Skutki podatkowe umorzenia części zadłużenia z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe w części dotyczącej zaniechania poboru podatku w odniesieniu do umorzonej kwoty części kredytu wydatkowanego na zakup udziału w nieruchomości stanowiącej lokal użytkowy, z którym związane jest prawo użytkowania komórki lokatorskiej oraz na opłaty okołokredytowe oraz prawidłowe w pozostałej części.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

22 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 17 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia części zadłużenia z tytułu kredytu mieszkaniowego. Uzupełnili go Państwo pismem z 11 marca 2024 r. (wpływ 14 marca 2024 r.) oraz w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 4 kwietnia 2024 r. (wpływ 10 kwietnia 2024 r.). Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

(…);

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

(…)

Opis zdarzenia przyszłego

(…) października 2006 r. Zainteresowani, będący małżeństwem, w którym panował i panuje nadal ustrój majątkowej wspólności ustawowej małżeńskiej, zawarli umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (…) waloryzowany kursem CHF.

Jak wynika z treści § 1 umowy, kredyt został zaciągnięty na sfinansowanie:

1)przedpłat na poczet budowy i zakupu od inwestora Zastępczego lokalu mieszkalnego znajdującego się na parterze budynku wraz z udziałem w wysokości 1/29 części w prawie własności w lokalu użytkowym (garażu wielostanowiskowym), z którym związane będzie prawo wyłącznego korzystania z miejsca postojowego (kwota (…) zł);

2)refinansowanie poniesionych nakładów na zakup przedmiotowego lokalu (kwota (…) zł);

3)finansowanie opłat okołokredytowych (kwota (…) zł);

4)sfinansowanie kosztów prac adaptacyjnych przedmiotowego lokalu mieszkalnego (kwota (…) zł).

Łączna kwota kredytu wynosiła (…) zł, przy czym była ona waloryzowana do CHF, a zatem kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec (…) października 2006 r. według kupna waluty z tabeli kursowej (…) wynosiła (…) CHF. Zapis ten miał charakter orientacyjny, a ostateczna wartość kredytu w CHF miała zostać ustalona na dzień uruchomienia kredytu.

Umowa kredytu została zawarta na 360 miesięcy, tj. od (…) października 2006 r. do (…) listopada 2036 r.

Zgodnie z umową, wypłata kredytu miała nastąpić w ten sposób, że:

1)kwota (…) zł miała zostać wypłacona na rachunek bankowy wskazany w umowie związany z zakupem mieszkania oraz udziału w garażu wielostanowiskowym;

2)kwota (…) zł miała zostać przekazana na rachunek bankowy kredytobiorców tytułem refinansowania poniesionych nakładów;

3)kwota (…) zł miała zostać wypłacona tytułem składki na ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy;

4)kwota (…) zł miała zostać przekazana na rachunek bankowy kredytobiorców tytułem sfinansowania prac remontowych przedmiotowego lokalu mieszkalnego;

5)kwota (…) zł miała zostać wypłacona zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy tytułem sfinansowania opłat okołokredytowych.

Kwota (…) zł została wypłacona w ośmiu transzach do (…) grudnia 2007 r.

Na zabezpieczenie roszczeń z tytułu zwrotu kredytu wraz z odsetkami i kosztami, ustanowiona została hipoteka kaucyjna łączna do kwoty (…) zł, przy czym zgodnie z umową termin przedstawienia odpisu z prawomocnie wpisaną hipoteką na rzecz (…) został wyznaczony do dnia (…) grudnia 2008 r.

Zgodnie z treścią aktów notarialnych dokumentujących zakup dokonanych ze środków objętych opisanym powyżej kredytem:

-kwota (…) zł została zapłacona tytułem ceny za lokal mieszkalny stanowiący odrębną własność;

-kwota (…) zł za udział wynoszący 3091/97204 części w nieruchomości stanowiącej lokal użytkowy o innym przeznaczeniu niż mieszkalne lokal użytkowy oznaczony nr (…), z którym związane jest prawo użytkowania miejsca garażowego;

-kwota (…) zł za udział wynoszący 740/97204 części w nieruchomości stanowiącej lokal użytkowy oznaczony nr (…), z którym związane jest prawo użytkowania komórki lokatorskiej.

