Obowiązki płatnika związane z wypłatą wynagrodzenia pracownikom w postaci jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego w ramach przyjętej przez Towarzystwo polityki wynagrodzeń osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo:

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 12 sierpnia 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu  Administracyjnego w Warszawie z 23 czerwca 2021 r. sygn. akt III SA/Wa 2543/20 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 listopada 2023 r. sygn. akt II FSK 1184/21; i 

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 sierpnia 2020 r. wpłynął Państwa wniosek z 12 sierpnia 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzenia pracownikom w postaci jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego w ramach przyjętej przez Towarzystwo polityki wynagrodzeń osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca X S.A. („Wnioskodawca”, „Towarzystwo”) jest towarzystwem funduszy inwestycyjnych podlegającym przepisom ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2020 r. poz. 95; „UoFI”) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia  30 sierpnia 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinna odpowiadać polityka wynagrodzeń w towarzystwie funduszy inwestycyjnych wydanego na podstawie art. 47a ust. 4 UoFI (Dz. U. z 2016 r. poz. 1487; „Rozporządzenie”).

W celu realizacji obowiązku ciążącego na znaczących towarzystwach funduszy inwestycyjnych w związku z brzmieniem § 2 w zw. z § 1 pkt 4 Rozporządzenia, Towarzystwo ustanowiło „...” („Polityka”), regulującą zasady wynagrodzeń wypłacanych na rzecz osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych.

Polityka ma na celu również transpozycję ratio legis Rozporządzenia na grunt obowiązujących w Towarzystwie regulacji, a w szczególności zapewnienie prawidłowego i skutecznego zarządzania ryzykiem i zapobieganie podejmowaniu ryzyka niezgodnego z profilami ryzyka, polityką inwestycyjną, strategiami inwestycyjnymi, statutami funduszy lub regulacjami wewnętrznymi Towarzystwa, jak również wspieranie realizacji strategii prowadzenia działalności Towarzystwa, oraz przeciwdziałanie powstawaniu konfliktów interesów.

W myśl obowiązującej Polityki obejmuje ona wynagrodzenia m.in.:

1)członków zarządu,

2)osób podejmujących decyzje inwestycyjne dotyczące portfela inwestycyjnego funduszy, tj. doradców inwestycyjnych i zarządzających niebędących doradcami inwestycyjnymi („Zarządzający funduszami”),

3)osób sprawujących funkcje z zakresu zarządzania ryzykiem, tj. Kierownika ds. Ryzyka,

4)osób wykonujących czynności nadzoru zgodności działalności towarzystwa z prawem, tj. Dyrektora Biura Nadzoru Wewnętrznego.

Polityka dotyczy osób, o których mowa powyżej, bez względu na formę prawną zatrudnienia, tj. zatrudnienia określonej osoby fizycznej przez Towarzystwo na podstawie stosunku pracy, kontraktu menedżerskiego, umowy zlecenia lub innego stosunku prawnego o podobnym charakterze (dalej łącznie – „Pracownicy” lub indywidualnie – „Pracownik”).

Zgodnie z wytycznymi określonymi w Rozporządzeniu, Polityka przewiduje, że wynagrodzenie Pracowników składa się z dwóch części – stałej („wynagrodzenie stałe”) oraz zmiennej („zmienne składniki wynagrodzenia”).

Wynagrodzenie stałe

Wynagrodzenie stałe nie jest związane z wynikami osiąganymi przez Towarzystwo, zarządzane fundusze lub indywidualne wyniki osiągane przez Pracowników. Polityka wskazuje, że w przypadku, gdy wynagrodzenie jest podzielone na składniki stałe i zmienne, stałe składniki powinny stanowić na tyle dużą część łącznej wysokości wynagrodzenia, aby było możliwe prowadzenie elastycznej polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników, w tym zmniejszenie wysokości tych składników lub ich niewypłacenie.

Wnioskodawca wskazuje, że wynagrodzenie stałe nie jest przedmiotem niniejszego Wniosku.

Zmienne składniki wynagrodzenia

Wypłata wynagrodzenia w instrumentach finansowych

W związku z brzmieniem § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia, Polityka nakłada obowiązek wypłaty co najmniej 50% zmiennych składników wynagrodzenia w formie określonych instrumentów finansowych.

