 zł. Sprzedającym mieszkanie bank przelał kwotę 315.000 zł. Bank przelał Państwu kwotę 5.000 zł tytułem refinansowania nakładów poniesionych w związku z zakupem przedmiotowego lokalu. Bank zwrócił kwotę 5.000 zł, która została przez Państwa wpłacona sprzedającym tytułem zadatku przy zawarciu umowy przedwstępnej zakupu mieszkania. Zawarcie umowy przedwstępnej sprzedaży mieszkania było konieczne, aby można było wnioskować o kredyt oraz umowa przedwstępna miała być dołączona do wniosku o kredyt hipoteczny.

Kwota przekazana Państwu w wysokości 32.000 zł tytułem finansowania opłat okołokredytowych pokryła:

–prowizję za uruchomienie kredytu – 704 zł;

–składkę za ubezpieczenie na życie kredytobiorców – 5.280 zł;

–składka na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego – 3.360 zł;

–składkę na ubezpieczenie mieszkania – 21,12 zł.

Opłaty te były pobrane przez bank w dniu uruchomienia kredytu. Pozostała kwota została przez Państwa przeznaczona na remont zakupionego mieszkania.

Ugoda z bankiem będzie ugodą pozasądową. W związku z tym, że pozwali Państwo bank o zapłatę i stwierdzenie nieważności Umowy, gdzie sprawa toczy się przed Sądem Apelacyjnym we (...), bank przedstawił Państwu propozycję ugody pozasądowej, zakładającej, że strony potwierdzają, że umowa kredytowa była ważna, że dochodzi do jej spłacenia w całości według następujących zasad: Bank ma umorzyć Państwu kwotę kredytu pozostałą do spłaty (na czas propozycji ugody jest to kwota 388.601,99 zł; kwota umorzenia będzie wynikała z oznaczonego w ugodzie kursu NBP wymiany PLN na CHF) oraz zwrócić Państwu ustaloną kwotę pieniędzy, która została określona w wysokości 50.000 zł. Kwota ta jest zwrotem pieniędzy, jakie Państwo wpłacili do banku na poczet kapitału oraz odsetek spłacając raty kredytu.

Na skutek ugody mają Państwo wycofać pozew o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej. Nie mają Państwo wpływu na treść postanowień zawartych w ugodzie. Bank nie zgadza się na wprowadzanie zmian do treści zaproponowanej przez siebie ugody. W treści ugody zaproponowanej przez Bank Strony mają potwierdzić, że umowa jest ważna, Kredytobiorcy odstąpią od roszczeń o stwierdzenie nieważności umowy, a umowa zostanie zmieniona zgodnie z zapisami w ugodzie (cytat z propozycji Ugody):

(...)

W treści Ugody Bank informuje, że kwota umorzonego zadłużenia w wysokości 388.601,99 zł stanowi przychód i że w związku z tym Bank wystawi PIT-11. Jednocześnie w treści Ugody, w odniesieniu do kwoty 50.000 zł zwrotu (kwota wskazana w § 1 ust. 6 Ugody), Bank zapisał w Ugodzie następujące postanowienia:

„Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w wyniku zwrotu, w odniesieniu do kwoty wskazanej w § 1 ust. 6 Ugody, po jego stronie nie powstaje przychód podatkowy, a w związku z tym na Banku nie ciąży wyżej wskazany obowiązek informacyjny. Bank otrzymał interpretację indywidualną i zamieści o niej komunikat na stronie internetowej…”.

Kredyt z Umowy został zaciągnięty na własne potrzeby mieszkaniowe. W mieszkaniu mieszkają Państwo razem z synem. Kredyt został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na zakupionym mieszkaniu. Nie korzystali Państwo z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona we wniosku inwestycji.

Pytania

1.Czy w związku z zawarciem proponowanej ugody z bankiem, w ramach której bank umorzy część kredytu pozostałego do spłaty, umarzana kwota będzie objęta zwolnieniem podatkowym, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym na cele mieszkaniowe, a więc będzie przysługiwało Pani zaniechanie poboru podatku?

2.Czy kwota zwrotu 50.000 zł, którą Bank ma wypłacić, będzie stanowiła po Pani stronie przychód?

3.Jeśli Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest nieprawidłowe, to czy kwota zwrotu 50.000 zł będzie objęta zaniechaniem poboru podatku, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?

Pani stanowisko w sprawie

Ad 1

Wierzytelności umorzone przez bank na podstawie ugody będą Pani przychodami w całości i do całości tych przychodów ma zastosowanie zaniechanie poboru podatku na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 roku w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Kredyt został bowiem zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej i nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej nieruchomości. Cała kwota kredytu została wykorzystana na realizację zakupu i korzystania z jednej inwestycji mieszkaniowej.

Ad 2

Pani stanowisko jest takie, że kwota 50.000 zł zwrotu nie stanowi Pani przychodu. Pojęcie przychodu w rozumieniu przepisów prawa wiąże się z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego.

Kwota 50.000 zł zwrotu obejmuje zwrot środków pieniężnych, które wcześniej wpłacili Państwo do Banku w trakcie trwania umowy kredytu. W Pani ocenie dochodzi wówczas do powrotu do wcześniej istniejącego stanu posiadania. Przy zwrocie nie otrzymuje Pani niczego, czego wcześniej nie posiadała. Nie będzie zatem przychodu po Pani stronie. Sam Bank w zaproponowanej umowie do ugody informuje, że nie ciąży na nim obowiązek informacyjny (taka informacja również znajduje się na stronie internetowej banku) i w związku z tym względem kwoty 50.000 zł zwrotu nie wystawi dokumentu PIT-11.