Obecnie, w wyniku prowadzonych mediacji i w związku ze złożeniem przez Zainteresowanych pozwu o stwierdzenie nieważności opisanej powyżej umowy kredytowej, Zainteresowani otrzymali propozycję zawarcia z (…) ugody.

Zgodnie z projektem ugody, na dzień jej sporządzenia zadłużenie Zainteresowanych z tytułu niespłaconego kapitału kredytu wynosiło (…) CHF, co po przeliczeniu na PLN po kursie średnim Narodowego Banku Polskiego według Tabeli kursów średnich walut obcych z (…) listopada 2023 r. odpowiadało kwocie (…) PLN. Ponadto odsetki naliczone za okres od ostatniej spłaty rat do daty podpisania ugody wynosiły (…) CHF, co po przeliczeniu według tego samego kursu dawało kwotę (…) PLN.

W konsekwencji, Bank zaproponował w ugodzie zmianę waluty zadłużenia na PLN i uzgodnienie, że zadłużenie z tytułu salda kredytu oraz odsetek na dzień sporządzenia propozycji ugody wynosiło (…) PLN, a następnie zwolnienie Zainteresowanych z długu w całości, tj. w zakresie kwoty (…) PLN. W przypadku zawarcia ugody, Zainteresowani zobowiązani byliby do cofnięcia złożonego pozwu.

Załącznikiem do ugody miałyby być oświadczenia podatkowe Zainteresowanych, dotyczące możliwości skorzystania z ulgi podatkowej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dziennik Ustaw z 2022 poz. 592 z późn.zm.). W treści tych oświadczeń Zainteresowani mieliby wskazać m.in., czy kredyt został przez nich zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w części, która odpowiadała odpowiedniemu procentowi całkowitej kwoty kredytu hipotecznego albo w całości.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że mieszkanie, którego zakup został sfinansowany opisanym powyżej kredytem, służyło wyłącznie celom mieszkaniowym rodziny stworzonej przez Zainteresowanych, w szczególności nigdy nie służyło działalności gospodarczej Zainteresowanych, jak również nie było przedmiotem najmu.

W 2006 r. Zainteresowany będący stroną postępowania odziedziczył mieszkanie po osobie z rodziny (II linia podatkowa), ale w dacie zawierania umowy kredytowej spadek nie był jeszcze przeprowadzony. Następnie, do czasu całkowitego wykończenia mieszkania sfinansowanego kredytem, Zainteresowani mieszkali w mieszaniu nabytym w spadku, co uprawniało ich wówczas do skorzystania z ulgi w podatku od spadków i darowizn. Docelowo przeprowadzili się jednakże do mieszkania zakupionego na kredyt, gdyż ono pozwalało na zrealizowanie specyficznych potrzeb mieszkaniowych Zainteresowanych. Ze względu bowiem na niepełnosprawność Zainteresowanego, konieczne było kupienie mieszkania położonego na parterze i takie właśnie zostało sfinansowane opisanym powyżej kredytem. W konsekwencji, do chwili obecnej Zainteresowani zaspakajają swoje potrzeby mieszkaniowe w lokalu mieszkalnym sfinansowanym kredytem waloryzowanym do CHF.

Jednocześnie Zainteresowani oświadczają, że:

-nie korzystali wcześniej z zaniechania poboru podatku z tytułu jakiegokolwiek kredytu;

-do dnia złożenia niniejszego wniosku ugoda z bankiem nie została zawarta, przy czym zawarta zostanie nie wcześniej niż po otrzymaniu wnioskowanej interpretacji.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Bank, z którym Zainteresowani zawarli umowę kredytową, jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Zgodnie z umową Zainteresowani, jako współkredytobiorcy byli solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu (a więc do pełnej wysokości).

Opłatami okołokredytowymi były:

a)prowizja tytułu ubezpieczenia kredytu (…);

b)ubezpieczenie niskiego wkładu własnego (…);

c)ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy (…).

Każda z tych opłat była konieczna do poniesienia w celu uzyskania kredytu.

Zarówno komórka lokatorska, jak i miejsce w garażu wielostanowiskowym stanowią odrębne od lokalu mieszkalnego nieruchomości i mogą stanowić odrębny od lokalu przedmiot obrotu.