Instrumentami tymi, co do zasady, są jednostki uczestnictwa zarządzanych przez Towarzystwo funduszy inwestycyjnych, jednak Wnioskodawca nie wyklucza, że w przyszłości może dojść do wypłaty wynagrodzenia w postaci innych instrumentów przewidzianych w Rozporządzeniu, w szczególności certyfikatów inwestycyjnych. W związku z tą okolicznością Wnioskodawca na potrzeby Wniosku będzie pod terminem „jednostki uczestnictwa” każdorazowo rozumieć również inne instrumenty finansowe wskazane w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia, w tym certyfikaty inwestycyjne. W konsekwencji, również pod użytymi terminami, które dotyczą bezpośrednio jednostek uczestnictwa, należy rozumieć analogiczne terminy/instytucje, które dotyczą innych ww. instrumentów finansowych.

Ze względu na przepisy Rozporządzenia, cenę nabycia jednostek uczestnictwa lub innych instrumentów finansowych wypłacanych jako zmienne składniki wynagrodzenia, płaci Towarzystwo.

W celu przeciwdziałania powstawaniu konfliktów interesów oraz dbania o odpowiedni profil ryzyka funduszy, Towarzystwo przeciwdziała nadmiernej koncentracji wypłacanych jednostek uczestnictwa.

Wypłacone zmienne składniki wynagrodzenia w formie instrumentów finansowych podlegają „okresowi wstrzymania”, w którym nie mogą być przedstawione do odkupienia. Aby zapewnić prawidłową realizację tego mechanizmu pomiędzy Towarzystwem a Pracownikami zawierane są umowy ograniczające możliwość odkupywania jednostek uczestnictwa albo składania żądań wykupu certyfikatów inwestycyjnych.

W zakresie Pracowników odpowiedzialnych z ramienia Wnioskodawcy za zarządzanie jednym z funduszy inwestycyjnych zamkniętych (dalej: „Fundusz 1”), Towarzystwo już w momencie składania Wniosku ma plany, aby wprowadzić zasady wynagradzania Zarządzających Funduszem 1 w formie zmiennych składników wynagrodzenia poprzez przyznawanie im certyfikatów inwestycyjnych Funduszu 1. Polityka będzie w tym zakresie przewidywać, że wypłata zmiennych składników wynagrodzenia Zarządzającym Funduszem 1 realizowana będzie poprzez złożenie zapisu przez ww. Zarządzających na określoną liczbę certyfikatów inwestycyjnych. Należy przy tym podkreślić, że wszystkie zasady obowiązujące w Towarzystwie na podstawie Polityki będą miały zastosowanie również do wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia Zarządzającym Funduszem 1. W szczególności, cenę emisyjną certyfikatów inwestycyjnych przyznawanych Pracownikom jako zmienne składniki wynagrodzenia opłaci Towarzystwo. Jedyną różnicą pomiędzy Funduszem 1 a pozostałymi funduszami zarządzanymi przez Towarzystwo jest okoliczność, że statut Funduszu 1 będzie przewidywał odpowiednie zwiększenie wynagrodzenia zmiennego należnego Wnioskodawcy za zarządzanie Funduszem 1, które pozwoli Wnioskodawcy na zapłatę ceny nabycia certyfikatów inwestycyjnych przyznawanych Zarządzającym Funduszem 1. W przypadku pozostałych funduszy zarządzanych przez Towarzystwo, co do zasady Towarzystwo będzie dokonywać zapłaty ceny nabycia instrumentów finansowych przyznawanych Pracownikom w ramach zmiennych składników wynagrodzenia, bez zwiększenia wynagrodzenia przysługującemu Wnioskodawcy za zarządzanie danym funduszem inwestycyjnym (w takim wypadku wypłata zmiennych składników wynagrodzenia w formie instrumentów finansowych nie będzie zatem skorelowana ze zwiększeniem wynagrodzenia za zarządzanie należnego Wnioskodawcy).

Wynagrodzenie zmienne w formie odroczonej oraz nieodroczonej

Zmienne składniki wynagrodzenia przyznawane są (naliczane) nie częściej niż raz w roku, po zakończeniu każdego z okresów naliczania, tj. zasadniczo po zakończeniu każdego roku kalendarzowego.

Zmienne składniki wynagrodzeń mogą być wypłacane częściowo z góry („składnik krótkoterminowy”), oraz muszą być przynajmniej częściowo odroczone (przyznane warunkowo, „składnik długoterminowy”). Składnik krótkoterminowy może być wypłacany bezpośrednio po przyznaniu, stanowiąc dla Pracowników nagrodę za wyniki osiągnięte w danym okresie naliczania. Składnik długoterminowy jest przyznawany Pracownikom w trakcie okresu odroczenia, tj. okresu, w którym prawo do wypłaty wynagrodzenia zmiennego po jego naliczeniu zostaje wstrzymane i jest wypłacane po jego upływie.