Bank informuje ponadto, że dysponuje stosowną interpretacją Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w tym zakresie i odsyła do komunikatu na swojej stronie internetowej, z którego wynika, że kwota zwrotu nie stanowi przychodu Kredytobiorców. Jak wynika z treści komunikatu na stronie Banku, Bank otrzymał od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretację indywidualną, w której to organ stwierdził cytując:

„Natomiast na podstawie odpowiedniej ugody możemy również zwrócić kredytobiorcy lub pożyczkobiorcy część kwot, które wcześniej wpłacił na spłatę rat kapitałowo-odsetkowych. Zgodnie z interpretacją podatkową Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w takiej sytuacji bank nie musi wystawiać informacji PIT-11 z tytułu zwrotu. Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej takie zwroty nie są przychodem podatkowym, więc nie wiążą się z obowiązkiem informacyjnym”.

Ad 3

Pani zdaniem kwota zwrotu będzie objęta zaniechaniem poboru podatku, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Kwota 50.000 zł zwrotu spełnia warunki uznania jej za kwotę umorzenia, o której mowa w rozporządzeniu. Zmiana do umowy, którą wprowadzi ugoda doprowadzi do sytuacji umorzenia kwoty, której jeszcze nie zapłacono do Banku, ale także tej dotyczącej zwrotu (50.000 zł). Bank umorzy kwoty niezapłacone i dodatkowo zwróci kwotę, którą już wpłacono do banku. Kwotę 50.000 zł zwrotu już wpłacili Państwo do Banku i dlatego Bank dokonuje czynności faktycznej w postaci dokonania jej zwrotu. Sens wobec tych kwot pozostaje jednak taki sam. Bank umarza swoją wierzytelność wynikającą z Umowy zarówno co do zwracanej kwoty, jak i co do niezapłaconej jeszcze Bankowi pozostałej części kredytu określonej kwotą umorzenia. Zwracana przez Bank kwota stanowi więc umorzenie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego na realizację inwestycji mieszkaniowej i tym samym mieści się w zapisach przepisów rozporządzenia Ministra Finansów.

Jednocześnie spełnione są także pozostałe warunki zaniechania poboru podatku określone w rozporządzeniu Ministra Finansów. Kredyt został przeznaczony na zakup mieszkania, w którym nadal mieszka Pani z mężem i synem. Czyli kredyt został przeznaczony na inwestycję, której celem jest zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. Została ona wyrażona w art. 9 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w wyniku określonego zdarzenia, które powoduje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Tak więc dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się jednak w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub należnych odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe – nie musi spłacać należności, do spłaty których był pierwotnie zobowiązany.

Umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego kwalifikuje się do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Prawodawca przewidział przy tym szczególne rozwiązanie dla określonych sytuacji umorzeń kredytów mieszkaniowych. Umożliwił zaniechanie poboru podatku od dochodów z tytułu takich umorzeń – na zasadach, które określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia:

1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2. Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5. Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6. Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7. W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

–położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

W Pani sytuacji opisanej we wniosku:

•bank udzielił Pani i Panu A.B. kredytu hipotecznego na zakup na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, refinansowanie nakładów poniesionych w związku z zakupem lokalu wskazanego we wniosku, jak również na finansowanie opłat okołokredytowych;

•kredyt został zabezpieczony hipoteką, spłata rat kredytu odbywa się solidarnie;

•ze środków kredytu zostało zakupione mieszkanie, zapłacono kwoty wynikające z udzielenia kredytu (prowizja) i wyremontowano mieszkanie;

•w ramach kredytu bank zwrócił Pani poniesiony koszt zadatku oraz pokrył koszty ubezpieczeń;

•bank ma zwolnić Państwa, jako Kredytobiorców, z długu (umorzyć zadłużenie z tytułu kredytu);

•bank ma dodatkowo zwrócić na Państwa rzecz kwotę 50 000 zł, która jest zwrotem pieniędzy, jakie wpłacali Państwo do banku na poczet kapitału i odsetek spłacając raty kredytu.

Kwota w wysokości 50 000 zł, którą bank zamierza Państwu przekazać zgodnie z ustaleniami zawartymi w ugodzie, będzie zwrotem Państwa środków, które wcześniej przekazali Państwo do banku tytułem spłaty kredytu i odsetek. Zwrot tych środków nie jest więc Pani przysporzeniem majątkowym. Nie powoduje faktycznego przyrostu w Pani majątku, jest to zwrot Pani środków, które były nienależne bankowi. W rezultacie przypadająca na Panią część otrzymanej od banku kwoty nie jest Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skoro analizowana kwota nie jest przychodem podatkowym, jej wypłata jest neutralna podatkowo. Nie ma Pani obowiązku jej rozliczenia dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych.

W odniesieniu natomiast do umorzenia wierzytelności kredytowej podkreślenia wymaga, że zaniechanie poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.

Jednocześnie zauważyć należy, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame. Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Otóż kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości. Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie niejako zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu mieszkaniowego i kredytu refinansowego w sytuacji, gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zakup nieruchomości. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stąd też kredyt w części przeznaczonej na refinansowanie poniesionego zadatku przy umowie przedwstępnej oraz na pokrycie kosztów ubezpieczeń nie spełnia warunków zawartych w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. Tym samym umorzenie wierzytelności kredytowej w tej części jest Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającym opodatkowaniu. Od tej części umorzonej kwoty powinna Pani zapłacić podatek dochodowy.

Natomiast do uzyskanego przez Panią przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu w części dotyczącej zakupu lokalu mieszkalnego, remontu tego lokalu oraz prowizji za uruchomienie kredytu zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ze względu na potwierdzenie prawidłowości Pani stanowiska w odniesieniu do pytania drugiego odpowiedź na Pani trzecie pytanie jest bezprzedmiotowa.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).