Ugoda zostanie zawarta do końca 2024 r.

Pytania

I.Czy na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. (Dz.U. 2022 r. poz. 592 z późn. zm.) w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, w sytuacji Zainteresowanych część kwoty umorzenia odpowiadająca procentowo wartości kredytu udzielonego na:

1)zakup mieszkania i komórki lokatorskiej, tj. łączna kwota (…) PLN;

2)sfinansowanie kosztów opłat okołokredytowych związanych z zaciągnięciem przedmiotowego kredytu na zakup mieszkania, tj. kwota (…) zł;

3)sfinansowanie kosztów prac remontowych kupowanego mieszkania, tj. (…) zł

– winna podlegać zaniechaniu od poboru podatku dochodowego,

natomiast obowiązek zapłaty podatku winien obejmować procentową wartość umorzenia odpowiadającą wartości kredytu przeznaczonej na:

1)refinansowanie poniesionych nakładów, tj. kwocie (…) zł;

2)zakup udziału w lokalu użytkowym/garażu wielostanowiskowym, tj. kwocie (…) zł;

3)sfinansowanie składki na ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy w kwocie (…) zł?

II.Czy w sytuacji gdy jeden z Zainteresowanych w dacie zawierania umowy kredytu i zakupu lokalu mieszkalnego był właścicielem lokalu nabytego w spadku, ale zakup lokalu sfinansowanego kredytem dokonany został z zamiarem realizowania w nim własnych celów mieszkaniowych, który to zamiar został ostatecznie zrealizowany, to Zainteresowani, jako małżeństwo posiadające wspólność majątkową małżeńską, mogą skorzystać z prawa zaniechania poboru podatku od dochodów opisanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. (Dz. U. 2022 r. poz. 592 z późn. zm.) związanych z umorzeniem tej części kredytu, która związana była z:

1)zakupem mieszkania i komórki lokatorskiej w łącznej kwocie (…) PLN;

2)finansowaniem kosztów opłat okołokredytowych związanych z zaciągnięciem przedmiotowego kredytu na zakup mieszkania w kwocie (…) zł;

3)sfinansowaniem kosztów prac remontowych kupowanego mieszkania w kwocie (…) zł)?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Zainteresowanych, w odniesieniu do pytania I. z uwagi na treść rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. (Dz. U. 2022 r. poz. 2743 z późn.zm.) w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym, w świetle przedstawionego powyżej stanu faktycznego [powinno być: zdarzenia przyszłego – dop. Organu], część kwoty zwolnienia z długu (umorzenia kredytu) odpowiadająca procentowo wartości kredytu udzielonego na:

1)zakup mieszkania i komórki lokatorskiej, tj. łączna kwota (…) PLN;

2)sfinansowanie kosztów opłat okołokredytowych związanych z zaciągnięciem przedmiotowego kredytu na zakup mieszkania, tj. kwota (…) zł;

3)sfinansowanie kosztów prac remontowych kupowanego mieszkania, tj. (…) zł

winna podlegać zaniechaniu od poboru podatku dochodowego.

Obowiązek zapłaty podatku winien jedynie obejmować procentową wartość zwolnienia z długu odpowiadającą wartości kredytu przeznaczonej na:

1)refinansowanie poniesionych nakładów, tj. kwocie (…) zł;

2)zakup udziału w lokalu użytkowym/garażu wielostanowiskowym, tj. kwocie (…) zł;

3)sfinansowanie składki na ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy w kwocie (…) zł.

W ocenie Zainteresowanych, w odniesieniu do pytania nr II., w sytuacji gdy jeden z Zainteresowanych w dacie zawierania umowy kredytu i zakupu lokalu mieszkalnego był właścicielem lokalu nabytego w spadku, ale zakup lokalu sfinansowanego kredytem dokonany został z zamiarem realizowania w nim własnych celów mieszkaniowych, który to zamiar został ostatecznie zrealizowany, to Zainteresowani, jako małżeństwo posiadające wspólność majątkową małżeńską, mogą skorzystać z prawa zaniechania poboru podatku od dochodów opisanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. (Dz. U. 2022 r. poz. 592 z późn.zm.) związanych z umorzeniem tej części kredytu, która związana była z:

1)zakupem mieszkania i komórki lokatorskiej w łącznej kwocie (…) PLN;

2)finansowaniem kosztów opłat okołokredytowych związanych z zaciągnięciem przedmiotowego kredytu na zakup mieszkania w kwocie (…) zł;

3)sfinansowaniem kosztów prac remontowych kupowanego mieszkania w kwocie (…) zł.