Zgodnie z zasadami przewidzianymi w Rozporządzeniu, Polityka określa, że nabycie przez osobę podlegającą Polityce praw do wypłaty co najmniej 40% wartości zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników jest odroczone (składnik długoterminowy).

Okres wypłaty odroczonej części ustala się z uwzględnieniem okresu, na jaki fundusze zostały utworzone, i rekomendowanego uczestnikowi przez Towarzystwo zakresu czasowego inwestycji w fundusz inwestycyjny oraz polityki umarzania lub wykupywania jednostek uczestnictwa, a także charakteru i ryzyka działalności prowadzonej przez Towarzystwo, a w odpowiednich przypadkach również funduszy.

Wypłata odroczonej części zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników następuje w ratach w okresie co najmniej od trzech do pięciu lat, przy czym wypłata pierwszej raty może nastąpić po upływie 12 miesięcy od dnia ustalenia łącznej wysokości zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników, czyli od zakończenia okresu naliczania. Przykładowo, w okresie odroczenia trwającym trzy lata uprawnienia do kolejnych trzecich części wynagrodzenia odroczonego są nabywane na koniec lat n+1, n+2 i n+3, gdzie „n” jest końcem okresu naliczenia.

Po zakończeniu każdego roku kalendarzowego Rada Nadzorcza Towarzystwa na wniosek Zarządu Towarzystwa podejmuje decyzję o wypłaceniu w całości, zmniejszeniu lub niewypłaceniu części zmiennych składników wynagrodzeń odroczonych z poprzednich lat, biorąc pod uwagę sytuację finansową Wnioskodawcy.

Kryteria dotyczące sytuacji finansowej Towarzystwa

Zmienne składniki wynagrodzenia uzależnione od wyników mogą być przyznawane lub wypłacane gdy:

·ich przyznanie lub wypłacenie nie ogranicza zdolności Towarzystwa do zwiększania Jego kapitałów własnych,

·nie wpływa na stabilność tych kapitałów,

·nie zagrozi ciągłości lub stabilności prowadzenia przez Towarzystwo działalności oraz

·gdy są uzasadnione wynikami Towarzystwa lub wynikami funduszy, efektami pracy jednostki organizacyjnej, na rzecz której Pracownik wykonywał czynności, oraz efektami pracy tej konkretnej osoby.

Polityka określa, że wysokość zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników powinna być zmniejszona lub ich wypłata zawieszona, jeśli taka wypłata mogłaby negatywnie wpłynąć na możliwość wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych przez Towarzystwo lub wyniki funduszy nie spełniają kryteriów określonych w Polityce.

Ogólne wyniki Towarzystwa lub funduszy, przyjmowane dla celów określenia zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników, powinny uwzględniać poziom ponoszonego ryzyka, w szczególności ryzyka płynności, ryzyka kredytowego oraz ryzyka koncentracji, a także opierać się na zbadanych sprawozdaniach finansowych za rok obrotowy Towarzystwa lub funduszy.

Kryteria jakościowe oraz ilościowe mające wpływ na decyzję o przyznaniu zmiennych składników wynagrodzenia

Podstawą określenia zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników jest ocena wyników osiągniętych przez danego Pracownika i daną jednostkę organizacyjną w odniesieniu do ogólnych wyników Towarzystwa. Towarzystwo dąży do osiągania zrównoważonych wyników pracy osób objętych Polityką w długim okresie.

W przypadku osób podejmujących decyzje inwestycyjne dotyczące portfela inwestycyjnego funduszy, tj. doradców inwestycyjnych i zarządzających niebędących doradcami inwestycyjnymi wysokość zmiennych składników wynagrodzenia uzależniono również od wyników osiągniętych przez zarządzane fundusze.

Podstawą do określenia powyższych wyników są dane z co najmniej dwóch ostatnich lat obrotowych, a w przypadku osób zatrudnionych krócej niż dwa lata – dane od momentu nawiązania zatrudnienia. Przy ocenie wyników brane pod uwagę są kryteria ilościowe oraz jakościowe.

Kryteria ilościowe oznaczają przede wszystkim dane liczbowe lub finansowe wykorzystywane do określenia wynagrodzenia pracownika takie jak wyniki inwestycyjne, wolumen sprzedaży czy liczba nowych klientów.

