Obowiązki płatnika związane z wypłatą wynagrodzenia pracownikom w postaci instrumentów finansowych funduszu inwestycyjnego w ramach przyjętej przez Towarzystwo polityki wynagrodzeń.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu - stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo:

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 28 września 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej - uwzględniam przy tym wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 października 2023 r. sygn. akt II FSK 1446/21; i

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

• nieprawidłowe - w części dotyczącej kwalifikacji do źródła przychodów przychodu z umorzenia instrumentów finansowych;
• prawidłowe - w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 października 2020 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 września 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzenia pracownikom w postaci instrumentów finansowych funduszu inwestycyjnego w ramach przyjętej przez Towarzystwo polityki wynagrodzeń na rzecz osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

1.Działalność Towarzystwa oraz podmioty uprawnione do wynagrodzenia.

A. („Wnioskodawca”, „Towarzystwo” lub „Spółka”) jest towarzystwem funduszy inwestycyjnych podlegającym przepisom Ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. 2020 poz. 95; „UoFI”) oraz Rozporządzenia Ministra Finansów z 30 sierpnia 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinna odpowiadać polityka wynagrodzeń w towarzystwie funduszy inwestycyjnych wydanego na podstawie art. 47a ust. 4 UoFI (Dz. U. z 2016 poz. 1487, „Rozporządzenie”).

W celu realizacji obowiązku ciążącego na znaczących towarzystwach funduszy inwestycyjnych w związku z brzmieniem § 2 w zw. z § 1 pkt 4 Rozporządzenia, Towarzystwo ustanowiło „Politykę Wynagrodzeń w A.” (dalej: „Polityka”), która jest podstawowym dokumentem regulującym m.in. zasady wynagrodzeń wypłacanych na rzecz osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych.

Polityka ma na celu również (…).

W myśl obowiązującej Polityki obejmuje ona wynagrodzenia osób zatrudnionych w Spółce, do których zadań należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych, w tym:

- członków zarządu Spółki,

- osób podejmujących decyzje dotyczące portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego zarządzanego przez Towarzystwo oraz osób podejmujących decyzje inwestycyjne w związku ze świadczeniem usługi zarządzania (w rozumieniu art. 45 ust. 2 UoFI),

- osób sprawujących funkcje z zakresu zarządzania ryzykiem lub wykonujących czynności nadzoru zgodności działalności Towarzystwa z prawem

(dalej łącznie - „Pracownicy” lub indywidualnie - „Pracownik”).

Pracowników może przy tym łączyć ze Spółką stosunek pracy, kontrakt menadżerski, umowa zlecenie lub inny stosunek prawny o podobnym charakterze.

Zgodnie z wytycznymi określonymi w Rozporządzeniu Polityka przewiduje, że wynagrodzenie części Pracowników składa się z dwóch części - stałej („wynagrodzenie stałe”) oraz zmiennej („zmienne składniki wynagrodzenia” lub „wynagrodzenie zmienne”).

2.Wynagrodzenie stałe

Wynagrodzenie stałe nie jest związane z wynikami jednostki biznesowej, w której Pracownik jest zatrudniony czy całego Towarzystwa. Polityka wskazuje, że w przypadku gdy wynagrodzenie jest podzielone na składniki stałe i zmienne, stałe składniki powinny stanowić na tyle dużą część łącznej wysokości wynagrodzenia, aby było możliwe prowadzenie elastycznej polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników, w tym zmniejszenie wysokości tych składników lub ich niewypłacenie.

Wnioskodawca wskazuje, że wynagrodzenie stałe nie jest przedmiotem niniejszego Wniosku.

3.Zmienne składniki wynagrodzenia

a)Wypłata wynagrodzenia w instrumentach finansowych

W związku z brzmieniem § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia, Polityka co do zasady nakłada obowiązek wypłaty Pracownikom co najmniej 50% zmiennych składników wynagrodzenia w formie określonych instrumentów finansowych (w związku z udziałem Pracowników w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych dotyczących portfela inwestycyjnego danego funduszu, chyba że wypłata w tej formie nie byłaby zgodna z interesem uczestników, profilem ryzyka, statutem lub regulaminem lub dokumentem założycielskim danego funduszu).

Instrumentami tymi są jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych, tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych lub prawa uczestnictwa unijnych AFI (…) („instrumenty finansowe”). Na potrzeby Wniosku Wnioskodawca będzie pod terminem „jednostki uczestnictwa” rozumieć również inne instrumenty finansowe wskazane w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia. W konsekwencji również pod użytymi terminami, które dotyczą bezpośrednio jednostek uczestnictwa, należy rozumieć analogiczne terminy / instytucje, które dotyczą innych ww. instrumentów finansowych.

Zatem, w celu realizacji postanowień Rozporządzenia Polityka zawiera zapisy, które ustalają, że co najmniej 50% wynagrodzenia zmiennego jest wypłacana w formie jednostek uczestnictwa.

Ze względu na ww. przepis Rozporządzenia cenę nabycia jednostek uczestnictwa płaci Towarzystwo.

Wypłacone zmienne składniki wynagrodzenia w formie instrumentów finansowych podlegają „okresowi wstrzymania”, w którym nie mogą być przedstawione do odkupienia. Dokładna długość okresu wstrzymania jest określona w odrębnych dokumentach, regulujących wypłatę wynagrodzenia na rzecz Pracowników (m.in. umowa o pracę czy kontrakt menadżerski). Pracownicy są również na podstawie Polityki oraz tych innych dokumentów zobowiązani do niepodejmowania działań mających na celu podważanie skutków stosowania Polityki, w tym m.in. do nieprzedstawienia do odkupienia lub niezbywania jednostek uczestnictwa w okresie wstrzymania.

b)Wynagrodzenie zmienne w formie odroczonej oraz nieodroczonej

Przyznanie lub zmiana uprawnień do uzyskania wynagrodzenia zmiennego następuje okresowo.

Zmienne składniki wynagrodzeń mogą być wypłacane częściowo z góry („składnik krótkoterminowy”), oraz muszą być przynajmniej częściowo odroczone (przyznane warunkowo, „składnik długoterminowy”). Składnik krótkoterminowy może być wypłacany bezpośrednio po przyznaniu, stanowiąc dla Pracowników nagrodę za wyniki osiągnięte w danym okresie naliczania. Składnik długoterminowy jest przyznawany Pracownikom w trakcie okresu odroczenia, tj. okresu, w którym prawo do wypłaty wynagrodzenia zmiennego po jego naliczeniu zostaje wstrzymane i jest wypłacane po jego upływie.