Uzasadnienie własnego stanowiska w sprawie

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2 grudnia 2022 r. z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jednocześnie, jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów są inne źródła, przy czym stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Ponadto, na podstawie art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że instytucja prawna „kredytu” uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, co do zasady potencjalnie umorzoną Zainteresowanym kwotę wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu należałoby zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 z późn. zm.):

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

W myśl § 2 ww. rozporządzenia:

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób prawnych od dochodu odpowiadającego równowartości umorzonych kwot wierzytelności z tytułu kredytów mieszkaniowych, od tej części kapitału tych kredytów, od której następuje zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 ust. 1 pkt 1, w przypadku gdy:

1)umorzenia dokonuje podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów;

2)równowartość umorzonych kwot wierzytelności nie pomniejszyła w jakiejkolwiek innej formie przychodu, dochodu, podstaw)' opodatkowania ani podatku podmiotu udzielającego kredytu mieszkaniowego lub umarzającego kwoty wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem rezerw i odpisów utworzonych na te wierzytelności, które zostały rozwiązane w związku z tym umorzeniem, i w następstwie ich rozwiązania ustalony został przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.

2.Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do podatkowej grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800, z późn. zm.), przy czym zaniechanie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje wyłącznie do wysokości dochodów spółki tworzącej taką grupę, która umorzyła kwoty wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego i jest podmiotem określonym w ust. 1 pkt 1.

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów- na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

– położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Stosownie zaś do art. 21 ust. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przez własny budynek, lokal lub pomieszczenie, o których mowa w ust. 25 pkt 1 lit. d i e, rozumie się budynek, lokal lub pomieszczenie stanowiące własność lub współwłasność podatnika lub do którego podatnikowi przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udział w takich prawach. Przez własne budynek, lokal lub pomieszczenie, o których mowa w ust. 25 pkt 1 lit. d i e, rozumie się również niestanowiące własności lub współwłasności podatnika budynek, lokal lub pomieszczenie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, podatnik nabędzie ich własność lub współwłasność albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udział w takich prawach, jeżeli uprzednio prawo takie mu nie przysługiwało.

Reasumując, zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1)kredyt byt zaciągnięty na zakup lokalu mieszkalnego;

2)kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3)kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4)kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

A zatem, zważywszy, iż w niniejszym stanie faktycznym [powinno być: zdarzeniu przyszłym – dop. Organu]:

1.z treści umowy kredytu oraz umów sprzedaży wynika, że (…) października 2006 r. Zainteresowani zaciągnęli kredyt z przeznaczeniem m.in. na:

1)zakup mieszkania i komórki lokatorskiej, tj. kwota (…) PLN;

2)finansowanie kosztów opłat okołokredytowych związanych z zaciągnięciem przedmiotowego kredytu na zakup mieszkania, tj. kwota (…) zł;

3)sfinansowanie kosztów prac remontowych kupowanego mieszkania, tj. (…) zł

oraz na

1)refinansowanie poniesionych nakładów w kwocie (…) zł;

2)zakup udziału w lokalu użytkowym/garażu wielostanowiskowym w kwocie (…) zł;

3)sfinansowanie składki na ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy w kwocie (…) zł;

2.kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

3.Zainteresowani nie korzystali wcześniej z zaniechania poboru podatku z tytułu jakiegokolwiek kredytu;

4.Zainteresowani zamierzają zawrzeć ugodę z bankiem, na mocy której umorzona zostanie cała pozostała do spłaty kwota kredytu wraz z odsetkami

– to tylko do umorzonej kwoty kredytu zaciągniętego na nabycie miejsca garażowego oraz sfinansowanie opłat na ubezpieczenie nie ma zastosowania rozporządzenie dotyczące zaniechania poboru podatku.