Kryteria jakościowe natomiast, to wszystkie inne miary takie jak np. realizacja celów strategicznych, utrzymywanie dobrych relacji z klientem, przestrzeganie polityki zarządzania ryzykiem, kreatywność, przywództwo czy utrzymywanie wysokich standardów etycznych.

W konsekwencji realizacji celu Rozporządzenia Polityka dąży do uzależnienia przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia nie tylko od kwantyfikowalnych, liczbowych wyników danego Pracownika, ale również od sposobu w jaki zostały one osiągnięte. Kryteria jakościowe wykorzystywane są przede wszystkim w celu uzupełnienia oraz korekty podejmowanych ryzyk oraz osiąganych wyników.

Podsumowanie

Pracownicy Towarzystwa na podstawie przyjętej Polityki realizującej postanowienia Rozporządzenia, w zakresie, w jakim mają wpływ na podejmowane decyzje inwestycyjne zarządzanych przez Towarzystwo funduszy oraz ze względu na szczególny charakter wykonywanych działań, są wynagradzani w formie hybrydowej polegającej na tym, że ich wynagrodzenie składa się z:

·wynagrodzenia stałego, niebędącego przedmiotem niniejszego wniosku;

·zmiennych składników wynagrodzenia, w których co najmniej 50% stanowią jednostki uczestnictwa, a które to wynagrodzenie jest dodatkowo ograniczone czasowo poprzez przyjęcie odpowiednich okresów wstrzymania oraz odroczenia.

W konsekwencji Pracownicy Towarzystwa nie mają możliwości swobodnego dysponowania zmiennymi składnikami wynagrodzenia w postaci jednostek uczestnictwa bezpośrednio po ich wypłacie ze względu na wskazane wyżej ograniczenia.

Z ostrożności Wnioskodawca zaznacza również, że w zakresie nieobjętym opisem stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego Polityka jest zgodna oraz realizuje postanowienia Rozporządzenia.

Pytanie

Czy z tytułu wynagrodzenia wypłaconego w postaci jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych przychód u Pracowników powstaje wyłącznie w  momencie umorzenia jednostek uczestnictwa, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych, który winien zostać uznany za przychód z kapitałów pieniężnych oraz opodatkowany 19% stawką przewidzianą w art. 30a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, ze względu na brzmienie art. 17 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, u Pracowników otrzymujących instrumenty finansowe objęte treścią Wniosku przychód powstaje wyłącznie w momencie umorzenia jednostek uczestnictwa, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych, który winien zostać uznany za przychód z kapitałów pieniężnych oraz opodatkowany 19% stawką przewidzianą w art. 30a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca uważa zwłaszcza, że w momencie przyznania lub wypłaty jednostek uczestnictwa, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych nie powstaje przychód podatkowy po stronie Pracowników.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Obowiązek wypłaty części wynagrodzenia w postaci instrumentów finansowych

Na wstępie Wnioskodawca podkreśla, że jak zostało to przedstawione w opisie stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, zasady wynagradzania osób mających wpływ na profil ryzyka towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub osób zarządzających funduszami określone są  w aktach powszechnie obowiązującego prawa, tj. przede wszystkim w Rozporządzeniu, wydanym na podstawie UoFI, która stanowi z kolei implementację do polskiego porządku prawnego Dyrektywy nr 61/2011 z dnia 8 czerwca 2011 r. (tzw. Dyrektywa AIFMD) oraz Dyrektywy nr 91/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. (tzw. Dyrektywa UCITS V).

Ustanowienie Polityki przez Towarzystwo było w konsekwencji realizacją obowiązków wynikających z powyższych aktów prawnych. A zatem ustanowienie Polityki nie jest dobrowolnym aktem kształtowania zasad wypłaty wynagrodzenia Pracowników. Towarzystwo nie posiada możliwości odstąpienia od mechanizmu wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia. Tym samym zasady wypłaty wynagrodzenia w części objętej Wnioskiem nie stanowią formy modyfikacji wynagradzania Pracowników określonych w Rozporządzeniu, która byłaby w jakimkolwiek stopniu uzależniona od swobodnej decyzji Towarzystwa.

Rozporządzenie wymusiło na towarzystwach funduszy inwestycyjnych wprowadzenie szczególnych zasad wynagradzania niektórych osób wykonujących zadania istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych.

Zastosowanie podzielonych składników wynagrodzenia należy zatem do obowiązków znaczących towarzystw funduszy inwestycyjnych. W związku z czym, w celu realizacji postanowień Rozporządzenia, Towarzystwo musi dokonywać wypłat części zmiennych składników wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa.