Zgodnie z zasadami przewidzianymi w Rozporządzeniu, Polityka określa, że nabycie przez osobę podlegającą Polityce praw do wypłaty co najmniej 40% wynagrodzenia zmiennego uzależnionego od wyników jest odroczone (składnik długoterminowy).

Okres wypłaty odroczonej części ustala się z uwzględnieniem okresu, na jaki dany fundusz został utworzony i rekomendowanego uczestnikowi przez Towarzystwo zakresu czasowego inwestycji w fundusz oraz polityki umarzania lub wykupowania danych instrumentów finansowych a także charakteru i ryzyka działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę, a w odpowiednich przypadkach również dany fundusz, jak również obowiązków danej osoby.

Wypłata odroczonej części wynagrodzenia zmiennego następuje w trzech ratach, przy czym wypłata:

• 30% wartości zmiennych składników wynagrodzenia następuje po upływie pierwszego roku okresu odroczenia,
• 5% tej wartości po upływie drugiego roku okresu odroczenia, oraz
• 5% tej wartości po upływie trzeciego roku okresu odroczenia.

Wypłata zmiennych składników wynagrodzenia (w tym w tej części która podlega odroczeniu), może nastąpić po dokonaniu każdorazowo przez Towarzystwo oceny pracy tej osoby, z uwzględnieniem ujawniających się w okresie odroczenia efektów pracy jednostki organizacyjnej, w której osoba była zatrudniona, oraz efektów pracy tej osoby.

Polityka określa również szereg innych warunków, które powinny wystąpić, aby mogło dojść do wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia w tym w części odroczonej (jak m.in. osiągnięcie przez Towarzystwo zysku przed opodatkowaniem, fakt, że ich przyznanie lub wypłata nie ogranicza zdolności Spółki do zwiększenia jej kapitałów własnych, nie wpływa na ich stabilność, nie zagraża ciągłości lub stabilności prowadzenia przez Towarzystwo działalności oraz gdy są uzasadnione wynikami Towarzystwa lub wynikami funduszu, efektami pracy jednostki organizacyjnej, w której zatrudniony był Pracownik oraz efektami pracy Pracownika).

c)Kryteria mające wpływ na decyzję o przyznaniu zmiennych składników wynagrodzenia

Podstawą do określenia zmiennych składników wynagrodzenia Pracownikom jest ocena wyników osiągniętych przez Pracownika i jednostkę organizacyjną, w której ten Pracownik jest zatrudniony w odniesieniu do ogólnych wyników Towarzystwa.

Ogólne wyniki Towarzystwa, funduszu lub portfeli instrumentów finansowych zarządzanych w ramach usługi zarządzania (o której mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1 UoFI), przyjmowane dla celów określenia zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników, powinny uwzględniać:

1) poziom ponoszonego ryzyka, w szczególności ryzyka płynności, ryzyka kredytowego oraz ryzyka koncentracji,

2) opierać się na zbadanych sprawozdaniach finansowych za rok obrotowy Spółki lub funduszu lub wynikach portfeli zarządzanych w ramach usługi zarządzania (o której mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1 UoFI).

Przy ocenie indywidualnych wyników osiąganych przez Pracownika brane są przy tym pod uwagę kryteria finansowe i niefinansowe.

Miarodajna ocena wyników, będąca podstawą faktycznej wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników, powinna być rozłożona na okres umożliwiający uwzględnienie w niej, m.in., czynników takich jak:

- czas trwania funduszu inwestycyjnego;

- rekomendowany uczestnikowi przez Towarzystwo zakres czasowy inwestycji w fundusz inwestycyjny oraz politykę umarzania lub wykupywania certyfikatów inwestycyjnych, tytułów uczestnictwa lub praw uczestnictwa funduszu;

- ryzyko związane z działalnością prowadzoną przez Towarzystwo lub fundusz inwestycyjny;

- okresowa ocena pracownicza;

- udział w projektach o istotnym znaczeniu dla Spółki;

- brak uwag ze strony Inspektora Nadzoru do sposobu funkcjonowania jednostki organizacyjnej;

- wzrost przychodów lub dochodów uzyskiwanych przez Towarzystwo;

- uzyskanie przez Towarzystwo, zarządzany fundusz inwestycyjny lub portfel instrumentów finansowych zakładanego zysku;

- przyjęta w ramach usługi zarządzania (o której mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1 UoFI) polityka inwestycyjna;

- wzrost wartości aktywów netto zarządzanego przez Towarzystwo funduszu lub funduszy.

Miarodajna ocena wyników (będąca podstawą faktycznej wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia) następuje na podstawie wyznaczonych celów, które wyznaczane są zasadniczo do 31 marca danego roku kalendarzowego. Podstawą określenia wyników stanowią dane z co najmniej dwóch ostatnich lat obrotowych (jeśli Pracownik pracuje krócej niż dwa lata - dane od początku zatrudnienia).

4.Podsumowanie

Pracownicy Towarzystwa na podstawie przyjętej Polityki realizującej postanowienia Rozporządzenia, w zakresie w jakim mają wpływ na podejmowane decyzje inwestycyjne zarządzanych przez Towarzystwo funduszy oraz ze względu na szczególny charakter wykonywanych działań, są wynagradzani w formie hybrydowej polegającej na tym, że ich wynagrodzenie składa się z:

• wynagrodzenia stałego, niebędącego przedmiotem niniejszego Wniosku;
• zmiennych składników wynagrodzenia, w których co najmniej 50% stanowią instrumenty finansowe a które to wynagrodzenie jest dodatkowo ograniczone czasowo poprzez przyjęcie odpowiednich okresów wstrzymania oraz odroczenia.

W pewnym uproszczeniu można wskazać, iż mechanizm wynagradzania Pracowników w formie instrumentów finansowych w ramach zmiennych składników wynagrodzenia składa się z trzech kluczowych momentów:

1) moment przyznania - w którym Pracownicy nabywają prawo do wypłaty instrumentów finansowych w przyszłości (po upływie okresu odroczenia);

2) moment wypłaty (wydania) - w którym Towarzystwo, po okresie odroczenia, nabywa na rzecz Pracowników instrumenty finansowe, które nie mogą być jednak spieniężone do momentu upływu okresu wstrzymania, oraz

3) moment umorzenia (spieniężenia) - w którym Pracownicy korzystają z prawa do przedstawienia instrumentów finansowych do odkupu lub umorzenia.

W konsekwencji Pracownicy Towarzystwa nie mają możliwości swobodnego dysponowania zmiennymi składnikami wynagrodzenia w postaci jednostek uczestnictwa bezpośrednio po ich wypłacie ze względu na wskazane wyżej ograniczenia.

Wnioskodawca zaznacza również, że w zakresie nieobjętym opisem stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego Polityka realizuje postanowienia Rozporządzenia.