Z literalnego brzmienia rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego wynika bowiem, że dotyczy ono:

-kredytu zaciągniętego (udzielonego) na jedna inwestycję mieszkaniową (§ 1 pkt 1a);

-kredytu udzielonego, na cele mieszkaniowe wskazane w umowie kredytowej (§ 1 pkt 3);

-kredytu zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (§ 3 pkt 3).

Czyli aby zastosować ww. rozporządzenie o zaniechaniu poboru podatku ważny jest cel na jaki został zaciągnięty kredyt, a cel ten powinien wynikać z umowy kredytowej.

Z zawartej przez Zainteresowanych umowy kredytowej wynika, że bank udzielił im kredytu budowlanego (zabezpieczonego hipoteką) m.in. na lokal mieszkalny wraz z komórką lokatorską.

A zatem należy wskazać, że ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1048), reguluje m.in. kwestie ustanowienia odrębnej własności lokalu.

W art. 2 ust. 1 ww. ustawy, ustawodawca stwierdza, że samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej „lokalami”, mogą stanowić odrębne nieruchomości.

Stosownie do art. 2 ust. 2 ww. ustawy, samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.

Ponadto zgodnie z art. 2 ust. 4 cytowanej ustawy, do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej „pomieszczeniami przynależnymi”.

Czyli niewątpliwie zakupiony lokal mieszkalny i komórka lokatorska mieszczą się w tej definicji.

Natomiast miejsce garażowe nie mieści się w katalogu wydatków, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż katalog wydatków stanowiących „własne cele mieszkaniowe” podatnika wymieniony w powyższym artykule ma charakter zamknięty, a miejsce garażowe nie jest przeznaczone na pobyt ludzi. Wydatkowanie przychodu na własne cele mieszkaniowe oznacza bowiem, według stanowiska prezentowanego w orzecznictwie i doktrynie, że celem podatnika jest realizacja potrzeby zapewnienia sobie tzw. „dachu nad głową”.

Tym samym w zakresie miejsca garażowego, opłat za ubezpieczenie i refinansowania nakładów, Zainteresowani nie spełniliby warunku określonego w przepisie § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na zakup lokalu niemieszkalnego, tj. garażu. Zatem w tej części nie był to kredyt udzielony przez bank na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Również w przypadku kwoty (…) zł będącej kredytem na refinansowanie kosztów poniesionych przez Zainteresowanych, zwolnienie nie będzie miało zastosowania. Wynika to z faktu, iż pojęcia „kredyt refinansowy” i „kredyt na refinansowanie” nie są tożsame. Zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel.

Pojęcie „kredyt refinansowy” implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości. Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie, pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie niejako zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie w przypadku umorzenia kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub w przypadku umorzenia kredytu refinansowego w sytuacji, gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na te wydatki.

Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zakup nieruchomości. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w przypadku uzyskania przez Zainteresowanych przychodu wynikającego z umorzenia zadłużenia w części, w jakiej kwota z kredytu została zaciągnięta na refinansowanie nakładów i kosztów poniesionych na zakup nieruchomości – nie dojdzie do zaniechania poboru podatku dochodowego.

W konsekwencji, Zainteresowani będą zobowiązania do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu przypadającej na nich umorzonej kwoty wierzytelności, która dotyczy miejsca garażowego, refinansowania i ubezpieczenia, które również nie jest celem opisanym w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT. Bank będzie zobowiązany z tego tytułu wystawić PIT-11.

Kwestia celu, na który zaciągnięty został kredyt skutkuje również koniecznością zadania przez Zainteresowanych drugiego pytania, czyli pytania dotyczącego znaczenia faktu posiadania również innego lokalu mieszkalnego.

W związku z tą wątpliwością należy wskazać, że w rozporządzeniu Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe zrezygnowano z wymogu zaciągnięcia kredytu na „własne” cele mieszkaniowe ze względu na fakt, iż zabezpieczone hipotecznie kredyty na cele mieszkaniowe zaciągane były niejednokrotnie przez osoby blisko ze sobą spokrewnione (np. rodzice na rzecz dzieci, w tym w charakterze współkredytobiorców, bez zamiaru zamieszkiwania razem z dziećmi).