Przede wszystkim wypłata wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa nie stanowi jakiejkolwiek formy motywacji Pracowników, której wprowadzenie byłoby pozostawione swobodnej woli Towarzystwa i/lub Pracowników.

W ocenie Towarzystwa zatem, skutki podatkowe przyznania, wypłaty oraz umorzenia zmiennych składników wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikatów inwestycyjnych lub innych instrumentów wymienionych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia nie mogą być interpretowane w oderwaniu od powyżej przedstawionej konkluzji.

Źródło uzyskania przychodów z tytułu zmiennych składników wynagrodzenia wypłacanych w formie jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych (innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c; które nie są przedmiotem Wniosku).

Zgodnie natomiast z treścią art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w ramach katalogu przychodów z kapitałów pieniężnych mieszczą się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Art. 17 ust. 1c ww. ustawy odnosi się do zamiany jednostek subfunduszy tego samego funduszu inwestycyjnego. W odniesieniu do takiej zamiany nie powstaje przychód podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych dokonanej w oparciu o przepisy UoFI – sytuacja taka nie jest przedmiotem Wniosku.

Art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który uzyskał moc obowiązującą od dnia 1 stycznia 2018 r. przewiduje, że przychody z realizacji praw z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 2286 ze zm.; „ustawa o obrocie”), lub z pochodnych instrumentów finansowych, uzyskane w następstwie objęcia lub nabycia tych praw, jako świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie, są zaliczane do tego źródła przychodów, w ramach którego to świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie zostało uzyskane.

Powyższa regulacja oznacza, że uzyskanie przychodu z realizacji praw z niektórych papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych otrzymanych jako część wynagrodzenia ze stosunku pracy powinno podlegać zaliczeniu do źródła przychodu związanego ze stosunkiem pracy oraz być opodatkowane w sposób odpowiedni dla przychodów z tego źródła. Analogicznie ma się kwestia w wypadku uzyskania przychodu z realizacji praw z papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych otrzymanych jako część wynagrodzenia w ramach działalności wykonywanej osobiście (z tytułu m.in. umowy zlecenia czy kontraktu menadżerskiego).

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie wskazują zatem, że opodatkowanie w ramach danego źródła przychodów ma zastosowanie wyłącznie do papierów wartościowych zdefiniowanych w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie oraz do pochodnych instrumentów finansowych.

Art. 5a pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera odniesienie w zakresie definicji terminu papiery wartościowe do art. 3 pkt 1 ustawy o obrocie.

Natomiast w odniesieniu do definicji pochodnych instrumentów finansowych, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 5a pkt 13 wskazuje, że przez pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Z powyższego wynika, że w myśl przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumenty rynku pieniężnego nie są kwalifikowane jako:

·pochodne instrumenty finansowe,

·papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie.

Definicja tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania znajduje się w art. 3 pkt 3 ustawy o obrocie. Zgodnie z tym przepisem, tytułami uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania są wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego papiery wartościowe lub niebędące papierami wartościowymi instrumenty finansowe reprezentujące prawa majątkowe przysługujące uczestnikom instytucji wspólnego inwestowania, w tym w szczególności jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

W konsekwencji powyższa analiza prowadzi do wniosku, że art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie obejmuje swoim zakresem jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikatów inwestycyjnych oraz pozostałych instrumentów finansowych wskazanych w § 10 pkt 6 Rozporządzenia.

Zatem, przychód uzyskany z tytułu otrzymania tych instrumentów finansowych nie może zostać zakwalifikowany jako przychód ze stosunku pracy (ewentualnie z działalności wykonywanej osobiście).

W konsekwencji jedynie przychód z umorzenia jednostek uczestnictwa powinien zostać zakwalifikowany do źródeł przychodów z kapitałów pieniężnych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz opodatkowany zryczałtowaną 19% stawką podatku dochodowym od osób fizycznych zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Brak definitywnego przysporzenia u Pracowników w momencie wypłacenia im wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych

Niezależnie od powyższego argumentu, Wnioskodawca podkreśla, że przychód na gruncie polskiego prawa podatkowego powstaje wyłącznie w momencie uzyskania przez podatnika trwałego i bezzwrotnego przysporzenia, o definitywnym charakterze, który powiększa majątek tego podatnika. W ocenie Towarzystwa natomiast, sam fakt przyznania oraz wypłaty Pracownikom jednostek uczestnictwa nie spełnia tej przesłanki.