Pytanie

Czy z tytułu wynagrodzenia wypłaconego w postaci jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych przychód u Pracowników powstaje wyłącznie w momencie umorzenia jednostek uczestnictwa, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych, który winien zostać uznany za przychód z kapitałów pieniężnych oraz opodatkowany 19% stawką przewidzianą w art. 30a ust. 1 Ustawy o PIT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy ze względu na brzmienie art. 17 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 10 ust. 4 Ustawy o PIT u Pracowników otrzymujących instrumenty finansowe objęte treścią niniejszego Wniosku przychód powstaje wyłącznie w momencie umorzenia jednostek uczestnictwa, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych, który winien zostać uznany za przychód z kapitałów pieniężnych oraz opodatkowany 19% stawką przewidzianą w art. 30a ust. 1 Ustawy o PIT.

Wnioskodawca uważa, że w momencie przyznania lub wypłaty jednostek uczestnictwa, certyfikatów inwestycyjnych lub innych określonych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia instrumentów finansowych nie powstaje przychód podatkowy po stronie Pracowników.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

1.Obowiązek wypłaty części wynagrodzenia w postaci instrumentów finansowych

Na wstępie Wnioskodawca podkreśla, że jak zostało to przedstawione w opisie stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, zasady wynagradzania osób mających wpływ na profil ryzyka towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub osób zarządzających funduszami określone są w aktach powszechnie obowiązującego prawa, tj. przede wszystkim w Rozporządzeniu, wydanym na podstawie UoFI, która stanowi z kolei implementację do polskiego porządku prawnego Dyrektywy nr 61/2011 z 8 czerwca 2011 r. (tzw. Dyrektywa AIFMD) oraz Dyrektywy nr 91/2014 z 23 lipca 2014 r. (tzw. Dyrektywa UCITS V).

Ustanowienie Polityki przez Towarzystwo było w konsekwencji realizacją obowiązków wynikających z powyższych aktów prawnych. A zatem ustanowienie Polityki nie jest dobrowolnym aktem kształtowania zasad wypłaty wynagrodzenia Pracowników. Towarzystwo nie posiada możliwości odstąpienia od mechanizmu wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia. Tym samym zasady wypłaty wynagrodzenia w części objętej Wnioskiem nie stanowią formy modyfikacji wynagradzania Pracowników określonych w Rozporządzeniu, która byłaby w jakimkolwiek stopniu uzależniona od swobodnej decyzji Towarzystwa.

Rozporządzenie wymusiło na towarzystwach funduszy inwestycyjnych wprowadzenie szczególnych zasad wynagradzania niektórych osób wykonujących zadania istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych.

Zastosowanie podzielonych składników wynagrodzenia należy zatem do obowiązków znaczących towarzystw funduszy inwestycyjnych. W związku z czym w celu realizacji postanowień Rozporządzenia, Towarzystwo musi dokonywać wypłat części zmiennych składników wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa. Wypłata wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa nie stanowi formy motywacji Pracowników, której wprowadzenie byłoby pozostawione swobodnej woli Towarzystwa i / lub Pracowników.

W ocenie Towarzystwa skutki podatkowe przyznania, wypłaty oraz umorzenia zmiennych składników wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikatów inwestycyjnych lub innych instrumentów wymienionych w § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia nie mogą być interpretowane w oderwaniu od powyżej przedstawionej konkluzji.

2.Źródło uzyskania przychodów z tytułu zmiennych składników wynagrodzenia wypłacanych w formie jednostek uczestnictwa

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 Ustawy o PIT, jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych (innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c; które nie są przedmiotem Wniosku).

Zgodnie natomiast z treścią art. 17 ust. 1 pkt 5 Ustawy o PIT, w ramach katalogu przychodów z kapitałów pieniężnych mieszczą się przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 1c.

Art 17 ust. 1c odnosi się do zamiany jednostek subfunduszy tego samego funduszu inwestycyjnego. W odniesieniu do takiej zamiany nie powstaje przychód podatkowy w PIT dokonanej w oparciu o przepisy UoFI - sytuacja taka nie jest przedmiotem niniejszego Wniosku.

Art. 10 ust. 4 Ustawy o PIT, który uzyskał moc obowiązującą od 1 stycznia 2018 r. przewiduje, że przychody z realizacji praw z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 89 ze zm.; „ustawa o obrocie”), lub z pochodnych instrumentów finansowych, uzyskane w następstwie objęcia lub nabycia tych praw jako świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie, są zaliczane do tego źródła przychodów, w ramach którego to świadczenie w naturze lub nieodpłatne świadczenie zostało uzyskane.

Powyższa regulacja oznacza przykładowo, że uzyskanie przychodu z realizacji niektórych papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych otrzymanych jako część wynagrodzenia ze stosunku pracy powinna podlegać zaliczeniu do źródła przychodu związanego ze stosunkiem pracy oraz być opodatkowana w sposób odpowiedni dla przychodów z tego źródła.

Treść art. 10 ust. 4 Ustawy o PIT wyraźnie wskazuje jednak, że opodatkowanie w ramach danego źródła przychodów (innego niż przychód z kapitałów pieniężnych) ma zastosowanie wyłącznie do otrzymanych nieodpłatnie:

• papierów wartościowych zdefiniowanych w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie, lub
• pochodnych instrumentów finansowych.

Zgodnie z art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie, do kategorii papierów wartościowych zaliczane są „inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego, odnoszące się do papierów wartościowych określonych w lit. a, walut, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników (prawa pochodne)”;

Nie ma wątpliwości, że jednostki uczestnictwa ani certyfikaty inwestycyjne nie mieszczą się w kategorii papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie. Instrumenty te nie inkorporują bowiem uprawnień do nabycia żadnych papierów wartościowych, w przypadku rozliczenia pieniężnego nie odnoszą się również do innych papierów wartościowych wskazanych w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o obrocie, ani do walut, stóp procentowych oraz innych mierników wskazanych w dalszej części definicji praw pochodnych ujętej w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie. W powyższym kontekście warto zwrócić uwagę, iż certyfikaty inwestycyjne spełniają definicję „papieru wartościowego” wskazaną w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o obrocie - do tej kategorii papierów wartościowych nie odnoszą się jednak opisane powyżej zasady ujęte w art. 10 ust. 4 Ustawy o PIT.

