W zakresie opodatkowania kwoty zwróconej przez bank na podstawie ugody.

Interpretacja indywidualna - stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 stycznia 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania kwoty zwróconej przez bank na podstawie ugody. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 12 lutego 2024 r. (wpływ 13 lutego 2024 r.) oraz z 12 lutego 2024 r. (wpływ 19 lutego 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Miała Pani umowę kredytową we frankach szwajcarskich z bankiem (…), zawartą w kwietniu 2003 roku.

Kredyt spłaciła Pani w kwietniu 2023 roku, jednak nie zamknęła Pani jeszcze ostatecznie z bankiem umowy - nie została rozliczona, a bank nadal widnieje w księgach wieczystych - wyciąg umowy określający warunki zamknięcia umowy - załącznik 1.

W listopadzie 2023 r. otrzymała Pani z banku propozycję zawarcia ugody ze względu na stosowanie przez bank klauzul abuzywnych.

Jest Pani zainteresowana zawarciem ugody z bankiem (jeszcze jej Pani nie podpisała), jednakże bank uznał, że nie dołączy do ugody Pani oświadczenia o tym, że kredyt był wzięty na cele mieszkaniowe, a co za tym idzie będzie musiał wystawić PIT-11, a Pani będzie zobowiązana do zapłaty podatku od przychodu. Argumentem za odmówieniem dołączenia oświadczenia była informacja, że bank uznał, że kredyt został spłacony. Niestety w sytuacji tej bank występuje z pozycji siły i przerzuca odpowiedzialność i dodatkowe koszty na podatnika, związane z koniecznością udowodnienia przez urzędem skarbowym, że PIT ten został niesłusznie wystawiony.

Jednocześnie oświadcza Pani, że kredyt rzeczowy został zaciągnięty na Pani cele mieszkaniowe, jest to Pani stałe miejsce zamieszkania, które nigdy nie było wynajmowane.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Umowa kredytu została zawarta w 2003 roku z Bankiem (…) SA, który w okresie trwania umowy kredytowej został zakupiony przez Bank (…) (… SA), czyli kredyt został udzielony przed podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym i był uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Kredyt został zabezpieczony hipoteką zwykłą i kaucyjną na nieruchomości, na którą został udzielony, tzn. mieszkanie (…).

W związku z zawarciem ugody dojdzie do przeliczenia kapitału wypłaconego oraz wpłaconych rat zgodnie z poniżej zaprezentowaną Metodą ustalenia zadłużenia do ugody zaproponowanej przez bank (warunki nie są negocjowane, więc nie ma Pani możliwości ich zmiany):

1.Nowe saldo kredytu (zadłużenia) jest obliczone jako kwota wypłacona kredytobiorcy w złotych (PLN) powiększona o odsetki naliczone według stałej stopy procentowej 2% w stosunku rocznym (odsetki 2%), a następnie pomniejszona o spłaty dokonane przez kredytobiorcę według następujących zasad:

1.1.kwota wypłacona kredytobiorcy w złotych oznacza sumę wszystkich składników transz kredytu przeliczonych po kursie wypłaty kapitału z danej transzy i obejmuje również część kredytu przeznaczoną na koszty kredytu z dnia zawarcia umowy kredytu. W przypadku niezachowania kursu wypłaty w systemach bankowych, kwota wypłaty przeliczana jest przy zastosowaniu kursu średniego NBP z dnia wypłaty;

1.2.spłaty dokonane przez kredytobiorcę oznaczają sumę wszystkich rat kapitałowo-odsetkowych oraz innych spłat związanych z wykonaniem umowy kredyty uiszczonych w PLN, a w przypadku spłaty we frankach szwajcarskich (CHF) przeliczonych na PLN według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia spłaty;

1.3.odsetki 2% obliczane są bez składania/kapitalizacji według następujących zasad:

1.3.1.odsetki są obliczane od kwoty wypłaconego kredytu w oparciu o stałą stopę 2% w stosunku rocznym w całym okresie kredytowania liczonym od dnia wypłaty kredytu do dnia obliczenia odsetek;

1.3.2.zakłada się spłatę kredytu według rodzaju rat ustalonych w umowie kredytu, tj. rat równych (annuitetowych) lub rat malejących, bez uwzględnienia faktycznych opóźnień i nadpłat kapitału,

1.3.3.rok odsetkowy/miesiąc odsetkowy wynosi odpowiednio 360 dni/30 dni, z tym że ostatni okres odsetkowy krótszy niż 30 dni nie jest uwzględniony przy obliczaniu odsetek.

2.Jeżeli nowe saldo kredytu obliczone zgodnie z pkt 1 jest dodatnie, pozostałe do spłaty zadłużenie w PLN będzie spłacane z zachowaniem dotychczasowego okresu kredytowania wg formuły okresowo stałego oprocentowania w wysokości 2% obowiązującego w okresie pięciu lat (60 miesięcy) po zawarciu ugody (gdy pozostały okres kredytowania nie przekracza 60 miesięcy stałe oprocentowanie 2% obowiązuje w całym tym okresie), a następnie zgodnie z aktualną ofertą Banku dla kredytów mieszkaniowych.