Należy bowiem zwrócić uwagę, że samo przyznanie jednostek uczestnictwa lub ich wypłata obarczone są przewidzianymi przez prawo (w tym zwłaszcza przez treść Rozporządzenia), oraz zawartymi w Polityce obostrzeniami, które mogą prowadzić do ich zmniejszenia lub niewypłacenia. Dodatkowo nabycie prawa do ich umorzenia jest obligatoryjnie odroczone w czasie. W konsekwencji przyznanie oraz wypłacenie jednostek uczestnictwa stanowi jedynie potencjalne przysporzenie Pracownika, którego wartość może ulegać zmianom w czasie.

Nie można zatem uznać, że samo objęcie jednostek uczestnictwa powoduje powstanie przychodu u Pracownika. Przychód ten może być bowiem zrealizowany jedynie w przyszłości, tj. w  momencie umorzenia jednostek uczestnictwa. Warto zauważyć, że ze względu na zmienność wartości ww. instrumentów finansowych, faktyczna wartość przysporzenia po stronie Pracownika będzie znana dopiero w momencie ich umorzenia. W praktyce w tym przypadku można założyć wystąpienie jednego z poniższych scenariuszy:

•scenariusz I: wartość jednostek uczestnictwa w momencie ich umorzenia będzie wyższa od wartości tych instrumentów obliczonej na podstawie ostatniej znanej wyceny dokonanej przed momentem wypłaty instrumentów Pracownikowi (zwiększenie wartości jednostek uczestnictwa),

•scenariusz II: wartość jednostek uczestnictwa w momencie ich umorzenia będzie niższa od wartości tych instrumentów obliczonej na podstawie ostatniej znanej wyceny dokonanej przed momentem wypłaty instrumentów Pracownikowi (zmniejszenie wartości jednostek uczestnictwa).

Nie można przy tym wykluczyć, że wypłacone jednostki uczestnictwa na moment przedstawienia ich do umorzenia będą posiadać znacznie niższą wartość od wartości potencjalnej, jaką posiadały w dniu wypłaty (nawet bliską zeru). Może mieć to miejsce ze względu na szereg zmiennych, zarówno zależnych, jak i niezależnych od Towarzystwa, Pracowników oraz zarządzanych przez Towarzystwo funduszy – np. w wyniku nietrafionych decyzji inwestycyjnych dotyczących aktywów danego funduszu inwestycyjnego lub w związku ze spadkiem efektywności inwestycji wynikającym z ogólnej sytuacji gospodarczej (np. kryzys finansowy, krach na giełdzie).

W celu osiągnięcia pożądanych rezultatów ustawodawca w drodze Rozporządzenia powiązał zatem wynagrodzenie określonych pracowników towarzystw funduszy inwestycyjnych właśnie z tą zmiennością. Pracownicy towarzystw funduszy inwestycyjnych po wypłaceniu im jednostek uczestnictwa, na podstawie znajdujących oparcie w przepisach Rozporządzenia umowach cywilnoprawnych zobowiązują się do tego, aby nie spieniężać wypłaconych instrumentów finansowych do momentu upływu odpowiednich okresów wstrzymania.

Uznanie zatem, że po stronie Pracowników Towarzystwa w momencie wypłaty instrumentów finansowych powstaje jakikolwiek przychód do opodatkowania prowadziłoby do opodatkowania wartości, której Pracownik nie uzyskał i nie uzyska do momentu umorzenia, to jest najwcześniej po upływie określonych okresów wstrzymania.

Należy zatem zwrócić uwagę, że wartość hipotetycznego świadczenia w postaci jednostek uczestnictwa może być niemożliwa do określenia. W szczególności przyjęcie ceny nabycia instrumentów finansowych poniesionej przez Towarzystwo nie może być uznane za prawidłową metodę określenia wartości nieodpłatnego świadczenia po stronie Pracownika. Wynika to z faktu, że wydatek poniesiony przez Towarzystwo, ze względu na okres wstrzymania prawa do spieniężenia instrumentów finansowych, z założenia nigdy nie będzie odpowiadać realnemu przysporzeniu, jakie w późniejszym okresie uzyska Pracownik.

