Interpretacja indywidualna z dnia 18 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.173.2024.2.MN
Temat interpretacji
Opodatkowanie jednorazowego odszkodowania - renty wyrównawczej na zwiększone potrzeby.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
13 lutego 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 11 lutego 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania jednorazowego odszkodowania – renty wyrównawczej na zwiększone potrzeby. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 13 marca 2024 r. (wpływ 18 marca 2024 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Dnia (...) 1996 r. uległ Pan wypadkowi drogowemu, w wyniku którego jako osoba poszkodowana jest Pan niepełnosprawny. Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas nieokreślony.
Sąd przyznał Panu rentę z tytułu utraconej zdolności do pracy oraz na zwiększone potrzeby na podstawie art. 444 paragraf 2 kodeksu cywilnego.
Rentę wypłaca Panu (…) Towarzystwo (...) SA w wysokości (…) zł miesięcznie od 1999 roku.
w dniu (...) 2023 roku podpisał Pan ugodę z (…) Towarzystwo (...) SA. Przedmiotem ugody jest: kapitalizacja renty na zwiększone potrzeby w kwocie (…) złotych miesięcznie wypłacanej na rzecz Poszkodowanego z uznania, w związku ze szkodą z (…) 1996 r. zarejestrowaną pod numerem (…). Na podstawie ww. ugody (...) Towarzystwo (...) SA zobowiązała się do zapłaty w oparciu o art. 447 kodeksu cywilnego na rzecz Poszkodowanego (J.C.) jednorazowego odszkodowania w łącznej kwocie (…) zł w miejsce przyszłych rat renty na zwiększone potrzeby.
Jednorazowe odszkodowanie zostało przelane na Pana konto bankowe.
Pytanie
Czy otrzymane jednorazowe odszkodowanie w miejsce przyszłych wypłat renty na zwiększone potrzeby jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c?
Pana stanowisko w sprawie
Renty wyrównawcze mają charakter odszkodowawczy i w związku z tym są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Pojęcie przychodów
Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.
Źródła przychodów
Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy:
Źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
Stosownie do art. 12 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przez emeryturę lub rentę rozumie się łączną kwotę świadczeń emerytalnych i rentowych, w tym kwoty emerytur kapitałowych wypłacanych na podstawie ustawy o emeryturach kapitałowych, wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych; rentą lub rentą rodzinną jest również świadczenie pieniężne, o którym mowa w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (Dz. U. poz. 658).
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Z informacji przedstawionych przez Pana wynika, że:
1.uległ Pan wypadkowi, w wyniku którego jest Pan osobą niepełnosprawną;
2.Sąd przyznał Panu rentę z tytułu utraconej zdolności do pracy oraz rentę na zwiększone potrzeby na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego;
3.rentę wypłaca Panu (…) Towarzystwo (...) SA;
4.podpisał Pan z ww. towarzystwem ubezpieczeniowym ugodę, na mocy której otrzymał Pan jednorazowe odszkodowanie w miejsce przyszłych wypłat renty na zwiększone potrzeby.
Powziął Pan wątpliwość, czy przyznane Panu świadczenie może korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Możliwość zwolnienia z opodatkowania otrzymanej renty
Definicja renty wynikająca z art. 12 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ogranicza pojęcia renty wyłącznie do świadczeń rentowych wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Obejmuje również renty mające charakter odszkodowawczy, otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego.
Zatem świadczenie to stanowi - co do zasady, przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie tego typu świadczenia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.
W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty przyznane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, otrzymane przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo którego potrzeby zwiększyły się lub widoki powodzenia na przyszłość zmniejszyły, oraz odszkodowania w postaci renty przyznane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie spowodowania śmierci poszkodowanego, otrzymane przez osoby uprawnione, o których mowa w art. 446 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933), a także miesięczne świadczenia na zapewnienie środków utrzymania, o których mowa w art. 7533 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1550, z późn. zm.).
Odszkodowanie (sposób naprawienia szkody) reguluje art. 363 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.), w myśl którego:
Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
Natomiast umowa renty została zdefiniowana w art. 903 powyższej ustawy. Zgodnie z jego treścią:
Przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.
Stosownie do art. 444 § 1 ustawy Kodeks cywilny:
W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
Z przepisu art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że:
Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
Stosownie do art. 444 § 3 ww. ustawy:
Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.
W myśl art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego:
W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Przepis art. 447 tej ustawy stanowi, że:
Z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.