Natomiast w odniesieniu do definicji pochodnych instrumentów finansowych Ustawa o PIT w art. 5a pkt 13 wskazuje, że przez pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy o obrocie. Oznacza to, że definicja pochodnych instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów Ustawy o PIT nie obejmuje m.in. tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania (zdefiniowanych w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o obrocie). Definicja tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania znajduje się w art. 3 pkt 3 ustawy o obrocie. Zgodnie z tym przepisem, tytułami uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania są wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego papiery wartościowe lub niebędące papierami wartościowymi instrumenty finansowe reprezentujące prawa majątkowe przysługujące uczestnikom instytucji wspólnego inwestowania, w tym w szczególności jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

Nie ulega ponadto wątpliwości, iż definicji pochodnych instrumentów finansowych nie spełniają również certyfikaty inwestycyjne, które stanowią papiery wartościowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o obrocie.

Z powyższego wynika, że w myśl przepisów Ustawy o PIT jednostki uczestnictwa oraz certyfikaty inwestycyjne nie są kwalifikowane jako:

• papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy o obrocie,
• pochodne instrumenty finansowe.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że art. 10 ust. 4 Ustawy o PIT nie obejmuje swoim zakresem jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych ani certyfikatów inwestycyjnych.

W świetle powyższego, wynagrodzenie wypłacane Pracownikom przez Wnioskodawcę w postaci jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych może być zakwalifikowane wyłącznie jako przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 5 Ustawy o PIT.

W konsekwencji jedynie przychód z umorzenia jednostek uczestnictwa powinien zostać zakwalifikowany do źródeł przychodów z kapitałów pieniężnych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 5 Ustawy o PIT oraz opodatkowany zryczałtowaną 19% stawką PIT zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 Ustawy o PIT.

3.Brak definitywnego przysporzenia u Pracowników w momencie wypłacenia im wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa

Za przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 Ustawy o PIT uznaje się otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze, wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że dla rozpoznania przychodu konieczne jest łączne spełnienie dwóch warunków:

1) świadczenie musi mieć wymierną korzyść dla podatnika; oraz

2) podatnik musi tę korzyść (świadczenie) otrzymać.

Aby można było stwierdzić powstanie przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 Ustawy o PIT, niezbędne jest ponadto ustalenie, że przysporzenie ma charakter definitywny, trwały oraz ostateczny, a podmiot który otrzymał dane przysporzenie może nim swobodnie dysponować.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, w pewnym uproszczeniu mechanizm wynagradzania Pracowników w formie instrumentów finansowych w ramach zmiennych składników wynagrodzenia składa się z trzech kluczowych momentów:

1) moment przyznania - w którym Pracownicy nabywają prawo do wypłaty instrumentów finansowych w przyszłości (po upływie okresu odroczenia);

2) moment wypłaty (wydania) - w którym Towarzystwo, po okresie odroczenia, nabywa na rzecz Pracowników instrumenty finansowe, które nie mogą być jednak spieniężone do momentu upływu okresu wstrzymania, oraz

3) moment umorzenia (spieniężenia) - w którym Pracownicy korzystają z prawa do przedstawienia instrumentów finansowych do odkupu lub umorzenia.

W konsekwencji Pracownicy Towarzystwa nie mają możliwości swobodnego dysponowania zmiennymi składnikami wynagrodzenia w postaci jednostek uczestnictwa bezpośrednio po ich wypłacie. W niniejszej sprawie brak jest zatem podstaw do twierdzenia, że przychód po stronie Pracowników powstaje w momencie przyznania lub wypłaty instrumentów finansowych, ponieważ definitywne i realne przysporzenie powstaje dopiero w momencie przedstawienia instrumentów do odkupu lub umorzenia, a nie na wcześniejszych etapach.

Warto zauważyć, iż ze względu na zmienność wartości ww. instrumentów finansowych, faktyczna wartość przysporzenia po stronie Pracownika będzie znana dopiero w momencie ich umorzenia. W praktyce w tym przypadku można założyć wystąpienie jednego z poniższych scenariuszy:

- Scenariusz I: wartość jednostek uczestnictwa w momencie ich umorzenia będzie wyższa od wartości tych instrumentów obliczonej na podstawie ostatniej znanej wyceny dokonanej przed momentem wypłaty instrumentów Pracownikowi (zwiększenie wartości jednostek uczestnictwa),

- Scenariusz II: wartość jednostek uczestnictwa w momencie ich umorzenia będzie niższa od wartości tych instrumentów obliczonej na podstawie ostatniej znanej wyceny dokonanej przed momentem wypłaty instrumentów Pracownikowi (zmniejszenie wartości jednostek uczestnictwa).

Nie można przy tym wykluczyć, że wypłacone jednostki uczestnictwa na moment przedstawienia ich do umorzenia będą posiadać znacznie niższą wartość od wartości potencjalnej jaką posiadały w dniu wypłaty. Może mieć to miejsce ze względu na szereg zmiennych, zarówno zależnych jak i niezależnych od Towarzystwa, Pracowników oraz zarządzanych przez Towarzystwo funduszy - np. w wyniku nietrafionych decyzji inwestycyjnych dotyczących aktywów danego funduszu inwestycyjnego lub w związku ze spadkiem efektywności inwestycji wynikającym z ogólnej sytuacji gospodarczej (np. kryzys finansowy, krach na giełdzie).

W celu osiągnięcia pożądanych rezultatów normodawca w drodze Rozporządzenia powiązał zatem wynagrodzenie określonych pracowników towarzystw funduszy inwestycyjnych właśnie z tą zmiennością. Pracownicy towarzystw funduszy inwestycyjnych po wypłaceniu im jednostek uczestnictwa zobowiązują się do tego, aby nie spieniężać wypłaconych instrumentów finansowych do momentu upływu odpowiednich okresów wstrzymania.

Uznanie zatem, że po stronie Pracowników Towarzystwa powstaje w momencie wypłaty instrumentów finansowych jakikolwiek przychód do opodatkowania z tytułu nieodpłatnego świadczenia prowadzi do opodatkowania wartości, której Pracownik nie uzyskał i nie uzyska do momentu umorzenia, to jest najwcześniej po upływie określonych okresów wstrzymania.

Inna wykładnia przepisów może zatem doprowadzić do sytuacji, w której Pracownik, po otrzymaniu jednostek uczestnictwa, wycenionych w tym dniu na daną wartość (przykładowo 1 000 PLN) będzie miał obowiązek uiścić z tego tytułu podatek dochodowy, mimo, że na ten moment nie otrzymał żadnego rzeczywistego przysporzenia pieniężnego, tj. żadnego świadczenia pieniężnego lub świadczenia które mógłby wymienić na wartość pieniężną. Możliwa jest jednocześnie sytuacja, że przed końcem okresu wstrzymania nastąpi np. nieprzewidziana sytuacja na rynku (m.in. pandemia, kryzys giełdowy, etc.) i wartość po jakiej Pracownik będzie mógł umorzyć jednostki uczestnictwa spadnie drastycznie (np. do 100 PLN), a zatem ostatecznie Pracownik otrzyma środki pieniężne obliczone zgodnie z tą obniżoną wartością jednostek uczestnictwa. W konsekwencji, Pracownik byłby zobowiązany zapłacić PIT od wartości, której nie otrzymał i potencjalnie nigdy nie otrzyma (w skrajnych wypadkach wartość podatku może być nawet wyższa od całego świadczenia rzeczywiście otrzymanego przez Pracownika w związku z umorzeniem jednostek uczestnictwa).