Określając kredyt mieszkaniowy objęty zaniechaniem, rozporządzenie odwołuje się więc tylko do wydatków, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy czym oczywiście zaniechanie nie powinno przysługiwać osobom, które zaciągnęły kredyt/kredyty na wiele odrębnych lokali, przeznaczonych na wynajem czy też zaspokajających potrzeby różnych gospodarstw domowych.

Z powyższego wynika zatem, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku gdy kredyt został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, tym bardziej więc skoro przedmiotowy kredyt objęty wnioskiem został zaciągnięty na sfinansowanie wydatków, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 (w części dotyczącej lokalu mieszkalnego, tj. jego nabycie i remont/adaptację), które miały służyć zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych Zainteresowanych i ich dzieci, to do tej części umorzenia znajdzie zastosowanie rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Prawidłowość tego stanowiska potwierdza m.in. interpretacja indywidualna z 13 lutego 2023 r., znak 0115-KDIT3.4011.870.2022.2.JS, jak również interpretacja indywidualna z 25 października 2022 r., znak 0115-KDIT2.4011.458.2022.2.RS.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe w części dotyczącej zaniechania poboru podatku w odniesieniu do umorzonej kwoty części kredytu wydatkowanego na zakup udziału w nieruchomości stanowiącej lokal użytkowy, z którym związane jest prawo użytkowania komórki lokatorskiej oraz na opłaty okołokredytowe oraz prawidłowe w pozostałej części.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności od kredytu mieszkaniowego, zaciągniętego przez Panią, wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy wskazać na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia).

Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na inne wydatki, zaniechanie obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego wyłącznie w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

Podkreślenia wymaga, że prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.

W art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w lit. a zostało wymienione m.in. nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, natomiast w lit. d m.in. remont własnego lokalu mieszkalnego. Zatem udzielony Państwu kredyt, w części która odpowiada wydatkom poniesionym na nabycie lokalu mieszkalnego oraz sfinansowanie kosztów prac remontowych w zakupionym lokalu wypełnia przesłanki do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w rozporządzeniu, uprawniający do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego.

Powyższym przepisem nie zostało natomiast literalnie objęte nabycie miejsca parkingowego, garażu czy komórki lokatorskiej. Jednocześnie ustawodawca nie zawarł w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzyjnej definicji lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym zasadnym jest przeanalizowanie definicji lokalu mieszkalnego wynikającej z ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1048).

W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy:

Z kolei, zgodnie z art. 2 ust. 4 ww. ustawy:

Zatem możliwość uznania za wydatek, o którym mowa w 21 ust. 25 pkt 1 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, całej kwoty wydatkowanej na zakup nowej nieruchomości wraz z miejscem parkingowym, garażem, komórką lokatorską, uzależniona jest od tego, czy miejsce postojowe, garaż, komórka lokatorska są przynależne do lokalu mieszkalnego. Jeśli miejsce postojowe czy komórka lokatorska spełniają ten warunek – wówczas całość wydatków może zostać uznana za wydatki na cel mieszkaniowy, o którym mowa w tym przepisie. Jeśli natomiast definicja „pomieszczenia przynależnego” nie zostanie spełniona i komórka lokatorska, garaż, miejsce postojowe będzie stanowić odrębną nieruchomość i tym samym mogłyby stanowić odrębny przedmiot obrotu, wówczas wydatkiem na cel mieszkaniowy będzie wyłącznie ta część należności, która odpowiada wartości samego lokalu mieszkalnego.

Jak wyjaśnili Państwo w uzupełnieniu wniosku, zarówno komórka lokatorska, jak i miejsce w garażu wielostanowiskowym stanowią odrębne od lokalu mieszkalnego nieruchomości i mogą stanowić odrębny od lokalu przedmiot obrotu. Nie mogą zatem zostać uznane za pomieszczenia przynależne do zakupionego lokalu mieszkalnego.

Oznacza to, że w tej części nie był to kredyt udzielony Państwu przez bank na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym do kwoty umorzonej wierzytelności dotyczącej tej części kredytu, która przeznaczona została na zakup udziału w nieruchomości stanowiącej lokal użytkowy, z którym związane jest prawo użytkowania komórki lokatorskiej oraz udziału w lokalu użytkowym/garażu wielostanowiskowym, nie znajdzie zastosowania zaniechanie poboru podatku dochodowego.

