Skutki podatkowe otrzymania zadośćuczynienia.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 lutego 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 29 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zadośćuczynienia. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 7 maja 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

20 października 2021 r. zmarł Pani mąż (…). Była Pani jego żoną do chwili śmierci. Pani mąż nie zostawił po sobie testamentu, w związku z czym do dziedziczenia po nim na podstawie ustawy uprawnieni była Pani w 1/2 oraz w 1/2 części jego rodzice (E. K. i J. K.). W skład masy spadkowej po zmarłym mężu wchodziło mieszkanie przy ul. (…) w (…), samochód osobowy, rzeczy osobiste, a także środki zgromadzone na rachunku bankowym o łącznej wartości ok. 860 000 zł. 16 listopada 2021 r., działając pod wpływem błędu co do własności mieszkania przy ul. (…) w (…), a także co do przysługujących Pani praw do spadku po zmarłym mężu,  a także z uwagi na traumę po śmierci męża i związany z tym zły stan psychiczny, zgodziła się Pani na prośbę teściowej na odrzucenie spadku po zmarłym mężu w zamian za darowiznę w kwocie 77 700 zł, która to kwota była kilkukrotnie niższa niż wartość przysługującego Pani spadku. Obie czynności zostały dokonane 16 listopada 2021 r. przed zastępcą notarialnym (…), zastępcą notariusza w (…), w jej kancelarii przy ul. (…) w (…), Rep. (…) (darowizna) oraz Rep. (…) (odrzucenie spadku).

Dopiero we wrześniu 2023 r. polepszył się Pani stan psychiczny związany z traumą po śmierci męża i wówczas podjęła Pani działania zmierzające do podjęcia niezałatwionych dotychczas spraw formalnych, w ramach których dowiedziała się, że odrzucając spadek po zmarłym mężu działała w wyniku błędu co do składników majątku spadkowego, jego wartości,  a także Pani praw do dziedziczenia po mężu, przy czym w błąd została Pani wprowadzona na skutek działań i informacji przekazywanych przez teściową – (…). Na skutek uzyskania wyżej opisanych informacji, wezwała Pani teściową do spłaty na Pani rzecz należnej Jej połowy wartości spadku, informując przy tym, że w razie braku zapłaty skieruję sprawę na drogę postępowania sądowego. Celem uniknięcia jakichkolwiek postępowań sądowych z tym związanych, E. K. zgodziła się ugodowo spłacić na Pani rzecz kwotę 400 000 zł, stanowiącą równowartość spadku po mężu (w kwocie 430 000 zł), pomniejszoną o wartość części wypłaconej już darowizny (w kwocie 30 000 zł). Spłata została dokonana na Pani rachunek bankowy. W styczniu 2024 r. udała się Pani do Urzędu Skarbowego w (…), aby uzyskać informację na temat ewentualnej konieczności uiszczenia podatku od ww. zdarzenia. Obsługujący Panią urzędnik poinformował, że wedle jego oceny, konieczne będzie uiszczenie podatku od czynności cywilnoprawnych, aczkolwiek zasugerował wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że wszystkie składniki majątkowe wchodzące w skład masy spadkowej były wyłączną własnością Pani męża i nie były objęte wspólnością majątkową małżeńską. Przed śmiercią męża nie przysługiwał Pani udział we współwłasności ww. składników majątkowych, gdyż po ślubie podpisaliście intercyzę, a składniki majątkowe które weszły do majątku spadkowego zostały nabyte później. W wyniku odrzucenia przez Panią spadku po mężu, w zamian za darowiznę, całość spadku nabyli rodzice męża (E. i J. K.). Z Pani wiedzy wynika, że został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia wskazujący ich jako wyłącznych spadkobierców. Nie doszło do formalnego uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli o odrzuceniu spadku przed sądem, gdyż przed wszczęciem takiego postępowania Pani E. K. zaproponowała zawarcie ugody pozasądowej. Z formalnego punktu widzenia, nie doszło do zmiany kręgu spadkobierców,  a wynagrodzenie wypłacone Pani w ramach ugody (stanowiące de facto ekwiwalent należnego Pani  udziału spadkowego), miało z formalnego punktu widzenia charakter zadośćuczynienia. Ugoda została zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem  w (…) 31 października 2023 r., Rep. (…). Zgodnie z postanowieniami ugody, zgodziła się Pani na odstąpienie od złożenia oświadczenia o odstąpieniu od skutków prawnych oświadczenia o zrzeczeniu się spadku po mężu i w konsekwencji prawa do spadku po Pani mężu, a w zamian za to Pani E. K. zgodziła się wypłacić Pani  zadośćuczynienie w kwocie stanowiącej równowartość Pani udziału w spadku (400 000 zł). Przelew ww. kwoty nastąpił przy notariuszu, a pieniądze wpłynęły na Pani konto jeszcze w tym samym dniu (31 października 2023 r.).