3.Jeżeli nowe saldo kredytu obliczone zgodnie z ust. 1 jest ujemne, całość istniejącego zadłużenia zostanie umorzona oraz zostanie wypłacona kredytobiorcy kwota wynikająca z powyższego obliczenia.

W wyniku zawarcia ugody dojdzie do zwrotu na Pani rzecz określonej kwoty (…) zł, która jest różnicą pomiędzy kwotą spłaty wyrażoną w PLN a sumą kwoty wypłaty kredytu wyrażoną w PLN i kosztem odsetek 2%. Szczegóły dotyczące rozliczenia umowy kredytu do Ugody znajdują się poniżej:

Załącznik nr 1 do Ugody - Informacja w sprawie podstawowych warunków ugodowego rozliczenia umowy kredytu:

Dane wnioskodawcy: K.K.;

Numer rachunku kredytowego: (…);

Saldo kapitału do spłaty w CHF (kwota z ostatniej poz. Saldo kapitału w CHF/po wypłacie/spłacie z załącznika nr 2 Ugody - Historia przepływów dla rachunku kredytowego): 0,00 zł;

Średni kurs NBP z dnia 9 listopada 2023 r.: 4,6100;

Saldo kapitału do spłaty w PLN (kwota kapitału po ostatniej dokonanej spłacie wyrażona w PLN według powyższego kursu średniego NBP): 0,00 zł;

Kwota wypłat transz/kredytu wyrażona w PLN (kwota w poz. RAZEM z załącznika nr 2 do Ugody - Historia przepływów dla rachunku kredytowego): (…) zł;

Kwota spłat wyrażona w PLN (kwota w poz. RAZEM z załącznika nr 2 do Ugody - Historia przepływów dla rachunku kredytowego): (…) zł;

Kwota odsetek 2% (kwota w poz. RAZEM z załącznika nr 3 do Ugody - Symulacja spłaty kredytu w PLN z oprocentowaniem 2%): (…) zł;

Kwota zwrotu dla Klienta (różnica pomiędzy kwotą spłat wyrażona w PLN, a sumą kwoty wypłaty transz/kredytu wyrażona w PLN i kwotą odsetek 2%): (…) zł;

Korzyści z przyjęcia ugody (kwota zwrotu dla Klienta): (…) zł.

Nie korzystała Pani z umorzenia wierzytelności z tytułu tego lub innego kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na cele mieszkaniowe.

Wstrzymała Pani podpisanie ugody w oczekiwaniu na indywidualną interpretację podatkową, jednak adwokat banku nalega, by podpisała ją Pani najpóźniej w marcu, ponieważ po tym okresie może być nieważna lub będzie zaproponowana inna.

Pytanie

Czy w przypadku otrzymania od (...) SA na podstawie Ugody zawartej z bankiem kwoty zwrotu w wysokości (…) zł, związanej z kredytem w CHF zaciągniętym na własne cele mieszkaniowe, będzie on stanowił przychód i czy w związku z tym powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

Pani interpretacja postępowania w sytuacji podpisania przez Panią ugody i otrzymania PIT-11 jest następująca.

Umowa ugody dotyczy konkretnego kredytu wymienionego z nazwy, który był zawarty na cele mieszkaniowe i nadal jest Pani jedynym miejscem zamieszkania i zameldowania zgłoszonym od 20 lat do urzędu skarbowego (nigdy nie był wynajmowany, użyczany itp.), zwrot dotyczy kwot przez Panią nadpłaconych bankowi ze względu na stosowanie przez bank klauzul abuzywnych, a co za tym idzie, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym na cele mieszkaniowe do 2024 r. kwoty zwrócone przez bank nie są Pani przychodem i nie musi Pani płacić od nich podatku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika - tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika - tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z informacji przedstawionych przez Panią wynika, że:

1.w kwietniu 2003 r. zawarła Pani umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF;

2.kredyt spłaciła Pani w kwietniu 2023 roku;

3.w związku z zawarciem w umowie kredytowej klauzul abuzywnych otrzymała Pani propozycję zawarcia ugody, na mocy której dojdzie do przeliczenia kapitału oraz zwrotu kwoty będącej różnicą pomiędzy kwotą spłaty wyrażonej w PLN a sumą kwoty wypłaty kredytu i kosztem odsetek.

Powzięła Pani wątpliwość, czy zwrot tej kwoty będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skutki podatkowe otrzymanego zwrotu

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wobec powyższego wypłata przez Bank na Pani rzecz kwoty zawartej w ugodzie, stanowiącej po przeliczeniu kapitału różnicę pomiędzy kwotą spłaty a sumą kwoty wypłaty kredytu i kosztem odsetek - jest dla Pani neutralna podatkowo i nie powoduje po Pani stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W wyniku tego zwrotu nie osiągnie Pani konkretnego przysporzenia majątkowego, a w związku z tym nie będzie ciążył na Pani obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

Zatem do tej kwoty nie znajdzie zastosowania rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe - z uwagi na brak wystąpienia przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który mógłby być objęty tym rozporządzeniem.

Wobec powyższego - z uwagi na odmienną argumentację prawną - Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).