Analogicznie, w ocenie Towarzystwa, zastosowanie którejkolwiek z metod określania wartości nieodpłatnych świadczeń ujętych w art. 11 ust. 2 i ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie prowadzi do określenia realnej wartości przysporzenia po stronie Pracownika. Zatem co do zasady nie jest możliwe określenie wartości przysporzenia na dzień wypłaty instrumentów finansowych. Wartość tego przysporzenia jednak będzie mogła być definitywnie określona na dzień przedstawienia instrumentów finansowych do umorzenia. W konsekwencji, dopiero na dzień umorzenia powstanie u Pracowników ewentualny przychód na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podwójne opodatkowanie tego samego świadczenia

Dodatkowo Towarzystwo wskazuje, że przyjęcie, że w sytuacji wypłaty oraz umorzenia objętych treścią Wniosku instrumentów finansowych dochodzi do powstania przychodu:

•ze stosunku pracy (lub z działalności wykonywanej osobiście) w momencie ich wypłaty, oraz

•z kapitałów pieniężnych w momencie ich umorzenia,

prowadziłoby w efekcie do podwójnego opodatkowania tego samego świadczenia.

W ocenie Wnioskodawcy, wypłata oraz umorzenie instrumentów finansowych nie mogą stanowić na gruncie prawa podatkowego dwóch odrębnych zdarzeń powodujących powstanie obowiązku podatkowego.

Jak zostało to już wyżej wskazane, przyjęcie, że w momencie wypłaty analizowanych zmiennych składników wynagrodzenia dochodzi do powstania przychodu ze stosunku pracy (ewentualnie z działalności wykonywanej osobiście) oznacza w istocie, że opodatkowana jest hipotetyczna wartość świadczenia, które będzie stanowić przysporzenie dopiero w momencie umorzenia instrumentów finansowych.

Nie powinno przy tym budzić wątpliwości na gruncie regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, że w momencie umorzenia tych instrumentów finansowych dochodzi do powstania przychodu z kapitałów pieniężnych (takie stanowisko podziela przy tym Wnioskodawca).

W konsekwencji powodowałoby to, że wynagrodzenie Pracownika byłoby opodatkowane ponownie, pomimo tego, że Pracownik już raz zapłacił daninę od hipotetycznej wartości związanej z rzekomym nieodpłatnym świadczeniem (chociaż nie przełożyło się ono na realne przysporzenie po jego stronie).

W ocenie Wnioskodawcy natomiast, takiej konsekwencji nie można przyjąć za prawidłową. Podwójne opodatkowanie tego samego świadczenia narusza bowiem zasadę równości, której emanacją jest m.in. równomierność opodatkowania wszystkich podatników. Oznacza ona m.in. opodatkowanie wszystkich podatników zasadniczo na takich samych zasadach. Naruszeniem tego byłoby natomiast podwójne opodatkowanie tego samego świadczenia otrzymanego przez Podatnika – raz w momencie wypłaty instrumentów finansowych i kolejny raz w momencie ich umorzenia. W konsekwencji, przyjęcie takiego wniosku za prawidłowy byłoby niedozwolone.

Podobne stanowisko jest przy tym również przedstawiane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (K 6/02). Wskazuje się w nim, że podwójne opodatkowanie stoi w sprzeczności z zasadą równości oraz powszechności opodatkowania poprzez naruszenie dyrektyw zawartych w tej zasadzie dotyczących proporcjonalności oraz równomierności opodatkowania. 

W ocenie Towarzystwa, przedstawione powyżej podwójne opodatkowanie wynagrodzenia wypłacanego w formie zmiennych składników doprowadziłoby właśnie do sytuacji niedopuszczalnej w świetle zasad wynikających z art. 2, art. 32 i art. 64 ust. 3 w zw. z art. 84 oraz art. 217 Konstytucji RP.

Powyższe twierdzenia znajdują oparcie również w rozstrzygnięciach Naczelnego Sądu Administracyjnego (np.: sygn. akt II FSK 1725/14; sygn. akt II FSK 517/10; sygn. akt II FSK 111/12; sygn. akt II FSK 96/13; sygn. akt II FSK 347/12). Również te orzeczenia wskazują, że opodatkowanie jednego świadczenia dwukrotnie, narusza zasadę równości oraz powszechności opodatkowania. Chociaż orzeczenia te nie dotyczą bezpośrednio takiego samego stanu faktycznego jak sytuacja Wnioskodawcy, wnioski z nich wynikające, pozostają aktualne dla sytuacji Towarzystwa.

W konsekwencji, również z uwagi na powyżej przedstawiony argument, stanowisko Towarzystwa należy uznać za prawidłowe.