Pytania

1.Czy jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w związku ze zdarzeniem opisanym w stanie faktycznym?

2.Czy jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn w związkuz uzyskaniem spłaty połowy spadku po mężu?

3.Czy jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, czy też otrzymane przez Panią zadośćuczynienie podlega zwolnieniu od tego podatku?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie nr 3 sformułowane we wniosku dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie odpowiedzi na pytanie nr 1 i nr 2 sformułowane we wniosku, dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych i podatku od spadków i darowizn, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pani stanowisko w sprawie

W Pani przekonaniu, nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego, zaś otrzymane przez Panią zadośćuczynienie, otrzymane w wyniku zawarcia ugody i zrzeczenia się praw przed notariuszem i stanowiące ekwiwalent przysługującego Pani, zgodnie z prawem udziału w spadku po Pani zmarłym mężu, jest zwolnione od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych  (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Należy podkreślić, że użyte w konstrukcji art. 20 ust. 1 ww. ustawy sformułowanie „w szczególności”, świadczy o przykładowym katalogu przychodów z innych źródeł. Oznacza to, że przychodami z innych źródeł są także inne przychody, niewymienione wprost w tym przepisie.

Tym samym uznaje się, że katalog ten nie jest katalogiem zamkniętym. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy, bądź od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Należy podkreślić, że odszkodowania i zadośćuczynienia  stanowią, co do zasady, przychód   w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania i zadośćuczynienia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone   w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań (zadośćuczynień), a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa,  z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań (zadośćuczynień).

W opisie sprawy wskazała Pani, że 16 listopada 2021 r., działając pod wpływem błędu co do własności mieszkania przy ul. (…) w (…), a także co do przysługujących Pani praw do spadku po zmarłym mężu, a także z uwagi na traumę po śmierci męża i związany z tym zły stan psychiczny, zgodziła się Pani na prośbę teściowej na odrzucenie spadku po zmarłym mężu w zamian za darowiznę w kwocie 77 700 zł, która to kwota była kilkukrotnie niższa niż wartość przysługującego Pani spadku. Obie czynności zostały dokonane 16 listopada 2021 r.

We wrześniu 2023 r. polepszył się Pani stan psychiczny związany z traumą po śmierci męża  i wówczas podjęła Pani działania zmierzające do podjęcia niezałatwionych dotychczas spraw formalnych, w ramach których dowiedziała się, że odrzucając spadek po zmarłym mężu działała w wyniku błędu co do składników majątku spadkowego, jego wartości,  a także Pani praw do dziedziczenia po mężu, przy czym w błąd została Pani wprowadzona na skutek działań i informacji przekazywanych przez teściową. Na skutek uzyskania wyżej opisanych informacji, wezwała Pani teściową do spłaty na Pani rzecz należnej Jej połowy wartości spadku, informując przy tym, że w razie braku zapłaty skieruję sprawę na drogę postępowania sądowego. Celem uniknięcia jakichkolwiek postępowań sądowych z tym związanych, teściowa zgodziła się ugodowo spłacić na Pani rzecz kwotę 400 000 zł, stanowiącą równowartość spadku po mężu (w kwocie 430 000 zł), pomniejszonej o wartość części wypłaconej już darowizny (w kwocie 30 000 zł). Spłata została dokonana na Pani rachunek bankowy 31 października 2023 r. Ugoda została zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem. Zgodnie z postanowieniami ugody, zgodziła się Pani na odstąpienie od złożenia oświadczenia o odstąpieniu od skutków prawnych oświadczenia  o zrzeczeniu się spadku po mężu i w konsekwencji prawa do spadku po Pani mężu,  a w zamian za to teściowa zgodziła się wypłacić Pani zadośćuczynienie w kwocie stanowiącej równowartość Pani udziału w spadku.

Z przedstawionego przez Panią opisu sprawy nie wynika, aby wysokość lub zasady ustalania przyznanego Pani zadośćuczynienia zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Zatem wskazać należy, że otrzymane przez Panią zadośćuczynienie nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ otrzymane przez Panią zadośćuczynienie nie stanowi zadośćuczynienia, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, ani też zadośćuczynienia, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy.

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że otrzymane przez Panią zadośćuczynienie stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zadośćuczynienie to nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, gdyż wysokość przedmiotowego zadośćuczynienia nie została ustalona w oparciu o odrębne przepisy prawa.

W związku z tym, Pani stanowisko uznano za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

-Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

-Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA) :

-w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres : Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).