W ocenie Spółki trudno się zgodzić z ww. konsekwencjami. Powyższy przykład dobitnie pokazuje, iż niezaakceptowanie stanowiska Towarzystwa może prowadzić do kuriozalnej sytuacji, w której podatek zostanie pobrany mimo braku realnego przysporzenia po stronie Pracownika. Należy przy tym zauważyć, że podejście zaproponowane przez Wnioskodawcę pozwala uniknąć powyższych skutków, a jednocześnie zakłada ono, że uzyskane przez Pracownika realne przysporzenie majątkowe, w postaci środków pieniężnych uzyskanych z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa, zostanie efektywnie opodatkowane zgodnie z przepisami dotyczącymi przychodów z kapitałów pieniężnych (nie ma zatem mowy o uniknięciu opodatkowania w wyniku przyjęcia stanowiska prezentowanego przez Wnioskodawcę).

Należy ponadto zwrócić uwagę, że wartość hipotetycznego nieodpłatnego świadczenia w postaci jednostek uczestnictwa może być niemożliwa do określenia. Przyjęcie jako wartości nieodpłatnego świadczenia ceny nabycia instrumentów finansowych poniesionej przez Towarzystwo wydaje się być oczywistą metodą określenia wartości nieodpłatnego świadczenia, niemniej Towarzystwo pragnie zwrócić uwagę, że wydatek poniesiony przez Towarzystwo ze względu na okres wstrzymania prawa do spieniężenia instrumentów finansowych, z założenia nigdy nie będzie odpowiadać realnemu przysporzeniu, jakie w późniejszym okresie odniesie Pracownik.

Analogicznie, w ocenie Towarzystwa, zastosowanie którejkolwiek z metod określania wartości nieodpłatnych świadczeń ujętych w art. 11 ust. 2 i 2a ustawy o PIT nie prowadzi do określenia realnej wartości przysporzenia po stronie Pracownika. Ze względów praktycznych zatem nie jest możliwe jednoznaczne określenie wartości przysporzenia na dzień wypłaty instrumentów finansowych. Wartość tego przysporzenia będzie mogła być definitywnie określona dopiero na dzień przedstawienia instrumentów finansowych do umorzenia.

4.Podwójne opodatkowanie tego samego świadczenia

Dodatkowo Towarzystwo wskazuje, że przyjęcie, iż w sytuacji wypłaty oraz umorzenia objętych treścią Wniosku instrumentów finansowych dochodzi do powstania przychodu:

• ze stosunku pracy (lub z działalności wykonywanej osobiście) w momencie ich wypłaty, oraz
• z kapitałów pieniężnych w momencie ich umorzenia,

prowadziłoby w efekcie do podwójnego opodatkowania tego samego świadczenia.

W ocenie Wnioskodawcy bowiem wypłata oraz umorzenie instrumentów finansowych nie mogą stanowić na gruncie prawa podatkowego dwóch odrębnych zdarzeń powodujących powstanie obowiązku podatkowego.

Jak zostało to już wyżej wskazane, przyjęcie, że w momencie wypłaty analizowanych zmiennych składników wynagrodzenia dochodzi do powstania przychodu ze stosunku pracy (ewentualnie z działalności wykonywanej osobiście) oznacza w istocie, że opodatkowana jest hipotetyczna wartość świadczenia, które będzie stanowić przysporzenie dopiero w momencie umorzenia instrumentów finansowych.

Nie powinno przy tym budzić wątpliwości na gruncie regulacji Ustawy o PIT, że w momencie umorzenia tych instrumentów finansowych dochodzi do powstania przychodu z kapitałów pieniężnych (takie stanowisko podziela przy tym Wnioskodawca).

W konsekwencji powodowałoby to, że wynagrodzenie Pracownika byłoby opodatkowane ponownie, pomimo tego, że Pracownik już raz zapłacił daninę od hipotetycznej wartości związanej z rzekomym nieodpłatnym świadczeniem (chociaż nie przełożyło się ono na realne przysporzenie po jego stronie).

W ocenie Wnioskodawcy natomiast, takiej konsekwencji nie można przyjąć za prawidłową. Podwójne opodatkowanie tego samego świadczenia narusza bowiem zasadę równości, której emanacją jest m.in. równomierność opodatkowania wszystkich podatników. Oznacza ona m.in. opodatkowanie wszystkich podatników zasadniczo na takich samych zasadach. Naruszeniem tego byłoby natomiast podwójne opodatkowanie tego samego świadczenia otrzymanego przez podatnika - raz w momencie wypłaty instrumentów finansowych i kolejny raz w momencie ich umorzenia. W konsekwencji, przyjęcie takiego wniosku za prawidłowy byłoby niedozwolone.

Podobne stanowisko jest przy tym również przedstawiane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (K 6/02). Wskazuje się w nim, że podwójne opodatkowanie stoi w sprzeczności z zasadą równości oraz powszechności opodatkowania poprzez naruszenie dyrektyw zawartych w tej zasadzie dotyczących proporcjonalności oraz równomierności opodatkowania.

W ocenie Towarzystwa, przedstawione powyżej podwójne opodatkowanie wynagrodzenia wypłacanego w formie zmiennych składników doprowadziłoby właśnie do sytuacji niedopuszczalnej w świetle zasad wynikających z art. 2, art. 32 i art. 64 ust. 3 w zw. z art. 84 oraz art. 217 Konstytucji RP.

Powyższe twierdzenia znajdują oparcie również w rozstrzygnięciach Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. II FSK 1725/14; II FSK 517/10; II FSK 111/12; II FSK 96/13; II FSK 347/12). Również te orzeczenia wskazują, że opodatkowanie jednego świadczenia dwukrotnie, narusza zasadę równości oraz powszechności opodatkowania. Chociaż orzeczenia te nie dotyczą bezpośrednio takiego samego stanu faktycznego jak sytuacja Wnioskodawcy, wnioski z nich wynikające, pozostają aktualne dla sytuacji Towarzystwa.

W konsekwencji, również z uwagi na powyżej przedstawiony argument, stanowisko Towarzystwa należy uznać za prawidłowe.