Rozliczenie zryczałtowanego podatku z tytułu przychodów z funduszy kapitałowych

Mając na uwadze wszystkie przedstawione powyżej argumenty, zdaniem Wnioskodawcy przychody z tytułu otrzymywania przez Pracowników zmiennych składników wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa mogą być kwalifikowane jedynie jako przychody z kapitałów pieniężnych i rozpoznawane w momencie umorzenia analizowanych instrumentów finansowych.

Podkreślić zatem należy, że przychody, o których mowa w art. 30a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają na podstawie art. 41 ust. 4 tej ustawy obowiązkowi pobrania przez płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego (w wysokości 19%). Płatnikiem w tym przypadku jest fundusz zarządzany przez Towarzystwo.

Zryczałtowany podatek ustalany jest od dochodu, stanowiącego różnicę między osiągniętym przychodem a poniesionymi kosztami uzyskania przychodów. Co do zasady zatem płatnik pomniejsza wypłatę z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych lub certyfikatów inwestycyjnych o podatek od dochodu ustalonego jako różnica pomiędzy  odniesionym przychodem a poniesionymi kosztami określonymi zgodnie z art. 22 ust. 1 w zw. z 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym będącym przedmiotem wniosku, Pracownicy nie ponoszą osobiście ciężaru wykupu jednostek uczestnictwa (potencjalnego kosztu uzyskania przychodów). Koszt wykupu jednostek uczestnictwa ponoszony jest przez Towarzystwo jako integralny element zmiennych składników wynagrodzenia należnego Pracownikom. Obowiązek poniesienia ww. kosztu nabycia jednostek uczestnictwa czy certyfikatów inwestycyjnych spoczywa na Towarzystwie na podstawie § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia. W związku z czym Pracownicy nie są uprawnieni do rozpoznania ceny nabycia jednostek uczestnictwa jako kosztów uzyskania przychodów.

Podsumowanie

Na podstawie powyższej analizy Wnioskodawca stoi na stanowisku, że umorzenie przez Pracowników jednostek uczestnictwa wypłaconych w ramach wynagrodzenia zgodnie z postanowieniami Polityki oraz Rozporządzenia podlega opodatkowaniu zryczałtowaną 19% stawką podatku dochodowego od osób fizycznych jako przychody z kapitałów pieniężnych oraz nie znajdą do nich zastosowania postanowienia obowiązującego od dnia 1 stycznia 2018 r. art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na funduszu, który wypłaca wynagrodzenie z tytułu odkupu jednostek uczestnictwa w celu ich umorzenia, w związku z powyższym będą ciążyć obowiązki płatnika zgodnie z zasadami ogólnymi, w szczególności art. 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyżej przedstawione okoliczności faktyczne oraz obowiązujące przepisy prawa, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowiska zaprezentowanego we Wniosku.

Towarzystwo wskazuje również, że w dniu 5 czerwca 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną o sygn. 0114-KDIP3-2.4011.149.2018.1.MK, w której w całości podzielił stanowisko wnioskodawcy w sprawie analogicznej do objętej wnioskiem, wskazując że „wypłata wynagrodzenia Pracownikom z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa podlegać będzie opodatkowaniu zryczałtowaną 19% stawką podatku dochodowego przewidzianą w art. 30a ust. 1 ww. ustawy, jako przychód z kapitałów pieniężnych o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ wprowadzony do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych art. 10 ust. 4 nie znajduje zastosowania do przychodów wypłaconych w formie jednostek uczestnictwa”.

Co więcej, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wydanym wyroku z dnia 13 listopada 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 698/19 zaprezentował argumentację w całości podzielającą stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek – 1 października 2020 r. wydałem interpretację indywidualną nr 0113-KDIPT2-3.4011.647.2020.1.KS, w której uznałem Państwa stanowisko za:

•prawidłowe – w części dotyczącej określenia skutków podatkowych w momencie umorzenia jednostek uczestnictwa,

•nieprawidłowe – w pozostałym zakresie.

Interpretację doręczono Państwu 15 października 2020 r.

Skarga na interpretację indywidualną

Wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarga wpłynęła do mnie 17 listopada 2020 r.

Wnieśli Państwo o uchylenie zaskarżonej interpretacji w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania sądowego wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił skarżoną interpretację – wyrokiem z 23 czerwca 2021 r. sygn. akt III SA/Wa 2543/20.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 21 listopada 2023 r. sygn. akt II FSK 1184/21 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 21 listopada 2023 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku 

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

•uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;

•ponownie rozpatruję Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu wniesienia wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.