Odnosząc się natomiast do części kredytu zaciągniętej na refinansowanie poniesionych nakładów należy wyjaśnić, że zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcia kredyt refinansowy i kredyt na refinansowanie nie są tożsame.

Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Zatem czynność refinansowania zakupu kredytem hipotecznym należy odróżnić od zaciągnięcia kredytu refinansowego. Kredyt refinansowy przeznaczony jest na spłatę wcześniej zaciągniętego kredytu hipotecznego i jest on zabezpieczony na podstawie wartości aktualnie posiadanej nieruchomości.

Natomiast zwrot „refinansowanie” oznacza operację pieniężną polegającą na uzyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania w celu zastąpienia środków własnych, które zostały wydatkowane na jakiś cel. W rezultacie, pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być niejako „ponownie” wykorzystane na dowolny cel. Środki z kredytu na refinansowanie niejako zastępują środki uprzednio wydatkowane z własnych zasobów.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu mieszkaniowego i kredytu refinansowego w sytuacji gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Przepis ten nie odnosi się natomiast do kredytów hipotecznych zaciągniętych na refinansowanie środków własnych poniesionych na zakup nieruchomości. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w przypadku uzyskania przez Państwo przychodu wynikającego z umorzenia zadłużenia w części, w jakiej kwota z kredytu została zaciągnięta na refinansowanie poniesionych nakładów – nie dojdzie do zaniechania poboru podatku dochodowego.

Państwa wątpliwości budzi również kwestia dotycząca możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku w odniesieniu do wierzytelności w części, w jakiej kredyt dotyczył sfinansowania opłat okołokredytowych oraz składki na ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy.

Ponadto, jak wyjaśnili Państwo w uzupełnieniu wniosku, opłatami okołokredytowymi, które Państwo ponieśli, były prowizja tytułem ubezpieczenia kredytu, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego oraz ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy.

Odnosząc się do powyższego należy mieć na uwadze, że z literalnego brzmienia cytowanego wcześniej § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia wynika, że kwotami wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego, zaś „koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń” nie mogą z tego zaniechania skorzystać.

Zatem do kwoty umorzonej wierzytelności w części dotyczącej prowizji tytułem ubezpieczenia kredytu, ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz ubezpieczenia na życie i od niezdolności do pracy, jak również sfinansowania składki na ubezpieczenie na życie oraz od niezdolności do pracy, nie znajdzie zastosowania zaniechanie poboru podatku dochodowego. Poniesione przez Państwa ww. wydatki związane są bowiem z ubezpieczeniami, które zostały na wprost wyłączone z zaniechania.

Podsumowując, umorzenie przez bank części kwoty kredytu hipotecznego zaciągniętego przez Państwo w 2006 r., stanowić będzie dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, do uzyskanego przez Państwa przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego do kwoty umorzonej wierzytelności w części, w jakiej kwota kredytu zaciągnięta na zakup lokalu mieszkalnego oraz sfinansowanie kosztów prac remontowych pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Będą Państwo bowiem spełniać wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do tej części umorzonego kredytu.

Przy czym, na możliwość skorzystania przez Państwa z ww. zaniechania nie ma wpływu fakt, że jeden z Państwa w dacie zawierania umowy kredytu i zakupu lokalu mieszkalnego był właścicielem innego lokalu nabytego w spadku.

Zaniechanie to nie będzie jednak dotyczyło kwoty umorzonej wierzytelności, która będzie odpowiadała części kredytu, w jakiej został on zaciągnięty na zakup udziału w nieruchomości stanowiącej lokal użytkowy, z którym związane jest prawo użytkowania komórki lokatorskiej oraz udziału w lokalu użytkowym/garażu wielostanowiskowym, refinansowanie nakładów oraz opłaty okołokredytowe, w tym na sfinansowanie składki na ubezpieczenie na życie oraz od niezdolności do pracy. Zatem od tej części umorzonej kwoty, w jakiej zgodnie z powyższymi wyjaśnieniami stanowi ona dla Państwa przychód, winni Państwo zapłacić podatek dochodowy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).