3)Rozliczenie zryczałtowanego podatku z tytułu przychodów z funduszy kapitałowych

Mając na uwadze wszystkie przedstawione powyżej argumenty, zdaniem Wnioskodawcy przychody z tytułu otrzymywania przez Pracowników zmiennych składników wynagrodzenia w formie jednostek uczestnictwa mogą być kwalifikowane jedynie jako przychody z kapitałów pieniężnych i rozpoznawane w momencie umorzenia analizowanych instrumentów finansowych.

Podkreślić zatem należy, że przychody, o których mowa w art. 30a ust. 1 Ustawy o PIT podlegają na podstawie art. 41 ust. 4 tej ustawy obowiązkowi pobrania przez płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego (w wysokości 19%). Płatnikiem w tym przypadku jest fundusz zarządzany przez Towarzystwo.

Zryczałtowany podatek ustalany jest od dochodu, stanowiącego różnicę między osiągniętym przychodem a poniesionymi kosztami uzyskania przychodów. Co do zasady zatem płatnik pomniejsza wypłatę z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych lub certyfikatów inwestycyjnych o podatek od dochodu ustalonego jako różnica pomiędzy uzyskanym przychodem a poniesionymi kosztami określonymi zgodnie z art. 22 ust. 1 w zw. z 23 ust. 1 pkt 38 Ustawy o PIT.

W stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym będącym przedmiotem niniejszego wniosku. Pracownicy nie ponoszą osobiście ciężaru nabycia jednostek uczestnictwa (potencjalnego kosztu uzyskania przychodów). Koszt nabycia jednostek uczestnictwa ponoszony jest przez Towarzystwo jako integralny element zmiennych składników wynagrodzenia należnego Pracownikom. Obowiązek poniesienia ww. kosztu nabycia jednostek uczestnictwa czy certyfikatów inwestycyjnych spoczywa na Towarzystwie na podstawie § 6 ust. 1 pkt 10 Rozporządzenia. W związku z czym Pracownicy nie są uprawnieni do rozpoznania ceny nabycia jednostek uczestnictwa jako kosztów uzyskania przychodów w momencie ich umorzenia.

4)Podsumowanie

Na podstawie powyższej analizy Wnioskodawca stoi na stanowisku, że umorzenie przez Pracowników jednostek uczestnictwa wypłaconych w ramach wynagrodzenia zgodnie z postanowieniami Polityki oraz Rozporządzenia podlega opodatkowaniu zryczałtowaną 19% stawką PIT jako przychody z kapitałów pieniężnych oraz nie znajdą do nich zastosowania postanowienia obowiązującego od 1 stycznia 2018 r. art. 10 ust. 4 Ustawy o PIT.

Na funduszu, który wypłaca wynagrodzenie z tytułu odkupu jednostek uczestnictwa w celu ich umorzenia, w związku z powyższym będą ciążyć obowiązki płatnika zgodnie z zasadami ogólnymi, w szczególności art. 41 ust. 4 Ustawy o PIT.

Mając na uwadze powyżej przedstawione okoliczności faktyczne oraz obowiązujące przepisy prawa, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowiska zaprezentowanego w niniejszym Wniosku.

Jednocześnie Towarzystwo wskazuje, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wydanym wyroku z dnia 13 listopada 2019 r. (sygn. akt III SA/Wa 698/19) zaprezentował argumentację w całości podzielającą stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę. Co istotne, wyrok ten dotyczył sytuacji tożsamej z sytuację Spółki. Jak wynika bowiem z ww. wyroku stroną postępowania przed Sądem, podobnie jak w sprawie Wnioskodawcy, było znaczące towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które zostało zobowiązane (na podstawie Rozporządzenia) do wprowadzenia w ramach organizacji polityki wynagradzania pracowników w formie zmiennych składników wynagradzania (wypłacanych w postaci jednostek uczestnictwa / certyfikatów inwestycyjnych) na zasadach w zasadzie nieróżniących się od zasad, jakie stosuje i zamierza stosować Wnioskodawca. WSA w Warszawie w tak nakreślonym stanie faktycznym wskazał m.in., że:

- „Zauważenia też wymaga, że mimo, iż otrzymane przez Pracownika świadczenie w formie jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych związane jest z pracą świadczoną przez Pracownika na rzecz Towarzystwa, świadczenie to nie spełnia normy prawnej ujętej w art. 10 ust. 4 u.p.d.o.f., a tym samym nie może stanowić przychodu ze stosunku pracy”.

- „(...) w ocenie Sądu, jako trafne należy przyjąć stanowisko Skarżącej, że nie sposób zakwalifikować wypłaty instrumentów finansowych jako przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia oraz, że na gruncie przedstawionego we Wniosku zdarzenia, jedynym źródłem przychodów do którego można zaliczyć wypłatę wynagrodzenia Pracownikom w formie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych są przychody z kapitałów pieniężnych (zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.), które powstają w momencie odkupu lub umorzenia jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych”.

- „Wadliwa wykładnia art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. skutkowała również niewłaściwą oceną co do zastosowania przepisów wskazanych w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 7, 8 i 9 u.p.d.o.f., a w konsekwencji zakwalifikowanie przez Organ wypłaty jednostek uczestnictwa przez Skarżącą jako przychody Pracowników ze stosunku pracy lub z tytułu działalności wykonywanej osobiście.”

- „(...) na Skarżącej nie będą zatem ciążyć obowiązki płatnika związane z przyznaniem lub wypłatą instrumentów finansowych wchodzących w skład zmiennych składników wynagrodzenia. Obowiązkami płatnika objęte natomiast będą zarządzane przez Towarzystwo fundusze zgodnie z rozstrzygnięciem w Interpretacji w zakresie skutków podatkowych przedstawienia do odkupu lub umorzenia instrumentów finansowych.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek - 23 listopada 2020 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0114-KDIP3-1.4011.595.2020.1.MK1, w której uznałem Państwa stanowisko za:

• prawidłowe - w części dotyczącej określenia skutków podatkowych w momencie umorzenia instrumentów finansowych,
• nieprawidłowe - w pozostałym zakresie.

Interpretację doręczono Państwu 24 listopada 2020 r.

Skarga na interpretację indywidualną

23 grudnia 2020 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację w części w jakiej Organ uznał, że wypłata jednostek uczestnictwa na rzecz Pracowników w związku z realizacją obowiązków nałożonych na Towarzystwo przez postanowienia Rozporządzenia Ministra Finansów z 30 sierpnia 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinna odpowiadać polityka wynagrodzeń w towarzystwie funduszy inwestycyjnych (Dz. U. z 2016 poz. 1487, dalej: „Rozporządzenie”), powoduje u nich powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 11 ust. 1 i n. ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 zezm.; dalej: „ustawa o PIT”), który to przychód podlega opodatkowaniu niezależnie od opodatkowania umorzenia przedmiotowych jednostek uczestnictwa na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Skarga wpłynęła do mnie 28 grudnia 2020 r.