Na gruncie prawa cywilnego instytucja jednorazowego odszkodowania przewidziana w art. 447 ww. Kodeksu cywilnego jest równoznaczna z instytucją renty odszkodowawczej, o której mowa w art. 444 § 2 tego Kodeksu. Obie te instytucje, które są ściśle ze sobą związane, powołane są do spełnienia tego samego zadania i mają służyć jednemu celowi, a mianowicie naprawieniu tej samej szkody. Równoznaczność tych instytucji prawnych wyraża się przede wszystkim w tym, że gdy brak jest przesłanek do zasądzenia renty, to nie może tym samym wchodzić w ogóle w rachubę zasądzenie jednorazowego odszkodowania. Ta ostatnia bowiem, jako instytucja pochodna od renty i od niej zależna, nie może mieć zasadniczego bytu, skoro sama stanowi w istocie swej rentę, tylko że w postaci skapitalizowanej. Jednocześnie warunkiem kapitalizacji przyznanej na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego renty jest wystąpienie ważnych powodów przemawiających za tym, żeby w miejscu świadczenia okresowego przyznać odszkodowanie jednorazowe. Przekształcenie renty w jednorazowe odszkodowanie służy ochronie praw, przyznanych na mocy art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego, a wysokość świadczenia jednorazowego przyznanego w miejsce renty uwzględnia wysokość należnych rat rentowych i przypuszczalny okres trwania obowiązku jej wypłacania.
Pana skutki podatkowe
Z przedstawionego przez Pana opisu wynika, że przyznane Panu świadczenie jest rentą, o której mowa w cytowanym powyżej art. 444 Kodeksu cywilnego.
Zakresem zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęte są odszkodowania:
- mające postać renty;
- otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego;
- otrzymane w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia;
- otrzymane przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.
Renta jest co do zasady świadczeniem okresowym, jednakże - ponieważ przepis art. 447 Kodeksu cywilnego przewiduje możliwość przyznania zamiast renty lub jej części odszkodowania jednorazowego, uznaje się, że taka „skapitalizowana” renta – niezależnie od nazywania jej „odszkodowaniem” – także mieści się w zakresie zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kapitalizacja renty jest możliwa także na podstawie umowy stron; nie może jednak dotyczyć wówczas szkody, która może powstać w przyszłości. Umowa, na podstawie której poszkodowany otrzymuje zamiast renty z tytułu czynu niedozwolonego jednorazowe odszkodowanie, jest zatem dopuszczalna, jeżeli jej zawarcie usprawiedliwiają „ważne powody” (Fras M. (red.), Habdas M. (red.), Fuchs B., Fuchs D., Gnela B., Herbet A., Kurowski W., Malik A., Naczyńska J., Rąpała A., Skubisz-Kępka K., Stojek G., Wałachowska M., Zakrzewski P., Ziemiak M.P., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), WKP, 2018).
Umowa, na podstawie której poszkodowany otrzymuje zamiast renty z tytułu czynu niedozwolonego jednorazowe odszkodowanie, jest dopuszczalna, jeżeli jej zawarcie usprawiedliwiają ważne powody. Umową taką jednak nie można objąć ewentualnej szkody, jaka może powstać w przyszłości (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 3 października 1966 r. - zasada prawna, III CZP 17/66, OSNCP 1968, Nr 1, poz. 1, z głosami S. Garlickiego, OSPiKA 1969, z. 1, poz. 1, i J. Lapierre'a, PiP 1970, z. 1, s. 182, oraz z omówieniem A. Szpunara i W. Wanatowskiej, Przegląd orzecznictwa, NP 1968, Nr 11, s. 1690, i NP 1969, Nr 11-12, s. 1726).
Z uzasadnienia tej uchwały wynika, że komentowany przepis dopuszcza jedyny wyjątek od zasady, że naprawienie szkód wymienionych w art. 444 § 2 i art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego może nastąpić tylko przez przyznanie renty. Zamiana renty na jednorazowe odszkodowanie może być dokonana przez sąd, na żądanie powoda, albo w drodze umowy (ugody), przy czym dopuszczalność tej zamiany jest uzależniona – zarówno przy orzekaniu przez sąd, jak i w razie zawierania umowy (ugody) – od istnienia ważnych powodów.
Kryterium oceny istnienia ważnych powodów stanowi wyłącznie interes uprawnionego do renty; może on przemawiać za zamianą renty na jednorazowe odszkodowanie, gdy ze względu na szczególne okoliczności przyznanie jednorazowego odszkodowania zapewni poszkodowanemu zaspokojenie wszystkich jego potrzeb – zarówno bieżących, jak i przyszłych – które mogła zaspokoić renta.
Sąd Najwyższy zastrzegł również, że interes zobowiązanego do odszkodowania polegający na zwolnieniu się z długu nigdy nie może być decydujący, a ponadto że niedopuszczalne jest zawarcie umowy, w której w zamian za mogące powstać w przyszłości prawo poszkodowanego do renty kontrahenci ustalą zobowiązanie świadczenia jednorazowego odszkodowania.
Ustalenie wysokości jednorazowego odszkodowania powinno nastąpić przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, a przede wszystkim wysokości renty, wieku osoby uprawnionej, prawdopodobieństwa długości jej życia lub czasu trwania renty. (Gudowski J. (red.), Bielska- Sobkowicz T., Bieniek G., Ciepła H., Sychowicz M., Trzaskowski R., Wiśniewski T., Żuławska C., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, WKP, 2018).
Zatem otrzymane przez Pana jednorazowe odszkodowanie w miejsce przyszłych wypłat renty na zwiększone potrzeby, które spełnia wymogi wynikające z art. 444 Kodeksu cywilnego i art. 447 tego Kodeksu jest wolne od podatku dochodowego do osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Pana stanowisko jest więc prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).