Wnieśli Państwo o:

1. uchylenie Interpretacji w zaskarżonej części,

2. zasądzenie od Organu zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił skarżoną interpretację w części uznającej stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe - wyrokiem z dnia 15 września 2021 r. sygn. akt III SA/Wa 219/21.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie - wyrokiem z 5 października 2023 r. sygn. akt II FSK 1446/21 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 5 października 2023 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku - wykonanie wyroku  

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

• uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyroku;
• ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej - stwierdzam, że stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest:
• nieprawidłowe - w części dotyczącej kwalifikacji do źródła przychodów przychodu z umorzenia instrumentów finansowych;
• prawidłowe - w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 8 ustawy 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.):

Z uwagi na powyższe na płatniku ciążą trzy podstawowe obowiązki, tj.:

• obliczenie,
• pobranie,
• wpłacenie

- podatku, zaliczki.

Z kolei płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8 Ordynacji podatkowej, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony, o czym stanowi art. 30 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób, których skutkiem jest nieodpłatne - to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu - przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Jednocześnie, stosownie do art. 11 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 11 ust. 2a ww. ustawy:

W myśl art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Z kolei zgodnie z art. 13 pkt 7 ww. ustawy:

Stosownie natomiast do art. 13 pkt 8 ww. ustawy:

W myśl art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak wynika z treści art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego wynika, że w celu realizacji obowiązku ciążącego na (…) towarzystwach funduszy inwestycyjnych w związku z brzmieniem § 2 w zw. z § 1 pkt 4 Rozporządzenia, Towarzystwo ustanowiło Politykę Wynagrodzeń (dalej: „Polityka”), która jest podstawowym dokumentem regulującym m.in. zasady wynagrodzeń wypłacanych na rzecz osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych. W myśl obowiązującej Polityki wynagrodzeń w TFI obejmuje ona wynagrodzenia osób zatrudnionych w Spółce, do których zadań należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka Towarzystwa lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych, w tym:

- członków zarządu Spółki,

- osób podejmujących decyzje dotyczące portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego zarządzanego przez Towarzystwo oraz osób podejmujących decyzje inwestycyjne w związku ze świadczeniem usługi zarządzania (w rozumieniu art. 45 ust. 2 UoFI),

- osób sprawujących funkcje z zakresu zarządzania ryzykiem lub wykonujących czynności nadzoru zgodności działalności Towarzystwa z prawem

(dalej łącznie - „Pracownicy” lub indywidualnie - „Pracownik”).

Pracownicy Towarzystwa na podstawie przyjętej Polityki realizującej postanowienia Rozporządzenia, w zakresie w jakim mają wpływ na podejmowane decyzje inwestycyjne zarządzanych przez Towarzystwo funduszy oraz ze względu na szczególny charakter wykonywanych działań, są wynagradzani w formie hybrydowej polegającej na tym, że ich wynagrodzenie składa się z:

- wynagrodzenia stałego, niebędącego przedmiotem niniejszego Wniosku;

- zmiennych składników wynagrodzenia, w których co najmniej 50% stanowią instrumenty finansowe a które to wynagrodzenie jest dodatkowo ograniczone czasowo poprzez przyjęcie odpowiednich okresów wstrzymania oraz odroczenia.

Mechanizm wynagradzania Pracowników w formie instrumentów finansowych w ramach zmiennych składników wynagrodzenia składa się z trzech kluczowych momentów:

1) moment przyznania - w którym Pracownicy nabywają prawo do wypłaty instrumentów finansowych w przyszłości (po upływie okresu odroczenia);

2) moment wypłaty (wydania) - w którym Towarzystwo, po okresie odroczenia, nabywa na rzecz Pracowników instrumenty finansowe, które nie mogą być jednak spieniężone do momentu upływu okresu wstrzymania, oraz

3) moment umorzenia (spieniężenia) - w którym Pracownicy korzystają z prawa do przedstawienia instrumentów finansowych do odkupu lub umorzenia.

W konsekwencji Pracownicy Towarzystwa nie mają możliwości swobodnego dysponowania zmiennymi składnikami wynagrodzenia w postaci jednostek uczestnictwa bezpośrednio po ich wypłacie ze względu na wskazane wyżej ograniczenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności faktyczne i prawne należy uznać, że samo nabycie przez Pracowników prawa do wypłaty instrumentów finansowych w przyszłości (po upływie okresu odroczenia), nie może być traktowane w kategorii przychodu zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Samo otrzymanie prawa nie powoduje bowiem jeszcze żadnej korzyści po stronie otrzymujących je osób. Samo przyznanie prawa nie oznacza, że dany Pracownik z całą pewnością otrzyma instrumenty finansowe. Jak wskazano w opisie sprawy, Polityka zawiera szereg warunków negatywnych, które nie mogą wystąpić, aby mogło dojść do wypłaty odroczonej części zmiennych składników wynagrodzenia. Możliwa jest sytuacja, w której pomimo przyznania prawa do wypłaty jednostek uczestnictwa, w przyszłości do takiej wypłaty nie dojdzie.

W związku z powyższym, w momencie przyznania po stronie Pracowników nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu natomiast do momentu wypłaty (wydania), w którym Towarzystwo nabywa na rzecz Pracowników instrumenty finansowe, należy wskazać, że w wyroku z (…) Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się w pierwszej kolejności do przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynika z niego, że przychodem są tylko te aktywa, które zostały faktycznie otrzymane (postawione do dyspozycji). Tymczasem - jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego zamieszczonego we wniosku o interpretację - pracownicy skarżącej w momencie przyznania im zmiennego składnika wynagrodzenia nie otrzymują żadnego przysporzenia, gdyż obowiązuje ich okres wstrzymania, czyli czas, w którym nie mogą zrealizować jednostek uczestnictwa. Jak wskazał bowiem sąd pierwszej instancji:

Z tego wynika, że na moment wypłaty instrumentów finansowych przysporzenie z nimi związane jest jedynie potencjalne. Nie można zatem uznać, iż samo objęcie jednostek uczestnictwa powoduje powstanie przychodu u pracownika. Przychód ten jednak może być zrealizowany w przyszłości, tj. w momencie umorzenia jednostek uczestnictwa lub ich odkupu przez zarządzane przez Skarżącą fundusze. Powyższa argumentacja dowodzi jednak tylko, że przychód z wynagrodzenia zmiennego otrzymanego w jednostkach uczestnictwa, których nie można zrealizować z uwagi na klauzulę okresu wstrzymania w zawartych umowach z pracownikami, nie powstaje w momencie objęcia jednostek uczestnictwa.

Przychód po stronie Pracowników powstanie zatem w momencie umorzenia (spieniężenia) otrzymanych instrumentów finansowych. Skutkiem powyższego na Wnioskodawcy nie będą zatem ciążyć obowiązki płatnika związane z przyznaniem lub wypłatą (wydaniem) ww. instrumentów finansowych wchodzących w skład zmiennych składników wynagrodzenia.

Przechodząc natomiast do kwestii określenia właściwego źródła przychodu w momencie umorzenia instrumentów finansowych, należy wskazać, że Naczelny Sąd Administracyjny stoi na stanowisku, że pracownik - realizując prawo z jednostek uczestnictwa otrzymanych tytułem wynagrodzenia za pracę - osiąga przychody ze stosunku pracy. Ustawa podatkowa wyróżnia źródło przychodów - stosunek pracy - art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zawarta w ustawie definicja przychodów ze stosunku pracy nie ma charakteru zamkniętego. Art. 12 ust. 1 ww. ustawy tylko przykładowo wymienia rodzaje świadczeń, które są zaliczane do przychodów ze stosunku pracy. Istotne jest natomiast to, że są nimi wszelkiego rodzaju dochody z tego źródła.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego analizując charakter wynagrodzenia zmiennego na tle niniejszej sprawy, należy wskazać, że prawo do niego wynika z postanowień „Polityki Wynagrodzeń”, który to dokument jest podstawową regulacją m.in. zasady wynagrodzeń wypłacanych na rzecz osób, do zadań których należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka lub zarządzanych funduszy inwestycyjnych. Wynagrodzenie zmienne przysługuje po spełnieniu warunku związanego najczęściej z wynikami pracy, ma charakter okresowy. Poddaje się ponadto kontroli co do przesłanek przyznawania i ustalenia wysokości, jest składnikiem wynagrodzenia, bowiem posiada cechy charakterystyczne dla wynagrodzenia. Nie ulega wątpliwości, że wskazane dokumenty, a także rozporządzenie MF stanowiące podstawę ich wydania należy zaliczać do zdefiniowanych w art. 9 § 1 ustawy - Kodeks pracy źródeł prawa pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony uchodzi pogląd, zgodnie z którym do źródeł prawa pracy zalicza się regulaminy premiowania. Mogą one w szczególności zawierać normy, które w stosunku do pracowników zajmujących stanowiska kierownicze nadają świadczeniu w postaci premii uznaniowy charakter nagrody (zob. np. wyrok SN z dnia 23 sierpnia 2022 r., sygn. akt II PSKP 8/22, OSNP 2023/3/29 i podane tam orzecznictwo).

W rozpoznawanej sprawie również ustanowiono zasady wynagradzania dla osób zarządzających funduszem, choć z regulacji tych wynika, że nie mają one charakteru uznaniowego, lecz są dookreślone w dokumentach wewnętrznych, stanowiących politykę wynagradzania.

Jak wynika z § 1 pkt 3 Rozporządzenia - zasady wynagradzania pracowników towarzystw funduszy inwestycyjnych odnoszą się m.in. do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Ponadto z § 6 ust. 1 pkt 5 tego Rozporządzenia wynika, że „przyznanie lub zmiana uprawnień do uzyskania zmiennych składników wynagrodzenia uzależnionych od wyników nie powinny następować częściej niż raz w roku”. Wobec tego zasady wynagradzania są z góry ustalone, co jest elementem charakterystycznym dla umowy o pracę i powoduje możliwość dochodzenia tego wynagrodzenia przed sądem. Prawo do wynagrodzenia zmiennego ma charakter roszczenia - w przypadku spełnienia przez pracownika określonych warunków.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego o braku możliwości kwalifikacji przychodu z realizacji jednostek uczestnictwa do przychodów ze stosunku pracy na gruncie prawa podatkowego nie przesądza treść art. 10 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Jakkolwiek przepis ten nie stanowił przedmiotu sporu i wprost nie znajduje zastosowania w rozpoznawanej sprawie, stanowi jednak o rozstrzygnięciu kolizji przy kwalifikowaniu przychodów do danego źródła. W rozpoznawanym przypadku kolizja ta nie występuje, bo nie ulega wątpliwości, że prawo do instrumentów finansowych pracownik realizuje tytułem wynagrodzenia za pracę, a tego rodzaju przychód mieści się z kolei w przychodach ze stosunku pracy. Za sprzeczną z konstytucyjną zasadą równości opodatkowania traktować należałoby sytuację, w której przychody z tytułu umowy o pracę byłyby opodatkowane w sposób zróżnicowany w zależności od kategorii instrumentu finansowego, który w obu przypadkach otrzymywany i realizowany jest z tytułu umowy o pracę.

Wobec tego, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, o kwalifikacji przychodu do danego źródła decyduje tytuł prawny ich uzyskania - w tym przypadku stosunek pracy. Uzyskanie przychodu z tytułu przedstawienia do odkupu bądź umorzenia jednostek uczestnictwa tytułem wynagrodzenia za pracę przesądza o uznaniu takiego przychodu za przychód ze stosunku pracy, a nie z kapitałów pieniężnych. Uzyskanie przychodów z odkupu bądź umorzenia jednostek uczestnictwa w ramach źródła „stosunek pracy" nie powoduje jego przekwalifikowania na źródło „kapitały pieniężne”. Opodatkowaniu z tytułu uzyskania przychodu określonego w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają podatnicy inwestujący w jednostki funduszy inwestycyjnych, a nie pracownicy otrzymujący przychody z tego tytułu na podstawie umowy o pracę.

Podsumowując, należy stwierdzić, że przychód z praw wynikających z jednostek uczestnictwa otrzymanych tytułem wynagrodzenia za pracę powstaje w momencie ich umorzenia (spieniężenia), w którym to pracownicy nabywają prawo do przedstawienia instrumentów finansowych do odkupu lub umorzenia i należy kwalifikować go do źródła w zależności od stosunku prawnego łączącego Wnioskodawcę z danym Pracownikiem otrzymującym świadczenie. W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę - do przychodów ze stosunku pracy zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku osób, które niezależnie od sposobu ich powoływania, należą do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych - do przychodów z działalności wykonywanej osobiście na podstawie art. 13 pkt 7 ww. ustawy. W związku z powyższym na Wnioskodawcy z tego tytułu będą ciążyły obowiązki płatnika, wynikające z art. 31 oraz art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za:

• nieprawidłowe - w części dotyczącej kwalifikacji do źródła przychodów przychodu z umorzenia instrumentów finansowych;
• prawidłowe - w pozostałym zakresie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).